ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
29 Σεπτεμβρίου, 2025
[Ε. ΡΗΓΑ, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.]
Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ:
C.D.O.,
από Νιγηρία
Αιτητής
-και-
Κυπριακής Δημοκρατίας,
μέσω της Υπηρεσίας Ασύλου
Καθ' ων η Αίτηση
Δικηγόροι για Αιτητή: Γ. Καρατσιόλη (κα) για Νίκος Α. Λοΐζου & Χρίστος Γ. Χριστούδιας
Δικηγόρος για Καθ' ων η αίτηση: M. Αμπελώμος (κος) για Μ. Τρεμούρη (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας
ΑΠΟΦΑΣΗ
Ε. ΡΗΓΑ, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.: Με την υπό κρίση προσφυγή, ο Αιτητής προσβάλλει την απόφαση των Καθ' ων η αίτηση ημερομηνίας 09.05.2023, με την οποίαν απορρίφθηκε το αίτημά του για παραχώρηση καθεστώτος διεθνούς προστασίας, καθότι κρίθηκε ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις των άρθρων 3 και 19 του περί Προσφύγων Νόμου του 2000, Ν. 6(Ι)/2000, ως έχει τροποποιηθεί (στο εξής αναφερόμενος ως «ο περί Προσφύγων Νόμος»).
ΓΕΓΟΝΟΤΑ
Προτού εξεταστούν οι εκατέρωθεν ισχυρισμοί, επιβάλλεται η σκιαγράφηση των γεγονότων που περιβάλλουν την υπό κρίση υπόθεση, όπως αυτά προκύπτουν από την αίτηση του Αιτητή, την ένσταση των Καθ' ων η αίτηση αλλά και από το περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου ο οποίος κατατέθηκε στα πλαίσια της παρούσας διαδικασίας και σημειώθηκε ως Τεκμήριο 1 (στο εξής αναφερόμενος ως «ο δ.φ.» ή «ο διοικητικός φάκελος»).
Ο Αιτητής είναι υπήκοος της Νιγηρίας την οποίαν εγκατέλειψε στις 16.11.2020 και αφίχθη στις μη ελεγχόμενες από την κυβέρνηση της Δημοκρατίας περιοχές κάνοντας χρήση του διαβατηρίου του και ακολούθως, στις 04.01.2021, εισήλθε στις ελεγχόμενες από τη Δημοκρατία περιοχές, υποβάλλοντας αίτηση για παροχή διεθνούς προστασίας στις 14.01.2021. Στις 05.05.2023 πραγματοποιήθηκε συνέντευξη στον Αιτητή από αρμόδια λειτουργό της Υπηρεσίας Ασύλου (στο εξής αναφερόμενη ως «η Λειτουργός»), η οποία στις 09.05.2023, υπέβαλε Έκθεση/Εισήγηση προς τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Ασύλου εισηγούμενη την απόρριψη της υποβληθείσας αίτησης. Ακολούθως, ο ασκών καθήκοντα Προϊσταμένου λειτουργός της Υπηρεσίας Ασύλου ενέκρινε αυθημερόν την εισήγηση, αποφασίζοντας την απόρριψη της αίτησης διεθνούς προστασίας του Αιτητή και την επιστροφή του στη Νιγηρία, απόφαση η οποία κοινοποιήθηκε σε αυτόν στις 02.06.2023 μέσω σχετικής επιστολής της Υπηρεσίας Ασύλου ίδιας ημερομηνίας. Η απόφαση αυτή αποτελεί το αντικείμενο της υπό εξέταση προσφυγής, η οποία καταχωρήθηκε από τους συνηγόρους που εκπροσωπούν τον Αιτητή στις 25.09.2023.
ΝΟΜΙΚΟΙ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ
Ο Αιτητής μέσω των συνηγόρων του, προέβαλε στα πλαίσια τόσο του εισαγωγικού δικογράφου της διαδικασίας, όσο και της γραπτής του αγόρευσης πλείονες λόγους ακυρώσεως, τους οποίους ωστόσο απέσυρε κατά το στάδιο των Διευκρινίσεων και περιορίστηκε στην προώθηση του ισχυρισμού περί έλλειψης δέουσας έρευνας. Ως προς την ουσία της υπόθεσης του, ισχυρίζεται ότι ο Αιτητής διέφυγε λόγω της δράσης στην περιοχή όπου διέμενε της μουσουλμανικής οργάνωσης Fulani που επιδίδεται σε βιαιότητες σε βάρος χριστιανικών κοινοτήτων, μέλη της οποίας επιτέθηκαν και σκότωσαν τον πατέρα του και κατέστρεψαν το εργαστήριο κατασκευής καγκέλων όπου εργαζόταν.
Από την πλευρά τους οι Καθ' ων η αίτηση υπεραμύνονται της νομιμότητας της επίδικης πράξης, εξετάζοντας και αντικρούοντας έκαστο ισχυρισμό του Αιτητή, υποβάλλοντας ότι αυτή λήφθηκε κατόπιν ενδελεχούς έρευνας όλων των σχετικών στοιχείων της υπόθεσης, εύλογα και εντός των ορίων της διακριτικής τους ευχέρειας εφαρμόζοντας το Νόμο και ότι αυτή είναι δεόντως αιτιολογημένη. Ισχυρίζονται περαιτέρω, ότι οι ισχυρισμοί του Αιτητή δεν αποσείουν το βάρος απόδειξης, το οποίο ο ίδιος φέρει στους ώμους του, τόσο ως προς τους λόγους ακυρώσεως που προωθεί με την προσφυγή του, όσο και προς την ύπαρξη βάσιμου φόβου δίωξης βάσει του άρθρου 3 του περί Προσφύγων Νόμου ή πραγματικού κινδύνου σοβαρής βλάβης δυνάμει του άρθρου 19 του ίδιου Νόμου.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΑΤΕΡΩΘΕΝ ΙΣΧΥΡΙΣΜΩΝ
Αναφορικά με τον εναπομείναντα λόγο ακυρώσεως περί έλλειψης δέουσας έρευνας, επισημαίνω ότι αυτός προωθείται με γενικότητα και αοριστία χωρίς οποιαδήποτε εξειδίκευση σε συνάρτηση με τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης του Αιτητή, πολλώ μάλλον κατά τρόπο που να προκύπτει ο πυρήνας του αιτήματός του και να δικαιολογεί την αναγνώριση πρόσφυγα ή την απόδοση καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας δυνάμει των άρθρων 3 και 19 του περί
Προσφύγων Νόμου[1]. Πράττει δε τούτο, αντίθετα με τα όσα επιτάσσει ο Κανονισμός 7 του Διαδικαστικού Κανονισμού του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου 1962[2] και παρά την πάγια επί του θέματος θέση της νομολογίας, η οποία έχει πλειστάκις επισημανθεί και από το παρόν Δικαστήριο ως προς την απαίτηση για αιτιολόγηση των νομικών σημείων της αίτησης ακυρώσεως, ούτως ώστε αυτά να μπορούν να τύχουν εξέτασης από το Δικαστήριο[3]. Δεν αρκεί συνεπώς η γενικόλογη και αόριστη επιχειρηματολογία περί έλλειψης δέουσας έρευνας και αιτιολογίας χωρίς ταυτόχρονα την εξειδίκευση και αναφορά στα γεγονότα της εξεταζόμενης υπόθεσης και στη βάση ποιας συγκεκριμένης επιχειρηματολογίας προωθείται ο συγκεκριμένος λόγος ακυρώσεως[4].
Σε κάθε περίπτωση ενόψει και της υποχρέωσης που έχει το παρόν Δικαστήριο να προβαίνει σε έλεγχο τόσο της νομιμότητας όσο και της ορθότητας κάθε προσβαλλόμενης απόφασης, εξετάζοντας πλήρως και από τούδε και στο εξής (ex nunc) τα γεγονότα και τα νομικά ζητήματα που τη διέπουν[5], θα προχωρήσω να εξετάσω την ουσία της υπόθεσης αυτής, σε συνάρτηση και με τον έστω γενικόλογο ισχυρισμό περί έλλειψης δέουσας έρευνας.
Έχοντας λοιπόν εξετάσει την προσβαλλόμενη απόφαση υπό το πρίσμα όλων των στοιχείων που τέθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου και το περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου, διαπιστώνω τα ακόλουθα:
Ο Αιτητής στα πλαίσια της καταχωρισθείσας αίτησής του για διεθνή προστασία δήλωσε ότι εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του προκειμένου να αποφύγει τη βία που ασκούσαν οι κτηνοτρόφοι Fulani, οι οποίοι λεηλατούσαν χωριά, έβαζαν φωτιά σε οικίες και προέβαιναν σε απαγωγές. Μεταξύ των περιοχών που επλήγησαν ήταν και η πόλη του, στη διοικητική ενότητα Uzo-Uwani της πολιτείας Enugu. Εκεί έχασε την οικογένεια που του είχε απομείνει· η μοναδική του ελπίδα ήταν ο πατέρας του, ο οποίος όμως σκοτώθηκε, ενώ στη συνέχεια πυρπολήθηκε και η οικία τους. Ο Αιτητής δήλωσε ότι πλέον δεν έχει άλλη οικογένεια· η μόνη του οικογένεια, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, είναι τα Ηνωμένα Έθνη, εκφράζοντας καταληκτικά την ευγνωμοσύνη του για τη φροντίδα που του έχει παρασχεθεί.
Στις 30.03.2021, ενόσω ο Αιτητής βρισκόταν ακόμα στο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής (ΚεΠΥ) «Πουρνάρα», διενεργήθηκε αξιολόγηση ειδικών αναγκών και ευαλωτότητας του Αιτητή από αρμόδια λειτουργό του ΚεΠΥ, μέσα από σχετική συνέντευξη. Η λειτουργός σημείωσε επί του σχετικού εντύπου ως «Χαμηλό» το επίπεδο πιθανολόγησης σοβαρού κινδύνου για την προσωπική ασφάλεια του Αιτητή (ερυθρό 19 του διοικητικού φακέλου). Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης αυτής, ο Αιτητής δήλωσε πως διέφυγε από την χώρα του εξαιτίας των κτηνοτρόφων Fulani οι οποίοι είναι μουσουλμανική τρομοκρατική ομάδα και οι οποίοι επιτίθενται ιδιαίτερα σε χριστιανούς άνευ αιτίας και ανέφερε πως ο πατέρας του δολοφονήθηκε από αυτούς ενόσω πήγαινε στο αγρόκτημα του διότι ήταν αγρότης. Η μητέρα του Αιτητή τους άφησε όταν εκείνος ήταν δύο ετών και κατόπιν του θανάτου του πατέρα του έμεινε μόνος. Αυτός είναι ο λόγος που αποφάσισε να εγκαταλείψει τη χώρα καταγωγής του. Επιπροσθέτως, δήλωσε πως ήταν πάστορας, πως είναι βαθιά θρησκευόμενος και πως ο πατέρας του δολοφονήθηκε το 2019 (ερυθρό 17 του διοικητικού φακέλου).
Στο σχετικό πεδίο του εντύπου αξιολόγησης ευαλωτότητας και ειδικών συνθηκών υποδοχής, η αρμόδια λειτουργός σημείωσε πως ο Αιτητής, ως ανέφερε, αντιμετωπίζει προβλήματα με αιμορροΐδες και λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή κατόπιν ιατρικής συμβουλής. Δεν παρουσιάζει προβλήματα ακοής ή όρασης, δεν καπνίζει, δεν κάνει χρήση αλκοόλ ή άλλων ουσιών, δεν έχει εμμονικές σκέψεις θανάτου και αυτοκτονικές ιδέες, παρουσιάζει αίσθημα θλίψης διότι έχασε τον πατέρα και αδελφό του αλλά νιώθει δυνατός να προχωρήσει τη ζωή του, δεν παρουσιάζει επεισόδια αναβίωσης των τραυματικών γεγονότων, δεν ανέφερε δυσκολίες στον ύπνο και δεν παρουσιάζει συνεχόμενη υποτονική διάθεση (ερυθρό 14 του διοικητικού φακέλου).
Κατά το κρίσιμο στάδιο της συνέντευξής του , ο Αιτητής δήλωσε πως τόπος προηγούμενης συνήθους διαμονής του την πόλη Amandugba όπου διέμενε στην οικία της μητέρας του με τον αδελφό της και ανέφερε πως σε μικρή ηλικία μετοίκησε με την μητέρα του στην πόλη Amaigbo, πολιτεία Imo όπου ολοκλήρωσε την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση του. Ακολούθως, το 2012, η μητέρα του τον μετέφερε στην πόλη Nimbo, πολιτεία Enugu όπου διέμεινε με τον πατέρα του (για τα ανωτέρω βλ. ερυθρό 38 1Χ, 2Χ του διοικητικού φακέλου). Κατόπιν του θανάτου του πατέρα του το 2018, ο Αιτητής μετοίκησε στην οικία της μητέρας του στην πόλη Amandugba από όπου προετοίμασε το ταξίδι του (ερυθρό 38 3Χ του διοικητικού φακέλου). Αναφορικά με το μορφωτικό του επίπεδο, ο Αιτητής δήλωσε πως ολοκλήρωσε την πρωτοβάθμια εκπαίδευση στο National School Amaigbo στην τοπική αρχή Nwangele («Wankele» ως αναγράφεται στο πρακτικό της συνέντευξης), πολιτεία Imo και την δευτεροβάθμια εκπαίδευση στο Tiger Memorial στην πόλη Amaigbo με την οικονομική υποστήριξη της μητέρας του (ερυθρό 40/1Χ – 4Χ του διοικητικού φακέλου). Ως προς την οικογένειά του, ανέφερε πως ανετράφη από την μητέρα του, ο πατέρας του προέρχεται από την πολιτεία Enugu, και ο ίδιος γεννήθηκε στην πολιτεία Imo από όπου προέρχεται η μητέρα του. Κατόπιν ολοκλήρωσης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσής του, η μητέρα του τον μετέφερε στον πατέρα του στην πολιτεία Enugu. Έχασε την μητέρα του και διέμενε με τον πατέρα του στο χωριό Nimbo, τοπική αρχή Uzo-Uwani, πολιτεία Enugu από το 2015 καθώς έχασε την μητέρα του το 2013. Εκεί, διδάχθηκε την τέχνη της συγκόλλησης ώστε να συντηρεί τον εαυτό του και, αφότου διδάχθηκε, διατήρησε το δικό του εργαστήριο έως ότου κτηνοτρόφοι Fulani του επιτέθηκαν. Δήλωσε περαιτέρω πως δεν έχει αδέλφια (για τα ανωτέρω βλ. ερυθρό 40/6Χ του διοικητικού φακέλου). Ο πατέρας του απεβίωσε τον Ιούλιο του 2017 (ερυθρό 40/7Χ του διοικητικού φακέλου). Περαιτέρω, δήλωσε πως ο αδελφός της μητέρας του βρίσκεται στη χώρα καταγωγής αλλά δεν γνωρίζει επακριβώς την τοποθεσία του και ανέφερε πως αφότου μετοίκησε με τον πατέρα του, έπαψε να έχει επικοινωνία μαζί του (ερυθρό 40/8Χ του διοικητικού φακέλου). Αναφορικά με την οικογενειακή του κατάσταση, δήλωσε πως η σύζυγός του είναι αιτήτρια διεθνούς προστασίας (ερυθρό 39/5Χ του διοικητικού φακέλου). Σε σχέση με το επαγγελματικό του προφίλ, ο Αιτητής δήλωσε πως εργαζόταν ως συγκολλητής στη χώρα καταγωγής του το οποίο συνεχίζει να πράττει και στη Δημοκρατία, ανέφερε δε πως ξεκίνησε αυτή την εργασία το 2015 και πως διατηρούσε το δικό του εργαστήριο από το 2015 έως το 2017 οπότε και έχασε τον πατέρα του και ξεκίνησε να αναζητά τρόπο να διαφύγει από την χώρα καταγωγής του διότι η παραμονή του εκεί ήταν ανασφαλής (ερυθρό 39/6Χ, 7Χ του διοικητικού φακέλου). Πέραν της εργασίας αυτής, απασχολούνταν σε μικρές εργασίες, καθαρίζοντας και βοηθώντας άλλους ανθρώπους με άλλες εργασίες ώστε να αποκομίσει κάποια χρήματα (ερυθρό 39 10Χ του διοικητικού φακέλου). Ο Αιτητής δήλωσε πως ταξίδεψε κάνοντας χρήση του διαβατηρίου του και άδειας για σκοπούς φοίτησης (ερυθρό 38 10Χ του διοικητικού φακέλου).
Ως προς την ουσία του αιτήματός του και αναφορικά με τους λόγους για τους οποίους εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του, ο Αιτητής δήλωσε πως διέφυγε λόγω των κτηνοτρόφων Fulani οι οποίοι επιτέθηκαν στο χωριό του, ανέφερε δε πως έχασε το εργαστήριο και τον πατέρα του και έκτοτε αποφάσισε να ταξιδέψει (ερυθρό 37 3Χ του διοικητικού φακέλου).
Σε διευκρινιστικές ερωτήσεις της Λειτουργού, ο Αιτητής δήλωσε πως οι Fulani είναι μία τρομοκρατική ομάδα στη χώρα καταγωγής του, οι περισσότεροι εξ αυτών είναι μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα και επιτίθενται σε χριστιανούς, έρχονται με σκοπό να επιτεθούν και να σκοτώσουν ανθρώπους και να καταστρέψουν εκκλησίες και οικίες, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του (ερυθρό 37 6Χ του διοικητικού φακέλου). Σε ερώτηση της Λειτουργού αναφορικά με την επίθεση, δήλωσε πως κατά τη διάρκεια εκείνης έχασε τον πατέρα του όταν εκείνος πήγαινε στο αγρόκτημα καθώς ασχολούνταν με γεωργικές εργασίες και πως έχασε το εργαστήριο του, ανέφερε δε πως ξεκίνησαν να σκοτώνουν ανθρώπους στα χωριά και εκείνος έφυγε και πήγε στο χωριό της μητέρας του, προσπαθώντας να βρει τρόπο να εγκαταλείψει τη χώρα καταγωγής του (ερυθρό 37 7Χ του διοικητικού φακέλου). Σε ερώτηση της Λειτουργού για τον χρόνο που έλαβε χώρα η επίθεση, ο Αιτητής απάντησε πως έλαβε χώρα το 2017 (ερυθρό 37 8Χ του διοικητικού φακέλου), περί τον Ιούλιο και δήλωσε πως δεν ήταν σε θέση να θυμηθεί την ακριβή ημερομηνία (ερυθρό 37 9Χ του διοικητικού φακέλου). Ερωτηθείς σχετικά με τον χρόνο που μετοίκησε στο χωριό της μητέρας του, ο Αιτητής απάντησε πως μετοίκησε κατόπιν της επίθεσης το 2018 (ερυθρό 37 10Χ του διοικητικού φακέλου) και σε προτροπή της Λειτουργού να είναι πιο ακριβής, απάντησε πως ήταν αρχές του 2018 (ερυθρό 37 11Χ του διοικητικού φακέλου). Ερωτηθείς αναφορικά με τον τόπο διαμονής του μεταξύ 2017 και 2018, ο Αιτητής δήλωσε πως συνήθιζε να μετακινείται, πως όταν επιτίθονταν σε ένα μέρος δεν συνήθιζαν να επιστρέφουν στο ίδιο μέρος και πως για ένα διάστημα διέμεινε σε στρατώνα πριν μετοικήσει στο χωριό της μητέρας του (ερυθρό 37 12Χ του διοικητικού φακέλου). Ερωτηθείς αναφορικά με την ζωή του στο χωριό της μητέρας του, ο Αιτητής δήλωσε πως η ζωή εκεί δεν είναι καλή, πως είναι σαν «ghetto», πως μάχονται για το κίνημα End Sars και πως «μοιράζονται αίμα» (σ.σ. ως ειπώθηκε αυτολεξεί από τον Αιτητή) και ανέφερε πως αναζητούσε κάποιον να τον βοηθήσει να εγκαταλείψει τη χώρα καταγωγής του (ερυθρό 36 1Χ του διοικητικού φακέλου). Σε ερώτηση της Λειτουργού αναφορικά με την ζωή του προτού αρχίσει το κίνημα End Sars το 2020, ο Αιτητής απάντησε πως το μέρος αυτό δεν είναι επίσης ασφαλές διότι μάχονταν για την ελευθερία και ως εκ τούτου υπάρχει μεγάλη εγκληματικότητα που είναι ο λόγος για τον οποίο δεν αισθανόταν ασφαλής και δήλωσε πως οι Igbo μάχονται για την ελευθερία, πως εν συνεχεία ξεκίνησε το κίνημα End Sars και πως εκφέρουν ιαχές μάχης (ερυθρό 36 2Χ του διοικητικού φακέλου). Ερωτηθείς εάν βίωσε κάτι προσωπικώς ενόσω βρισκόταν εκεί εξαιτίας της ανασφαλούς κατάστασης, ο Αιτητής απάντησε αρνητικά (ερυθρό 36 5Χ του διοικητικού φακέλου). Ερωτηθείς για τον λόγο που εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του μετά από αρκετά από τα γεγονότα έτη, ο Αιτητής απάντησε πως δεν υπάρχει τίποτα εκεί για εκείνον, πως έχασε το εργαστήριο και τον πατέρα του και πως μπορεί ανά πάσα στιγμή να δολοφονηθεί (ερυθρό 36 6Χ του διοικητικού φακέλου). Ερωτηθείς για τον λόγο για τον οποίο δεν μετεγκαταστάθηκε εσωτερικώς, ο Αιτητής απάντησε πως υπάρχουν μέρη τα οποία ήταν κάποτε ασφαλή και τώρα δεν είναι (ερυθρό 36 7Χ του διοικητικού φακέλου). Ερωτηθείς εάν έχει συλληφθεί ή φυλακισθεί ποτέ, ο Αιτητής απάντησε αρνητικά ενώ δήλωσε πως σε περίπτωση επιστροφής στη χώρα καταγωγής του, θα πεθάνει (ερυθρό 36 του διοικητικού φακέλου). Ερωτηθείς εάν οι αρχές της χώρας καταγωγής του θα επέτρεπαν την εκ νέου είσοδο του στη χώρα καταγωγής, ο Αιτητής απάντησε πως δεν αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα με την κυβέρνηση αλλά και πως δεν θα επιστρέψει (ερυθρό 36 9Χ του διοικητικού φακέλου).
Σε διευκρινιστική ερώτηση της Λειτουργού αναφορικά με τον χρόνο θανάτου της μητέρας του καθώς στην συνέντευξης ευαλωτότητας είχε δηλώσει πως η μητέρα του απεβίωσε όταν ήταν δύο ετών και στην προσωπική του συνέντευξη δήλωσε πως απεβίωσε όταν ήταν έφηβος, ο Αιτητής απάντησε πως επρόκειτο για λάθος (ερυθρό 35 1Χ του διοικητικού φακέλου). Κληθείς να σχολιάσει το γεγονός πως στη συνέντευξης ευαλωτότητας είχε δηλώσει πως ήταν πάστορας και στην προσωπική του συνέντευξη δεν αναφέρθηκε σε αυτό παρά τις ερωτήσεις της Λειτουργού, ο Αιτητής απάντησε πως είναι πάστορας διότι διακηρύσσει με την Βίβλο και δήλωσε πως δεν είναι αφιερωμένος σε κάποια εκκλησία αλλά ενόσω βρισκόταν στο ΚεΠΥ Πουρνάρα διακήρυττε και οι άνθρωποι εκεί συνήθιζαν να τον αποκαλούν πάστορα, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δήλωσε πως είναι πάστορας όταν ερωτήθηκε (ερυθρό 35 2Χ του διοικητικού φακέλου). Σε επισήμανση της Λειτουργού όσον αφορά τον χρόνο θανάτου του πατέρα του καθώς στη συνέντευξη ευαλωτότητας είχε δηλώσει πως ο πατέρας του απεβίωσε το 2019 και στη προσωπική του συνέντευξη δήλωσε πως απεβίωσε το 2017, ο Αιτητής δήλωσε πως απεβίωσε το 2017 (ερυθρό 35 3Χ του διοικητικού φακέλου).
Η αξιολόγηση των ισχυρισμών του Αιτητή από τους Καθ' ων η αίτηση
Προχωρώντας στην αξιολόγηση που διενεργήθηκε, επί των όσων ο Αιτητής παρέθεσε κατά τη διάρκεια της συνέντευξής του από τους Καθ’ ων η αίτηση, διαφαίνεται ότι η Λειτουργός εντόπισε και εξέτασε συνολικάτρεις ισχυρισμούς:
Ο πρώτος ισχυρισμός αφορούσε τον ισχυρισμός ότι ο Αιτητής είναι Νιγηριανός υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε και διέμενε στην πόλη Amandugba, της τοπικής διοίκησης Isu, της πολιτείας Imo και ο οποίος διέμενε στην κοινότητα Nimbo της τοπικής διοίκησης Uzumoni της πολιτείας Enugu μεταξύ των ετών 2012-2018, ο οποίος έγινε αποδεκτός από την Λειτουργό καθώς, ως κρίθηκε, στοιχειοθετήθηκε η εσωτερική και η εξωτερική του αξιοπιστία.
Ο δεύτερος ισχυρισμός αφορούσε τον θάνατο του πατέρα του Αιτητή από την τρομοκρατική οργάνωση των Fulani, ο οποίος δεν έγινε αποδεκτός από την Λειτουργό διότι οι ισχυρισμοί του Αιτητή κρίθηκαν ως γενικόλογοι, αντιφατικοί και ασαφείς. Ειδικότερα, ως επισημάνθηκε από την Λειτουργό, ο Αιτητής δεν μπόρεσε να προσδιορίσει σαφώς χρονικά τον χρόνο που έλαβε χώρα η επίθεση κατά την οποία έχασε το εργαστήριο και τον πατέρα του και απαντούσε με γενικολογία ενώ οι δηλώσεις του αναφορικά με τον χρόνο θανάτου του πατέρα του ήταν αντιφατικές διότι κατά την συνέντευξη ευαλωτότητας είχε δηλώσει πως είχε αποβιώσει το 2019 και δεν μπόρεσε να αποσαφηνίσει την αντίφαση. Περαιτέρω, ως έκρινε η Λειτουργός, δεν ήταν σε θέση να παραθέσει λεπτομέρειες σχετικά με την επίθεση που βίωσε και να περιγράψει την προσωπική του εμπειρία. Τέλος, η Λειτουργός αξιολόγησε πως ο Αιτητής ήταν ασαφής αναφορικά με τον χρόνο της εκ νέου εγκατάστασης του στην περιοχή καταγωγής του κατόπιν της επίθεσης (ερυθρό 71 του διοικητικού φακέλου).
Ως προς την εξωτερική αξιοπιστία του δεύτερου ουσιώδους ισχυρισμού, η Λειτουργός, ανατρέχοντας σε εξωτερικές πηγές πληροφόρησης, ανέφερε πως ενώ εξωτερικές πηγές πληροφόρησης αναφέρονται σε διακοινοτικές συγκρούσεις για την επικράτηση γης στην πολιτεία Enugu, δεν διαφαίνεται ως φορέας δράσης η οργάνωση των Fulani η οποία συγκροτείται κυρίως από μουσουλμανικό πληθυσμό και στρέφεται κατά του χριστιανικού, γεωργικού πληθυσμού υποκινούμενη επί του παρόντος από θρησκευτικούς και πολιτισμικούς λόγους, έχει δε επικρατέστερη παρουσία στις βόρειες περιοχές της Νιγηρίας. Ως εκ τούτου, η Λειτουργός απέρριψε τον ισχυρισμό του Αιτητή διότι δεν στοιχειοθετήθηκε η εσωτερική αξιοπιστία και ο Αιτητής δεν μπόρεσε να συνδέσει την προσωπική του εμπειρία με τις δηλώσεις του αναφορικά με τα γεγονότα που οδήγησαν στον θάνατο του πατέρα του και περαιτέρω, οι πληροφορίες που προέκυψαν από τις εξωτερικές πηγές πληροφόρησης κρίθηκαν ως αντιφατικές με τους ισχυρισμούς του (ερυθρό 71, 70 του διοικητικού φακέλου).
Ο τρίτος ισχυρισμός αφορούσε την γενική κατάσταση ασφαλείας στη Νιγηρία, ο οποίος έγινε αποδεκτός από την Λειτουργό καθώς, ως κρίθηκε, στοιχειοθετήθηκε η εσωτερική του αξιοπιστία καθώς οι ισχυρισμοί του Αιτητή διακρίθηκαν από ευλογοφάνεια και εσωτερική συνοχή. Ως προς την εξωτερική αξιοπιστία, ανατρέχοντας σε εξωτερικές πηγές πληροφόρησης, η Λειτουργός ανέφερε πως η πολιτεία Imo αποτελεί μία από τις πιο ανήσυχες πολιτείες της χώρας η οποία έχει χαρακτηρισθεί από οικονομική εκμετάλλευση λόγω πετρελαιοπηγών, ρύπανση του περιβάλλοντος και πολιτικής αμέλειας και επισήμανε πως δρουν στη χώρα οργανώσεις οι οποίες συγκρούονται με κυβερνητικές δυνάμεις. Καταληκτικά, η Λειτουργός έκανε αποδεκτό τον ισχυρισμό του Αιτητή καθώς, ως κρίθηκε, στοιχειοθετήθηκε η εσωτερική και η εξωτερική του αξιοπιστία (ερυθρό 70, 69 του διοικητικού φακέλου).
Εν συνεχεία, η Λειτουργός προχώρησε σε εκτίμηση του μελλοντοστραφούς κινδύνου του Αιτητή σε περίπτωση επιστροφής του στη Νιγηρία στη βάση των αποδεκτών ισχυρισμών. Κατά την εκτίμηση αυτή η Λειτουργός κατέληξε ότι δεν συντρέχουν εύλογοι λόγοι να γίνει αποδεκτό ότι ο Αιτητής σε περίπτωση επιστροφής του στην χώρα καταγωγής θα κινδυνεύσει με δίωξη ή με πραγματικό κίνδυνο σοβαρής βλάβης. Παρατέθηκαν σχετικώς πληροφορίες για την κατάσταση ασφαλείας στην πολιτεία Imo, καταλήγοντας πως με βάση τις πληροφορίες αυτές διαφαίνεται πως η εν λόγω πολιτεία είναι μία από τις πιο ανήσυχες πολιτείες της χώρας αφού χαρακτηρίζεται από οικονομική εκμετάλλευση λόγω πετρελαιοπηγών, ρύπανση του περιβάλλοντος και πολιτικής αμέλειας και δρουν στην περιοχή της ομάδες οι οποίες συγκρούονται με κυβερνητικές και στρατιωτικές δυνάμεις. Επισημάνθηκε αναφορικά με τον Αιτητή ότι επρόκειτο για άτομο ενήλικο που δεν παρουσίαζε θέματα ευαλωτότητας, διέμενε και εργαζόταν στη χώρα καταγωγής του και έχει υποστηρικτικό και οικογενειακό δίκτυο, σημειώθηκε δε πως δεν ήταν σε θέση να στοιχειοθετήσει κίνδυνο για το άτομο του σε συνάρτηση με την ανασφάλεια στη χώρα καταγωγής του όπου διέμεινε από το 2018 έως το 2021 χωρίς να αντιμετωπίσει κάποιο κίνδυνο ή δίωξη.
Κατά τη Νομική Ανάλυση, η Λειτουργός έκρινε ότι ο Αιτητής δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις για υπαγωγή στο καθεστώς του πρόσφυγα σύμφωνα με το Άρθρο 1Α 2 της συνθήκης της Γενεύης και του Άρθρου 3 του περί Προσφύγων Νόμου 2000 αφού δεν συνέτρεχαν στο πρόσωπο του Αιτητή τα υποκειμενικά και αντικειμενικά στοιχεία που θα μπορούσαν να στοιχειοθετήσουν βάσιμο και δικαιολογημένο φόβο δίωξης σε περίπτωση επιστροφής του στη χώρα καταγωγής του. Όσον αφορά την υπαγωγή του στο καθεστώς της συμπληρωματικής προστασίας, η Λειτουργός ανέφερε ότι δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις του Άρθρου 19 (2) (α), (β) και (γ) του περί Προσφύγων Νόμου 2000 καθώς ο Αιτητής εάν επέστρεφε στη χώρα καταγωγής του δεν θα αντιμετώπιζε πραγματικό κίνδυνο να υφίστατο θανατική ποινή ή εκτέλεση σύμφωνα με το άρθρο 19 (2) (α) ή να υφίστατο βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία σύμφωνα με το άρθρο 19 (2) (β). Κρίθηκε περαιτέρω αναφορικά με το άρθρο 19 (2) (γ), ότι ο Αιτητής επιστρέφοντας στην χώρα καταγωγής του και ειδικότερα στην πολιτεία Imo δεν θα αντιμετώπιζε πραγματικό κίνδυνο να υφίστατο σοβαρή και προσωπική απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας αμάχου λόγω αδιάκριτής άσκησης βίας σε συνθήκες ένοπλης σύρραξης.
Προσέθεσε, τέλος, η Λειτουργός ότι η πιθανή επιστροφή του Αιτητή στη χώρα καταγωγής του, πολιτεία Imo, λαμβάνοντας υπόψη τις προσωπικές του περιστάσεις και δη την απουσία οιασδήποτε προσωπικής και πραγματικής απειλής να υποβληθεί σε βασανιστήρια και/ή απάνθρωπη και/ή εξευτελιστική μεταχείριση και/ή τιμωρία κατά την επιστροφή του στη Νιγηρία, δεν αντίκειται στην αρχή της μη επαναπροώθησης και το Άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Στη βάση όλων των ανωτέρω, το αίτημα του Αιτητή για διεθνή προστασία απορρίφθηκε δια της προσβαλλόμενης απόφασης.
Η εκτίμηση του Δικαστηρίου
Αξιολογώντας λοιπόν τα όσα έχουν ανωτέρω αναφερθεί υπό το φως και των νομοθετημένων προνοιών και μελετώντας επισταμένως τόσο την Έκθεση/Εισήγηση της Λειτουργού της Υπηρεσίας Ασύλου όσο και τους λοιπούς ισχυρισμούς του Αιτητή ως αυτοί παρουσιάστηκαν τόσο κατά την διοικητική διαδικασία όσο και κατά την ενώπιόν μου δικαστική διαδικασία, καταλήγω στα εξής:
Αρχικά συντάσσομαι με την κρίση των Καθ' ων η αίτηση ως προς την αποδοχή του πρώτου ουσιώδους ισχυρισμού τον οποίον και αποδέχομαι λόγω του ότι οι δηλώσεις του Αιτητή κρίνονται ως σαφείς, δεν προέκυψαν στοιχεία περί του αντιθέτου, ενώ οι δηλώσεις του επιβεβαιώθηκαν και από αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης στις οποίες προσέτρεξε η Λειτουργός. Ορθώς επιπλέον καθορίστηκε ως τόπος συνήθους διαμονής του Αιτητή η πόλη Ngwo, της διοικητικής ενότητας Udi, της πολιτείας Enugu.
Αναφορικά με τον δεύτερο ουσιώδη ισχυρισμό του Αιτητή ήτοι τον ισχυρισμό περί θανάτου του πατέρα του από την τρομοκρατική οργάνωση των Fulani,συμφωνώ και συντάσσομαι με την ανάλυση στην οποία προχώρησε η Λειτουργός και τους λόγους για τους οποίους κρίθηκε ως εσωτερικά και εξωτερικά αναξιόπιστος ο ισχυρισμός του. Ειδικότερα, η Λειτουργός κατέληξε ότι ο ισχυρισμός αυτός δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτός, καθώς δεν στοιχειοθετήθηκε ούτε η εσωτερική ούτε η εξωτερική του αξιοπιστία. Ειδικότερα, έκρινε ότι οι δηλώσεις του Αιτητή στερούνταν σαφήνειας και συνέπειας, αφού ο ίδιος δεν μπόρεσε να προσδιορίσει με ακρίβεια τον χρόνο της επίθεσης και κατέθετε γενικόλογες και ασαφείς απαντήσεις. Περαιτέρω, η αντίφαση ως προς το έτος θανάτου του πατέρα του – το οποίο άλλοτε προσδιόριζε στο 2017 και άλλοτε στο 2019 – δεν μπόρεσε να αποσαφηνισθεί πειστικά, γεγονός που έπληξε ουσιωδώς την εσωτερική συνοχή του ισχυρισμού του. Επιπλέον, ο Αιτητής δεν κατάφερε να παραθέσει συγκεκριμένα στοιχεία για τα γεγονότα της επίθεσης ούτε να περιγράψει με τρόπο προσωπικό και βιωματικό την εμπειρία που ισχυρίστηκε ότι βίωσε. Σε ό,τι αφορά την εξωτερική αξιοπιστία, η Λειτουργός, εξετάζοντας πηγές πληροφόρησης, διαπίστωσε ότι, ενώ πράγματι υφίστανται διακοινοτικές συγκρούσεις στην πολιτεία Enugu, δεν κατέστη δυνατό να τεκμηριωθεί η δράση των Fulani ως οργανωμένης ομάδας που δραστηριοποιείται στην περιοχή αυτή, αφού η παρουσία τους εντοπίζεται κυρίως στις βόρειες περιοχές της χώρας. Έτσι, η Λειτουργός κατέληξε ότι ο δεύτερος ισχυρισμός στερείται αξιοπιστίας, καθόσον δεν στοιχειοθετείται ούτε εσωτερικά ούτε εξωτερικά.
Η αξιολόγηση της Λειτουργού φρονώ πως είναι εύλογη και τεκμηριωμένη, καθώς επισημαίνει με σαφήνεια την αστάθεια, την ασάφεια και τις αντιφάσεις που διατρέχουν το σύνολο των ισχυρισμών του Αιτητή σε σχέση με τον φερόμενο φόβο δίωξης. Πέραν ωστόσο της ανάλυσης αυτής, επισημαίνω και τα ακόλουθα που εντοπίζονται και τα οποία ενισχύουν την κρίση περί έλλειψης αξιοπιστίας του ισχυρισμού αυτού:
Συγκεκριμένα, οι αντικρουόμενες αναφορές του σχετικά με τον χρόνο θανάτου τόσο του πατέρα όσο και της μητέρας του, οι ασυνεπείς τοποθετήσεις του ως προς τους τόπους και τον χρόνο διαμονής του, αλλά και η ασταθής εικόνα που παρουσίασε για την επαγγελματική του δραστηριότητα και την ιδιότητά του ως πάστορα, αποδυναμώνουν ακόμη περισσότερο την αξιοπιστία των δηλώσεών του. Η συσσώρευση τέτοιων αντιφάσεων και ασαφειών, που αφορούν γεγονότα καίριας σημασίας για την προσωπική του κατάσταση, δεν επιτρέπει στο Δικαστήριο να θεωρήσει τον ισχυρισμό του αξιόπιστο. Ενόψει και της αδυναμίας του να συνδέσει πειστικά την προσωπική του αφήγηση με τις αντικειμενικές πληροφορίες που παρέχουν οι εξωτερικές πηγές για την κατάσταση στην πολιτεία Enugu, το Δικαστήριο καταλήγει ότι ο ισχυρισμός αυτός δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός.
Αναφορικά με την εξωτερική αξιοπιστία του ισχυρισμού αυτού, ορθώς η Λειτουργός κατέληξε πως παρόλο που οι εξωτερικές πηγές πληροφόρησης αναφέρουν ότι στην πολιτεία Enugu παρουσιάζονται συγκρούσεις μεταξύ ομάδων για την επικράτηση γης, ωστόσο δεν παρουσιάζεται ως φορέας δράσης η οργάνωση των Fulani (βλ. Ερ. 71 του δ.φ.). Ενόψει τούτου, συμφωνώ με την κατάληξη της Λειτουργού ότι ο ισχυρισμός του Αιτητή αναφορικά με τον θάνατο του πατέρα του από την οργάνωση Fulani, δεν γίνεται αποδεκτός λόγω της χαμηλής εσωτερικής αξιοπιστίας στους ισχυρισμούς του αλλά και του γεγονότος ότι δεν ήταν σε θέση να συνδέσει την προσωπική του εμπειρία με τους ισχυρισμούς του για τις συνθήκες θανάτου του πατέρα του, καθώς και τις αντιφατικές με τους ισχυρισμούς του πληροφορίες που προέκυψαν από τη διερεύνηση της εξωτερικούς του αξιοπιστίας.
Ενόψει των πιο πάνω, ο ισχυρισμός αυτός του Αιτητή απορρίπτεται ως εσωτερικά και εξωτερικά αναξιόπιστος.
Αναφορικά με τον τρίτο ουσιώδη ισχυρισμό του Αιτητή, δηλαδή τη γενικότερη κατάσταση ασφαλείας στη Νιγηρία, η κατάληξη της Λειτουργού στηρίχθηκε στην παραδοχή ότι ο ισχυρισμός διέθετε τόσο εσωτερική όσο και εξωτερική αξιοπιστία. Η αφήγηση του Αιτητή χαρακτηρίστηκε από εσωτερική συνοχή και ευλογοφάνεια, καθώς περιέγραψε συνθήκες εκτεταμένης ανασφάλειας, κοινωνικών εντάσεων και εγκληματικότητας, οι οποίες ανταποκρίνονται στην αντικειμενική εικόνα που αποτυπώνεται σε διεθνείς εκθέσεις για την περιοχή. Παράλληλα, οι εξωτερικές πηγές επιβεβαιώνουν ότι πολιτείες όπως η Imo και άλλες περιοχές της χώρας μαστίζονται από πολιτική αστάθεια, εθνοτικές συγκρούσεις και δράση ένοπλων ομάδων, γεγονός που συνάδει με την περιγραφή του Αιτητή. Υπό το πρίσμα αυτό, η Λειτουργός αποδέχθηκε τον τρίτο ισχυρισμό ως αξιόπιστο. Το Δικαστήριο, εξετάζοντας συνολικά τα δεδομένα, συμφωνεί με την εκτίμηση αυτή και κρίνει ότι η αξιολόγηση της Λειτουργού είναι ορθή, καθόσον ερείδεται τόσο στη συνεκτική αφήγηση του Αιτητή όσο και στη σύμπτωση αυτής με τα πορίσματα αξιόπιστων εξωτερικών πηγών πληροφόρησης.
Υπό το φως των προλεχθέντων και των ισχυρισμών του Αιτητή που έχουν γίνει αποδεκτοί από το παρόν Δικαστήριο, κρίνω ότι δεν δικαιολογείται η υπαγωγή του Αιτητή στο καθεστώς του πρόσφυγα, καθώς δεν διαπιστώνονται δείκτες κινδύνου έναντι της ζωής του, σε περίπτωση επιστροφής του στη Νιγηρία, ιδιαιτέρως υπό τον ορισμό και προϋποθέσεις του προφίλ του πρόσφυγα, άρθρο 1Α της Συνθήκης της Γενεύης και άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου. Ειδικότερα, καθώς ο συνδεόμενος με τον εκπεφρασμένο φόβο του Αιτητή ισχυρισμός απορρίφθηκε ως μη αξιόπιστος, ο συναφώς εκπεφρασμένος φόβος του δεν κρίθηκε βάσιμος και δικαιολογημένος.
Ως εκ τούτου, απομένει να εξεταστεί το κατά πόσο υπάρχει δυνατότητα να υπαχθεί ο Αιτητής στο καθεστώς της επικουρικής προστασίας, ή αλλιώς συμπληρωματικής προστασίας, ως αυτό καθορίζεται στην εθνική μας νομοθεσία. Ειδικότερα, το άρθρο 19(1) του περί Προσφύγων Νόμου διαλαμβάνει ότι:
«19.-(1) Ο Προϊστάμενος, με απόφασή του αναγνωρίζει καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας, σε οποιοδήποτε αιτητή, ο οποίος δεν αναγνωρίζεται ως πρόσφυγας ή σε οποιοδήποτε αιτητή του οποίου η αίτηση σαφώς δεν βασίζεται σε οποιουσδήποτε από τους λόγους του εδαφίου (1) του άρθρου 3, αλλά σε σχέση με τον οποίο υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να πιστεύεται ότι, εάν επιστρέψει στη χώρα ιθαγένειάς του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη και δεν είναι σε θέση ή, λόγω του κινδύνου αυτού, δεν είναι πρόθυμος, να θέσει τον εαυτό του υπό την προστασία της χώρας αυτής».
Ο ορισμός της «σοβαρής» ή «σοβαρής και αδικαιολόγητης βλάβης» καλύπτει δυνάμει του άρθρου 19(2) εξαντλητικά, τρεις διαφορετικές καταστάσεις, ήτοι :
(α) θανατική ποινή ή εκτέλεση, ή
(β) βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία του αιτητή στη χώρα καταγωγής του, ή
(γ) σοβαρή και προσωπική απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας αμάχου, λόγω αδιάκριτης άσκησης βίας σε καταστάσεις διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύρραξης.
Έχοντας υπόψη τις περιστάσεις που διαλαμβάνονται στην υπό κρίση υπόθεση, ο Αιτητής δεν μπορεί να ενταχθεί στα υπό (α) και (β) ανωτέρω εδάφια. Εξέτασης συνεπώς χρήζει το εδάφιο (γ) του άρθρου 19(2).
Ως προς τους παράγοντες που δύνανται να ληφθούν υπόψιν αναφορικά με την αξιολόγηση του συστατικού στοιχείου της αδιάκριτης βίας, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επεσήμανε στην απόφαση του CF, DN κατά Bundesrepublic Deutschland[6] ότι συνιστούν:
«(...) μεταξύ άλλων, η ένταση των ενόπλων συγκρούσεων, το επίπεδο οργάνωσης των εμπλεκομένων ενόπλων δυνάμεων και η διάρκεια της σύρραξης ως στοιχεία λαμβανόμενα υπόψη κατά την εκτίμηση του πραγματικού κινδύνου σοβαρής βλάβης, κατά την έννοια του άρθρου 15, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2011/95 (πρβλ. απόφαση της 30ής Ιανουαρίου 2014, Diakité, C‑285/12, EU:C:2014:39, σκέψη 35), καθώς και άλλα στοιχεία όπως η γεωγραφική έκταση της κατάστασης αδιάκριτης άσκησης βίας, ο πραγματικός προορισμός του αιτούντος σε περίπτωση επιστροφής στην οικεία χώρα ή περιοχή και οι τυχόν εκ προθέσεως επιθέσεις κατά αμάχων εκ μέρους των εμπόλεμων μερών.»
(βλ. σκέψη 43 της απόφασης)
Περαιτέρω, ως προς τον προσδιορισμό του επιπέδου της ασκούμενης αδιάκριτης βίας, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην απόφασή του Sufi and Elmι[7], αξιολόγησε, διευκρινίζοντας ότι δεν κατονομάζονται εξαντλητικά, τη χρήση μεθόδων και τακτικών πολέμου εκ μέρους των εμπόλεμων πλευρών οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο αμάχων θυμάτων ή ευθέως στοχοποιούν αμάχους, εάν η χρήση αυτών είναι διαδεδομένη μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, και, τελικά, τον αριθμό των αμάχων που έχουν θανατωθεί, τραυματιστεί και εκτοπιστεί ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης.
Περαιτέρω, όπως διευκρίνισε το ΔΕΕ στην υπόθεση Meki Elgafaji, Noor Elgafaji ν Staatssecretaris van Justitie[8]:
«33. Αντιθέτως, η κατά το άρθρο 15, στοιχείο γ΄, της οδηγίας βλάβη, καθόσον συνίσταται σε «σοβαρή και προσωπική απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας» του αιτούντος, αναφέρεται σε ένα γενικότερο κίνδυνο βλάβης.
34. Συγκεκριμένα, η βλάβη αυτή αφορά, ευρύτερα, «απειλή [.]κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας» αμάχου και όχι συγκεκριμένες πράξεις βίας. Επιπροσθέτως, η απειλή αυτή είναι συμφυής με μια γενική κατάσταση «διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύρραξης». Τέλος, η βία από την οποία προέρχεται η εν λόγω απειλή χαρακτηρίζεται ως «αδιακρίτως» ασκούμενη, όρος που σημαίνει ότι μπορεί να επεκταθεί σε άτομα ανεξαρτήτως των προσωπικών περιστάσεών τους.
35. Στο πλαίσιο αυτό, ο όρος «προσωπική» πρέπει να νοείται ως χαρακτηρίζων βλάβη προξενούμενη σε αμάχους, ανεξαρτήτως της ταυτότητάς τους, όταν ο βαθμός της αδιακρίτως ασκούμενης βίας που χαρακτηρίζει την υπό εξέλιξη ένοπλη σύρραξη και λαμβάνεται υπόψη από τις αρμόδιες εθνικές αρχές οι οποίες επιλαμβάνονται των αιτήσεων περί επικουρικής προστασίας ή από τα δικαστήρια κράτους μέλους ενώπιον των οποίων προσβάλλεται απόφαση περί απορρίψεως τέτοιας αιτήσεως είναι τόσο υψηλός, ώστε υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να εκτιμάται ότι ο άμαχος ο οποίος θα επιστρέψει στην οικεία χώρα ή, ενδεχομένως, περιοχή θα αντιμετωπίσει, λόγω της παρουσίας του και μόνον στο έδαφος αυτής της χώρας ή της περιοχής, πραγματικό κίνδυνο να εκτεθεί σε σοβαρή απειλή κατά το άρθρο 15, στοιχείο γ΄, της οδηγίας.
36. Η ερμηνεία αυτή, η οποία δύναται να διασφαλίσει ένα αυτοτελές πεδίο εφαρμογής στο άρθρο 15, στοιχείο γ΄, της οδηγίας, δεν αναιρείται από το γράμμα της εικοστής έκτης αιτιολογικής σκέψης, κατά το οποίο «οι κίνδυνοι στους οποίους εκτίθεται εν γένει ο πληθυσμός ή τμήμα του πληθυσμού μιας χώρας δεν συνιστούν συνήθως, αυτοί καθαυτοί, προσωπική απειλή που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως σοβαρή βλάβη».
37. Συγκεκριμένα, μολονότι η αιτιολογική αυτή σκέψη σημαίνει ότι η απλή αντικειμενική διαπίστωση κινδύνου απορρέοντος από τη γενική κατάσταση μιας χώρας δεν αρκεί, καταρχήν, για να γίνει δεκτό ότι οι προϋποθέσεις του άρθρου 15, στοιχείο γ΄, της οδηγίας, συντρέχουν ως προς συγκεκριμένο πρόσωπο, εντούτοις, καθόσον η αιτιολογική αυτή σκέψη χρησιμοποιεί τον όρο «συνήθως», αναγνωρίζει το ενδεχόμενο υπάρξεως μιας εξαιρετικής καταστάσεως, χαρακτηριζομένης από έναν τόσο υψηλό βαθμό κινδύνου, ώστε να υπάρχουν σοβαροί λόγοι να εκτιμάται ότι το πρόσωπο αυτό θα εκτεθεί ατομικώς στον επίμαχο κίνδυνο.
38. Ο εξαιρετικός χαρακτήρας της καταστάσεως αυτής επιρρωννύεται, επίσης, από το γεγονός ότι η οικεία προστασία είναι επικουρική, καθώς και από την οικονομία του άρθρου 15 της οδηγίας, καθόσον η βλάβη, της οποίας τον ορισμό δίνει το άρθρο αυτό υπό τα στοιχεία α΄ και β΄, πρέπει να εξατομικεύεται σαφώς. Μολονότι είναι αληθές ότι στοιχεία που αφορούν το σύνολο του πληθυσμού αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την εφαρμογή του άρθρου 15, στοιχείο γ΄, της οδηγίας, υπό την έννοια ότι σε περίπτωση διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύρραξης ο ενδιαφερόμενος, όπως και άλλα πρόσωπα, εντάσσεται στον κύκλο των δυνητικών θυμάτων μιας αδιακρίτως ασκούμενης βίας, εντούτοις, η ερμηνεία της εν λόγω διατάξεως πρέπει να γίνεται λαμβανομένου υπόψη του συστήματος στο οποίο εντάσσεται, δηλαδή σε σχέση με τις λοιπές δύο περιπτώσεις που προβλέπει το άρθρο 15 και, επομένως, να ερμηνεύεται σε στενή συνάρτηση με την εξατομίκευση αυτή.
39. Συναφώς, πρέπει να διευκρινισθεί ότι όσο περισσότερο ο αιτών είναι σε θέση να αποδείξει ότι θίγεται ειδικώς λόγω των χαρακτηριστικών της καταστάσεώς του, τόσο μικρότερος θα είναι ο βαθμός της αδιακρίτως ασκούμενης βίας που απαιτείται προκειμένου ο αιτών να τύχει της επικουρικής προστασίας.».
Στη βάση της ως άνω νομολογίας, προς τον σκοπό εξέτασης των προϋποθέσεων που διαλαμβάνει το άρθρο 19(2)(γ) του περί Προσφύγων Νόμου, ως αυτός ενσωματώνει το άρθρο 15(γ) της Οδηγίας 2011/95/ΕΕ[9] και λαμβάνοντας υπόψη ότι έχει παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από την πρωτοβάθμια εξέταση της αίτησης του Αιτητή, προχώρησα σε έρευνα σε διεθνείς πηγές πληροφόρησης αναφορικά με την τρέχουσα κατάσταση ασφαλείας στον τόπο συνήθους διαμονής του Αιτητή, ήτοι την πολιτεία Imo, όπου ευλόγως αναμένεται ότι θα επιστρέψει, από την οποία προέκυψαν τα ακόλουθα:
· Σύμφωνα με το RULAC, μια πρωτοβουλία της Ακαδημίας της Γενεύης για την καταγραφή των ενόπλων συγκρούσεων σε διεθνές επίπεδο, η Νιγηρία εμπλέκεται σε δύο παράλληλες μη διεθνείς ένοπλες συγκρούσεις κατά των μη κρατικών ένοπλων ομάδων Boko Haram και του Ισλαμικού Κράτους στην επαρχία της Δυτικής Αφρικής (ISWAP). Επιπλέον, υπάρχει μια μη-διεθνής ένοπλη σύρραξη μεταξύ των ISWAP και Boko Haram. Από το 2014, η Πολυεθνική Κοινή Ομάδα Εργασίας – η οποία περιλαμβάνει στρατεύματα από το Καμερούν, το Τσαντ, το Νίγηρα, το Μπενίν και τη Νιγηρία – έχει παρέμβει στη σύγκρουση προς υποστήριξη της νιγηριανής κυβέρνησης, αφήνοντας έτσι αμετάβλητο τον χαρακτηρισμό της κατάστασης ως μη διεθνούς.[10]
· Σύμφωνα με την 2024 έκθεση του Nigeria Watch, «το 2024, περίπου το 75% των θανάτων από βίαια περιστατικά στη Νιγηρία σημειώθηκαν στον Βορρά. Αυτό το υψηλό ποσοστό αποδόθηκε κυρίως στην ανταρσία, τη ληστεία στην ύπαιθρο και τις αντιστασιακές επιχειρήσεις από τις κυβερνητικές δυνάμεις, ενώ ο Νότος επηρεάστηκε κυρίως από την εγκληματικότητα, τις διεκδικήσεις υπέρ της Biafra και τα κοινοτικά ζητήματα.»[11]
· Αναφορικά με την κατάσταση ασφαλείας στη Νιγηρία, πρόσφατη έκθεση του ινστιτούτου Bertelsmann Stiftung για τη Νιγηρία αναφέρει πως το Ισλαμικό κράτος για την δυτική Αφρική και άλλες ομάδες της Boko Haram συνεχίζουν να θέτουν απειλές στα βορειοανατολικά της χώρας, ενώ άλλες μη κρατικές ένοπλες ομάδες έχουν επεκτείνει τις δραστηριότητες τους στην βορειοδυτική περιοχή, ενώ η σύγκρουση αγροτών-βοσκών συνεχίζεται στη βόρεια-κεντρική περιοχή και επεκτείνεται επίσης πέρα από αυτήν προς τα νότια, και υπάρχει αύξηση σε αυτονομιστική αναταραχή στα νοτιοανατολικά της χώρας. Η ανασφάλεια και το έγκλημα συνέχισαν να επικρατούν στην περιοχή Niger Delta, και πολιτική αναταραχή καταγράφεται στα νότια της χώρας ενόψει των γενικών εκλογών το 2023.[12]
· Περαιτέρω, όπως αναφέρεται στην έκθεση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών αναφορικά με τις εξελίξεις στην Δυτική Αφρική και την περιοχή Σάχελ κατά την χρονική περίοδο Δεκεμβρίου 2024 – Μαρτίου 2025, «[β]άσει δεδομένων από το Armed Conflict Location and Event Data Project, οι δραστηριότητες των ενόπλων, που αρχικά ήταν συγκεντρωμένες στη βορειοανατολική Νιγηρία, έχουν μετατοπιστεί ολοένα και περισσότερο προς τις βορειοδυτικές και ορισμένες νότιες περιοχές της χώρας.[13]
· Αναφορικά με την κατάσταση ασφαλείας στις νοτιοανατολικές πολιτείες, μία εκ των οποίων και η πολιτεία Imo, το 2023, οι κύριοι παράγοντες που ενεπλάκησαν σε εντάσεις ήταν οι «αποσχιστικές φατρίες», ή η Ομάδα Αυτοχθόνων του Biafra (Indigenous People of Biafra - IPOB) και το Ανατολικό Δίκτυο Ασφαλείας (Eastern Security Network - ESN).[14] Η 2024 έκθεση του Nigeria Watch, αναφέρει πως το 2024, οι διαμαρτυρίες υπέρ της ανεξαρτησίας της Biafra στη νοτιοανατολική Νιγηρία στοίχισαν τη ζωή σε πλείστα άτομα, με την πολιτεία Imo να καταγράφει τον μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων και κοινότητες στις τοπικές αρχές Orsu και Ehime Mbano να πλήττονται περισσότερο.[15]
· Σύμφωνα με την εφημερίδα Premium Times, η οποία επικαλείται επίσημες πηγές, αναφέρεται ότι την περίοδο μεταξύ 11 Φεβρουαρίου 2024 και 7 Μαρτίου 2024, δυνάμεις ασφαλείας που έδρασαν συνδυαστικά σκότωσαν «μεγάλο» αριθμό ύποπτων μελών της Ομάδας Αυτοχθόνων της Biafra (IPOB) και της ένοπλης στρατιωτικής της πτέρυγας, του Ανατολικού Δικτύου Ασφαλείας (ESN), σε διάφορες περιοχές στη νοτιοανατολική Νιγηρία. Σύμφωνα με αναφερόμενη πηγή, οι επιχειρήσεις διεξήχθησαν από το Joint Task Force of Operation Udoka, το οποίο αποτελείται από προσωπικό του Νιγηριανού Στρατού, του Νιγηριανού Ναυτικού, της Νιγηριανής Πολεμικής Αεροπορίας και της Αστυνομικής Δύναμης της Νιγηρίας· προσωπικό από την Υπηρεσία Κρατικής Ασφαλείας και το Σώμα Ασφαλείας και Πολιτικής Άμυνας της Νιγηρίας συμμετείχε επίσης. Οι «ύποπτες» τοποθεσίες του IPOB/ESN εντοπίστηκαν στις κοινότητες Orsu, Eke-Ututu και Ihiteukwa, Ihittenansa, που βρίσκονται στη διοικητική περιοχή Orsu στην πολιτεία Imo. Κατά την ίδια περίοδο, επιπλέον τοποθεσίες καταστράφηκαν στη διοικητική περιοχή Ihiala, στην πολιτεία Anambra.[16]
· Ενδεικτικά αναφέρεται πως στην πολιτεία Imo, ως εκτίθεται σε άρθρο τοπικού τύπου δημοσιευθέν τον Οκτώβριο του 2020, κατά τη διάρκεια μίας από τις διαδηλώσεις του κινήματος #EndSARS, «ταραχοποιοί» πυρπόλησαν το αστυνομικό τμήμα στην τοπική αρχή Mbaitoli.[17] Το άμεσο έναυσμα για αυτές τις διαμαρτυρίες ήταν ο εκβιασμός, η υπερβολική βία και άλλες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε βάρος κρατουμένων από την αστυνομική μονάδα της Ειδικής Ομάδας Κατά της Ληστείας (Special Anti-Robbery Squad – “SARS”). Η δυσαρέσκεια για τη δράση της μονάδας SARS λειτούργησε ως καταλύτης για εκτεταμένες διαμαρτυρίες, κυρίως από νέους, κατά της διαφθοράς και της κακής διακυβέρνησης γενικότερα.[18]
· Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα της βάσης δεδομένων ACLED (The Armed Conflict Location & Event Data Project), κατά το τελευταίο έτος (με ημερομηνία τελευταίας ενημέρωσης την 25.07.2025), στην πολιτεία Imo, καταγράφηκαν 90 περιστατικά πολιτικής βίας (“Political violence”, που περιλαμβάνει περιστατικά βίας κατά αμάχων, εκρήξεις/απομακρυσμένη βία, μάχες, εξεγέρσεις και διαμαρτυρίες), από τα οποία προκλήθηκαν 174 θάνατοι.[19] Σημειώνεται πως ο εκτιμώμενος πληθυσμός για την πολιτεία Imo κατά το 2022 ανήλθε σε 5,459,300 κατοίκους.[20]
Αποτιμώντας τα προαναφερόμενα δεδομένα, δεν καταδεικνύεται εύλογη πιθανότητα ο Αιτητής να αντιμετωπίσει κατά την επιστροφή του κίνδυνο σοβαρής βλάβης, στον τελευταίο τόπο διαμονής του και ως εκ τούτου δεν διατρέχει κίνδυνο εξαιτίας και μόνο της παρουσίας του στην περιοχή. Εξετάζοντας περαιτέρω τις προσωπικές περιστάσεις του Αιτητή, παρατηρώ ότι αυτός είναι ενήλικας άντρας, μορφωμένος, πλήρως ικανός προς εργασία και με προηγούμενη εργασιακή εμπειρία στη χώρα καταγωγής του, χωρίς στοιχεία ευαλωτότητας. Αναφορικά με την κατάσταση της υγείας του Αιτητή, από την αξιολόγηση ευαλωτότητας και ειδικών συνθηκών υποδοχής (βλ. 19-10 του δ.φ.) προκύπτει ότι η μόνη αναφορά αφορά προβλήματα αιμορροΐδων για τα οποία λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή κατόπιν ιατρικής συμβουλής, χωρίς να διαπιστώνονται άλλες σοβαρές σωματικές ή ψυχικές επιβαρύνσεις. Οι δικηγόροι του Αιτητή δεν προβάλλουν οποιονδήποτε ισχυρισμό περί κινδύνου σε περίπτωση επιστροφής του στη χώρα καταγωγής του λόγω της υγείας του, ενώ το ζήτημα φαίνεται να έχει εξεταστεί επαρκώς από την Υπηρεσία Ασύλου. Ως εκ τούτου, δεν απομένει κάτι περαιτέρω προς διερεύνηση στο πλαίσιο της παρούσας διαδικασίας. Ο Αιτητής δεν έχει θέσει οποιαδήποτε ατομικά χαρακτηριστικά κατά την ενώπιον μου δικαστική διαδικασία, που να υποδηλώνουν ότι μπορεί να έχει τεθεί με οποιονδήποτε τρόπο σε δυσμενή θέση ή σε κίνδυνο δίωξης ή βλάβης.
ΚΑΤΑΛΗΞΗ
Λαμβάνοντας υπόψη τα όσα ανωτέρω αναπτύχθηκαν, είναι η κατάληξή μου ότι ορθώς κρίθηκε και επί της ουσίας ότι ο Αιτητής δεν κατάφερε να αποδείξει βάσιμο φόβο δίωξης για λόγους φυλετικούς, θρησκευτικούς, ιθαγένειας ή ιδιότητας μέλους συγκεκριμένου κοινωνικού συνόλου ή πολιτικών αντιλήψεων και, περαιτέρω, ορθώς θεωρήθηκε ότι δεν κατάφερε να τεκμηριώσει ότι υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να πιστεύεται ότι, εάν επιστρέψει στη χώρα ιθαγένειάς του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη, ως αμφότερες αυτές οι έννοιες ορίζονται από την οικεία νομοθεσία (άρθρα 3 και 19 του περί Προσφύγων Νόμου).
Καταληκτικά, λαμβάνω υπόψη μου, πρόσθετα και συμπληρωματικά των ανωτέρω, ότι η χώρα καταγωγής του Αιτητή (Νιγηρία), συμπεριλαμβάνεται στις χώρες που έχουν ορισθεί ως ασφαλείς χώρες ιθαγένειας σύμφωνα με το Διάταγμα του Υπουργού Εσωτερικών ημερ. 30.05.2025 (Κ.Δ.Π. 145/2025), χωρίς εν προκειμένω ο Αιτητής να προβάλει οποιουσδήποτε ισχυρισμούς ή στοιχεία που αφορούν προσωπικά στον ίδιο και οι οποίοι να ανατρέπουν το τεκμήριο περί ασφαλούς χώρας καταγωγής. Ο κατάλογος των ασφαλών χωρών ιθαγένειας καθορίζεται από τον Υπουργό Εσωτερικών όταν ικανοποιηθεί βάσει της νομικής κατάστασης, της εφαρμογής του δικαίου στο πλαίσιο δημοκρατικού συστήματος και των γενικών πολιτικών συνθηκών ότι στις οριζόμενες χώρες, γενικά και μόνιμα, δεν υφίστανται πράξεις δίωξης σύμφωνα με το άρθρο 3Γ του περί Προσφύγων Νόμου, ούτε βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία, ούτε απειλή η οποία προκύπτει από την χρήση αδιάκριτης βίας σε κατάσταση διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύγκρουσης.
Με βάση το σύνολο των ενώπιον μου δεδομένων, όπως έχω αναλύσει ανωτέρω, η παρούσα προσφυγή απορρίπτεται και η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται, με €1000 έξοδα εναντίον του Αιτητή και υπέρ των Καθ' ων η αίτηση.
Ε. Ρήγα, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.
[1] Βλ. «Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου», Επαμεινώνδας Π. Σπηλιωτόπουλος, 14ης Έκδοση, Νομική Βιβλιοθήκη, σ. 260, υποσημ. 72, «Εισηγήσεις Διοικητικού Δικονομικού Δικαίου», Χαράλαμπος Χρυσανθάκης, 2η Έκδοση, Νομική Βιβλιοθήκη, σελ. 247 και Π.Δ. Δαγτόγλου, (Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο), σελ. 552.
[2] Σύμφωνα με τον Κανονισμό 2 των περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Διαδικαστικών Κανονισμών του 2019 : « Ο Διαδικαστικός Κανονισμός του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου 1962, και οι περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διαδικαστικοί Κανονισμοί (Αρ.1) του 2015, τυγχάνουν εφαρμογής σε όλες τις προσφυγές που καταχωρούνται στο Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας από 18.6.2019, με τις αναγκαίες τροποποιήσεις που αναφέρονται στη συνέχεια και κατ΄ ανάλογη εφαρμογή των δικονομικών κανόνων και πρακτικής που ακολουθούνται και εφαρμόζονται στις ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου προσφυγές εκτός αν ήθελε άλλως ορίσει το Δικαστήριο.».
[3] Ζωμενή-Παντελίδου ν. Α.Η.Κ., Υποθ. Αρ. 108/2006, ημερ. 26.07.2007
[4] Βλ. σχετικώς, απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Χριστοδουλίδης ν. Πανεπιστήμιο Κύπρου, ECLI:CY:AD: 2018:C344, Α.Ε. 95/2012, ημερ. 06.07.2018, ECLI:CY:AD:2018:C344
[5] Άρθρο 11(3) του περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμου του 2018 (N. 73(I)/2018).
[6] ΔΕΕ, C-901/19, ημερομηνίας 10.06.2021, CF, DN κατά Bundesrepublic Deutschland ΔΕΕ, C-901/19, ημερομηνίας 10.06.2021, CF, DN κατά Bundesrepublic Deutschland
[8]Απόφαση στην υπόθεση C465/07, Meki Elgafaji, Noor Elgafaji ;κ. Staatssecretaris van Justitie, ημερ.17.02.2009
[9] ΟΔΗΓΙΑ 2011/95/ΕΕ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 13ης Δεκεμβρίου 2011 σχετικά με τις απαιτήσεις για την αναγνώριση των υπηκόων τρίτων χωρών ή των απάτριδων ως δικαιούχων διεθνούς προστασίας, για ένα ενιαίο καθεστώς για τους πρόσφυγες ή για τα άτομα που δικαιούνται επικουρική προστασία και για το περιεχόμενο της παρεχόμενης προστασίας (αναδιατύπωση).
[10] RULAC, 'Non - international Armed Conflicts in Nigeria', 2023, Non-International Armed Conflicts in Nigeria | Rulac (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 07/08/2025)
[11] Nigeria Watch, FOURTEENTH REPORT ON VIOLENCE IN NIGERIA 2024, σελ. 7, https://www.nigeriawatch.org/media/html/Reports/NGA-Watch-Report24.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 07/08/2025)
[12] Bertelsmann Stiftung, BTI 2024 Country Report Nigeria, 19 Μαρτίου 2024, σελ. 3-4, https://bti-project.org/fileadmin/api/content/en/downloads/reports/country_report_2024_NGA.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 07/08/2025)
[13] United Nations Security Council, Activities of the United Nations Office for West Africa and the Sahel, Report of the Secretary-General, S/2025/187 26 Μαρτίου 2025, παρ. 22, σελ. 6, https://docs.un.org/en/S/2025/187 (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 07/08/2025)
[14] Nigeria Watch, Thirteenth Report On Violence In Nigeria 2023, σελ. 14, Annual report 2023 (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 07/08/2025); ISS, Nigeria’s military mistakes cost the country its civilians, 13 Δεκεμβρίου 2023, https://issafrica.org/iss-today/nigerias-military-mistakes-cost-the-country-its-civilians (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 07/08/2025)
[15] Nigeria Watch, Annual Report 2024, σελ. 13, Annual report 2024 (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 07/08/2025)
[16] Premium Times, Security agencies kill many suspected IPOB members, destroy group’s ‘supreme headquarters’ – Official’, 9 Μαρτίου 2024, https://www.premiumtimesng.com/news/top-news/675732-security-agencies-kill-many-suspected-ipob-members-destroy-groups-supreme-headquarters-official.html (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 07/08/2025)
[17] Premium Times, #EndSARS: Hoodlums sets police station on fire in Imo, 21 Οκτωβρίου 2020, https://www.premiumtimesng.com/regional/ssouth-east/422167-endsars-hoodlums-sets-police-station-on-fire-in-imo.html (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 07/08/2025)
[18] The Ministry of Foreign Affairs of the Netherlands, The Hague - Prepared by Country of Origin Information Reports Section (DAF/AB) - Country of origin information report Nigeria, Μάρτιος 2021, σελ. 11, https://coi.euaa.europa.eu/administration/netherlands/PLib/03_2021_MinBZ_NL_COI_Nigeria.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 07/08/2025)
[19] Πλατφόρμα ACLED Explorer, η οποία από 30/07/2025 είναι προσβάσιμη κατόπιν εγγραφής, με χρήση των εξής φίλτρων αναζήτησης: Country: Nigeria, Events / Fatalities, Political Violence, Past Year, διαθέσιμη σε https://acleddata.com/platform/explorer (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 11/08/2025)
[20] City Population, Imo – Nigeria, Imo (State, Nigeria) - Population Statistics, Charts, Map and Location (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 07/08/2025)
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο