ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Νομική Αρωγή Αρ. 36/25
18 Μαρτίου, 2025
[Κ.Κ. ΚΛΕΑΝΘΟΥΣ, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΡΩΓΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΑΡ.1 ΤΟΥ 2003, ΩΣ ΕΧΕΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΕΙ ΚΑΙ ΤΟΥΣ
ΠΕΡΙ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΡΩΓΗΣ ΝΟΜΟΥΣ ΤΟΥ 2002 ΕΩΣ (ΑΡ. 2) ΤΟΥ 2024
ΑΙΤΗΣΗ ΑΠΟ:
Α.Η.J.
Αιτητού
....................
Ο Αιτητής είναι παρών
(κα) Ε. Χατζηγιάννη, Δικηγόρος της Δημοκρατίας για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας
(κ.) Ρ. Ευαγγέλου για πιστή διερμηνεία από την ελληνικά στην αγγλική και αντίστροφα
(κα) Υasin για πιστή διερμηνεία από την αγγλική σε σομαλική και αντίστροφα
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Κ. Κ. Κλεάνθους, ΔΔΔΔΠ.: Ο Αιτητής με την αίτησή του ημερομηνίας 21.2.2025, αιτείται την παροχή δωρεάν νομικής αρωγής για την καταχώριση προσφυγής δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος, εναντίον της απόφασης του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας Ασύλου (στο εξής: ο Προϊστάμενος) ημερομηνίας 13.1.2025, με την οποία απορρίπτεται η αίτησή της για αναγνώριση καθεστώτος διεθνούς προστασίας δυνάμει των περί Προσφύγων Νόμων του 2000 έως 2023 (στο εξής: ο περί Προσφύγων Νόμος).
1. Τα γεγονότα της υπόθεσης όπως προκύπτουν από το γραπτό σημείωμα που καταχώρισε η συνήγορος που εμφανίστηκε ως εκπρόσωπος για το Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας και από τα παραρτήματα που επισυνάπτονται σε αυτό, έχουν ως ακολούθως:
2. Ο Αιτητής κατάγεται από τη Σομαλία. Αφίχθη στις ελεγχόμενες από την Κυβέρνηση της Δημοκρατίας περιοχές παράτυπα και υπέβαλε αίτηση διεθνούς προστασίας περί τις 29.11.2024. Στις 3.1.2025, πραγματοποιήθηκε συνέντευξη του Αιτητή. Ακολούθως, λειτουργός συνέταξε Εισηγητική Έκθεση για απόρριψη της αίτησης διεθνούς προστασίας του Αιτητή και επιστροφή στη χώρα καταγωγής του, η οποία εγκρίθηκε από τον Προϊστάμενο στις 13.1.2025. Η απόφαση αυτή κοινοποιήθηκε στον Αιτητή στις 20.1.2025. Εναντίον της εν λόγω απορριπτικής απόφασης ο Αιτητής καταχώρισε την προσφυγή υπ’ αρ. 409/2025.
3. Κατά τη διοικητική διαδικασία και ειδικότερα κατά την καταγραφή της αίτησής του, ο Αιτητής δήλωσε ότι εγκατέλειψε τη χώρα του εξαιτίας διαμάχης μεταξύ της φυλής του και της κυβέρνησης της Σομαλιλάνδης. Εξαιτίας αυτού, συνελήφθη και φυλακίστηκε για επτά μήνες όπου τον απείλησαν ότι θα τον σκοτώσουν. Μέλη της φυλής του σκότωσαν πολλούς ανθρώπους και θέλουν να πάρουν εκδίκηση σκοτώνοντας και τον ίδιο. Αρνούνταν να τον αποφυλακίσουν και ο θείος του πλήρωσε ένα διακινητή για να ετοιμάσει τα έγγραφα του Αιτητή προκειμένου να φύγει από τη χώρα. Δεν μπορεί να επιστρέψει στη χώρα το καθώς η ζωή του κινδυνεύει. Κατά τη συνέντευξή του ο Αιτητής δήλωσε ότι οι γονείς του απεβίωσαν και πριν εγκαταλείψει τη χώρα του διέμενε με το θείο του από την πατρική του ρίζα στην περιοχή Sool της Σομαλιάνδης. Ως προς τον πυρήνα του αιτήματός του, ο Αιτητής δήλωσε ότι εγκατέλειψε φοβισμένος τη χώρα αφότου φυλακίστηκε και εξαιτίας της γενικής ανασφάλειας που επικρατεί στη χώρα. Ο Αιτητής σε άλλο μέρος της συνέντευξής του ανέφερε ότι όταν ξέσπασε μεταξύ των πολιτών της περιοχής Sool και της κυβέρνησης της Σομαλιλάνδης και η κυβέρνηση έχασε τον πόλεμο. Επειδή η κυβέρνηση απώλεσε τον έλεγχο της περιοχής, έρχονταν στο χωριό του Αιτητή και τότε οι κάτοικοι άρχισαν να διαδηλώνουν με αποτέλεσμα να προκληθούν αναταραχές. Ο Αιτητής δήλωσε ότι ήταν παρών κατά τη διαδήλωση και μαζί με άλλους νέους συνελήφθη, τοποθετώντας χρονικά το συμβάν στις 3.5.2024. Παρέμεινε φυλακισμένος επί 7 μήνες και αφέθηκε ελεύθερος στις 16.11.2024. με τη βοήθεια ενός φίλου του θείου του, ο οποίος μετά την απελευθέρωσή του τον οδήγησε απευθείας στο αεροδρόμιο.
4. Αξιολογώντας τους ισχυρισμούς του Αιτητή, ο Προϊστάμενος σχημάτισε δύο ουσιώδεις ισχυρισμούς, ο μεν πρώτος ως προς την ταυτότητα, τη χώρα καταγωγής και τον τόπο διαμονής και τα προσωπικά στοιχεία του, ο δε δεύτερος ως προς τη σύλληψή του από τον στρατό της Σομαλιλάνδης και το φόβο του να παραμείνει στη χώρα του ένεκα αυτού.
5. Ο πρώτος ισχυρισμός έγινε αποδεκτός καθώς απάντησε με επάρκεια και συνοχή σε όλα τα συναφή ερωτήματα που του υποβλήθηκαν, ενώ πτυχές των αναφορών του επιβεβαιώνονται από την ταυτότητά του και από εξωτερικές πηγές πληροφόρησης. Αντίθετα, ο δεύτερος ουσιώδης ισχυρισμός το απορρίφθηκε καθώς οι δηλώσεις του Αιτητή κρίθηκαν ως μη επαρκείς, εξαιτίας της γενικότητας με την οποία παρατέθηκαν. Ενδεικτικώς, κρίθηκε ότι ο Αιτητής δεν μπορούσε να δώσει επαρκείς λεπτομέρειες των περιστάσεων της επτάμηνης κράτησής του, αγνοούσε την όνομα της φυλακής που κρατούνταν, ενώ κρίθηκε ότι δεν έδωσε ικανοποιητικές λεπτομερείς εξηγήσεις ως προς τον τρόπο της απελευθέρωσής του. Ως προς την εξωτερική του αξιοπιστία δεν εντοπίστηκαν εξωτερικές πηγές που να υποστηρίζουν το συμβάν, στο πλαίσιο του οποίου ο Αιτητής συνελήφθη. Επιβεβαιώθηκε ωστόσο η διεκδίκηση των περιοχών όπου διέμενε ο Αιτητής τόσο από τις κυβερνητικές δυνάμεις όσο και από τη διοίκηση της Σομαλιλάνδης
6. Η αξιολόγηση κινδύνου πραγματοποιήθηκε στη βάση του μοναδικού ουσιώδους ισχυρισμού, ο οποίος έγινε αποδεκτός. Αξιολογήθηκε στο πλαίσιο αυτού, μεταξύ άλλων η κατάσταση ασφαλείας στη χώρα του Αιτητή γενικότερα αλλά και ειδικότερα στον τόπο συνήθους διαμονής του Αιτητή το χωρίο Tuulo Samakab, στην περιοχή Sool, της Σομαλιλάνδης, όπου διαπιστώθηκε ότι καίτοι λαμβάνουν χώρα συγκρούσεις οι οποίες εκ των ποσοτικών και ποιοτικών τους χαρακτηριστικών δεν εγείρουν κίνδυνο για τον Αιτητή μόνο εκ της παρουσίας του στην περιοχή. Εξετάζοντας και τις προσωπικές του περιστάσεις κρίθηκε ότι δεν υπάρχουν εύλογοι και βάσιμοι λόγοι να θεωρηθεί ότι ο Αιτητής διατρέχει σοβαρό κίνδυνο βλάβης σε περίπτωση επιστροφής του στην εν λόγω περιοχή. Απορρίφθηκε ένεκα αυτού η υπαγωγή του στο καθεστώς του πρόσφυγα και στο καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας.
7. Στο πλαίσιο της αίτησής της για Νομική Αρωγή, ο Αιτητής επανέλαβε τους ίδιους ουσιώδεις ισχυρισμούς που πρόβαλε και κατά τη συνέντευξη και ειδικότερα επανέλαβε τα περιστατικά της σύλληψής του από τις κυβερνητικές αρχές στο πλαίσιο διαδήλωσης που ήταν παρών.
8. To άρθρο 6Β των περί Νομικής Αρωγής Νόμων του 2002 μέχρι 2019 (ο περί Νομικής Αρωγής Νόμος) προβλέπει τα εξής (η υπογράμμιση είναι δική μου):
«Νομική αρωγή σε αιτητές και δικαιούχους διεθνούς προστασίας
6Β. (1) [...]
(2) Παρέχεται δωρεάν νομική αρωγή σε αιτητή διεθνούς προστασίας, ο οποίος ασκεί προσφυγή ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου, δυνάμει των διατάξεων του Άρθρου 146 του Συντάγματος -
(α) Kατά δυσμενούς απόφασης του Προϊσταμένου επί της αίτησης διεθνούς προστασίας του εν λόγω αιτητή, την οποία απόφαση ο Προϊστάμενος έλαβε δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 5, 12Βδις, 12Βτετράκις, 12Δ ή 13 του περί Προσφύγων Νόμου του 2000, ή
(β) [.]
υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
(αα) Η δωρεάν νομική αρωγή αφορά μόνο την πρωτοβάθμια εκδίκαση της προσφυγής ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου δυνάμει των διατάξεων του Άρθρου 146 του Συντάγματος, και όχι την εκδίκαση έφεσης ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου κατά της δικαστικής απόφασης η οποία εκδίδεται στα πλαίσια της εν λόγω πρωτοβάθμιας εκδίκασης, ούτε άλλο ένδικο μέσο∙ και
(ββ) κατά την κρίση του Διοικητικού Δικαστηρίου, η προσφυγή έχει πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας:
Νοείται ότι οι διατάξεις της παραγράφου (ββ) εφαρμόζονται χωρίς να περιορίζουν αυθαίρετα την παροχή της δωρεάν νομικής αρωγής και χωρίς να εμποδίζεται η ουσιαστική πρόσβαση του αιτητή διεθνούς προστασίας στη δικαιοσύνη.».
9. Το άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου ορίζει τα ακόλουθα:
«Πρόσφυγας
3.-(1) Ως πρόσφυγας αναγνωρίζεται το πρόσωπο που, λόγω βάσιμου φόβου καταδίωξης του για λόγους φυλετικούς, θρησκευτικούς, ιθαγένειας ή ιδιότητας μέλους συγκεκριμένου κοινωνικού συνόλου ή πολιτικών αντιλήψεων, είναι εκτός της χώρας της ιθαγενείας του και δεν είναι σε θέση, ή, λόγω του φόβου αυτού, δεν είναι πρόθυμο, να χρησιμοποιήσει την προστασία της χώρας αυτής, ή πρόσωπο, που δεν έχει ιθαγένεια, το οποίο, ενώ είναι εκτός της χώρας της προηγούμενης συνήθους διαμονής του ως αποτέλεσμα αυτών των καταστάσεων, δεν είναι σε θέση ή, λόγω του φόβου αυτού, δεν είναι πρόθυμο να επιστρέψει σ' αυτή και στο οποίο δεν έχει εφαρμογή το άρθρο 5.».
10. Το άρθρο 19 του περί Προσφύγων Νόμου προβλέπει τα εξής:
«Αναγνώριση καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας
19.-(1) Ο Προϊστάμενος, με απόφασή του αναγνωρίζει καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας, σε οποιοδήποτε αιτητή, ο οποίος δεν αναγνωρίζεται ως πρόσφυγας ή σε οποιοδήποτε αιτητή του οποίου η αίτηση σαφώς δεν βασίζεται σε οποιουσδήποτε από τους λόγους του εδαφίου (1) του άρθρου 3, αλλά σε σχέση με τον οποίο υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να πιστεύεται ότι, εάν επιστρέψει στη χώρα ιθαγένειάς του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη και δεν είναι σε θέση ή, λόγω του κινδύνου αυτού, δεν είναι πρόθυμος, να θέσει τον εαυτό του υπό την προστασία της χώρας αυτής.
(2) Για τους σκοπούς του παρόντος Νόμου, "σοβαρή βλάβη" ή "σοβαρή και αδικαιολόγητη βλάβη" σημαίνει-
(α) θανατική ποινή ή εκτέλεση, ή
(β) βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία του αιτητή στη χώρα καταγωγής του, ή
(γ) σοβαρή και προσωπική απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας αμάχου, λόγω αδιάκριτης άσκησης βίας σε καταστάσεις διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύρραξης...».
Κατάληξη
11. Ο Αιτητής καταχώρισε προσφυγή κατά της δυσμενούς απόφασης του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας Ασύλου δυνάμει του άρθρου 13 του περί Προσφύγων Νόμου και επιθυμεί προς τούτο δωρεάν νομική αρωγή. Η περίπτωση αυτή εμπίπτει στο άρθρο 6Β(2) του περί Νομικής Αρωγής Νόμου.
12. Πρώτο κριτήριο χορήγησης νομικής αρωγής σε αιτητή διεθνούς προστασίας που θεσπίζεται με την υπό αναφορά διάταξη αποτελεί η ύπαρξη, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, πραγματικής πιθανότητας επιτυχίας της σκοπούμενης προσφυγής.
13. Δίδεται δε ευρεία διακριτική ευχέρεια στο Δικαστήριο να αποφασίσει κατά πόσον, με βάση τα ενώπιον του στοιχεία, η προσφυγή του αιτητή έχει πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας (Απόφαση στην Αίτηση Νομικής Αρωγής αρ. 23/2010, Farshad Khamsen, ημερ. 14/10/2010).
14. Οι πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας θα πρέπει να εξετάζονται και υπό το φως της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου (Βλ. Άρθρο 11 του περί των περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμων του 2018 έως 2023 και Έφεση κατά Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Aρ. 107/2023, Δημοκρατία ν. Q.B.T., απόφαση ημερ. 11.2.2025, Έφεση κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Αρ. 17/2021 Janelidze ν. Δημοκρατίας, απόφαση ημερ. 21.9.2021· Έφεση κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Αρ. 35/2023 Lubangamu ν. Δημοκρατίας, απόφαση ημερ. 5.12.2024)..
15. Περαιτέρω, το Δικαστήριο θα πρέπει να λάβει υπόψη του το δικαίωμα του αιτητή να ακουστεί στη βάση του Συντάγματος, αλλά θα πρέπει περαιτέρω να εξετάσει το Δικαστήριο την αίτηση με βάση το υλικό που έχει ενώπιον του χωρίς να δίδονται νομικές αρωγές ανεξέλεγκτα σε υποθέσεις που δεν έχουν πιθανότητες επιτυχίας (Βλ. Αποφάσεις στην Αίτηση Νομικής Αρωγής αρ. 10/2010, Αlali Abdulhamid, ημερ. 06/05/2010 και στην Αίτηση Νομικής Αρωγής αρ. 25/2010, Antonia Adahor, ημερ.13/12/2010).
16. Κατά την εξέταση των ισχυρισμών, το Δικαστήριο προβαίνει σε εκ πρώτης όψεως εξέταση της υπόθεσης, χωρίς βεβαίως το Δικαστήριο να καλείται να αποφασίσει επί της οριστικής τύχης της προσφυγής που πιθανόν να καταχωρήσει ο Αιτητής. Σημειώνεται πως το αποτέλεσμα της παρούσας αίτησης για νομική αρωγή δε θα επηρεάσει την τελική έκβαση της προσφυγής που πιθανόν να καταχωρηθεί από τον Αιτητή, εφόσον το Δικαστήριο στην παρούσα διαδικασία δεν αποφασίζει επί της οριστικής τύχης της προσφυγής (Αποφάσεις στις Yπoθ. αρ. 278/09, Durgo Man v. Δημοκρατίας, ημερ. 15.7.2009, Baghour και Yπoθ. αρ. 7/11 και 8/11, Roud Gad, ημερ.28.3.2011).
17. Σημειώνεται εξάλλου ότι το Δικαστήριο προβαίνει στην αξιολόγηση της βασιμότητας της αίτησης παροχής νομικής αρωγής στη βάση του υλικού που τίθεται ενώπιόν του. [Bλ. απόφαση στην Αίτηση Νομικής Αρωγής Αρ. 31/2013, Singh Khushwant, ημερ. 23/12/2013]
18. Εν προκειμένω, σημειώνεται ότι η ευπαίδευτη εκπρόσωπος του Γενικού Εισαγγελέα, εισηγήθηκε τόσο μέσω του Γραπτού της Σημειώματος όσο και προφορικώς ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις που θέτει ο περί Νομικής Αρωγής Νόμος για την παραχώρηση του ευεργετήματος της νομικής αρωγής στον Αιτητή.
19. Έχω μελετήσει προσεκτικά το Γραπτό Σημείωμα του Γενικού Εισαγγελέα, τα συνημμένα σε αυτό έγγραφα, τη συνέντευξη του Αιτητή, την εισηγητική έκθεση, την απόφαση του Προϊσταμένου και γενικά το σύνολο των στοιχείων που τέθηκαν ενώπιον μου.
20. Διαπιστώνω καταρχάς ότι ο Προϊστάμενος εξέτασε επαρκώς τις αιτιάσεις του Αιτητή, καθώς υποβλήθηκαν σε αυτόν επαρκή και ανοιχτής φύσεως ερωτήματα. Ως προς την απομόνωση των ουσιωδών ισχυρισμών, εξετάστηκαν οι προσωπικές του περιστάσεις καθώς επίσης και όλα τα δεδομένα, τα οποία αποτέλεσαν το κίνητρο για αυτόν να εγκαταλείψει τη χώρα του. Περαιτέρω, εκ πρώτης όψεως η κατάληξή του περί μη θεμελίωσης της αξιοπιστίας του ως προς το δεύτερο ουσιώδη ισχυρισμό του κρίνεται αιτιολογημένη και ορθή. Ομοίως η αξιολόγηση κινδύνου στη βάση του μόνου αποδεκτού ισχυρισμού του. Σημειώνεται ότι η επίδικη απόφαση εκδόθηκε μόλις στις 13.1.2025, επομένως η κατάσταση ασφαλείας είναι αρκούντως επίκαιρη, όπου λήφθηκαν υπόψη ποιοτικά και αριθμητικά δεδομένα του τελευταίου έτους προ της εκδόσεως της υπό αναφορά απόφασης. Ως εκ τούτου, εκ πρώτης όψεως διαπιστώνω ότι ορθώς κατέληξε ο Προϊστάμενος στο συμπέρασμα ότι δεν δικαιολογείται η υπαγωγή του Αιτητή σε καθεστώς διεθνούς προστασίας.
21. Για τους λόγους που έχουν εκτεθεί, έχοντας υπόψη ότι, βάσει των προνοιών της σχετικής νομοθεσίας ο Αιτητής έχει το βάρος να καταδείξει ότι έχει πραγματικές πιθανότητες να εκδοθεί δικαστική απόφαση υπέρ του και χωρίς να αποφασίζεται οριστικά το αποτέλεσμα της προσφυγής που έχει καταχωρίσει (Αποφάσεις στην Αίτηση Νομικής Αρωγής Αρ. 1/2009, Tamaga Durja Man v. Δημοκρατίας, ημερ. 15/7/2009, και στη Αίτηση Νομικής Αρωγής Αρ. 10/12, Nacira Baghour και Maged Ahmad Odeh, ημερ. 28/3/2012), κρίνω στη βάση των ενώπιον μου στοιχείων πως δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η προσφυγή έχει καταχωρίσει έχει εκ πρώτης όψεως πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας.
Με δεδομένη τη μη ικανοποίηση αυτής της απαραίτητης εκ του Νόμου προϋπόθεσης, η αίτηση αναπόφευκτα απορρίπτεται χωρίς έξοδα.
Ο Αιτητής έχει βέβαια κάθε δικαίωμα εάν επιθυμεί να προωθήσει την καταχωρισθείσα προσφυγή του στο Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας, με δικά του έξοδα, παρά την απόρριψη της αίτησής της για παραχώρηση σε αυτόν δωρεάν νομικής αρωγής.
Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο