ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
(Υπόθεση αρ. 991/2020)
23 Ιουλίου 2025
[ΓΑΒΡΙΗΛ, Δ.Δ.Δ.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ AΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
Α. Κ.
Αιτητής,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ
Καθ’ ων η αίτηση.
……………………………
Στέλλα Μαξούτη, μαζί με Θεοφανώ Παναγή, για Τάσσος Παπαδόπουλος και Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε., για τον αιτητή.
Ειρήνη Νεοφύτου, Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους καθ’ ων η αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΓΑΒΡΙΗΛ, Δ.Δ.Δ.: Το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, προκήρυξε τον Δεκέμβριο του 2017, το Σχέδιο Ενίσχυσης της Νεανικής Επιχειρηματικότητας στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Αειφόρος Ανάπτυξη» ΠΠ 2014-2020, το οποίο υλοποιείται σύμφωνα με τις πρόνοιες των Κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Πολιτική Συνοχής και ειδικότερα των Κανονισμών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου με αρ. 1303/2013, 1301/2013 και 1300/2013. Το Σχέδιο τυγχάνει εφαρμογής στη βάση των διατάξεων του Κανονισμού (ΕΚ) με αρ. 1407/2013 της Επιτροπής, της 18.12.2013, σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 107 και 108 της Συνθήκης για την Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας (de minimis).
Όπως αναφέρεται στο ίδιο το Σχέδιο, σκοπός του είναι η ανάπτυξη, υποστήριξη και προώθηση της επιχειρηματικότητας των νέων από 20 έως 40 ετών, που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά σε οποιανδήποτε οικονομική δραστηριότητα - εξαιρουμένων των μη επιλέξιμων οικονομικών δραστηριοτήτων, οι οποίες καθορίζονται στις πρόνοιες του Σχεδίου, σε ξεχωριστό Παράρτημα – αξιοποιώντας τις γνώσεις, την κατάρτιση και τα ταλέντα τους. Δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, στη χρήση καινοτόμων μεθόδων παραγωγής και προώθησης των προϊόντων και υπηρεσιών, στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στον τομέα του περιβάλλοντος και γενικά στην προώθηση σύγχρονων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, που έχουν ως σκοπό, την δημιουργία νέων βιώσιμων, δυναμικών, εξελίξιμων και ανταγωνιστικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Όπως αναφέρεται στην παράγραφο 9.3 του Σχεδίου, σε περίπτωση ένταξης μίας πρότασης εντός των προνοιών του, η χορηγία που θα παραχωρηθεί, ανέρχεται στο 50% επί του κόστους των επιλέξιμων δαπανών της επένδυσης (εξοπλισμός, κτήρια/διαμόρφωση χώρων, κατάρτιση κ.ο.κ.), με ανώτατο ύψος χορηγίας ανά επιχείρηση τις €70.000, για δραστηριότητες που αφορούν την μεταποίηση και τις €50.000, για άλλες δραστηριότητες στους τομείς των υπηρεσιών, ηλεκτρονικού εμπορίου και τουρισμού.
Αιτήσεις για το εν λόγω Σχέδιο, γίνονταν αποδεκτές μέχρι τις 2.4.2018. Σύμφωνα με την παράγραφο 10, αιτήσεις/προτάσεις, υποβάλλονται μόνο ηλεκτρονικά, πρέπει να είναι δεόντως συμπληρωμένες και να επισυνάπτονται όλα τα δικαιολογητικά έγγραφα που ζητούνται σε αυτό, με έμφαση πως μετά την υποβολή της αίτησης, δεν θα επιτρέπεται η προσκόμιση πρόσθετων ή συμπληρωματικών πληροφοριών, στοιχείων ή παραστατικών.
Η διαδικασία για την αξιολόγηση και βαθμολόγηση των υποβαλλόμενων προτάσεων περιγράφεται στην παράγραφο 11 του Σχεδίου. Σε πρώτο στάδιο, οι αιτήσεις βαθμολογούνται αυτόματα από το ηλεκτρονικό σύστημα, με βάση τα κατά δήλωση στοιχεία που υποβλήθηκαν, σε σχέση με τα κριτήρια επιλογής που περιγράφονται στο Παράρτημα ΙΙΙ «Κριτήρια Επιλογής / Βαθμολόγησης Προτάσεων», με ποσοστιαίο συντελεστή βαρύτητας, ως περιγράφεται στον πιο κάτω Πίνακα:-
|
Α/Α |
ΚΡΙΤΗΡΙΟ |
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ |
|
1 |
Γνώσεις Υποψηφίων (εκπαίδευση, κατάρτιση και συνάφεια σπουδών) |
17% |
|
2 |
Εργασιακή Εμπειρία (προηγούμενη εργασιακή εμπειρία και ειδικότερα συναφής εμπειρία με το αντικείμενο) |
17% |
|
3 |
Ωριμότητα Έργου και Πληρότητα Επιχειρηματικού Σχεδίου (δυνατότητα χρηματοδότησης και εξεύρεσης χώρου) |
12% |
|
4 |
Περιοχή Εγκατάστασης της Επιχείρησης |
4% |
|
5 |
Θέσεις Εργασίας (αριθμός θέσεων εργασίας που θα δημιουργηθούν με την υλοποίηση του επιχειρηματικού σχεδίου) |
15% |
|
6 |
Ανάπτυξη & Παραγωγή Νέων Προϊόντων ή και Υπηρεσιών, Εξωστρέφεια, Καινοτομία, Αειφορία Περιβάλλοντος, Τεχνική Κατεύθυνση |
5% |
|
7 |
Βιωσιμότητα Προτεινόμενου Έργου |
30% |
|
|
ΣΥΝΟΛΟ |
100% |
Στη συνέχεια η αυτόματη βαθμολόγηση, καθώς και τα κατά δήλωση υποβληθέντα στοιχεία, επαληθεύονται από Λειτουργούς μετά από φυσικό έλεγχο. Αιτήσεις που θα εξασφαλίσουν βαθμολογία μικρότερη των 30 μονάδων, θα απορρίπτονται με έγκριση του Διευθυντή της Υπηρεσίας Βιομηχανίας και Τεχνολογίας και θα ενημερώνονται οι αιτητές.
Αιτήσεις που θα εξασφαλίσουν 30 μονάδες, θα τύχουν αξιολόγησης και βαθμολόγησης από την Επιτροπή Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης, προς επικύρωση της αρχικής βαθμολογίας, καθώς και αξιολόγησης του κριτηρίου 7 του Παραρτήματος ΙΙΙ (Βιωσιμότητα Προτεινόμενου Έργου) και έγκριση του Επενδυτικού Προγράμματος. Οι προτάσεις που θα επιλεγούν για να συμπεριληφθούν στον κατάλογο των υποψηφίων για ένταξή τους στο Σχέδιο, θα πρέπει να συγκεντρώσουν τουλάχιστον το 60% της συνολικής βαθμολογίας και θα καταχωρούνται στον κατάλογο με σειρά προτεραιότητας με κριτήριο το ύψος της συνολικής βαθμολογίας. Η διαδικασία για τις προτάσεις που θα ενταχθούν, στη συνέχεια, στο Σχέδιο, περιγράφεται στην παράγραφο 11.3 του Σχεδίου.
Σε σχέση με αιτήσεις, των οποίων οι προτάσεις απορρίφθηκαν, λόγω μη επιλεξιμότητας ή λόγω μη περίληψής τους στον τελικό κατάλογο για ένταξη στο Σχέδιο, λόγω χαμηλής βαθμολογίας, παρέχεται το δικαίωμα υποβολής ένστασης εντός 30 ημερών. Κατά τα όσα ορίζονται στην παράγραφο 16 του Σχεδίου, οι ενστάσεις θα εξετάζονται από Τριμελή Επιτροπή Λειτουργών του Υπουργείου που θα καλείται Τριμελής Επιτροπή Εξέτασης Ενστάσεων, σκοπός της οποίας είναι η διασφάλιση πως η πρόταση έτυχε ίσης και δίκαιης μεταχείρισης από την Επιτροπή Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης και την Υπηρεσία, η οποία θα λειτουργεί στη βάση των όσων αναφέρονται στο Παράρτημα V του Σχεδίου, αναφορά στο οποίο θα γίνει στη συνέχεια.
Στις 31.3.2018, ο αιτητής υπέβαλε αίτηση για παραχώρηση χορηγίας με σκοπό τη δημιουργία διαδικτυακής πλατφόρμας γνωριμιών. Η αίτηση αφορούσε επενδύσεις σε εξοπλισμό και διαμόρφωση/ανακαίνιση κτηριακών εγκαταστάσεων, κατάρτιση, προβολή/προώθηση, άλλες δαπάνες και κεφάλαιο κίνησης συνολικού ύψους €99,883.64.
Από το σύστημα αυτόματης βαθμολόγησης, η υποβληθείσα αίτηση εξασφάλισε 36 μονάδες και προχώρησε σε διοικητικό έλεγχο επαλήθευσης των κατά δήλωση στοιχείων που υποβλήθηκαν και επισυνάφθηκαν επί της αιτήσεως. Κατά την επαλήθευση των στοιχείων, η αίτηση εξασφάλισε 34 μονάδες. Προχώρησε, ως εκ τούτου, στην Επιτροπή Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης για την τελική αξιολόγηση και βαθμολόγηση, συγκεντρώνοντας 51,33 εκατοστιαίες μονάδες. Λόγω του ότι η συνολική βαθμολογία που εξασφάλισε ήταν κάτω των 60 εκατοστιαίων μονάδων, η αίτηση απερρίφθη.
Για την απόρριψη της αίτησης, ο αιτητής ενημερώθηκε με επιστολή ημερομηνίας 25.9.2019. Στις 18.1.2020 υπέβαλε ένσταση ζητώντας επανεξέταση της αίτησής του, προβάλλοντας τους λόγους για τους οποίους θα έπρεπε να εξασφαλίσει υψηλότερη βαθμολογία, υποβάλλοντας πως δεν δόθηκε οποιαδήποτε αιτιολογία, πως τα κριτήρια που τέθηκαν είναι ευρεία και ασαφή, χωρίς συγκεκριμένα όρια, χωρίς ανάλυση των μονάδων που αποδόθηκαν σε κάθε κριτήριο, θέτοντας ζήτημα αυθαιρεσίας στον τρόπο βαθμολόγησης.
Η Επιτροπή Εξέτασης Ενστάσεων, κατά τη συνεδρία της ημερομηνίας 4.6.2020, αποφάσισε όπως απορρίψει την υποβληθείσα ένσταση. Η απορριπτική απόφαση γνωστοποιήθηκε στον αιτητή με την επιστολή ημερομηνίας 13.8.2020, η νομιμότητα της οποίας αποτελεί το αντικείμενο της υπό κρίση προσφυγής.
Πρώτο ζήτημα που εγέρθηκε από την ευπαίδευτη συνήγορο του αιτητή, άπτεται πάσχουσας σύνθεσης της Επιτροπής Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης και κατά συνέπεια μη τήρησης άρτιων πρακτικών, κατά παράβαση των διατάξεων των άρθρων 20, 21 και 24 του Ν. 158(Ι)/99. Με παραπομπή στην παράγραφο 5 του Σχεδίου, υπέδειξε πως η εν λόγω Επιτροπή συγκροτείτο από ένα Ανώτερο Λειτουργό της Υπηρεσίας Βιομηχανίας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμό, ως Πρόεδρο και ως Μέλη, ένα εκπρόσωπο της Γενικής Διεύθυνσης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Συντονισμού και Ανάπτυξης, ένα εκπρόσωπο του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και ένα εκπρόσωπο του Οργανισμού Νεολαίας Κύπρου.
Σύμφωνα με τις θέσεις του αιτητή, από τη συνεδρία της Επιτροπής ημερομηνίας 26.7.2019, απουσίαζε το μέλος κος Α. Π., Λειτουργός Προγραμματισμού Α΄, εκπρόσωπος του Γενικού Διευθυντή της Διεύθυνσης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Συντονισμού και Ανάπτυξης, χωρίς να καταγράφεται ο λόγος της απουσίας του, έτσι ώστε να μπορεί να εξεταστεί κατά πόσον η απουσία του ήταν δικαιολογημένη, ενώ, κατά την εισήγηση, δεν προκύπτει ούτε πρόσκληση για την εν λόγω συνεδρία. Κατά δεύτερον, όπως προκύπτει από τα πρακτικά της συγκεκριμένης συνεδρίας παρούσες, ως παρακαθήμενες, ήταν και οι κ.κ. Β. Τ., Λειτουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας και Π. Μ., Επιθεωρητής Εμπορίου και Βιομηχανίας, χωρίς να καταγράφεται η ιδιότητα υπό την οποία αυτές ήταν παρούσες, ο σκοπός κι ο ρόλος τους, ενώ επιπροσθέτως, δεν υπάρχει οποιαδήποτε ένδειξη πως έχουν αποχωρήσει πριν από τη διαβούλευση για τη λήψη της απόφασης της Επιτροπής. Κατά τις εισηγήσεις, τα πιο πάνω, εγείρουν όχι μόνον ζητήματα πάσχουσας σύνθεσης της Επιτροπής Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης, αλλά και ζητήματα μη τήρησης άρτιων πρακτικών που επηρεάζουν την νομιμότητα και της τελικής απόφασης της Επιτροπής Εξέτασης Ενστάσεων, η οποία επικύρωσε την απόφαση της Επιτροπής Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης.
Δεύτερο ζήτημα που εγείρεται, άπτεται της θέσης πως δεν επεξηγείται πως και γιατί δόθηκε η συγκεκριμένη βαθμολόγηση στην πρόταση του αιτητή από την Επιτροπή Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης, καταλήγοντας πως υπήρξε αυθαίρετη βαθμολόγηση, χωρίς αιτιολόγηση των μονάδων που αποδόθηκαν σκοπούς δικαστικού ελέγχου. Ο ισχυρισμός επεκτείνεται και σε ελλιπή και αόριστη αιτιολόγηση της απόρριψης της ένστασης του αιτητή από την Επιτροπή Εξέτασης Ενστάσεων, αφού κατά τις εισηγήσεις, καμία ουσιαστική αιτιολογία δόθηκε για τους λόγους που ο αιτητής υπέβαλε.
Τέλος, υποβάλλεται η θέση πως η προσβαλλόμενη απόφαση ελήφθη χωρίς να προηγηθεί δέουσα έρευνα επί κάθε κριτηρίου που αφορούσε η πρόταση του αιτητή και πως ελλείπουν τα στοιχεία εκείνα, βάσει των οποίων του Δικαστήριο θα μπορούσε να ασκήσει τον ακυρωτικό έλεγχο.
Υποστηρικτική της νομιμότητας της προσβαλλόμενης απόφασης, υπήρξε η θέση της ευπαιδεύτου συνηγόρου της Δημοκρατίας. Υποβάλλοντας την θέση πως η Επιτροπή Εξέτασης Ενστάσεων λειτουργεί ανεξάρτητα από την αρχική διαδικασία αξιολόγησης, έχουσα ως αρμοδιότητα την επανεξέταση του περιεχομένου της πρότασης, ως χωριστή οντότητα, προβαίνοντας σε δική της έρευνα και αξιολόγηση των διοικητικών φακέλων, εισηγήθηκε πως τυχόν ισχυρισμοί για διαδικαστικές παρατυπίες που σχετίζονται με την Επιτροπή Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης, καθίσταται άνευ αντικειμένου. Ανεξαρτήτως τούτου, υποστήριξε πως η απουσία του Μέλους κου Α. Π., δεν επιδρά στο κύρος της συνεδρίας της Επιτροπής Αξιολόγησης, αφού υπήρχε απαρτία, με την παρουσία των τριών από τα τέσσερα πρόσωπα που την αποτελούν, ενώ απέδωσε την παρουσία των δύο προσώπων σε παροχή εξειδικευμένων και αναγκαίων πληροφοριών. Εισηγήθηκε πως η προσβαλλόμενη απόφαση υπήρξε επαρκώς αιτιολογημένη και ληφθείσα μετά από δέουσα έρευνα.
Έχουν ήδη παρατεθεί με λεπτομέρεια οι πρόνοιες του Σχεδίου, ο τρόπος αξιολόγησης και βαθμολόγησης των υποβληθείσων προτάσεων, καθώς και η διαδικασία που ακολουθείται σε περίπτωση που μία αίτηση απορριφθεί, όπως στην προκείμενη περίπτωση, που η αίτηση απερρίφθη από την Επιτροπή Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης, λόγω συγκέντρωσης βαθμολογίας χαμηλότερης των 60 ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με τα «Κριτήρια Επιλογής Προτάσεων/Βαθμολόγησης Προτάσεων» του Παραρτήματος ΙΙΙ του Σχεδίου.
Το πρώτο ζήτημα που εγείρεται προς εξέταση, άπτεται ισχυρισμού περί πάσχουσας σύνθεσης της Επιτροπής Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης, κατά τη συνεδρία της ημερομηνίας 26.7.2019, λόγω της αναιτιολόγητης απουσίας του Μέλους κου Α. Π. και ενόψει της απουσίας του, μη ύπαρξη στοιχείων από τα οποία να προκύπτει η λήψη της πρόσκλησης που βρίσκεται εντός του διοικητικού φακέλου, καθώς και λόγω της παρουσίας, ως παρακαθήμενων, δύο προσώπων, των οποίων δεν προσδιορίζεται ούτε ο ρόλος, ούτε και το κατά πόσον αυτά αποχώρησαν από την συνεδρία πριν την λήψη της απόφασης.
Στα ερυθρά 100-77 του Τεκμηρίου 1, εντοπίζονται τα πρακτικά της Επιτροπής Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης, κατά τη συνεδρία της ημερομηνίας 26.7.2019 (ερυθρά 99 – 77, η αξιολόγηση της πρότασης του αιτητή), τα οποία έχουν ως εξής:-
«Πρακτικά Επιτροπής Βαθμολόγησης
Αρ. Συνεδρίας 46/2019 Ημερομηνία: 26 Ιουλίου 2019
Παρόντες:
κος Χ. Φ. Πρόεδρος
Ανώτερος Λειτουργός Εμπορείου και Βιομηχανίας
κος Ζ. Κ. Μέλος
Λειτουργός Κέντρου Παραγωγικότητας
Εκπρόσωπος του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων
κα Ά. Λ. Μέλος
Λειτουργός Νεολαίας
Εκπρόσωπος του Οργανισμού Νεολαίας Κύπρου
Απόντες:
κος Α. Π. Μέλος
Λειτουργός Προγραμματισμού Α΄
Εκπρόσωπος του Γ.Δ. ΕΠΣΑ
Παρακαθήμενη: [sic]
Β. Τ.
Λειτουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας
Π. Μ.
Επιθεωρητής Εμπορίου και Βιομηχανίας
________________________________________________________
Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας η Επιτροπή εξέτασε τις αιτήσεις που αναφέρονται πιο κάτω:
[...]
|
Κριτήρια Βαθμολόγησης |
Μέγιστη Βαθμολ. |
Βαθμολ. κατά Δήλωση |
Βαθμολ. Επαληθ. |
Βαθμ. Επιτρ |
|
Μέση / Δημοτική Εκπαίδευση |
6 |
6 |
6 |
6 |
|
Ανώτερη Εκπαίδευση |
5 |
0 |
0 |
0 |
|
Μεταπτυχιακή Εκπαίδευση |
4 |
0 |
0 |
0 |
|
Πρόσθετα προσόντα |
2 |
0 |
0 |
0 |
|
Εργασιακή πείρα |
10 |
0 |
0 |
0 |
|
Συναφής Εργασιακή Πείρα |
7 |
0 |
0 |
0 |
|
Δυνατότητα Χρηματοδότησης Έργου |
8 |
8 |
8 |
8 |
|
Εξεύρεση Χώρου/Υποστατικού/ Άδεια Λειτουργίας |
4 |
4 |
2 |
2 |
|
Βιωσιμότητα |
30 |
0 |
0 |
20,33 |
|
Κατηγορίες προώθησης/ μοριοδότησης |
5 |
3 |
3 |
0 |
|
Μειονεκτική περιοχή |
4 |
0 |
0 |
0 |
|
Θέσεις Εργασίας |
15 |
15 |
15 |
15 |
|
Συνολική βαθμολογία |
100 |
36 |
34 |
51,33 |
|
Γενικές Παρατηρήσεις Επιτροπής |
Παρόντες: Χ. Φ. Ζ. Κ. Ά. Λ.
Παρακαθήμενοι: Π. Μ. Β. Τ.
|
|
Ημερομηνία Συνεδρίασης |
26/07/2019 |
|
Αριθμός Συνεδρίασης |
46 |
Από τα πιο πάνω αναφερόμενα πρακτικά συνεδρίας της Επιτροπής Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης ημερομηνίας 26.7.2019, κατά την οποία συνεδρία έτυχε αξιολόγησης η πρόταση του αιτητή, προκύπτει η απουσία του Μέλους κου Α. Π., χωρίς να καταγράφεται ο λόγος της απουσίας του κι εάν η απουσία του αυτή δικαιολογήθηκε, κατά τρόπο που να καθίσταται εφικτός ο δικαστικός έλεγχος. Παράλληλα, δεν εντοπίζεται εντός του Τεκμηρίου 1, οποιαδήποτε σημείωση σε σχέση με τους λόγους της απουσίας του Μέλους Α. Π..
Σε συμφωνία, πρόσθετα, με την θέση της ευπαιδεύτου συνηγόρου του αιτητή, από το Τεκμήριο 1, ερυθρό 76, στο οποίο εντοπίζεται η πρόσκληση των Μελών της Επιτροπής, ημερομηνίας 24.7.2019 για την επίδικη συνεδρία ημερομηνίας 26.7.2019, δεν προκύπτει ούτε ο τρόπος αποστολής της, ούτε και κάποιο στοιχείο που να βεβαιώνει την αποστολή της στους αποδέκτες της.
Στο σύγγραμμα του Α.Ι.Τάχου «Ελληνικό διοικητικό δίκαιο», πέμπτη έκδοση, 1996, σελ. 310, αναφέρονται τα εξής:-
«Η πρόσκληση επιδίδεται στα μέλη, επί αποδείξει, πριν από εύλογο χρόνο, δηλ. η πρόσκληση πρέπει να είναι έγκαιρη (ΣΕ 1023/1992, 1344/1994) […] Την έλλειψη έγγραφης πρόσκλησης, μπορεί να αναπληρώσει γενική πράξη του συλλογικού οργάνου, εφόσον γνωστοποιήθηκε, αποδειγμένα, σε όλα τα μέλη του, που ορίζει ημέρα, ώρα και τόπο συνεδρίασης»[1].
Σε σχέση με την αναφορά περί ύπαρξης απαρτίας, ως αυτό αποτέλεσε θέση της ευπαιδεύτου συνηγόρου των καθ’ ων η αίτηση, όπως επανειλημμένα λέχθηκε, η ύπαρξη απαρτίας δεν διασώζει το πρόβλημα, εφόσον είναι κάτι εντελώς διάφορο από την ευθύνη του οργάνου να λειτουργεί νόμιμα συλλογικά.
Τόσο η παράλειψη της αιτιολόγησης της απουσίας του Μέλους Α. Π., όσο κι η έλλειψη στοιχείων ή έστω και σημείωσης, που να βεβαιώνουν την αποστολή της πρόσκλησης προς τους αποδέκτες της, καθιστούν την συνεδρία της Επιτροπής πάσχουσα.
Σχετική είναι η προσέγγιση της νομολογίας μας, όπως αυτή διατυπώνεται στη πολύ προσφάτως εκδοθείσα απόφαση του Εφετείου, στην Πανεπιστήμιο Κύπρου ν. Sinclair, Ε.Δ.Δ. 224/21, ημερομηνίας 17.6.2025, στην οποία μνημονεύονται και οι Αγαθοκλέους ν. Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας Λευκωσίας (2016) 3 Α.Α.Δ. 359 και Α.Ε. 112/2014, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου ν. Κωνσταντινίδου, ημερομηνίας 2.11.2020, από την οποία παραθέτω το ακόλουθο εκτενές απόσπασμα: -
«Έχουμε ανατρέξει στο σχετικό πρακτικό που αφορά τη συνεδρία της Συγκλήτου ημερομηνίας 10/05/2017. Διαπιστώνεται ότι τέσσερα από τα πέντε απόντα μέλη απουσίαζαν με τη δικαιολογία «Απουσία στο εξωτερικό». Για την απουσία του πέμπτου μέλους, του κου Νησιώτη, αναγράφεται ως λόγος απουσίας του «Έκτακτη υποχρέωση» και είναι για το μέλος αυτό που προέκυψε ζήτημα, αν η απουσία του δικαιολογήθηκε κατά τρόπο ώστε να καθίσταται εφικτός ο δικαστικός έλεγχος.
Στην υπόθεση Αντέννα Λτδ ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (2013) 3 Α.Α.Δ. 242 λέχθηκε ότι:
«Η απουσία μέλους από δεόντως συγκληθείσα συνεδρίαση του οργάνου επιτρέπεται μόνο όταν η απουσία κρίνεται εξ αντικειμένου δικαιολογημένη».
Η πιο πάνω θέση υιοθετήθηκε στη μεταγενέστερη απόφαση στη Αγαθοκλέους Στυλιανός ν. Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας Λευκωσίας (2016) 3 Α.Α.Δ. 359, στην οποία κρίθηκε δικαιολογημένη η απουσία του Προέδρου του οργάνου με καταγραφέντα ως λόγο ότι ευρίσκετο στο εξωτερικό, αλλά δεν συνέβη το ίδιο με τα μέλη που απουσίαζαν και για τα οποία αναφερόταν μόνο ότι δικαιολογήθηκαν οι απουσίες τους. Μεταφέρεται το σχετικό απόσπασμα από την απόφαση:
«Η απαρτία δεν επιλύει το πρόβλημα. Η επιταγή της νόμιμης σύνθεσης και νόμιμης συνεδρίας αποτελεί προϋπόθεση για να εξετάσει κάποιος, σε δεύτερο στάδιο την απαρτία (βλ. Κωνσταντίνος Δαλίτης ν. Σχολής Εφορείας Γερίου Υπόθ. Αρ. 1528/2012, ημερ. 22.12.2014, ECLI:CY:AD:2014:D986, ECLI:CY:AD:2014:D986).
Στα περιστατικά της παρούσας υπόθεσης, παρατηρούμε ότι αναφορικά με την απουσία του Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου Επάρχου Λευκωσίας δικαιολογήθηκε η απουσία του λόγω του ότι ευρίσκετο στο εξωτερικό. Το ίδιο δεν συμβαίνει, όμως, με τα υπόλοιπα 4 μέλη τα οποία απουσίαζαν από τη συνεδρία, παρά μόνο λακωνικά αναφέρεται ότι «Αφού δικαιολογήθηκαν οι απουσίες των Μελών αποφασίστηκε η διαδικασία που θα ακολουθείτο...». Παρατηρείται συναφώς πλήρης έλλειψη στοιχείων που οδήγησαν στην κρίση ότι «δικαιολογήθηκε» η απουσία των μελών. Η απουσία αυτών των στοιχείων καθιστά αδύνατη την άσκηση δικαστικού ελέγχου. Η ευπαίδευτη συνήγορος του Εφεσίβλητου ενώπιον μας αρκέστηκε να πει ότι δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία εκτός των όσων αναφέρονται στο πρακτικό.»
Επί του ίδιου ζητήματος, σχετικά είναι και τα νομολογηθέντα στην Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και Ε. Κωνσταντινίδου, Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 112/2014, ημερομηνίας 2/11/2020, ECLI:CY:AD:2020:C375, στην οποία κρίθηκε ότι η καταγραφείσα στα πρακτικά, σε σχέση με τα απόντα από τη συνεδρία μέλη, δήλωση, ότι «Απουσίαζαν δικαιολογημένα», έλλειψη που δεν συμπληρώνετο από τα στοιχεία του φακέλου και χωρίς οποιαδήποτε αιτιολογία για τη μη παρουσία των μελών, καθιστούσε πάσχουσα τη σύνθεση του οργάνου. Μεταφέρεται το σχετικό απόσπασμα:
«Υπάρχει συνεπώς στην παρούσα περίπτωση παντελής έλλειψη των στοιχείων που οδήγησαν στη διαπίστωση ότι τα πέντε μέλη «απουσίαζαν δικαιολογημένα», έλλειψη που δεν συμπληρώνεται από τα στοιχεία του Φακέλου. Η απουσία οποιασδήποτε αιτιολογίας για τη μη παρουσία των πέντε μελών της καθιστά τη σύνθεση της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΠΑΚ κατά τη συνεδρία της 3/1/2012, που λήφθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, μη νόμιμη, με αποτέλεσμα την ακυρότητα της απόφασης.»
Στην εξεταζόμενη περίπτωση, η μη παρουσία του μέλους κου Νησιώτη, δικαιολογήθηκε με τη δήλωση του οργάνου περί έκτακτης υποχρέωσης του μέλους. Συνεπώς δεν πρόκειται για περίπτωση κατά την οποία το όργανο δηλώνει γενικά και αόριστα ότι δικαιολογήθηκε η απουσία του μέλους, χωρίς ο λόγος της απουσίας να εξειδικεύεται. Πρόκειται για περίπτωση στην οποία υπάρχει ρητή καταγεγραμμένη στο πρακτικό, αιτιολογία της απουσίας του μέλους και δεν αναμένεται η περαιτέρω συγκεκριμενοποίηση από το μέλος της έκτακτης του υποχρέωσης, ζητήματος που ενδεχομένως άπτεται του δικαιώματος προστασίας των προσωπικών δεδομένων του ατόμου (δικαίωμα προστασίας της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής).
Κατ’ επέκταση, καθίσταται εφικτός ο δικαστικός έλεγχος περί του δικαιολογημένου της απουσίας του συγκεκριμένου μέλους, εφόσον στο πρακτικό αναφέρεται ο λόγος της απουσίας του, η οποία κρίνεται εξ αντικειμένου δικαιολογημένη (βλ. Αντέννα Λτδ. ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (2013) - ανωτέρω)».
Πέραν των πιο πάνω, κρίνονται ως βάσιμες οι θέσεις της ευπαιδεύτου συνηγόρου του αιτητή και ως προς την παρουσία των δύο προσώπων που καταγράφονται ως παρακαθήμενες, ήτοι της κας Β. Τ. και της κας Π. Μ., για τις οποίες δεν δίδεται καμία πληροφορία, είτε για τον ρόλο τους, είτε για το κατά πόσον αυτές έχουν αποχωρήσει πριν την λήψη της απόφασης της Επιτροπής.
Σχετικές, επί τούτου, είναι οι διατάξεις του άρθρου 21 του Ν.158(Ι)/99, όπου αναφέρονται τα εξής:-
«21.—(1) Το συλλογικό διοικητικό όργανο πρέπει να συνεδριάζει µε νόμιμη σύνθεση. ∆εν είναι νόμιμα συντεθειμένο, αν στη συνεδρίασή του παρίσταται πρόσωπο που δεν είναι εξουσιοδοτημένο από το νόμο, έστω και αν δεν έλαβε μέρος στην ψηφοφορία, εκτός αν πρόκειται για υπάλληλο που είναι αρμόδιος για την τήρηση των πρακτικών.
(2) ∆ε συνιστά κακή σύνθεση του οργάνου η παρουσία στη συνεδρία του συλλογικού διοικητικού οργάνου αρμόδιων υπηρεσιακών ή άλλων προσώπων με σκοπό την παροχή κατατοπιστικών πληροφοριών ή την προσαγωγή στοιχείων εφόσον αυτά αποχωρήσουν πριν από τη διαβούλευση για λήψη της απόφασης».
Βάσει των πιο πάνω, η παρουσία υπηρεσιακών παραγόντων προς τον σκοπό υποβοήθησης του έργου της Επιτροπής ή για σκοπούς τήρησης πρακτικών, είναι επιτρεπτή. Στην προκείμενη, όμως, περίπτωση, δεν δίδεται καμία πληροφορία για τον ρόλο τους, εάν ήταν για τήρηση των πρακτικών ή για την παροχή στοιχείων και πληροφοριών, λόγω της ιδιότητάς τους, ενώ πρόσθετα, ακόμα και εάν ήταν αυτός ο ρόλος τους, που, εν πάση περιπτώσει, δεν καταγράφεται, δεν προκύπτει από τα πρακτικά το κατά πόσον αυτά τα πρόσωπα, αποχώρησαν από την συνεδρία πριν την λήψη της απόφασης της Επιτροπής.
Έχει ήδη αναφερθεί η θέση της ευπαιδεύτου συνηγόρου της Δημοκρατίας πως, προσβαλλόμενη με την προσφυγή διοικητική απόφαση, είναι η απόφαση της Επιτροπής Εξέτασης Ενστάσεων, η οποία λειτουργεί ανεξάρτητα από την αρχική διαδικασία αξιολόγησης, η οποία έχει αρμοδιότητα να επανεξετάζει την υποβληθείσα πρόταση, στο σύνολό της και στη βάση του περιεχομένου του φακέλου της αίτησης και ενόψει τούτου, οποιαδήποτε πλημμέλεια κατά την συνεδρία της Επιτροπής Αξιολόγησης αι Βαθμολόγησης, δεν καθιστά άκυρη την απόφαση της Επιτροπής Ενστάσεων, η οποία εκδίδεται εντός ενός ανεξάρτητου και διακριτού πλαισίου.
Οι εισηγήσεις, όμως, αυτές, δεν με βρίσκουν σύμφωνη.
Στο σύγγραμμα του Ε. Π. Σπηλιωτόπουλου, «Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου», Τόμος 1, 15η έκδοση (2017), σελ. 124, αναφέρονται τα εξής σχετικά:-
«Εάν η πράξη του συλλογικού οργάνου ενσωματωθεί σε νεότερη πράξη του ίδιου του οργάνου ή σε πράξη δευτεροβάθμιου συλλογικού οργάνου που κρίνει την υπόθεση από την αρχή, η τυχόν κακή σύνθεση (και όχι η μη νόμιμη συγκρότηση, ΣΕ 107/1989) του οργάνου κατά τη λήψη της πρώτης πράξης καλύπτεται και δεν έχει συνέπεια για το κύρος της (ΣΕ 1188/1980, 3526/1986, 247/1989, 767/2011)»[2].
Εδώ όμως, δεν είναι η περίπτωση. Η Επιτροπή Εξέτασης Ενστάσεων, δεν μπορεί να ταυτιστεί με συλλογικό όργανο το οποίο έχει εξουσία και αρμοδιότητα να κρίνει την υπόθεση από την αρχή.
Η διαδικασία για την εξέταση της ένστασης, από την Επιτροπή Εξέτασης Ενστάσεων, περιγράφεται στο Παράρτημα V του Οδηγού στη σελ. 47. Όπως αναφέρεται στο σημείο (Ι)(β) σελ. 48, στις περιπτώσεις υποβολής ενστάσεων που αφορούν σε απορρίψεις λόγω χαμηλής βαθμολογίας, κατά το δεύτερο στάδιο αξιολόγησης, η Επιτροπή Εξέτασης Ενστάσεων επανεξετάζει μόνο το περιεχόμενο του φακέλου της αίτησης και τη διαδικασία αξιολόγησης, μαζί με τα φύλλα αξιολόγησης που συμπληρώθηκαν από την Επιτροπή Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης, για να διαπιστώσει εάν υπήρξε οποιοδήποτε λάθος ή παράλειψη. Εάν η ένσταση κρίνεται δικαιολογημένη, αποστέλλεται μαζί με τα ευρήματα της Επιτροπής Εξέτασης Ενστάσεων και τους λόγους για τους οποίους θεωρεί ότι η πρόταση δεν έτυχε ίσης και δίκαιης αξιολόγησης, στον Προϊστάμενο του Ενδιάμεσου Φορέα για επαναξιολόγηση και βαθμολόγηση από την Επιτροπή Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης και ενημερώνονται το συντομότερο δυνατόν οι αιτητές κατά πόσο κρίνεται ή όχι δικαιολογημένη ένστασή τους.
Επομένως, η Επιτροπή Εξέτασης Ενστάσεων, δεν έχει εκ του Σχεδίου, ούτε αρμοδιότητα για λήψη απόφασης από την ίδια, ούτε εξουσία για τροποποίηση της απόφασης, αλλά ούτε και δύναται να προβεί σε αντικατάσταση της απόφασης της Επιτροπής Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης, έτσι ώστε να θεωρηθεί εξέταση της αίτησης επί της ουσίας της.
Κατά τον Σπηλιωτόπουλο (ανωτέρω), απαραίτητη προϋπόθεση για την κάλυψη της – ήδη διαπιστωθείσας - κακής σύνθεσης της Επιτροπής Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης, είναι όπως η Επιτροπή Εξέτασης Ενστάσεων, έχει εξουσία και αρμοδιότητα να κρίνει εξαρχής την υπόθεση, έχει δηλαδή πλήρη αρμοδιότητα και εξουσία για επανεξέταση της διοικητικής απόφασης και δεν περιορίζεται σε έλεγχο νομιμότητας, αλλά μπορεί να αντικαταστήσει πλήρως την κρίση του κατώτερου οργάνου με τη δική της. Το δευτεροβάθμιο αυτό διοικητικό όργανο, θα πρέπει να έχει αρμοδιότητα να εξετάζει όλα τα νομικά και πραγματικά δεδομένα εκ νέου και εξαρχής και δεν πρέπει να αρκείται μόνον στην έγκριση ή επικύρωση ή επιστροφή της υπόθεσης στο κατώτερο όργανο, όπως η εδώ περίπτωση.
Η εξουσία και αρμοδιότητα της Επιτροπής Ενστάσεων, στη βάση των όσων έχουν ήδη αναφερθεί πιο πάνω, κρίνεται πως δεν θεωρείται πλήρους δικαιοδοσίας, ούτε και συνιστά κρίση επί της ουσίας, έτσι ώστε, τυχόν κακή σύνθεση της Επιτροπής Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης, να μην έχει συνέπεια για το κύρος της τελικώς προσβληθείσας διοικητικής απόφασης.
Στη βάση των πιο πάνω, καταλήγω πως η πάσχουσα σύνθεση της Επιτροπής Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης, κατά τη συνεδρία της ημερομηνίας 26.7.2019, ημερομηνία που η αίτηση που υπέβαλε ο αιτητής, βαθμολογήθηκε με ποσοστιαίες μονάδες κάτω του 60 % και συνεπώς, απερρίφθη, θα πρέπει να οδηγήσει την προσβαλλόμενη απόφαση σε ακύρωση.
Ενόψει της κατάληξης, η οποία ανατρέχει στη ρίζα της διαδικασίας, ήτοι από το στάδιο της Επιτροπής Αξιολόγησης και Βαθμολόγησης, καθίσταται αχρείαστη η ενασχόληση με τους υπόλοιπους λόγους ακύρωσης που προβάλλονται, οι οποίοι έπονται της ακυρωτικής κατάληξης και κρίσης.
Για τους λόγους που έχω προαναφέρει η προσφυγή επιτυγχάνει. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται, βάσει του Άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος. Επιδικάζονται υπέρ του αιτητή και εναντίον των καθ’ ων η αίτηση €2.000 πλέον Φ.Π.Α.
Γαβριήλ, Δ.Δ.Δ.
[1] Η έμφαση προστέθηκε από το Δικαστήριο.
[2] Η έμφαση προστέθηκε από το Δικαστήριο.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο