
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Υπόθ. Αρ.: 2074/2024
25 Ιουνίου, 2025
[Μ. ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.]
Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ:
F.J.N. από το Καμερούν και τώρα στην Λευκωσία
Αιτητής
-και-
Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω Υπουργείου Εσωτερικών, Υπηρεσίας Ασύλου
Καθ' ων η Αίτηση
Εμφανίσεις:
Χ. Παφίτη (κα) για Α. Λαζάρου (κα), Δικηγόρος για τον Αιτητή
Α. Κίτσιου (κα), Δικηγόρος για Γενικό Εισαγγελέα, Δικηγόρος για τους Καθ' ων η Αίτηση
Αιτητής Παρών
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Με την παρούσα προσφυγή ο Αιτητής προσβάλλει την απόφαση της Υπηρεσίας Ασύλου, επιστολής ημερομηνίας 27/05/24 με την οποία απορρίφθηκε το αίτημά του για παραχώρηση καθεστώτος διεθνούς προστασίας, ως άκυρη, παράνομη, αντισυνταγματική και στερούμενη κάθε έννομου αποτελέσματος και/ή ζητά από το Δικαστήριο οποιαδήποτε άλλη θεραπεία υπό τις περιστάσεις.
ΓΕΓΟΝΟΤΑ
Ο Αιτητής, υπέβαλε αίτηση για διεθνή προστασία στις 27/07/21, στις 21/11/23 διεξήχθη η συνέντευξή του, στις 12/02/24 ετοιμάστηκε σχετική έκθεση/εισήγηση και ακολούθησε στις 29/02/24 απορριπτική απόφαση από εξουσιοδοτημένο από τον Υπουργό Εσωτερικών αρμόδιο λειτουργό της Υπηρεσίας Ασύλου, απόφαση που αποτελεί και το αντικείμενο της παρούσας προσφυγής.
ΝΟΜΙΚΟΙ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ
Η δικηγόρος για τον Αιτητή υιοθέτησε τους λόγους αιτήματος διεθνούς προστασίας και περιόρισε τους λόγους ακύρωσης στο ότι η προσβαλλόμενη απόφαση λήφθηκε χωρίς δέουσα έρευνα, που οδήγησε σε πλάνη περί τα πράγματα και αναιτιολόγητα παραπέμποντας σε σχετική νομολογία και νομοθεσία. Αποσύρθηκε ο ισχυρισμός για αναρμοδιότητα οργάνου που έλαβε την απόφαση.
Οι Καθ' ων η αίτηση υιοθέτησαν το περιεχόμενο της ένστασης και του διοικητικού φακέλου, τονίζοντας ότι η προσβαλλόμενη με την παρούσα προσφυγή απόφαση της Υπηρεσίας Ασύλου έχει ληφθεί ορθά και νόμιμα, μετά από δέουσα έρευνα και είναι δεόντως αιτιολογημένη.
ΚΑΤΑΛΗΞΗ
Αρχικά θα πρέπει να υποδειχθεί ότι ένα μεγάλο μέρος της Γραπτής Αγόρευσης του Αιτητή μέσω της δικηγόρου του αναλώνεται μόνο στην επανάληψη διατάξεων νόμων και κανόνων δικαίου χωρίς να γίνεται υπαγωγή τους σε πραγματικά γεγονότα και νομικά δεδομένα της υπόθεσης με αποτέλεσμα να καθίστανται ανεπαρκούς αιτιολόγησης. Με βάση τον Κανονισμό 7 του Διαδικαστικού Κανονισμού του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου του 1962, που εφαρμόζονται κατ’ αναλογία και από το παρόν Δικαστήριο (Βλέπε Κανονισμός 2 των περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Διαδικαστικών Κανονισμών του 2019 έως 2022 (3/2019), επιβάλλεται η υποχρέωση στον Αιτητή όχι μόνο να εγείρει με το δικόγραφο του όλα τα σημεία τα οποία υποστηρίζουν την προσφυγή του αλλά ταυτόχρονα να τα αιτιολογεί πλήρως. Η αιτιολόγηση νομικών σημείων είναι απαραίτητη για την εξέταση λόγων ακύρωσης από το Δικαστήριο, οποιαδήποτε αοριστία ή ασάφεια, αναπόφευκτα επηρεάζει τη νομική τους βάση με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να κριθούν αναιτιολόγητοι και ανεπίδεκτοι δικαστικής εκτίμησης. Επομένως, δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτοί ισχυρισμοί που δεν εξειδικεύονται ή δεν αιτιολογούνται διότι με αυτό τον τρόπο το Δικαστήριο, παρόλο που ασκεί και έλεγχο ουσίας, θα οδηγείτο σε συζήτηση σχεδόν οιουδήποτε θέματος κατά παράβαση των δικονομικών διατάξεων και του ρόλου που διαδραματίζουν στον καθορισμό των επίδικων θεμάτων και της διεξαγωγής της διοικητικής δίκης. (Βλέπε σχετικά, Δημοκρατία ν. Κουκκουρή (1993) 3 Α.Α.Δ. 598, Latomia Estate Ltd v. Δημοκρατίας (2001) 3 Α.Α.Δ. 672, Δημοκρατία ν. Σπύρου (2007) 3 Α.Α.Δ. 533, Δημοκρατία ν. Shalaeva (2010) 3 Α.Α.Δ. 598, επίσης - Ιωσηφίδης ν. Γενικού Εισαγγελέα (1990) 3 Α.Α.Δ. 4599, Kadivari ν. Δημοκρατίας (αρ. 2) (1992) 4 Α.Α.Δ. 2924, βλέπε επίσης Υπόθ. Αρ. 107/2017, Χριστόδουλος Μιχαήλ (Συνταγματάρχης) κ.α. ν. Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω Υπουργού Άμυνας, ημερομηνίας 11/12/2017 -όπου γίνεται επανάληψη της πάγιας νομολογίας επί του ζητήματος).
Ανεξάρτητα, όμως, της πιο πάνω διαπίστωσης αντλώντας τις εξουσίες που ορίζονται στο Άρθρο 11 του περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμων του 2018 έως 2023 (Ν.73(Ι)/2018), προχωρώ σε αξιολόγηση της ουσίας του αιτήματος του Αιτητή σε συνάρτηση με τους ισχυρισμούς έλλειψης δέουσας έρευνας, πλάνης περί των πραγμάτων και ανεπαρκούς αιτιολόγησης της προσβαλλόμενης πράξης στη βάση του περιεχομένου του διοικητικού φακέλου (στο εξής «ΔΦ»).
Μετά τη διενέργεια σχετικής συνέντευξης, ο λειτουργός εξετάζοντας τα όσα λέχθηκαν σε αυτήν, εντόπισε και αξιολόγησε τέσσερις συνολικά ισχυρισμούς του. Ο μεν πρώτος αφορά την ταυτότητα, το προφίλ και τη χώρα καταγωγής του Αιτητή, ο δεύτερος αφορά την κατ' ισχυρισμό απαγωγή από τους αυτονομιστές, ο δε τρίτος την ισχυριζόμενη έκδοση εντάλματος σύλληψης εναντίον του και ο τέταρτος ισχυριζόμενα προβλήματα λόγω της εθνικής του καταγωγής Bamileke. Αποδέχθηκε τον ισχυρισμό περί της ταυτότητας, του προφίλ και της χώρας καταγωγής του (ερυθρά 133-132 ΔΦ), όμως απέρριψε τους λοιπούς ισχυρισμούς του Αιτητή.
Στη σχετική έκθεση/εισήγηση καταγράφηκαν οι ασυνέχειες, η έλλειψη επάρκειας πληροφοριών, οι γενικότητες και οι αοριστίες στα λεγόμενά του Αιτητή.
Ειδικότερα, για το ότι απήχθη από τους αυτονομιστές:
- ήταν αντιφατικός στις δηλώσεις του σχετικά με το πότε ακριβώς απήχθη, αναφέροντας αρχικά ότι απήχθη μετά τον θάνατο της μητέρας του τον 1ο/2019 και στη συνέχεια ότι απήχθη μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου (ερυθρό 66 1Χ ΔΦ),
- δεν ήταν σε θέση να δώσει επαρκείς λεπτομέρειες όταν ρωτήθηκε τι έκανε εκείνη την ημέρα στο κατάστημά του και για το πόσοι άνθρωποι βρίσκονταν σε αυτό, όταν ήρθαν να τον απαγάγουν (ερυθρό 66 2Χ ΔΦ),
- ήταν ασυνεπής στις δηλώσεις του σχετικά με το αν ήταν γνωστός στους αυτονομιστές, καθότι αρχικά ανέφερε ότι γνώριζε μερικούς από εκείνους που τον απήγαγαν, καθώς πήγαιναν μαζί σχολείο και τον ήξεραν, αργότερα, όμως, ισχυρίστηκε ότι οι αυτονομιστές δεν ήξεραν ποτέ πως ήταν ο διευθυντής του καταστήματος, το οποίο ανήκε στον πατέρα του (ερυθρό 66 3Χ ΔΦ),
- ισχυρίστηκε ότι απήχθη για δεύτερη φορά από τους αυτονομιστές τον 6ο/2019 και ανέφερε ότι κατάφερε να απελευθερωθεί μετά από 5 ημέρες, όταν τους είπε ότι είχε τα χρήματα που ήθελαν ωστόσο είπε ότι δεν ήταν ευχαριστημένοι με το ποσό που πήραν. Παρόλα αυτά ισχυρίστηκε ότι τον άφησαν ελεύθερο και όταν ρωτήθηκε γιατί τον άφησαν ελεύθερο, αφού ανέφερε ότι το ποσό δεν τους ήταν αρκετό, απάντησε αόριστα ότι απελευθερώθηκε με τη «Χάρη του Θεού».
- ως προς την εξωτερική αξιοπιστία του ανωτέρω ισχυρισμού, ο λειτουργός προέβη σε έρευνα μέσω της οποίας εντοπίστηκε, πως ένοπλοι ληστές απήγαγαν περίπου 50 άτομα σε λιγότερο από τρεις ημέρες στη Βόρεια περιοχή του Καμερούν, σύμφωνα με τις τοπικές αρχές ασφαλείας,
- κρίνοντας ότι θα αναμενόταν ευλόγως από τον Αιτητή να παραθέσει κάποιες βασικές πληροφορίες στις ερωτήσεις που του τέθηκαν, το οποίο ωστόσο δεν κατάφερε, ο λειτουργός έκρινε ότι η αδυναμία του να απαντήσει στις ερωτήσεις που του τέθηκαν με τρόπο που παραπέμπει σε προσωπική εμπειρία, πλήττει ανεπανόρθωτα την εσωτερική αξιοπιστία του υπό εξέταση ισχυρισμού, λόγω ασάφειας και έλλειψης περιγραφικής λεπτομέρειας που διέπει τις δηλώσεις του. Ως εκ τούτου, αν και επιβεβαιώθηκε από εξωτερικές πηγές ότι οι απαγωγές αποτελούν πρακτική των μαχητών Ambazonians, λόγω έλλειψης της εσωτερικής του αξιοπιστίας ο υπό εξέταση ισχυρισμός απορρίφθηκε στο σύνολό του ως μη αξιόπιστος.
Σε σχέση δε με το ισχυριζόμενο ένταλμα σύλληψης:
- ως προς την ύπαρξη εντάλματος σύλληψης, ο Αιτητής ισχυρίστηκε ότι έχει εκδοθεί εναντίον του, χωρίς ωστόσο να είναι σε θέση να προσδιορίσει το χρόνο έκδοσής του,
- ως το πώς κατόρθωσε να εγκαταλείψει τη χώρα καταγωγής του μέσω του αεροδρομίου, παρά το γεγονός ότι – όπως ισχυρίζεται – ήταν καταζητούμενος, οι δηλώσεις του ήταν αόριστες,
- ως προς την εξωτερική του αξιοπιστία, ο λειτουργός παρέθεσε πληροφορίες σχετικές με το πως οι κυβερνητικές αρχές αντιμετωπίζουν πολίτες τους οποίους θεωρούν ως εχθρούς. Ωστόσο λόγω των ελλείπων πληροφοριών στα λεγόμενα του και δεδομένου ότι δεν κατάφερε να προσκομίσει το ένταλμα σύλληψης εναντίον του και να αποδείξει πως αναζητείται και πως υφίσταται δίωξη από τις αρχές της χώρας του, κρίθηκε ότι η εσωτερική αξιοπιστία του δεν στοιχειοθετήθηκε και ως εκ τούτου ο εν λόγω ισχυρισμός απορρίφθηκε. (ερυθρό 61 ΔΦ),
Σε σχέση με τα ισχυριζόμενα προβλήματα λόγω της εθνοτικής του καταγωγής Bamileke:
- ως προς τα προβλήματα που φέρεται να αντιμετωπίζει λόγω της εθνοτικής του καταγωγής, ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση να εξηγήσει πώς η εθνοτική του καταγωγή τον επηρέασε στην καθημερινότητά του και περιορίστηκε σε αόριστες αναφορές, ότι "ενδέχεται να δηλητηριαστεί ανά πάσα στιγμή" (ερυθρό 43 2Χ ΔΦ),
- ως προς την εξωτερική αξιοπιστία του ανωτέρω ισχυρισμού, ο λειτουργός προέβη σε σχετική έρευνα μέσω εξωτερικών πηγών, χωρίς ωστόσο να προκύπτουν τεκμηριωμένες ενδείξεις που να καταδεικνύουν ότι η εθνοτική ομάδα των Bamileke υφίσταται οποιαδήποτε μορφή διάκρισης στο Καμερούν. Ως εκ τούτου, ο ισχυρισμός απορρίφθηκε ελλείψει εσωτερικής αξιοπιστίας (ερυθρό 108-107 ΔΦ),
- όσο αφορά στην εξωτερική αξιοπιστία του εν λόγω ισχυρισμού, από έρευνα του Δικαστηρίου επιβεβαιώνεται η ύπαρξη της εν λόγω εθνοτικής ομάδας στο Καμερούν.[1] Περαιτέρω, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Freedom House του 2023 για το Καμερούν, επιβεβαιώνονται διακρίσεις κατά των αγγλόφωνων ατόμων από το Καμερούν με συγκεκριμένες εθνικότητες όπως η Bamileke, παρόλα αυτά, δεν εντοπίζονται περεταίρω πληροφορίες που να υποστηρίζουν την εν λόγω δήλωση του Αιτητή (για βλάβη ή περιστατικών στοιχείων δίωξης αρκούντως σοβαρή) και ως εκ τούτου ορθά ο άνω ισχυρισμός απορρίφθηκε.
Από συνολική αξιολόγηση της γενικότερης αξιοπιστίας του Αιτητή και των όσων τέθηκαν ενώπιον της Υπηρεσίας Ασύλου υπό μορφή δηλώσεων[2] διαπιστώνω ότι δεν θα μπορούσαν να γίνουν αποδεκτοί οι ισχυρισμοί του Αιτητή περί (α) της ισχυριζόμενης δίωξής του από τους αποσχιστές, (β) της ισχυριζόμενης έκδοσης εντάλματος σύλληψης εναντίον του και (γ) των ισχυριζόμενων προβλημάτων λόγω της εθνοτικής του καταγωγής Bamileke. Η πλήρης εικόνα που διαμορφώνεται μέσω των στοιχείων του φακέλου του, κατόπιν ορθολογικής ανάλυσης και δίκαιης στάθμισής τους[3], επιβεβαιώνει τα συμπεράσματα του λειτουργού. Το αφήγημά του εμπεριέχει δηλώσεις που δεν θεωρούνται αληθοφανείς. Οι συνθήκες δίωξής του, οι περιγραφές των πρωταγωνιστών του αφηγήματός του, οι ελλιπείς πληροφορίες και λεπτομέρειες, η μη ύπαρξη βιωματικών στοιχείων, αποδυναμώνουν σημαντικά τους δείκτες αξιοπιστίας του στο σύνολό τους. Ούτε σε διευκρινιστικές ερωτήσεις του λειτουργού για αριθμό ζητημάτων απαντούσε με επαρκή λεπτομέρεια (Άρθρο 18 του περί Προσφύγων Νόμου 2000 έως 2023, (Ν.6(Ι)/2000), βλέπε επίσης Πρακτικός Οδηγός της ΕΑΣΟ: Αξιολόγηση των Αποδεικτικών Στοιχείων, Μάρτιος 2015, σελ.11 και Evidence and credibility assessment in the context of the Common European Asylum System της EUAA, February 2023, σελ.57-72, 103-112, 120-131, βλέπε επίσης, § 205 του Εγχειριδίου για τις Διαδικασίες και τα Κριτήρια Καθορισμού του Καθεστώτος των Προσφύγων, του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών). Ούτε θα μπορούσε να τύχει του ευεργετήματος της αμφιβολίας το οποίο δίνεται μόνο όταν έχουν προσκομισθεί όλα τα διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία και όταν ο εξεταστής είναι γενικά ικανοποιημένος από την αξιοπιστία του Αιτητή (Βλέπε §204 του Εγχειριδίου για τις Διαδικασίες και τα κριτήρια Καθορισμού του Καθεστώτος των Προσφύγων του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών). Τα γεγονότα της περίπτωσης του σε συνάρτηση με τα στοιχεία του φακέλου και τις αιτιάσεις του δεν προκύπτει να συντρέχουν στο πρόσωπο του εκείνα τα υποκειμενικά και αντικειμενικά κριτήρια που μπορούν να στοιχειοθετήσουν το γεγονός ότι εγκατέλειψε την χώρα καταγωγής του και δεν επιθυμεί να επιστρέψει σε αυτή λόγω δικαιολογημένου φόβου δίωξης (§37-38 του Εγχειριδίου για τις Διαδικασίες και τα Κριτήρια Καθορισμού του Καθεστώτος των Προσφύγων, του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών). Ούτε στα πλαίσια της παρούσας διαδικασίας πρόβαλε τεκμηριωμένους ισχυρισμούς για να ενισχύσει το αίτημά του, είτε προσκόμισε οποιαδήποτε μαρτυρία (Βλέπε Sportsman Betting Co. Limited v. Κυπριακής Δημοκρατίας (2000) 3 Α.Α.Δ. 591, Α.Ε. 49/2012, Σάββα ν. Δημοκρατίας, ημερομηνίας 07/02/18) το οποίο μέσω της συνέντευξης κρίθηκε ως μη τεκμηριωμένο. Σημειώνεται δε ότι, όταν παρουσιάζονται πληροφορίες που δημιουργούν ισχυρούς λόγους αμφισβήτησης της αλήθειας των ισχυρισμών ενός αιτούντος ασύλου, ο ενδιαφερόμενος πρέπει να παράσχει ικανοποιητική εξήγηση των προβαλλόμενων ανακριβειών των ισχυρισμών του. Δεν έχει τεκμηριώσει με τις αιτιάσεις του ότι έχει καταδικασθεί, συλληφθεί, ή καταζητείται είτε από τις αρχές της χώρας του είτε από άλλους φορείς δίωξης (Βλέπε Άρθρα 3Α και 3Β του περί Προσφύγων Νόμου 2000 έως 2023, (Ν.6(Ι)/2000). Επομένως, η κατάληξη της Υπηρεσίας Ασύλου είναι αιτιολογημένη, λήφθηκε μετά από δέουσα έρευνα και στα πλαίσια του Νόμου καθότι από τα γεγονότα που τέθηκαν ενώπιον της και από τις παραστάσεις του Αιτητή δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του Άρθρου 3 του περί Προσφύγων Νόμου 2000 έως 2023, (Ν.6(Ι)/2000).
Ούτε η περίπτωση του εμπίπτει στις προϋποθέσεις παροχής σε αυτόν, καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας και/ή δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του Άρθρου 19 του περί Προσφύγων Νόμου 2000 έως 2023, (Ν. 6(Ι)/2000). Ουδείς εκ των ισχυρισμών που πρόβαλε τεκμηρίωνε την ύπαρξη ουσιωδών λόγων ώστε να πιστεύεται ότι ο ίδιος προσωπικά, σε περίπτωση επιστροφής στη χώρα καταγωγής του, θα υποβαλλόταν σε κίνδυνο θανατικής ποινής ή εκτέλεσης ή σε βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία. Ως προς το σκέλος της διακινδύνευσης λόγω βίας ασκούμενης αδιακρίτως σε καταστάσεις ένοπλης σύρραξης διερευνήθηκε από τον εξεταστή-λειτουργό μέσω διαθέσιμων πληροφοριών από εξωτερικές πηγές πληροφόρησης και κατέληξε κατά τη νομική ανάλυση ότι δεν προέκυπτε σε συνδυασμό με τις προσωπικές του περιστάσεις ότι θα εκτίθετο σε κίνδυνο σοβαρής βλάβης λόγω μόνο της παρουσίας του σε περίπτωση επιστροφής του. Από αναθεωρημένη έρευνα του Δικαστηρίου από τη βάση δεδομένων του ACLED (Armed Conflict Location and Event Data) επιβεβαιώνεται, ότι παρόλο που γενικά στην χώρα και/ή επικράτεια[4] του Αιτητή λαμβάνουν χώρα αυξημένα περιστατικά ασφαλείας, στο τόπο συνήθους διαμονής[5] ο αριθμός των επεισοδίων αυτών είναι πολύ χαμηλός - επομένως ο βαθμός αδιάκριτης βίας δεν φτάνει το βαθμό κατά τον οποίο να τεκμηριώνεται ότι και μόνη η παρουσία του Αιτητή στο έδαφος της περιοχής τον εκθέτει σε πραγματικό κίνδυνο βλάβης. Ούτε τo προφίλ του Αιτητή παρουσιάζει χαρακτηριστικά ευαλωτότητας ή σημεία ευπάθειας καθώς πρόκειται για υγιή ενήλικα, με ικανότητα να εργαστεί και να έχει πρόσβαση σε μέσα αυτοσυντήρησης. Ούτε τεκμηρίωσε η συνήγορος του Αιτητή επαρκώς ότι με την επιστροφή του θα υποστεί βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή σοβαρή βλάβη.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους, δεν διαπιστώνω ελλιπή έρευνα αλλά ούτε πλάνη περί το νόμο και των πραγματικών δεδομένων που λήφθηκαν υπόψη από την Υπηρεσία Ασύλου κατά την έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης (Αντώνης Ράφτης ν. Δημοκρατίας, (2002) 3 Α.Α.Δ. 345 ) ούτε προκύπτει ανεπαρκής αιτιολόγηση της διοικητικής απόφασης (Βλέπε Φράγκου ν. Δημοκρατίας (1998) 3 Α.Α.Δ.270). Το Δικαστήριο μετά από έλεγχο νομιμότητας/ορθότητας και πραγματικό έλεγχο των περιστάσεων του Αιτητή, όπως αναλύεται ανωτέρω, καταλήγει στο ίδιο εύρημα ότι δηλαδή δεν μπορεί να του αναγνωριστεί το καθεστώς του πρόσφυγα ή συμπληρωματικής προστασίας.
Η παρούσα προσφυγή απορρίπτεται με €1300 έξοδα εναντίον του Αιτητή και υπέρ των Καθ' ων η αίτηση. Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται.
Μ. ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.
[1] https://www.britannica.com/topic/Bamileke (τελευταία ημερομηνία προσβ. 24/06/25)
[2] Βλέπε Άρθρο 18(5) του περί Προσφύγων Νόμου του 2000 έως 2023 (Ν6(Ι)/2000)
[3] Βλέπε High Court (Ανώτερο Δικαστήριο) (Ιρλανδία), IR κατά Minister for Justice Equality & Law Reform & anor, [2009] IEHC 353, ημερομηνίας 24/07/2009,
[4] https://acleddata.com/explorer/ στη Νοτιο-Δυτική Περιφέρεια του Καμερούν, τα πιο πρόσφατα δεδομένα κατά το διάστημα 15/06/24 - 13/06/25 καταδεικνύουν 494 περιστατικά ασφαλείας με 499 ανθρώπινες απώλειες. Εξ’ αυτών, τα 14 κωδικοποιήθηκαν ως εξεγέρσεις (2 ανθρώπινες απώλειες), τα 275 ως περιστατικά βίας κατά αμάχων (89 ανθρώπινη απώλεια), το 177 ως μάχες (399 ανθρώπινες απώλειες), το 13 ως διαμαρτυρία (καμία ανθρώπινη απώλεια) και 15 ως εκρήξεις/απομακρυσμένης βίας (9 ανθρώπινες απώλειες). (τελευταία ημερομηνία προσβ. 24/06/25)
[5] Σύμφωνα με το ACLED στο χωριό Ekombe καταγράφηκαν μόνο 4 περιστατικά ασφαλείας, τα οποία οδήγησαν σε 5 ανθρώπινες απώλειες, τα 3 εξ αυτών καταχωρήθηκαν ως «βία κατά αμάχων» (χωρίς ανθρώπινες απώλειες) και 1 ως «μάχες» (με 8 ανθρώπινες απώλειες) (τελευταία ημερομηνία προσβ. 24/06/25)
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο