
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Υπόθεση Αρ.: 326/24
31 Μαρτίου, 2025
[Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.]
Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ:
Υ.S.
Αιτητού
και
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω Προϊσταμένου Υπηρεσίας Ασύλου
Καθ' ων η αίτηση
Αϊβαζίδης Γρ. (κ.), Δικηγόρος για τον Αιτητή
Θωμά Β. (κα.), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.: Ο Aιτητής με την παρούσα προσφυγή αιτείται την έκδοση απόφασης από το παρόν Δικαστήριο με την οποία να κηρύσσεται άκυρη, παράνομη και στερούμενη οποιουδήποτε νομικού αποτελέσματος, η απόφαση των Καθ' ων η αίτηση ημερομηνίας 11.12.2023, με την οποία απορρίφθηκε η αίτηση του Αιτητή για διεθνή προστασία, καθότι κρίθηκε ότι δεν πληρούνταν οι προϋποθέσεις των άρθρων 3 και 19 των περί Προσφύγων Νόμων του 2000 έως 2023 (στο εξής: ο περί Προσφύγων Νόμος).
Γεγονότα
1. Τα γεγονότα της υπόθεσης έχουν ως ακολούθως: Ο Αιτητής κατάγεται από το Καμερούν. Περί τις 14.1.2021, υπέβαλε αίτηση διεθνούς προστασίας, αφού προηγουμένως εισήλθε παράνομα στη Δημοκρατία, και στις 2.11.2023, πραγματοποιήθηκε συνέντευξη στον Αιτητή από λειτουργό. Ακολούθως, υποβλήθηκε Έκθεση/Εισήγηση προς τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Ασύλου (στο εξής: o Προϊστάμενος) για απόρριψη της αίτησης για διεθνή προστασία του Αιτητή και επιστροφή του στο Καμερούν, η οποία εγκρίθηκε στις 11.12.2023 από τον Προϊστάμενο. Στις 12.1.2024, η εν λόγω απορριπτική απόφαση, η οποία αποτελεί και το αντικείμενο της παρούσας προσφυγής, κοινοποιήθηκε στον Αιτητή.
Νομικοί Ισχυρισμοί
2. Κατά το στάδιο της ακρόασης, ο Αιτητής δια του συνηγόρου του προώθησε ως μόνο λόγο προσφυγής την έλλειψη δέουσας. Υποστηρίζει συναφώς ότι ο Αιτητής απάντησε με επάρκεια στα ερωτήματα που του υποβλήθηκαν και ότι η αξιολόγηση της αξιοπιστίας του ήταν λανθασμένη, καθώς δεν πραγματοποιήθηκε δέουσα έρευνα των ουσιωδών στοιχείων της υπόθεσης.
3. Από την πλευρά τους οι Καθ΄ ων η αίτηση υπεραμύνονται της επίδικης πράξης, υποβάλλοντας ότι ο Αιτητής δεν κατόρθωσε να αποσείσει το βάρος απόδειξης των λόγων προσφυγής. Υποδεικνύουν ότι οι εγειρόμενοι λόγοι προσφυγής δεν προβάλλονται σύμφωνα με τις επιταγές του Κανονισμού 7 του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου του 1962 ούτε και προβάλλεται αλλά ούτε και προκύπτει οτιδήποτε μεμπτό κατά τη αξιολόγηση της αίτησης του Αιτητή για διεθνή προστασίας. Εισηγούνται εκ τούτου την απόρριψη της αίτησής του για διεθνή προστασία και εντέλει της παρούσας προσφυγής.
Το νομικό πλαίσιο
4. Η Σύμβαση περί του καθεστώτος των προσφύγων, η οποία υπογράφηκε στη Γενεύη στις 28 Ιουλίου 1951 και τέθηκε σε ισχύ στις 22 Απριλίου 1954 [Recueil des traités des Nations unies, τόμος 189, σ. 150, αριθ. 2545 (1954)], όπως συμπληρώθηκε με το Πρωτόκολλο περί του καθεστώτος των προσφύγων, το οποίο συνήφθη στη Νέα Υόρκη στις 31 Ιανουαρίου 1967 και τέθηκε σε ισχύ στις 4 Οκτωβρίου 1967 (στο εξής: Σύμβαση της Γενεύης), ορίζει, στο άρθρο 1, τμήμα Α, σημείο 2, πρώτο εδάφιο, ότι ο όρος «πρόσφυγας» εφαρμόζεται επί παντός προσώπου το οποίο, «συνεπεία δικαιολογημένου φόβου διώξεως λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητος, κοινωνικής τάξεως ή πολιτικών πεποιθήσεων, ευρίσκεται εκτός της χώρας της οποίας έχει την ιθαγένεια και δεν δύναται ή, λόγω του φόβου τούτου, δεν επιθυμεί να απολαύη της προστασίας της χώρας ταύτης».
5. Ο Κανονισμός 2 των περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Διαδικαστικών Κανονισμών του 2019 έχει ως ακολούθως:
«Ο Διαδικαστικός Κανονισμός του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου 1962, και οι περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διαδικαστικοί Κανονισμοί (Αρ.1) Διαδικαστικοί Κανονισμοί του 2015, τυγχάνουν εφαρμογής σε όλες τις προσφυγές που καταχωρούνται στο Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας από 18.6.2019, με τις αναγκαίες τροποποιήσεις που αναφέρονται στη συνέχεια και κατ΄ ανάλογη εφαρμογή των δικονομικών κανόνων και πρακτικής που ακολουθούνται και εφαρμόζονται στις ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου προσφυγές εκτός αν ήθελε άλλως ορίσει το Δικαστήριο.».
6. Ο Κανονισμός 7 του Διαδικαστικού Κανονισμού του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου του 1962 προβλέπει τα εξής:
«Έκαστος διάδικος δέον δια των εγγράφων προτάσεων αυτού να εκθέτη τα νομικά σημεία επί των οποίων στηρίζεται και αιτιολογών συγχρόνως ταύτα πλήρως. Διάδικος εμφανιζόμενος άνευ συνηγόρου δεν υποχρεούται εις συμμόρφωσιν προς τον κανονισμό αυτόν».
7. Το άρθρο 11 των περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμων του 2018 και 2020 (στο εξής: o περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμος) καθορίζει τη δικαιοδοσία του παρόντος Δικαστηρίου.
8. Το άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου καθορίζει τις προϋποθέσεις αναγνώρισης προσώπου ως πρόσφυγα.
9. Το άρθρο 19 του περί Προσφύγων Νόμου καθορίζει τις προϋποθέσεις αναγνώρισης καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας.
Κατάληξη
10. Ως προς τον προωθούμενο λόγο προσφυγής περί έλλειψης δέουσας έρευνας παρά την προβολή από τους Καθ’ ων η αίτηση του ισχυρισμού περί απαραδέκτου των υπό αναφορά λόγων προσφυγής λόγω μη επαρκούς εξειδίκευσης, κρίνεται ότι το παρόν Δικαστήριο, υπό το φως της ημεδαπής νομολογίας (βλ. Μαρία Ευθυμίου ν. Ε.Δ.Υ., (1997) 3 ΑΑΔ 281, 14.7.1997), και δεδομένης της έκτασης του ελέγχου που ασκεί επί της επίδικης πράξης (βλ. άρθρο 11 του περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας, το οποίο μεταφέρει στην εθνική έννομη τάξη το άρθρο 46 της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ), υπό το φως του άρθρου 46 της Οδηγία 2013/32/EE όπως ερμηνεύτηκε από το ΔΕΕ (βλ. απόφαση του ΔΕΕ ημερομηνίας 4 Οκτωβρίου 2024, CV, C-406/22, σκέψεις 84 έως 96, (Βλ. απόφαση της της 17ης Οκτωβρίου 2024, υπόθεση C‑156/23 [Ararat] K, L, M, N κατά Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, ECLI:EU:C:2024:892, ιδίως σκέψεις 50 έως 51), ως προς την έκταση του ελέγχου που οφείλει να διενεργεί επί απορριπτικής απόφασης επί αιτήσεως διεθνούς προστασίας, δεν μπορεί παρά να εξετάσει στη βάση των ενώπιόν του δεδομένων πλήρως και ex nunc τα πραγματικά και νομικά ζητήματα που άπτονται της αίτησής του Αιτητή για διεθνή προστασία. Είναι παρά ταύτα γεγονός ότι ο Αιτητής δια του συνηγόρου δεν προβαίνει σε συγκεκριμένη νομική υπαγωγή των περιστάσεών της υπόθεσης στις κρίσιμες διατάξεις του άρθρου 3 ή 19 του περί Προσφύγων Νόμου ούτε και σχολιάζει κατά τρόπο συγκεκριμένο τα επιμέρους ευρήματα των Καθ’ ων η αίτηση που τον έκριναν αναξιόπιστο και εντέλει οδήγησαν στην απόρριψη της αίτησής της.
11. Ειδικότερα, όπως επισημαίνεται ανωτέρω, το παρόν Δικαστήριο ως δικαστήριο ουσίας δικάζει την υπόθεση που άγεται ενώπιον του εξ υπαρχής, κατά το νόμο και κατά την ουσία, δεν περιορίζεται μόνο στην εξέταση της διαδικασίας και των στοιχείων κρίσης της διοικητικής αρχής που εξέδωσε την προσβαλλόμενη πράξη, αλλά προχωρεί παραπέρα και εξετάζει και την ουσιαστική της ορθότητα (Βλ. Έφεση κατά Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Aρ. 107/2023, Δημοκρατία ν. Q.B.T., απόφαση ημερ. 11.2.2025, Έφεση κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Αρ. 17/2021 Janelidze ν. Δημοκρατίας, απόφαση ημερ. 21.9.2021· Έφεση κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Αρ. 35/2023 Lubangamu ν. Δημοκρατίας, απόφαση ημερ. 5.12.2024). Ο Αιτητής αναμένεται να προβάλει, στο πλαίσιο της διοικητικής ή και της παρούσας δικαστικής διαδικασίας, τέτοιους συγκεκριμένους και ειδικούς ισχυρισμούς, οι οποίοι εν δυνάμει θα δικαιολογούσαν την υπαγωγή του στο καθεστώς διεθνούς προστασίας. Η έκταση του ελέγχου που ασκεί το παρόν Δικαστήριο και οι εξουσίες που απορρέουν από το άρθρο 11 του περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμου καθιστούν αλυσιτελή την προβολή υποπεριπτώσεων λόγων προσφυγής π.χ. έλλειψη δέουσας έρευνας, και αιτιολογίας, πλάνης και ορισμένες διαδικαστικές πλημμέλειες κατά την έκδοση της επίδικης πράξης. Εν προκειμένω, ο Αιτητής, εκπροσωπούμενος και δια συνηγόρου, έχει την ευκαιρία να εκθέσει τους ισχυρισμούς του και να λάβει όλα τα δέοντα δικονομικά μέσα προς τεκμηρίωσή τους [Βλ. «Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου», Επαμεινώνδας Π. Σπηλιωτόπουλος, 14ης Έκδοση, Νομική Βιβλιοθήκη, σ. 260, υποσημ. 72, «Εισηγήσεις Διοικητικού Δικονομικού Δικαίου, Χαράλαμπος Χρυσανθάκης, 2η Έκδοση, Νομική Βιβλιοθήκη, σελ. 247 και Π.Δ. Δαγτόγλου, (Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο), σελ. 552].
12. Προχωρώντας στην εξέταση της ουσίας των ισχυρισμών του Αιτητή καθ’ όλη τη διαδικασία εξέτασης της αίτησής του, επισημαίνω συναφώς τα ακόλουθα: παρατηρώ ότι στο πλαίσιο του εντύπου της αίτησής του για διεθνή προστασία, ο Αιτητής κατέγραψε ότι εγκατέλειψε την χώρα του εξαιτίας της διαμαρτυρίας που έλαβε χώρα στις 22.9.2020 στο Καμερούν. Ο Αιτητής ειδικότερα κατέγραψε ότι έλαβε μέρος σε διαμαρτυρία κατά του καθεστώτος. Περαιτέρω κατέγραψε ότι αρχικά οι αστυνομικές αρχές τους σταμάτησαν στην Bafang, τους κτύπησαν και τους απείλησαν ότι θα τους σκοτώσουν. Ακολούθως άλλοι διαδηλωτές ζητούσαν την απελευθέρωσή τους, κάτι το οποίο πέτυχαν και φεύγοντας από το αστυνομικό τμήμα οι αρχές τους απείλησαν ότι θα τους βρουν. Τότε ο Αιτητής εγκατέλειψε την Bafang, και έφτασε στην Douala όπου εκεί κάποιο πρόσωπο τον βοήθησε να ταξιδέψει στη Δημοκρατία.
13. Κατά το κρίσιμο στάδιο της συνέντευξης, ο Αιτητής ως προς τα προσωπικά του στοιχεία, δήλωσε ότι είναι υπήκοος Καμερούν (γεννηθείς το 1991), με τόπο γέννησης το χωριό Banka στο Δυτικό Καμερούν, μεγάλωσε στο χωριό Bafang, Haut-Nka, επίσης στο Δυτικό Καμερούν. Το 2015 μέχρι το 2017 βρισκόταν στο χωριό Banjoun και από το 2017 μέχρι το 2020 όταν και εγκατέλειψε την χώρα του επέστρεψε στο χωριό Βafang. Ως προς το θρήσκευμα δήλωσε μουσουλμάνος και ανήκει στην εθνοτική ομάδα Bamileke. Εγκατέλειψε τη χώρα μέσω του αεροδρομίου της πόλης Douala. Ως προς το εκπαιδευτικό του υπόβαθρο, ολοκλήρωσε την δευτεροβάθμια εκπαίδευση το 2015. Το 2015 ήταν φοιτητής στο πανεπιστήμιο «Institute of Technology Fotso Victor de Banjoun», και το 2017 ολοκλήρωσε το πρόγραμμα σπουδών που παρακολούθησε στον κλάδο της ηλεκτρολογίας. Ομιλεί ως μητρική γλώσσα την Bamileke, γαλλικά και λίγα αγγλικά. Ο Αιτητής εργαζόταν στην χώρα ως ηλεκτρολόγος από το 2015 μέχρι που την εγκατέλειψε. Ως προς την οικογενειακή του κατάσταση, ο Αιτητής ανέφερε ότι είναι ελεύθερος, πατέρας ενός αγοριού το οποίο βρίσκεται μαζί με την μητέρα του στο χωριό Mome και με τους οποίους διατηρεί επικοινωνία. Ο πατέρας του Αιτητή απεβίωσε μετά από ασθένεια και η μητέρα του διαβιεί στο χωριό Bangou στο δυτικό Καμερούν. Ανέφερε ότι έχει δύο αδερφές και τρεις αδερφούς ένας εκ των οποίων βρίσκεται στην Ισπανία. Η αδερφή του και τα 2 αδέρφια του βρίσκονται στο χωριό Bafang και διατηρεί επικοινωνία με όλα του τα αδέρφια.
14. Ερωτηθείς για ποιους λόγους εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του, ο Αιτητής κατά την ελεύθερή του αφήγηση, ανέφερε πως έλαβε μέρος σε διαμαρτυρία που πραγματοποιήθηκε στις 22.9.2020 στο κέντρο της πόλης Bafang, η οποία ανήκει στη γαλλόφωνη περιφέρεια του Καμερούν. Όπως περαιτέρω δήλωσε, τη διαμαρτυρία διοργάνωσε το αντιπολιτευόμενο κόμμα, Movement pour la Renaissance de Cameroon MRC, (στο εξής: MRC). Κατά την διάρκεια της διαμαρτυρίας, έφτασαν στον χώρο αστυνομικές δυνάμεις καθότι δεν επιτρέπονταν διεξαγωγές διαμαρτυριών. Ο Αιτητής μαζί με άλλα πρόσωπα συνελήφθησαν και μεταφέρθηκαν σε αστυνομικό τμήμα. Στη συνέχεια, όπως δήλωσε, άτομα τα οποία δεν συνελήφθησαν έφτασαν στον αστυνομικό σταθμό και διαμαρτυρόμενοι ζητούσαν όπως αφεθούν ελεύθεροι οι κρατούμενοι δεδομένου ότι η διαμαρτυρία τους ήταν ειρηνική. Ο Αιτητής ανέφερε ότι καταχωρίστηκε σε αρχείο της αστυνομίας και ακολούθως τον κτύπησαν και παρέμεινε υπό κράτηση για δύο ώρες. Οι αρχές, μετά την απελευθέρωση κάποιων ατόμων, συνέλαβαν τα τρίτα πρόσωπα ξανά και μετά από αυτό το συμβάν ο Αιτητής φοβήθηκε, εγκατέλειψε την Bafang και κατέφυγε προς την Douala με σκοπό να εγκαταλείψει τη χώρα.
15. Ερωτηθείς ως προς τις πιθανές συνέπειες της επιστροφής του, δήλωσε ότι σε περίπτωση που επιστρέψει στην χώρα του θα φυλακιστεί ή ακόμα ίσως τον σκοτώσουν. Αυτό που φοβάται στο Καμερούν είναι τις αστυνομικές αρχές αλλά και την κυβέρνηση καθότι το όνομά του έχει καταχωριστεί.
16. Διευκρινιστικής φύσεως ερωτήματα υποβλήθηκαν στον Αιτητή αναφορικά με την διαμαρτυρία στην οποία συμμετείχε. Ειδικότερα ανέφερε ότι η διαμαρτυρία πραγματοποιήθηκε στο χωριό Bafang, τη διοργάνωσε το κόμμα MRC και ήταν διαμαρτυρία κατά της κυβέρνησης και αφορούσε την δημοκρατία. Σκοπός της διοργάνωσης της διαμαρτυρίας ήταν να βρεθεί λύση για το ζήτημα των δύο περιοχών. Ο Αιτητής περαιτέρω ανέφερε ότι δεν ήταν μέλος του εν λόγω κόμματος ωστόσο συμμετείχε στην διαμαρτυρία, έχοντας ως κίνητρο να δηλώσει την αντίθεσή του με την αστάθεια που επικρατεί στη χώρα. Ερωτήματα υποβλήθηκαν στον Αιτητή γύρω από την ιδεολογική ταυτότητα και άλλα στοιχεία του κόμματος και τις γενικότερες περιστάσεις της διαμαρτυρίας αλλά και της προσωπικής το συμμετοχής σε αυτήν. Στο πλαίσιο των απαντήσεών του, ο Αιτητής εξήγησε ότι οι αρχές προειδοποίησαν τους διαδηλωτές να παύσουν τη συγκέντρωση , ωστόσο λόγω της απείθειας των διαδηλωτών, μέλη της αστυνομίας προέβησαν σε συλλήψεις διαδηλωτών, μεταφέροντάς τους στον αστυνομικό σταθμό. Ο Αιτητής δήλωσε ότι οι αρχές έλαβαν τα στοιχεία του και τον καταχώρησαν στα αρχεία τους. Ως προς την κακοποίηση που δέχτηκε, δήλωσε ότι βρισκόταν στο έδαφος και τον κλωτσούσαν, ωστόσο, όπως περαιτέρω δήλωσε η κατάσταση του δεν ήταν πολύ άσχημη. Ακολούθως, ο Αιτητής δήλωσε ότι άλλοι διαδηλωτές έφτασαν στο τμήμα και ζητούσαν όπως αφεθούν ελεύθεροι οι υπόλοιποι∙ εν τέλει αφέθηκαν ελεύθεροι, με την προειδοποίηση εκ μέρους των μελών της αστυνομίας ότι λόγω της καταχώρησης των στοιχείων τους θα είναι σε θέση να τους εντοπίσουν. Ο Αιτητής δήλωσε ότι σε μεταγενέστερο στάδιο ενημερώθηκε από φίλους του ότι κάποια πρόσωπα συνελήφθησαν ξανά λόγω της συμμετοχής τους στη διαμαρτυρία και εξαιτίας του φόβου, ο ίδιος αποφάσισε να εγκαταλείψει την χώρα. Ερωτηθείς αν από την σύλληψή του μέχρι που εγκατέλειψε την χώρα ενοχλήθηκε ξανά από τις αρχές, ο Αιτητής απάντησε αρνητικά. Τέλος, καλούμενος να σχολιάσει το γεγονός ότι ο ίδιος εγκατάλειψε τη χώρα νόμιμα, χρησιμοποιώντας τα ταξιδιωτικά του έγγραφα, αποκρίθηκε ότι δεν γνωρίζει γιατί δεν αντιμετώπισε πρόβλημα.
17. Αξιολογώντας τους ισχυρισμούς του Αιτητή, οι Καθ' ων η αίτηση διέκριναν δύο ουσιώδεις ισχυρισμούς. Ο πρώτος αναφορικά με τη ταυτότητα, χώρα καταγωγής, τον τόπο διαμονής του Αιτητή και τα λοιπά στοιχεία του προφίλ του. Ο δεύτερος, αναφορικά με τη σύλληψη και την κακοποίηση («beaten») του Αιτητή μετά τη συμμετοχή του σε διαμαρτυρία που διοργάνωσε το πολιτικό κόμμα MRC. Ο πρώτος ουσιώδης ισχυρισμός έγινε αποδεκτός, καθώς οι πληροφορίες που έδωσε ο Αιτητής κρίθηκαν συνεκτικές ενώ αξιολογήθηκαν σε συνάρτηση με το αυθεντικό διαβατήριό του, το οποίο προσκόμισε στη διοίκηση. Ο δεύτερος ισχυρισμός , αντίθετα, έτυχε απόρριψης καθώς κρίθηκε ότι ο Αιτητής δεν μπόρεσε να δώσει επαρκείς λεπτομέρειες για τη διαμαρτυρία στην οποία συμμετείχε, με απαντήσεις ασαφείς και γενικές. Παρά το ότι ο Αιτητής ανέφερε ότι η διαμαρτυρία διοργανώθηκε από το κόμμα MRC και αφορούσε στη δημοκρατία, δεν ήταν σε θέση να παρέχει περισσότερες πληροφορίες. Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι όπως ο Αιτητής δήλωσε, δεν ήταν μέλος του κόμματος, κρίθηκε από τους Καθ’ ων ότι θα μπορούσε να προσφέρει μια λεπτομερή περιγραφή της διαμαρτυρίας αφού ο ίδιος έλαβε μέρος. Επίσης, κρίθηκε ότι δεν μπόρεσε να δώσει πληροφορίες για το κόμμα ή για τον λόγο που συμμετείχε στην πολιτική διαμαρτυρία. Ομοίως, κρίθηκε ότι όταν ο Αιτητής κλήθηκε να αναφέρει λεπτομέρειες σχετικά με την ατμόσφαιρα κατά τη διάρκεια της διαμαρτυρίας, δεν έδωσε επαρκείς πληροφορίες. Επιπρόσθετα, αναφορικά με τη σύλληψη, αλλά και τον ξυλοδαρμό του, οι αποκρίσεις του Αιτητή κρίθηκαν ως αόριστες και μη συγκεκριμένες, και θα αναμένετο από αυτόν να είναι σε θέση να είναι πιο περιγραφικός. Τέλος, αναφορικά με την απελευθέρωσή του, κρίθηκε από τους Καθ’ ων η αίτηση ότι ο Αιτητής υπήρξε και ως προς αυτό το σημείο γενικόλογος και ως εκ τούτου, κρίθηκε ότι η εσωτερική αξιοπιστία του Αιτητή δεν θεμελιώνεται. Ως προς την εξωτερική αξιοπιστία, οι Καθ’ ων η αίτηση παρέθεσαν πληροφορίες από τις οποίες προκύπτει ότι τα λεγόμενα του Αιτητή αναφορικά με την διαμαρτυρία και την πραγματοποίησή της στις 22.9.2020, αλλά και συλλήψεις οι οποίες ακολούθησαν όπως επίσης και την ύπαρξη του κόμματος MRC επιβεβαιώνονται, ωστόσο λόγω μη θεμελίωσης της εσωτερικής αξιοπιστίας ο πιο πάνω ισχυρισμός απορρίφθηκε από τους Καθ’ ων η αίτηση.
18. Ακολούθως, κατά την αξιολόγηση κινδύνου βάσει του μόνου αποδεκτού ισχυρισμού του Αιτητή, ήτοι την ταυτότητα, το προφίλ την χώρα και τόπο συνήθους διαμονής του και λαμβάνοντας υπόψη πληροφορίες από εξωτερικές πηγές πληροφόρησης από την χώρα καταγωγής του για την κατάσταση ασφαλείας και ειδικότερα στο δυτικό τμήμα του Καμερούν όπου αναμένεται να επιστρέψει, σε συνάρτηση με το προφίλ του οι Καθ’ ων κατέληξαν ότι δεν προκύπτει κίνδυνος δίωξης ή σοβαρής βλάβης για τον Αιτητή.
19. Ως εκ τούτου, κατά τη νομική ανάλυση, οι Καθ' ων η αίτηση έκριναν ότι δεν δικαιολογείται η υπαγωγή του στα άρθρα 3 ή 19 του περί Προσφύγων Νόμου.
20. Στο πλαίσιο της παρούσας δικαστικής διαδικασίας, ο Αιτητής δεν έχει προσκομίσει οποιαδήποτε νέα μαρτυρία ή ουσιώδεις ισχυρισμούς συναφείς με τον πυρήνα του αιτήματός.
21. Προχωρώντας στην de novo και ex nunc εξέταση των ενώπιον μου δεδομένων, όπως υπαγορεύουν τα εδάφια (3) και (4) του άρθρου 11 του περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμου, αρχικά συντάσσομαι με τη διάκριση των ουσιωδών ισχυρισμών και τα επιμέρους ευρήματα των Καθ' ων η αίτηση περί αξιοπιστίας του Αιτητή ως προς τον πρώτο ουσιώδη ισχυρισμό, ήτοι ότι ο Αιτητής στην εκεί διαδικασία, υπήρξε σαφής ως προς τα προσωπικά του στοιχεία και τον τόπο καταγωγής, ενώ δεν προέκυψαν στοιχεία που να συνηγορούν κατά της αξιοπιστίας του ισχυρισμού. Ταυτόχρονα, τα προσωπικά στοιχεία του επιβεβαιώνονται από το διαβατήριό του, τη γλώσσα επικοινωνίας του και από εξωτερικές πηγές, οι οποίες περιλαμβάνονται στο διοικητικό φάκελο (βλ. ερ. 48-53 του διοικητικού φακέλου).
22. Ως προς το δεύτερο ουσιώδη ισχυρισμό του Αιτητή συντάσσομαι και πάλι με την κατάληξη των Καθ’ ων η αίτηση περί μη θεμελίωσης της εσωτερικής αξιοπιστίας. Παρατηρείται καταρχάς ότι, παρά το ότι τα όσα κατέγραψε στην αρχική αίτησή του για διεθνή προστασία, συνάδουν με τα όσα ανέφερε και κατά το κρίσιμο στάδιο της συνέντευξής του, εντούτοις στις αναφορές του ο Αιτητής υπήρξε λακωνικός, αποκρινόμενος μονολεκτικά χωρίς να είναι καθόλου περιγραφικός. Ειδικότερα παρατηρείται ότι ζητήθηκε από τον Αιτητή να αναφέρει περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την διαμαρτυρία στην οποία δήλωσε ότι έλαβε μέρος, με αυτόν να αποκρίνεται απλά ότι έλαβε μέρος («I participated in a protest»). Παρά το ότι δόθηκε ξανά η ευκαιρία στον Αιτητή να επεξηγήσει και να αναπτύξει σχετικά με την διαμαρτυρία, αυτός παρέμεινε λιτός στις δηλώσεις του, αναφέροντας ότι η διαμαρτυρία πραγματοποιήθηκε κατά της κυβέρνησης και αφορούσε την δημοκρατία (βλ. ερ. 41 σημείο 2χ του διοικητικού φακέλου). Επιπλέον, ευλόγως αναμένεται ότι ο Αιτητής θα ήταν σε θέση να γνωρίζει περισσότερες πληροφορίες για το κόμμα που ηγείτο ή/και διοργάνωσε τη διαμαρτυρία που ο ίδιος αυτοβούλως επέλεξε να λάβει μέρος αλλά και για το σκοπό της διαμαρτυρίας, καθώς όπως ο ίδιος ανέφερε δεν επιτρεπόταν εκείνη την περίοδο η συμμετοχή σε διαμαρτυρίες. Αναφορικά με την συμμετοχή του στην διαμαρτυρία, καθώς και το κλίμα/ατμόσφαιρα τη μέρα της διαμαρτυρίας, παρατηρείται ότι και πάλι ο Αιτητής δεν ήταν περιγραφικός, αφού οι αναφορές του χαρακτηρίζονται από έλλειψη βιωματικότητας. Ως προς τις συνθήκες της σύλληψης και της κράτησής του στο αστυνομικό τμήμα, παρατηρείται ότι ο Αιτητής ανέφερε αόριστα ότι η αστυνομία τους κάλεσε να σταματήσουν και δεν το έπραξαν(βλ. ερ. 40 σημείο 2χ και 39 σημείο 1χ του διοικητικού φακέλου). Ωστόσο, ευλόγως αναμένεται, δεδομένου του προφίλ του Αιτητή και σε συνάρτηση με την κρισιμότητα των γεγονότων ότι αυτός θα ήταν σε θέση να αναφέρει με περισσότερες λεπτομέρειες τις συνθήκες αλλά και τους λόγους της σύλληψής του. Ομοίως, σε σχέση με την κράτησή του, ο Αιτητής δήλωσε ότι αυτή διήρκησε για δύο ώρες και ότι βρισκόμενος στο έδαφος τον κλώτσησαν. Τέλος παρατηρείται ότι παρά την κατ’ ισχυρισμό δίωξή του αυτός κατόρθωσε να εγκαταλείψει νόμιμα και χωρίς οποιοδήποτε πρόβλημα τη χώρα. Κληθείς να διευκρινίσει αυτό το σημείο ο Αιτητής απάντησε ότι δεν γνωρίζει γιατί δεν αντιμετώπισε πρόβλημα (βλ. ερ. 37 σημείο 1χ του διοικητικού φακέλου). Ούτε στο πλαίσιο της ενώπιον μου διαδικασίας, όπου ο Αιτητής εκπροσωπείται δια συνηγόρου επιχειρείται επεξήγηση των ανωτέρω κενών που εντοπίζονται. Με βάση τα ανωτέρω κρίνεται ότι δεν μπορεί να θεμελιωθεί η εσωτερική του αξιοπιστία του Αιτητή. Σε κάθε περίπτωση, όπως αναλύεται κατωτέρω, ακόμα και εάν ήθελε θεωρηθεί ότι ο Αιτητής όντως συμμετείχε και συνελήφθη στην εν λόγω διαδήλωση, δεν προκύπτει μελλοντοστραφώς εύλογη πιθανότητα δίωξής ή σοβαρού κινδύνου βλάβης του.
23. Προχωρώντας στην αξιολόγηση της εξωτερικής αξιοπιστίας των δηλώσεων του Αιτητή, το Δικαστήριο προχώρησε σε σχετική έρευνα αναφορικά με τις επικρατούσες συνθήκες στο Καμερούν κατά το διάστημα εκείνο. Σύμφωνα με την έρευνα εντάσεις γεννήθηκαν το Νοέμβριο του 2016 όταν δικηγόροι, μαθητές και αγγλόφωνοι δάσκαλοι ξεκίνησαν να διαμαρτύρονται ενάντια στην υποεκπροσώπησή τους και την πολιτιστική τους περιθωριοποίηση από την κυβέρνηση στην οποία κυριαρχούν οι γαλλόφωνοι.[1] Οι δάσκαλοι στις αγγλόφωνες περιοχές του Καμερούν πήραν μέρος στις διαμαρτυρίες των δικηγόρων, οι οποίες είχαν ξεκινήσει στις 11 Οκτωβρίου του ιδίου έτους,[2] ενώ, κατά τη διάρκεια των ακόλουθων μηνών, μεγάλος αριθμός δασκάλων και δικηγόρων προχώρησαν σε απεργία λόγω της χρήσης της γαλλικής γλώσσας στα σχολεία και στα δικαστήρια των αγγλόφωνων περιοχών της χώρας.[3] Επιπλέον, αναφέρεται ότι, κατά την ανωτέρω ημερομηνία έναρξης των διαμαρτυριών των δασκάλων, σημειώθηκαν στην πόλη Bamenda της Βορειοδυτικής Περιοχής του Καμερούν συγκρούσεις μεταξύ των διαδηλωτών και των δυνάμεων ασφαλείας,[4] ενώ, κατά τις επόμενες ημέρες, τουλάχιστον 100 άτομα συνελήφθησαν.[5] Τα πιο πάνω δεδομένα επιβεβαιώνουν απλώς την ύπαρξη της αγγλόφωνης κρίσης και τις απαρχές της.
24. Επιπρόσθετα, αναφορικά με το κόμμα MRC, ανευρέθηκαν πληροφορίες από τις οποίες επιβεβαιώνεται η ύπαρξή του, ότι είναι κόμμα της αντιπολίτευσης και πρόεδρός του είναι ο Maurice Kamto.[6]
25. Αναφορικά με την διαδήλωση η οποία έλαβε χώρα στις 22.9.2020, από έρευνα του παρόντος Δικαστηρίου εντοπίστηκαν οι ακόλουθες πληροφορίες: σύμφωνα με έκθεση του U.S. Department of State, σε έκθεσή του για γεγονότα που καλύπτουν το έτος 2020, εντοπίζεται ότι o πρόεδρος του MRC (Κινήματος Αναγέννησης του Καμερούν), Maurice Kamto, κάλεσε τους Καμερουνέζους να πραγματοποιήσουν ειρηνικές διαδηλώσεις σε εθνικό επίπεδο στις 22 Σεπτεμβρίου για να απαιτήσουν λύση στην κρίση των Αγγλόφωνων περιοχών και εκλογικές μεταρρυθμίσεις πριν από τις περιφερειακές εκλογές της 6ης Δεκεμβρίου. Χιλιάδες διαδηλωτές συνελήφθησαν, μεταξύ των οποίων και δημοσιογράφοι, και ο Kamto τέθηκε σε ανεπίσημo κατ’ οίκον περιορισμό. Ακόμα, στην ίδια έκθεση αναφέρεται ότι σε προκαταρκτική αναφορά της 24ης Σεπτεμβρίου, οι δικηγόροι του Κινήματος Αναγέννησης του Καμερούν, MRC, υποστήριξαν ότι η αστυνομία κατέστειλε βίαια τις ειρηνικές διαδηλώσεις του κόμματος σε όλη τη χώρα, χτυπώντας τους διαδηλωτές και συλλαμβάνοντας δημοσιογράφους. Ανέφεραν ότι τα αστυνομικά στελέχη, τα οποία χρησιμοποίησαν κανόνια νερού, ρόπαλα και δακρυγόνα, τραυμάτισαν διαδηλωτές σε πόλεις σε όλη τη χώρα, συμπεριλαμβανομένων της Douala, Bafoussam και Kribi. Επιπρόσθετα, καταγράφεται ότι τον Σεπτέμβριο του 2020, οι αρχές έλαβαν μια σειρά διοικητικών αποφάσεων απαγορεύοντας τις δημόσιες διαδηλώσεις, αφού το MRC κάλεσε σε ειρηνικές διαδηλώσεις στις 22 Σεπτεμβρίου λόγω της απόφασης της κυβέρνησης να οργανώσει περιφερειακές εκλογές πριν επιλυθεί η κρίση στις δύο Αγγλόφωνες περιοχές και προχωρήσουν οι εκλογικές μεταρρυθμίσεις. Τέλος, από την ίδια πηγή εντοπίστηκε και επιβεβαιώθηκε ότι σύμφωνα με τους ηγέτες του MRC, εκτιμάται ότι 593 μέλη του κόμματος συνελήφθησαν σε όλη τη χώρα μετά την απόπειρά τους να πραγματοποιήσουν ειρηνικές πορείες στις 22 Σεπτεμβρίου.[7] Οι δηλώσεις του Αιτητή βρίσκουν εν μέρει έρεισμα στις ανωτέρω εξωτερικές πηγές, ωστόσο δεδομένης της θεμελίωσης της εσωτερικής του αξιοπιστίας ως προς την προσωπικές περιστάσεις και συμμετοχής του ιδίου στην εν λόγω διαδήλωση, ο υπό εξέταση ισχυρισμός δεν γίνεται αποδεκτός στο σύνολό του.
26. Προχωρώντας στην αξιολόγηση κινδύνου που διατρέχει ο Αιτητής στην βάση του μόνου ουσιώδους αποδεκτού ισχυρισμού, επισημαίνεται ότι αυτός είναι υγιής, νεαρός άνδρας, με υψηλό επίπεδο μόρφωσης, με προηγούμενη εργασιακή πείρα στη χώρα του, ικανός προς εργασία και διαθέτων οικογενειακό δίκτυο στη χώρα καταγωγής του. Από τους ισχυρισμούς του Αιτητή αλλά και από τις πηγές που λήφθηκαν υπόψη από το παρόν Δικαστήριο δεν προκύπτουν ουσιώδεις λόγοι να πιστεύεται ότι σε περίπτωση εάν επιστρέψει στη χώρα ιθαγένειάς του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη ή δίωξης για κάποιο λόγο που απορρέει από το προφίλ του. Αναφορικά με την εθνοτική ομάδα των Bamileke, αναφέρεται ότι μαζί με άλλες εθνοτικές ομάδες συναποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό (38%) του πληθυσμού Καμερούν, και χαρακτηρίζονται ως «highlanders» στην Δυτική περιφέρεια της χώρας. [8] Η ίδια πηγή αναφέρει ότι οι Βamileke χαρακτηρίζονται ως επιτυχημένοι αγρότες και εμπόροι, οι οποίοι ελέγχουν ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας του Καμερούν, και αυτό επιβεβαιώνεται και από έτερη πηγή.[9] Παράλληλα, σύμφωνα με πληροφορίες από το 2018, οι Bamileke γενικά αποκλείονται από τις πολιτικές διαδικασίες και τα πολιτικά τους συμφέροντα δεν προωθούνται με ικανοποιητικό τρόπο.[10] Πληροφορίες από το 2024, κάνουν λόγο για διακρίσεις που υφίσταται η εν λόγω εθνοτική ομάδα, χωρίς ωστόσο στην περίπτωση του Αιτητή να προκύπτει κάτι σχετικό ούτε και ο Αιτητής προβάλλει κάτι συναφές αλλά και δεδομένης μεταξύ άλλων της πρόσβασής του στην εκπαίδευση και την επαγγελματική του πείρα.[11] Ως προς την Μουσουλμανική κοινότητα του Καμερούν, σημειώνεται κατ’αρχάς ότι το Σύνταγμα καθορίζει το κράτος ως κοσμικό, απαγορεύει τη θρησκευτική παρενόχληση και εξασφαλίζει την ελευθερία της θρησκείας και της λατρείας.[12] Αναφέρεται επίσης ότι οι Μουσουλμάνοι αποτελούν στο 24.4% της χώρας σύμφωνα με πληροφορίες από το 2018[13] και έτερη πηγή αναφέρει ότι πολλοί πολιτικοί από το βόρειο τμήμα της χώρας διατηρούν δεσμούς με την Μουσουλμανική κοινότητα.[14] Ως εκ τούτου, ούτε εκ της θρησκευτικής ταυτότητας του Αιτητή προκύπτει οποιοσδήποτε κίνδυνος, ούτε και ο ίδιος επικαλείται κάτι σχετικό.
27. Ως προς τον αριθμό των περιστατικών ασφαλείας γενικότερα στο Δυτικό Τμήμα του Καμερούν, ευρύτερη περιοχή στην οποία βρίσκεται ο τόπος συνήθους διαμονής του Αιτητή, φαίνεται να είναι σε χαμηλά επίπεδα χωρίς να παρατηρούνται περιστατικά ένοπλης σύρραξης ή συχνά περιστατικά αδιακρίτως ασκούμενης βίας. Σύμφωνα επίσης με πρόσφατες πληροφορίες από τη χώρα καταγωγής σχετικά με τη γεωγραφική έκταση της διένεξης, σε μεγάλο βαθμό οι βιαιότητες περιορίζονται εντός των αγγλόφωνων περιοχών και όχι εντός των γαλλόφωνων περιοχών στις οποίες υπάγεται ο τόπος προηγούμενης συνήθους διαμονής του Αιτητή. Επικεντρώνεται ειδικότερα σε μεγαλύτερο βαθμό στη Βορειοδυτική Περιφέρεια παρά στη Νοτιοδυτική, ενώ οι αγροτικές ζώνες εμφανίζονται περισσότερο προσβεβλημένες συγκριτικά με τα αστικά κέντρα, τα οποία θεωρούνται περισσότερο ασφαλή, αν και προσβάλλονται κατά τρόπο απρόβλεπτο από τις βιαιοπραγίες.[15]
28. Σημειώνεται συναφώς ότι μεταξύ 23.3.2024 και 21.3.2025 καταγράφηκαν στο Δυτικό Τμήμα της χώρας από τη βάση δεδομένων του ACLED συνολικά 5 περιστατικά βίας τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα 5 ανθρώπινες απώλειες (3 περιστατικά ταραχών/εξεγέρσεων με 4 ανθρώπινες απώλειες, και 1 περιστατικό βίας εναντίον των πολιτών/αμάχων με 1 ανθρώπινη απώλεια)[16]. Τα εν λόγω στοιχεία, εξεταζόμενα συνδυαστικά με τον εκτιμώμενο πληθυσμό της Δυτικής περιφέρειας του Καμερούν (1,921,600 κάτοικοι με βάση την επίσημη εκτίμηση για το 2015[17]), δεικνύουν ότι δεν υφίσταται βία σε υψηλό επίπεδο.
29. Ως προς τον απορριφθέντα ισχυρισμό του Αιτητή περί της συμμετοχής του σε διαδήλωση και της ακόλουθης σύλληψής του από τις αστυνομικές αρχές ένεκα της συμμετοχής του σε αυτήν, παρατηρούνται τα εξής. Η σύλληψη του Αιτητή, ακόμα και εάν ήθελε θεωρηθεί ως αληθής, φαίνεται να αποτελεί ένα μεμονωμένο περιστατικό. Ο Αιτητής δεν αποτέλεσε στο παρελθόν, πλην της εν λόγω διαδήλωσης, πρόσωπο του ενδιαφέροντος των αρχών της χώρας, ενώ αφέθηκε ελεύθερος μετά από τη δίωρη κράτησή του. Ο ίδιος δεν υπήρξε μέλος του κόμματος MRC. Επίσης, κατά τη δήλωσή του δεν είχε προσωπικά οποιαδήποτε άλλη επαφή με τις αρχές της χώρας του αναφορικά με το εν λόγω περιστατικό, ούτε μετά την εγκατάλειψη της χώρας του αναφέρθηκε σε οποιαδήποτε ένδειξη αναζήτησής του από τις αρχές της χώρας. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι ο Αιτητής εγκατέλειψε τη χώρα του νόμιμα κάνοντας χρήση του διαβατηρίου του χωρίς να αντιμετωπίσει οποιοδήποτε πρόβλημα κατά την έξοδό του από τη χώρα, ούτε και φαίνεται να έλαβε οποιαδήποτε μέτρα ένεκα του φόβου δίωξής του από τις αρχές. Ως εκ τούτου, ακόμα και εάν ήθελε θεωρηθεί ότι όντως ο Αιτητής συμμετείχε στην εν λόγω διαδήλωση, δεν προκύπτει μελλοντοστραφώς εύλογη πιθανότητα δίωξής του.
30. Ως εκ τούτου, ότι δεν δικαιολογείται η υπαγωγή του Αιτητή στο καθεστώς του πρόσφυγα καθώς δεν τεκμηριώθηκε η συνδρομή βάσιμου φόβου δίωξης για τους λόγους που εξαντλητικά αναφέρονται στο άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου. Φόβος δίωξης δεν προκύπτει καθαυτός ούτε από τα προσωπικά στοιχεία του Αιτητή τα οποία και έχουν γίνει αποδεκτά. Ούτε επίσης τεκμηριώνεται, επικουρικώς, η υπαγωγή του στο καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας (άρθρο 19 του περί Προσφύγων Νόμου), καθώς ο Αιτητής δεν τεκμηριώνει αλλά και από τα ενώπιόν μου στοιχεία δεν προκύπτει ότι εάν επιστρέψει στη χώρα ιθαγένειάς του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη.
31. Ειδικότερα, στην προκειμένη περίπτωση από το προαναφερόμενο ιστορικό και δεδομένου ότι ο Αιτητής δεν τεκμηρίωσε, ότι ενόψει των προσωπικών του περιστάσεων, πιθανολογείται να εκτεθεί σε κίνδυνο βλάβης συγκεκριμένης μορφής [βλ. απόφαση της 17.2.2009, C-465/07, ECLI:EU:C:2009:94, Elgafaji, σκέψη 32)] δεν προκύπτει ότι αυτός διατρέχει κίνδυνο σοβαρής βλάβης, λόγω θανατικής καταδίκης ή εκτέλεσης, βασανιστηρίων, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας σε περίπτωση επιστροφής του στη χώρα καταγωγής του [βλ άρθρο 19(2)(α) και (β)].
32. Ούτε εξάλλου, προκύπτει ότι συντρέχει αδιακρίτως ασκούμενη βία στον τελευταίο τόπο συνήθους διαμονής του Αιτητή, το χωριό Bafang, στο Δυτικό Τμήμα του Καμερούν βαθμός της οποίας να είναι τόσο υψηλός, ώστε να υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να εκτιμηθεί ότι ο Αιτητής, ακόμα κι αν ήθελε υποτεθεί ότι θα επιστρέψει στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, θα αντιμετωπίσει, λόγω της παρουσίας του και μόνον στο έδαφος αυτής της περιοχής, πραγματικό κίνδυνο να εκτεθεί στην εν λόγω απειλή [βλ. απόφαση της 17.2.2009, C-465/07, ECLI:EU:C:2009:94 Elgafaji, σκέψη 43]. Προς τούτου λαμβάνονται υπόψη τα ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα για την κατάσταση ασφαλείας στην εν λόγω περιοχή, όπου δεν λαμβάνει χώρα ένοπλη σύρραξη με την έννοια του νόμου.
Ως εκ τούτου, η παρούσα προσφυγή απορρίπτεται και η προσβαλλόμενη απόφαση τροποποιείται ως ανωτέρω, με €1000 έξοδα εναντίον του Αιτητή και υπέρ των Καθ' ων η αίτηση.
Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.
[1] GVS/ CGRA, 'COI Focus CAMEROUN Régions anglophones : situation sécuritaire' (2023),6 διαθέσιμο σε https://coi.euaa.europa.eu/administration/belgium/PLib/COI_Focus_Cameroun_R%C3%A9gions_anglophones_Situation_s%C3%A9curitaire_20230220.pdf (ημερομηνία πρόσβασης 31.3.2025)
[2] International Crisis Group, 'A Second Look at Cameroon's Anglophone Special Status', Crisis Group Africa Briefing N°188, Appendix D: Cameroon Decentralisation Timeline, 31/3/2023, σελ.25, διαθέσιμο σε https://www.ecoi.net/en/file/local/2090406/b188-cameroon-anglophone-special-status_1.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 31.3.2025)
[3] BBC, 'Cameroon: Teachers and lawyers in Bamenda strike over language row', 9/1/2017, διαθέσιμο σε https://www.bbc.com/news/world-africa-38559506 (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 31.3.2025);
Al Jazeera, 'Cameroon teachers, lawyers strike in battle for English',5/12/2016,
https://www.aljazeera.com/news/2016/12/5/cameroon-teachers-lawyers-strike-in-battle-for-english (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 31.3.2025)
[4] FI, 'Cameroon: Clashes between protesters & security forces as Anglophone tensions rise', 22/11/2016, modified 23/11/2016, διαθέσιμο σε https://www.rfi.fr/en/africa/20161122-cameroon-clashes-between-protesters-security-forces-anglophone-tensions-rise (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 31.3.2025)
[5]BBC, 'Bamenda protests: Mass arrests in Cameroon', 23/11/2016, διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/world-africa-38078238 (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 31.3.2025; Conor Gaffey, 'Cameroon: Arrests in Anglophone Protests at French Language', in Newsweek, 23/11/2016, διαθέσιμο σε https://www.newsweek.com/cameroon-arrests-anglophone-protests-french-language-524375#:~:text=Cameroonian%20police%20have%20arrested%20at,speaking%20parts%20of%20the%20country
(ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 31.3.2025)
[6] MRC, Movement pour la Renaissance de Cameroon https://mrcparty.net/en/home/
(ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 31.3.2025)
[7] 2020, Country Reports on Human Rights Practices: Cameroon
Διαθέσιμο στο: https://www.state.gov/reports/2020-country-reports-on-human-rights-practices/cameroon/
(ημερομηνία πρόσβασης 31.3.2025)
[8] Minority Rights Group International, World Directory of Minorities and Indigenous Peoples - Cameroon, September 2017, available at: https://www.refworld.org/docid/4954ce5f23.html, ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 31/03/2025
[9] Skutsch C. (ed.), Encyclopedia of the World’s Minorities, 2005, σελ. 261, https://books.google.com.mt/books?id=yXYKAgAAQBAJ&pg=PA304&lpg=PA304&dq=Encyclopaedia+of+the+world%27s+minority&source=bl&ots=2KP6BG7pqo&sig=cfLs_Aw2HJ_D8UQvr8GUI9FDAPM&hl=mt&sa=X&ved=0ahUKEwjX3ueeuK3cAhWDB5oKHTBTD-4Q6AEIKzAB#v=onepage&q=Encyclopaedia%20of%20the%20world's%20minority&f=false, ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 31/03/2025 /
[10] Freedom House, Cameroon, 20 April 2018, https://www.justice.gov/eoir/page/file/1054961/download, ημερομηνία πρόσβασης 31/03/2025
[11] Freedom House, Cameroon, 2023, https://freedomhouse.org/country/cameroon/freedom-world/2023, ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 31/03/2025
[12] USDOS - US Department of State: 2023 Report on International Religious Freedom: Cameroon, 26 June 2024
https://www.ecoi.net/en/document/2111838.html , ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 31/03/2025
[13] CIA – Central Intelligence Agency: The World Fact Book, Cameroon – Country Summary, updated 6 Dec 2023 https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cameroon/summaries, ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 31/03/2025
[14] ISS - Institute for Security Studies, UNIDIR - United Nations Institute for Disarmament Research: Prospects for dialogue and negotiation to address the conflict in the Lake Chad Basin, May 2024
https://issafrica.s3.amazonaws.com/uploads/pages/1715842338345-2024-05-16-UNIDIR-ISS.pdf, ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 31/03/2025
[15] CGVS/ CGRA, ‘COI Focus CAMEROUN Régions anglophones : situation sécuritaire’ (2023), 37 διαθέσιμο σε https://www.cgrs.be/sites/default/files/rapporten/coi_focus_cameroun._regions_anglophones._situation_securitaire_20230220.pdf (ημερομηνία πρόσβασης 31/03/2025)
[16] Armed Conflict Location & Event Data Project (ACLED), ACLED Explorer, https://acleddata.com/explorer/ (Metric: Event Counts / Fatality Counts, Date range: 23.3.2024-21.3.2025, Region: Africa, Country: Cameroon, Admin: Ouest (West)
(ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 31.3.2025)
[17] CITY POPULATION, Africa / CAMEROON: West) [Table], https://www.citypopulation.de/en/cameroon/cities/
(ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 31.3.2025)
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο