ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Υπόθεση Αρ.: 3923/2022

08 Δεκεμβρίου, 2025

[Ε. Ρήγα, Δ. Δ.Δ.Δ.Π.]

Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος

Μεταξύ:

1.    A. R. B. από το Λίβανο

2.    M. S. από το Λίβανο

Αιτητές

-και-

Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω της Υπηρεσίας Ασύλου

Καθ' ων η Αίτηση

                                                                                       

 

Δικηγόρος για Αιτητές: Πέτρος Μιχαήλ (κος) για Πέτρος Α. Μιχαήλ Δ.Ε.Π.Ε.

Δικηγόρος για Καθ' ων η Αίτηση: Α. Παπαδοπούλου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας

 

Α Π Ο Φ Α Σ Η

 

Ε. Ρήγα, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.: Με την υπό κρίση προσφυγή, οι Αιτητές προσβάλλουν την απόφαση των Καθ' ων η αίτηση ημερομηνίας 16.03.2022, με την οποίαν απορρίφθηκε το αίτημά τους για παραχώρηση καθεστώτος διεθνούς προστασίας, καθότι κρίθηκε ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις των άρθρων 3 και 19 του περί Προσφύγων Νόμου του 2000, Ν. 6(Ι)/2000, ως έχει τροποποιηθεί (στο εξής αναφερόμενος ως «ο περί Προσφύγων Νόμος»), ως παράνομη, αντισυνταγματική, παραβιάζουσα τα ανθρώπινα δικαιώματα και την εμπιστοσύνη προς τη Διοίκηση, είναι αποτέλεσμα μη διεξαγωγής δέουσας έρευνας και οφείλεται σε πραγματική και/ή νομική πλάνη, με αποτέλεσμα να πρέπει να ακυρωθεί.

 

Σημειώνεται ότι ενώ η προσβαλλόμενη απόφαση αφορά και στα τρία τέκνα των Αιτητών, εντούτοις, στο εισαγωγικό δικόγραφο της διαδικασίας παραλείπονται τα ονόματα των τέκνων των Αιτητών.  

 

ΓΕΓΟΝΟΤΑ

 

Προτού εξεταστούν οι εκατέρωθεν ισχυρισμοί, επιβάλλεται η σκιαγράφηση των γεγονότων που περιβάλλουν την υπό κρίση υπόθεση, όπως αυτά προκύπτουν από την αίτηση των Αιτητών, την Ένσταση των Καθ’ ων η αίτηση αλλά και από το περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου ο οποίος κατατέθηκε στα πλαίσια της παρούσας διαδικασίας και σημειώθηκε ως Τεκμήριο 3 (στο εξής αναφερόμενος ως «ο δ.φ.» ή «ο διοικητικός φάκελος»).

 

Οι Αιτητές κατάγονται αμφότεροι από το Λίβανο, ως και τα τέκνα τους. Εγκατέλειψαν πρώτη φορά τη χώρα καταγωγής τους το έτος 2015 αποσκοπώντας στην εξεύρεση ιατρικής περίθαλψης για τον μικρότερο υιό τους, K.B.[1] (στο εξής αναφερόμενος ως «ο Κ.Β.»), στη Νορβηγία, ωστόσο επέστρεψαν στο Λίβανο σε λιγότερο από δύο μήνες καθότι πληροφορήθηκαν από κάποιον διερμηνέα ότι η ιατρική περίθαλψη δεν είναι ποιοτική.  Ακολούθως, η μεν Αιτήτρια  εισήλθε στην Κυπριακή Δημοκρατία μέσω του αεροδρομίου της Λάρνακος στις 08.09.2019 με τουριστική visa και ο δε Αιτητής εγκατέλειψε τη χώρα λίγες ημέρες αργότερα, στις 17.09.2019, επίσης με τουριστική visa μέσω του αεροδρομίου της Λάρνακος, όπου και αφίχθηκε αυθημερόν. Σημειωτέον δε ότι οι ίδιοι θεωρούσαν την Κύπρο ως ενδιάμεσο σταθμό για τον τελικό τους προορισμό, την Νορβηγία, αλλά εξαπατήθηκαν, ως ισχυρίστηκαν, από τον διακινητή τους (ερυθρό 71 δ.φ.). Αίτηση για διεθνή προστασία υποβλήθηκε την ίδια ημέρα, ήτοι στις 17.09.2019, από τον Αιτητή. Στις 14.08.2020 πραγματοποιήθηκε συνέντευξη τόσο στον Αιτητή από λειτουργό της Υπηρεσίας Ασύλου (στο εξής αναφερόμενος ως «ο Λειτουργός Ασύλου») όσο και της συζύγου του – Αιτήτριας και έπειτα στις 25.01.2022 διεξήχθη η δεύτερη συνέντευξη του Αιτητή από λειτουργό της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (E.U.A.A.) (στο εξής αναφερόμενος ως «ο Λειτουργός EUAA»). Στις 28.02.2022 ο Λειτουργός EUAA ετοίμασε Εισηγητική Έκθεση (Recommendation Report) προς τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Ασύλου σχετικά με την αίτηση διεθνούς προστασίας των Αιτητών, την οποία ενέκρινε στις 16.03.2022 η ασκούσα καθήκοντα Προϊσταμένου, αρμόδια λειτουργός της Υπηρεσίας Ασύλου. Την απόφαση προσβάλλουν οι Αιτήτες μέσω της υπό εξέταση προσφυγής του.

ΝΟΜΙΚΟΙ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ

 

Εξειδικεύοντας και περιορίζοντας, στο πλαίσιο της γραπτής τους αγόρευσης, τους εγειρόμενους στην προσφυγή λόγους ακυρώσεως, οι συνήγοροι των Αιτητών προωθούν, προς ακύρωση της προσβαλλόμενης, ισχυρισμούς περί έλλειψη δέουσας έρευνας, ότι η υπογραφή της προσβαλλόμενης απόφασης ανήκει σε αναρμόδιο όργανο, ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι αποτέλεσμα πραγματικής και νομικής πλάνης και παραβιάζει την αρχή της χρηστής διοίκησης. Ως προς την έλλειψη δέουσας έρευνας, οι συνήγοροι των Αιτητών  υποστηρίζουν ότι η λειτουργός που διενήργησε τις αρχικές συνεντεύξεις των Αιτητών στις 14.08.2020 συγκεκριμένα, τους υπέβαλε σε πολύπλοκες και σύνθετες ερωτήσεις, αν και οι Αιτητές εξήγησαν ότι διαθέτουν χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, αφού είχε σκοπό εξ αρχής να απορρίψει το αίτημά τους. Ακολούθως, προωθούν ότι τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει το μικρότερο ανήλικο τέκνο των Αιτητών, το οποίο χρήζει ιατρικής περίθαλψης και εγχείρηση καρδιάς, δεν απασχόλησαν την Υπηρεσία Ασύλου, ενώ παράλληλα στον τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής τους έχουν αυξηθεί επικίνδυνα οι συντηρητικοί θρησκευόμενοι εκ των οποίων οι Αιτητές ενδέχεται να κινδυνεύσουν σε περίπτωση επιστροφής τους στο Λίβανο. Προωθούν καταληκτικά, οι συνήγοροι των Αιτητών, ότι δεν εξετάστηκαν δεόντως οι φόβοι τους λόγω της απροθυμίας της λειτουργού να τους δώσει τη δυνατότητα να στοιχειοθετήσουν το αίτημά τους. Ως προς τον ισχυρισμό περί υπογραφής της προσβαλλόμενης από αναρμόδιο πρόσωπο και την παραβίαση ουσιώδους τύπου, οι συνήγοροι των Αιτητών προωθούν ότι η Α.Α.^[2] ήταν αναρμόδια να υπογράψει την απορριπτική επιστολή αφού στερείται σχετικής εξουσίας, την οποία κατέχει μόνο ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας Ασύλου και όχι εκείνη για («For») τον Προϊστάμενο. Ως προς τους ισχυρισμούς περί νομικής και πραγματικής πλάνης και περί του ότι η προσβαλλόμενη είναι κακόπιστη και παραβιάζει τους κανόνες χρηστής διοίκησης, είναι ισχυρισμός των Αιτητών ότι εγκατέλειψαν τη χώρα καταγωγής τους λόγω της κατάστασης της υγείας του ανήλικου τέκνου τους και λόγω του ότι στον τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής τους αυξήθηκαν οι συντηρητικοί θρησκευόμενοι, και ότι η διοίκηση ενήργησε αγνοώντας τον κίνδυνο που διατρέχει ο Αιτητής λόγω του ότι είναι μουσικός στη χώρα καταγωγής του. Υποστηρίζουν ότι  η προσβαλλόμενη απόφαση στηρίζεται σε ένα σαθρό υπόβαθρο και αγνοεί ότι οι Αιτητές,  σε περίπτωση επιστροφής τους στο Λίβανο, θα αντιμετωπίσουν πράξεις δίωξης και/ή κίνδυνο να εκτεθούν σε σοβαρή βλάβη, σύμφωνα με τις πρόνοιες των άρθρων 3 και 19 (2) του περί Προσφύγων Νόμου. Ως προς τους λοιπούς νομικούς ισχυρισμούς, οι συνήγοροι των Αιτητών προωθούν ότι δεν παρασχέθηκαν οι ουσιώδεις εγγυήσεις στους Αιτητές, ότι οι Καθ’ ων η αίτηση αγνόησαν την αρχή της μη επαναπροώθησης και δεν χρησιμοποίησαν όλα τα μέσα που είχαν στη διάθεσή τους προκειμένου να δώσουν τη δυνατότητα στους Αιτητές να στοιχειοθετήσουν το αίτημά τους στη βάση των πληροφοριών από τη χώρα καταγωγής τους, ενώ λανθασμένα δεν τους αναγνωρίστηκε το ευεργέτημα της αμφιβολίας.

 

Από την πλευρά τους οι Καθ΄ ων η αίτηση υπεραμύνονται της νομιμότητας της επίδικης πράξης, υποβάλλοντας ότι αυτή λήφθηκε κατόπιν ενδελεχούς έρευνας όλων των σχετικών περιστατικών της υπόθεσης, εύλογα και εντός των ορίων της διακριτικής τους ευχέρειας, εφαρμόζοντας τον Νόμο και ότι αυτή είναι δεόντως αιτιολογημένη, υποστηρίζοντας καταληκτικά ότι οι Αιτητές δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για αναγνώριση διεθνούς προστασίας. Ισχυρίζονται περαιτέρω, ότι οι ισχυρισμοί των Αιτητών δεν αποσείουν το βάρος απόδειξης το οποίο φέρουν στους ώμους τους, τόσο ως προς τους λόγους ακυρώσεως που προωθούν με την προσφυγή τους, όσο και προς την ύπαρξη βάσιμου φόβου δίωξης ή πραγματικού κινδύνου έκθεσης σε σοβαρή βλάβη δυνάμει των άρθρων 3  και 19 του περί Προσφύγων Νόμου.

 

Δια της απαντητικής τους αγόρευσης, οι συνήγοροι των Αιτητών υιοθετούν το περιεχόμενο της γραπτής τους αγόρευσης.

 

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΑΤΕΡΩΘΕΝ ΙΣΧΥΡΙΣΜΩΝ

 

Εκ προοιμίου, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι, καίτοι τα ανήλικα τέκνα των Αιτητών περιλαμβάνονται στην προσβαλλόμενη απόφαση της Υπηρεσίας Ασύλου, εντούτοις αυτά δεν συμπεριλήφθηκαν, ως διάδικοι, στο δικόγραφο της προσφυγής. Υπό το φως της αρχής ότι η δικαιοδοσία του Δικαστηρίου εξικνείται εντός των ορίων της προσφυγής όπως αυτή έχει κατατεθεί, θα ήταν ορθό να αναφερθεί ότι τα ανήλικα τέκνα δεν δύνανται να θεωρηθούν ως αιτητές στην παρούσα διαδικασία, καθόσον δεν έχουν τυπικά περιληφθεί στο δικόγραφο (Ε. Σπηλιωτόπουλος, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, Τόμος ΙΙ, 15^η Έκδ., σελ.45).

 

Εντούτοις, η τυπική αυτή διαπίστωση δεν εμποδίζει το Δικαστήριο να εξετάσει την ουσία της υπόθεσης στο μέτρο που αφορά τους Αιτητές 1 και 2, ούτε να λάβει υπόψη του τα πραγματικά στοιχεία που επικαλέστηκαν οι ίδιοι προς θεμελίωση των ισχυρισμών τους. Παρότι τα τέκνα δεν συμμετέχουν τυπικά ως διάδικοι, τα ζητήματα που αφορούν τα ίδια και, ιδίως, την κατάσταση της υγείας τους αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της επιχειρηματολογίας των γονέων και στοιχειοθετούν λόγους που άπτονται των δικών τους δικαιωμάτων και εννόμων συμφερόντων. Το περιεχόμενο της προσφυγής των γονέων εκτείνεται κατ’ ανάγκην στις συνέπειες που θα επιφέρει τυχόν επιστροφή τους στην χώρα καταγωγής τους, στην οικογενειακή τους ζωή, όπως αυτή ρυθμίζεται από το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ, καθώς και στις υποχρεώσεις τους ως γονείς να εξασφαλίζουν την ιατρική φροντίδα των παιδιών τους.

 

Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι η προσβαλλόμενη απόφαση της διοίκησης είναι ενιαία· μία και μόνη πράξη εκδόθηκε από την Υπηρεσία Ασύλου, η οποία αφορά συλλογικά όλους τους αιτητές — τους γονείς και τα ανήλικα τέκνα. Η ενιαία αυτή φύση της διοικητικής πράξης καθιστά αδύνατη τη μερική ακύρωσή της ή τη μερική διατήρησή της χωρίς να επηρεαστεί το σύνολο των προσώπων που καλύπτει, καθώς η κρίση επί της νομιμότητάς της δεν μπορεί να τεμαχιστεί χωρίς να διαρραγεί η συνοχή της πράξης.

 

Κατά συνέπεια, παρότι τα τέκνα δεν θεωρούνται αιτητές σε τυπικό επίπεδο, τα πραγματικά στοιχεία που αφορούν τα προσωπικά τους στοιχεία και την επιβεβαιωμένη κατάσταση της υγείας τους δύνανται και πρέπει να ληφθούν υπόψη ως ουσιώδη δεδομένα που συνδέονται άμεσα με τους ισχυρισμούς των γονέων και διαμορφώνουν την ουσία της κρίσης επί της νομιμότητας της προσβαλλόμενης ενιαίας απόφασης. Η διοίκηση όφειλε να εξετάσει τα στοιχεία αυτά με την απαιτούμενη πληρότητα, στο μέτρο που αποτελούν καθοριστικό λόγο για τον οποίο οι Αιτητές ζήτησαν διεθνή προστασία.

 

 

Επί του λόγου ακυρώσεως περί αναρμοδιότητας

 

Προέχει βεβαίως, λόγω της φύσης του αλλά και ως θέμα λογικής προτεραιότητας, η εξέταση του ισχυρισμού περί αναρμοδιότητας του οργάνου που εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση ο οποίος και εξετάζεται σε κάθε περίπτωση αυτεπαγγέλτως, ως ζήτημα δημόσιας τάξης, ακόμα και αν δεν είναι δεόντως δικογραφημένος.

 

Οι ισχυρισμοί αυτοί των Αιτητών εδράζονται στη θέση ότι η κα A.A. ήταν αναρμόδια να υπογράψει την απορριπτική επιστολή αφού στερείται σχετικής εξουσίας, την οποία κατέχει μόνο ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας Ασύλου και όχι εκείνη για τον Προϊστάμενο με αποτέλεσμα η απόφαση να εκδόθηκε υπό νομική πλάνη, αφού οι Καθ’ ων η αίτηση παραγνωρίζουν τις νομικές ρυθμίσεις 2, 3 έως 6Β και 19 του περί Προσφύγων Νόμου και συνιστούν παραβίαση ουσιώδους τύπου. Ισχυρίζεται δε περαιτέρω ο κ. Μιχαήλ, δια την γραμματική ανάλυση των προαναφερθέντων άρθρων του νόμου, ότι μοναδικός αρμόδιος δια έκδοση των σχετικών διοικητικών αποφάσεων είναι ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας Ασύλου και όχι η κα A.A. που υπέγραψε την απορριπτική επιστολή.

 

Επισημαίνω καταρχάς ότι διαφωνώ με την εισήγηση του κ. Μιχαήλ ότι την προσβαλλόμενη απόφαση εξέδωσε αναρμοδίως το πρόσωπο που απέστειλε την απορριπτική επιστολή, ήτοι η κα Α.Α.[3] Τούτο, καθώς η προσβαλλόμενη απόφαση δεν εκδόθηκε ασφαλώς από το πρόσωπο που κοινοποίησε αυτήν στους Αιτητές, αλλά από το λειτουργό ο οποίος ενέκρινε την εισηγητή έκθεση του λειτουργού της EUAA. Συγκεκριμένα διαπιστώνω μέσα από τα στοιχεία που τέθηκαν ενώπιόν μου και το περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου ότι η υποβληθείσα στην υπό κρίση υπόθεση Εισηγητική Έκθεση (Βλ. συναφώς ερυθρά 184 – 194 του δ.φ.) ημερομηνίας 28.02.2022, φέρει στο πάνω μέρος της πρώτης σελίδας αυτής (Βλ. ερυθρό 194 του δ.φ.), σφραγίδα με την ένδειξη «Υπηρεσία Ασύλου – Η εισήγηση σας για απόρριψη της αίτησης ασύλου εγκρίνεται.», ημερομηνία 16.03.2022, μία μονογραφή και ακριβώς από κάτω μία σφραγίδα με το όνομα «Α.A.»[4] και ακόμη μία σφραγίδα πιο κάτω με τη λέξη «ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ».

 

Ως προκύπτει από την εξουσιοδότηση που δόθηκε από τον Υπουργό Εσωτερικών ημερ. 13.08.2020 και η οποία εντοπίζεται ως ερυθρό 198 στο δ.φ., η κα Α.Α. είναι εξουσιοδοτημένη να ασκεί μέρος των εξουσιών ή να εκτελεί μέρος των καθηκόντων του Προϊστάμενου, που αφορούν μεταξύ άλλων την έκδοση αποφάσεων επί αιτημάτων διεθνούς προστασίας. Η παραχώρηση της σχετικής εξουσιοδότησης είναι επιτρεπτή δυνάμει ρητής διάταξης νόμου, ήτοι του ερμηνευτικού άρθρου 2 του περί Προσφύγων Νόμου, ως επιβάλλει το εδάφιο (4) του άρθρου 17 του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου, Ν. 158(Ι)/1999, σε συνδυασμό και με το άρθρο 3(2) του περί Εκχωρήσεως της ενασκήσεως των Εξουσιών των Απορρεουσών εκ τινός Νόμου του 1962 (Ν. 23/1962). Συνάγεται ευθέως από το ερμηνευτικό άρθρο 2 του περί Προσφύγων Νόμου, ότι πρόσωπο το οποίο έχει εξουσία να εκδίδει αποφάσεις επί αιτήσεων ασύλου, είναι και οποιοσδήποτε αρμόδιος λειτουργός της Υπηρεσίας Ασύλου που εξουσιοδοτείται από τον Υπουργό Εσωτερικών, «για να ασκεί όλες ή οποιεσδήποτε από τις εξουσίες ή να εκτελεί όλα ή οποιαδήποτε από τα καθήκοντα του Προϊσταμένου».

 

Ως εκ των άνω διαπιστώνω ότι η λειτουργός κα Α.Α., που υπογράφει την απορριπτική επιστολή, δεν έλαβε την απόφαση για την απόρριψη της επίδικης αίτησης διεθνούς προστασίας, αλλά έτερη λειτουργός κα Α.Α. δεόντως εξουσιοδοτημένη ως περιγράφεται ανωτέρω. Επομένως, ο ισχυρισμός περί αναρμοδιότητας της εν λόγω λειτουργού δεν ευσταθεί και απορρίπτεται ως νόμω και ουσία αβάσιμος. 

 

Επί της ουσίας της υπόθεσης σε συνάρτηση και με τους ισχυρισμούς των Αιτητών

 

Οι υπόλοιποι ισχυρισμοί των Αιτητών, συναρτώνται και διασυνδέονται με την ίδια την ουσία της υπόθεσης και ενόψει και της υποχρέωσης που έχει το παρόν Δικαστήριο να προβαίνει σε έλεγχο τόσο της νομιμότητας, όσο και της ορθότητας κάθε προσβαλλόμενης απόφασης, εξετάζοντας πλήρως και από τούδε και στο εξής (ex nunc) τα γεγονότα και τα νομικά ζητήματα που τη διέπουν[5], θα προχωρήσω στην εξέταση της ουσίας της υπόθεσης, σε συνάρτηση και με τους ισχυρισμούς αυτούς (ήτοι, περί έλλειψης δέουσας έρευνας και ανεπαρκούς αιτιολογίας).

 

Αναφορικά με τη θέση των Αιτητών, ως αυτή προβάλλεται με την κατ’ ισχυρισμό  έλλειψη δέουσας έρευνας και ανεπαρκούς αιτιολογίας, που κατά τους συνηγόρους τους, συνεπάγεται και πλάνη περί τα πράγματα (ισχυρισμούς τους οποίους θα συνεξετάσω λόγω της συνάφειάς τους), επισημαίνεται ότι, το Δικαστήριο στα πλαίσια ελέγχου της προσβαλλόμενης απόφασης εξετάζει κατά πόσον το αρμόδιο όργανο ερεύνησε όλα εκείνα τα στοιχεία που όφειλε να ερευνήσει και να συνεκτιμήσει για να καταλήξει στην απόφασή του σύμφωνα με τις πρόνοιες του Νόμου. Η έρευνα θεωρείται πλήρης όταν το διοικητικό όργανο συλλέξει και εξετάσει όλα τα ουσιώδη στοιχεία μιας υπόθεσης, ώστε να καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα. Το είδος και η έκταση της έρευνας εναπόκεινται στη διακριτική ευχέρεια του αποφασίζοντας οργάνου και διαφέρουν κατά περίπτωση[6].

 

Ως εκ τούτου, προσέγγισα το θέμα με βάση τα ενώπιόν μου στοιχεία και το περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου, εξετάζοντας όλα τα ουσιώδη στοιχεία και πραγματικά περιστατικά που οι Καθ' ων η Αίτηση είχαν ενώπιόν τους.

 

Ειδικότερα, παρατηρώ ότι ο Αιτητής 1 κατά την υποβολή της αίτησής του για διεθνή προστασία κατέγραψε ότι διαθέτει ένα ανήλικο υιό, τον Κ.Β., ο οποίος κατά το παρελθόν υποβλήθηκε σε εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς και ως εκ τούτου θα πρέπει να λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή  εφ’ όρου ζωής. Προσέθεσε ότι διαθέτει ακόμη ένα ανήλικο -κατά τον ουσιώδη χρόνο- τέκνο αρσενικού γένους, ήτοι τον Z.B.[7] (στο εξής αναφερόμενος «ο Z.B.») το οποίο αντιμετωπίζει πρόβλημα στο συκώτι και δεν μπορεί να βρει τα κατάλληλα φάρμακα στη χώρα καταγωγής του επειδή δε διαθέτει χρήματα, προβάλλοντας ότι το τέκνο του θα πεθάνει σταδιακά αν δε του χορηγηθούν τα κατάλληλα φάρμακα. Ολοκληρώνοντας, ο Αιτητής 1 δήλωσε ότι αφίχθηκε στην Κύπρο επειδή στο Λίβανο δεν έχει σπίτι, καθώς έχασε όλη του την περιουσία για τη θεραπεία του Κ.Β., την οποία πλέον δε μπορεί να στηρίξει οικονομικά  (βλ. ερυθρά 1, και η μετάφραση 77 δ.φ.).

 

Κατά την πρώτη του συνέντευξη (ημερ.14.08.2020, ερυθρά 65 – 71 δ.φ.- στο εξής αναφερόμενη ως «η πρώτη συνέντευξη»), ο Αιτητής 1 δήλωσε, σε σχέση με τα προσωπικά του στοιχεία, ότι γεννήθηκε, μεγάλωσε και έζησε αποκλειστικά στην πόλη Τρίπολη του Λιβάνου. Αναφορικά με την πατρική του οικογένεια, ο Αιτητής 1 δήλωσε ότι ο μεν πατέρας του απεβίωσε, η δε μητέρα και τα 8 ακόμη αδέρφια του εξακολουθούν να διαμένουν στην Τρίπολη του Λιβάνου, ενώ ένας αδερφός του διαμένει στο Kuwait. Ως προς την οικογενειακή του κατάσταση, δήλωσε έγγαμος και πατέρας των τριών ανήλικων τέκνων (2 υιούς και 1 θυγατέρα). Αναφορικά με το μορφωτικό του επίπεδο, ο Αιτητής 1 δήλωσε ότι φοίτησε στο σχολείο για 13 χρόνια, διέκοψε ωστόσο τη φοίτησή του προκειμένου να εργαστεί. Ως προς την εργασιακή του εμπειρία, ο Αιτητής 1 δήλωσε ότι εργάστηκε περιστασιακά ως πωλητής λαχανικών και μηχανικός, ωστόσο σταμάτησε να εργάζεται το 2016, όταν πήγε στη Νορβηγία μέσω Ρωσίας. Ο Αιτητής 1 προσέθεσε ότι εκπλήρωσε τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, καθώς σε ηλικία 18 ετών υπηρέτησε στο στρατό για ένα χρόνο χωρίς να έχει πολεμήσει (βλ. ερυθρά 69-68 δ.φ.).

Στη συνέχεια, κατά το μέρος της ελεύθερης του αφήγησης, ο Αιτητής 1, αναφερόμενος στους λόγους για τους οποίους εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του μαζί με την οικογένειά του, δήλωσε ότι ο αρχικός του στόχος ήταν η μετεγκατάσταση στη Νορβηγία και όχι στην Κυπριακή Δημοκρατία (βλ. ερυθρό 67 δ.φ.). Ακολούθως, ερωτηθείς για ποιο λόγο εγκατέλειψε στο παρελθόν τη Νορβηγία και επέστρεψε στη χώρα καταγωγής του, απάντησε ότι, όταν ο Κ.Β. ήταν 40 ημερών και βρίσκονταν οικογενειακώς στη Νορβηγία, ο γιατρός τους ενημέρωσε πως το μωρό δεν θα θεραπευόταν χωρίς χειρουργική επέμβαση στην καρδιά (βλ. ερυθρό 67–1Χ δ.φ.). Καθώς φοβήθηκε, επέστρεψε στον Λίβανο, όπου τελικά ο Κ.Β. υποβλήθηκε στην απαιτούμενη επέμβαση (βλ. ερυθρό 67–1Χ δ.φ.). Ζητηθείς να περιγράψει την κατάσταση της υγείας του, ο Αιτητής 1 δήλωσε ότι ο Κ.Β. πάσχει από σύνδρομο Down και αντιμετωπίζει καρδιολογικό πρόβλημα, το οποίο του προκαλεί και αναπνευστικές δυσκολίες. Επιπλέον, δεν αναπτύσσεται φυσιολογικά και παρουσιάζει διαταραχές στον ύπνο. Ερωτηθείς εάν υπάρχει θεραπεία για το τέκνο του, ο Αιτητής απάντησε καταφατικά (βλ. ερυθρό 67 1Χ–4Χ δ.φ.).

Κληθείς να αποσαφηνίσει εάν εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του για κάποιο άλλο λόγο, ο Αιτητής 1 απάντησε ότι ο κύριος λόγος ήταν ο υιός του. Προσέθεσε, ωστόσο, ότι κατά το παρελθόν τον πυροβόλησαν επειδή έπαιζε μουσική και επέστρεφε αργά στην οικία του καθώς και ότι ο σεΐχης θέλει να παντρέψει την ανήλικη κόρη του αναγκαστικά (βλ. ερυθρό 67 – 6Χ-8Χ δ.φ.). Κληθείς να αποσαφηνίσει και πάλι το λόγο για τον οποίο, παρ’ όλα αυτά, εγκατέλειψε τη Νορβηγία και επέστρεψε στο Λίβανο το 2015, ο Αιτητής 1 αποκρίθηκε ότι οι γιατροί στο Λίβανο του συνέστησαν να εγκαταλείψει τη χώρα γιατί δεν υπήρχε η κατάλληλη θεραπεία για τον υιό του (βλ. ερυθρό 67 – 5Χ δ.φ.).

Ερωτηθείς εάν αντιμετώπισε κάποιο άλλο πρόβλημα στη χώρα καταγωγής του, ο Αιτητής 1 δήλωσε ότι βανδάλιζαν περιστασιακά το αυτοκίνητό του λόγω του επαγγέλματός του καθώς και ότι η αστυνομία τον συνέλαβε δύο φορές (βλ. ερυθρό 67 – 9Χ-10Χ δ.φ.). Ειδικότερα, προέβαλε ότι μια ομάδα επικίνδυνων ατόμων χτύπησαν το υιό του και επειδή τα συγκεκριμένα άτομα είχαν διασυνδέσεις στην αστυνομία δημιούργησαν μία ανυπόστατη ιστορία προκειμένου να συλληφθεί και να κρατηθεί για 2-3 ώρες (βλ. ερυθρό 37 – 10Χ δ.φ.). Ζητηθείς να παραθέσει περαιτέρω στοιχεία για την εν λόγω ομάδα, ο Αιτητής 1 απάντησε ότι δεν έχει όνομα, πλην όμως αποτελείται από θρησκόληπτα, φανατικά άτομα, τα οποία εάν κάποιος κάνει κάτι που δεν τους αρέσει, και εμφανίζονται προκαλώντας κακό (βλ. ερ. 67 – 10Χ δ.φ.).

 

Ως προς το ποιες φοβάται ότι θα είναι οι συνέπειες της πιθανής επιστροφής του στη χώρα καταγωγής, ο Αιτητής 1 δήλωσε ότι ούτε ο ίδιος αλλά ούτε και τα τέκνα του θέλουν να επιστρέψουν στο Λίβανο. Κληθείς να προσδιορίσει ωστόσο τι φοβάται ότι θα του συμβεί, ο Αιτητής 1 δήλωσε ότι μπορεί να πεθάνουν λόγω της επικρατούσας κατάστασης ασφαλείας στην Τρίπολη (βλ. ερυθρό 66 – 1Χ δ.φ.).

 

Κατά τη διάρκεια της δεύτερης προφορικής του συνέντευξης (ημερ.25.01.2022, ερυθρά 138 – 148 δ.φ.- στο εξής αναφερόμενη ως «η δεύτερη συνέντευξη»), ο Αιτητής 1 δήλωσε ότι εγκατέλειψε το Λίβανο επειδή άλλαξαν οι συνθήκες στην περιοχή όπου διέμενε και διατηρούσε κέντρο με ζωντανή μουσική,  με αποτέλεσμα να έρθουν συντηρητικά και θρησκευτικά άτομα τα οποία ενοχλούσαν τον ίδιο και τα τέκνα του καταστρέφοντάς του το αυτοκίνητό του (βλ. ερυθρό 142 – 1Χ δ.φ.). Ως προς το λόγο για τον οποίο αντιμετώπισε τα ανωτέρω προβλήματα, ο Αιτητής 1 υποστήριξε ότι στοχοποιήθηκε από συντηρητικά άτομα τα οποία θεωρούσαν τη μουσική αμαρτία, ενώ ο ίδιος οργάνωνε γάμους (βλ. ερυθρό 141 δ.φ.). Στη συνέχεια ο Αιτητής 1 προσέθεσε ότι μία φορά τον χτύπησαν στο κεφάλι αλλά δεν το ανέφερε κατά τη διάρκεια της πρώτης του προφορικής συνέντευξης επειδή θεωρούσε το ζήτημα του υιού του πιο σημαντικό (βλ. ερυθρό 141 δ.φ.). Ως προς το εάν διατηρεί ακόμα την εν λόγω επιχείρηση, ο Αιτητής 1 απάντησε αρνητικά επικαλούμενος ότι την πούλησε πριν εγκαταλείψει τη χώρα καταγωγής του (βλ. ερυθρό 141 δ.φ.). Ο Αιτητής 1 ακολούθως δήλωσε ότι τα άτομα που του δημιούργησαν τα ανωτέρω προβλήματα ήταν, ομοίως με τον ίδιο, Μουσουλμάνοι Σουνίτες (βλ. ερυθρό 141 δ.φ.).

 

Ερωτηθείς τι φοβάται ότι θα αντιμετωπίσει εάν επιστρέψει στο Λίβανο, ο Αιτητής 1 απάντησε ότι εκεί δεν υπάρχει ζωή για εκείνον, καθώς πούλησε όλη του την περιουσία για να καλύψει τα έξοδα της θεραπείας του υιού του (βλ. ερυθρό 141 δ.φ.). Κληθείς να περιγράψει την κατάσταση της υγείας του, λοιπόν, κατά το χρόνο της δεύτερης του συνέντευξης, ο Αιτητής 1 δήλωσε ότι έχει πολλά καρδιολογικά προβλήματα καθώς ο γιατρός τον ενημέρωσε πως ο Κ.Β. θα πρέπει να υποβληθεί εκ νέου σε εγχείρηση επειδή υπάρχει μία φλέβα η οποία έχει πρόβλημα, ωστόσο οι γιατροί περιμένουν να μεγαλώσει λίγο προκειμένου να υποβληθεί στη συγκεκριμένη επέμβαση (βλ. ερυθρό 140 δ.φ.). Ως προς το κατά πόσον ο Κ.Β. λαμβάνει κάποια φαρμακευτική αγωγή, ο Αιτητής δήλωσε ότι φοράει μάσκα οξυγόνου και αντιμετωπίζει δυσκολίες στην κατάποση των χαπιών, με αποτέλεσμα να του τα χορηγούν μέσω της μάσκας οξυγόνου (βλ. ερυθρό 140 δ.φ.). Προσέθεσε μάλιστα ότι στην Κύπρο του σταμάτησαν τη θεραπεία με αποτέλεσμα να μη βελτιώνεται η κατάσταση της υγείας του ανήλικου (βλ. ερυθρό 140 δ.φ.). Ως προς το λόγο για τον οποίο δε συνεχίζει να λαμβάνει θεραπεία στην Κύπρο ο Κ.Β., ο Αιτητής 1 προέβαλε ότι τον ενημέρωσαν πως επειδή ο Κ.Β. δε διαθέτει ταυτότητα, δε μπορεί να γίνει δεκτός στο νοσοκομείο (βλ. ερυθρό 140 δ.φ.). Στη συνέχεια δήλωσε ότι έψαξε για γιατρό στη Νορβηγία, τη Γερμανία και τη Σουηδία επειδή σε αυτές τις χώρες οι καρδιολόγοι είναι καλύτεροι (βλ. ερυθρό 140 δ.φ.).

 

Ως προς την επιλογή της Κύπρου, ο Αιτητής 1 δήλωσε ότι αφίχθηκε εδώ εν αγνοία του καθώς έδωσε 17.000 δολάρια Αμερικής στο φερόμενο ως διακινητή στο αεροδρόμιο της Λάρνακας, έστειλε 2.000 δολάρια Αμερικής στη σύζυγο του διακινητή στην Ιορδανία και έδωσε άλλα 5.000 δολάρια Αμερικής σε φερόμενο διακινητή στη Νορβηγία. Τα εν λόγω άτομα του επιβεβαίωσαν ότι θα του χορηγήσουν θεώρηση εισόδου (VISA), έγγραφα και άσυλο, ωστόσο τον εξαπάτησαν (βλ. ερυθρό 140 δ.φ.). Επειδή πέρασε ο χρόνος, αναγκάστηκε να αιτηθεί διεθνούς προστασίας στην Κύπρο (βλ. ερυθρό 140 δ.φ.).

 

Ερωτηθείς εάν θα μπορούσε να ζήσει με ασφάλεια στη Βηρυτό, ο Αιτητής 1 απάντησε αρνητικά επικαλούμενος ότι στη συγκεκριμένη  πόλη η κατάσταση είναι χειρότερη λόγω των προβλημάτων ανάμεσα στους Σουνίτες και τους Σιΐτες Μουσουλμάνους (βλ. ερυθρό 140 – 1Χ δ.φ.).

 

Η δε Αιτήτρια 2, σύζυγός του Αιτητή 1, κατά τη διενέργεια της προφορικής της συνέντευξης (ημερ.14.08.2020, ερυθρά 72 – 76 δ.φ.- στο εξής αναφερόμενη ως «η συνέντευξη της Αιτήτριας»), προέβαλε ως τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής της την Τρίπολη, στην οποία ζουν ο άρρωστος πατέρας της και τα αδέρφια της (βλ. ερυθρό 74 – 2Χ-4Χ δ.φ.). Ως προς το μορφωτικό της επίπεδο δήλωσε ότι φοίτησε στο σχολείο για 6 χρόνια, ωστόσο αναγκάστηκε να σταματήσει της φοίτησή της λόγω του ότι απεβίωσε η μητέρα της και όφειλε να αναλάβει τη φροντίδα των αδερφών της (βλ. ερυθρό 74 – 2 Χ-4Χ δ.φ.). Αποσαφήνισε μάλιστα ότι ουδέποτε εργάστηκε (βλ. ερ. 74 – 2Χ-4Χ δ.φ.).

 

Σε σχέση με τους λόγους για τους οποίους φέρεται να εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής της, η Αιτήτρια 2 προέβαλε ότι βρισκόταν στη Νορβηγία για τη θεραπεία του υιού της αλλά έφυγαν μετά από ένα μήνα  (βλ. ερυθρό 74 δ.φ.). Όταν αποφάσισαν να επιστρέψουν στη Νορβηγία, εξαπατήθηκαν από άτομο που παρουσιάστηκε ως διακινητής, με αποτέλεσμα να καταλήξουν στην Κύπρο (βλ. ερυθρό 74 δ.φ.). Αναφορικά με το αν υπήρχε κάποιος άλλος λόγος για τον οποίο εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής της, η Αιτήτρια 2 δήλωσε ότι επιθυμεί ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά της (βλ. ερυθρό 74–5Χ δ.φ.).

 

Ερωτηθείσα να διευκρινίσει τον λόγο για τον οποίο η οικογένεια εγκατέλειψε τη Νορβηγία το 2015, η Αιτήτρια 2 υποστήριξε ότι, ενώ βρίσκονταν στο νοσοκομείο της Νορβηγίας, ένας άνδρας αραβικής καταγωγής τους ενημέρωσε πως οι γιατροί στη Νορβηγία δεν ήταν επαρκείς και τους παρέπεμψε σε «καλούς γιατρούς» στο Λίβανο (βλ. ερυθρά 74–5Χ & 73–1Χ δ.φ.). Στη συνέχεια, ο εν λόγω άνδρας διαπληκτίστηκε στα νορβηγικά με άλλον γιατρό, και ένας εξ αυτών πέταξε στα σκουπίδια τα έγγραφα του τέκνου της, λέγοντάς τους να επιστρέψουν στον Λίβανο (βλ. ερυθρά 74–5Χ & 73–1Χ δ.φ.). Έπειτα από έναν μήνα, η οικογένεια επέστρεψε στον Λίβανο, όπου στις 04.02.2016 το ανήλικο τέκνο υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση (βλ. ερυθρά 74–5Χ & 73–1Χ δ.φ.). Η Αιτήτρια 2 ανέφερε ότι διέμεναν στον Λίβανο από το 2015 έως το 2019 (βλ. ερυθρό 73–2Χ δ.φ.). Προσέθεσε ακόμη ότι το 2018 εισήλθαν στην Τουρκία προκειμένου να ταξιδέψουν στη Νορβηγία, αλλά, μη καταφέρνοντας να συνεχίσουν το ταξίδι τους, επέστρεψαν στον Λίβανο (βλ. ερυθρό 73–2Χ δ.φ.).

 

Ως προς το γιατί επιθυμούν να μεταβούν συγκεκριμένα στη Νορβηγία, η Αιτήτρια 2 επικαλέστηκε το γεγονός ότι είχαν γίνει δεκτοί εκεί κατά την πρώτη τους άφιξη και ότι στον Λίβανο η ιατρική φροντίδα για τον Κ.Β. ήταν ανεπαρκής, καθώς σταμάτησαν να του χορηγούν φάρμακα και υπήρχαν μεγάλες καθυστερήσεις στα ραντεβού (βλ. ερυθρό 73–3Χ δ.φ.).

 

Ζητηθείσα να περιγράψει τη θεραπεία που απαιτεί η κατάσταση της υγείας του υιού της, ανέφερε ότι ο Κ.Β. δεν έχει υποβληθεί σε εξετάσεις εδώ και καιρό, και συνεπώς δεν μπορεί να γνωρίζει τι ακριβώς χρειάζεται στην παρούσα φάση (βλ. ερυθρό 73–3Χ δ.φ.). Τέλος, η Αιτήτρια δήλωσε ότι και ο μεγαλύτερος υιός της (Z.B.) αντιμετωπίζει πρόβλημα υγείας στο συκώτι, το οποίο επηρεάζει το δέρμα και το αίμα του (βλ. ερυθρό 73–4Χ δ.φ.).

 

Ως προς το εάν αντιμετώπισε κάποιο άλλο πρόβλημα στη χώρα καταγωγής της, η Αιτήτρια 2 δήλωσε ότι τους παρενοχλούσαν λεκτικά επειδή ο σύζυγός της ήταν μουσικός (βλ. ερυθρό 73 – 5Χ δ.φ.).

 

Ως προς το ποιες φοβάται ότι θα είναι οι συνέπειες της πιθανής επιστροφής στη χώρα καταγωγής της, η Αιτήτρια 2 αποκρίθηκε ότι θα μείνει άστεγη επειδή δεν έχει σπίτι, καθώς οι οικογένειές της ίδιας και του συζύγου της δεν θα τους δεχτούν (βλ. ερυθρό 73 – 6Χ δ.φ.).

 

Κατά τη διάρκεια της διοικητικής διαδικασίας, οι Αιτητές προσκόμισαν τα ακόλουθα έγγραφα:

 

1.    Πρωτότυπα Διαβατήρια όλων των μελών της οικογένειας,  εκδόσεως Δημοκρατίας του Λιβάνου (βλ. ερυθρά 14 – 10 δ.φ.).

2.    Βεβαίωση του Πανεπιστημίου Saint Joseph της Βηρυτού, ημερομηνίας 17/04/2018, το οποίο βεβαιώνει ότι ο καρυότυπος^[8] του αίματος του Κ.Β., παρουσιάζει ένα επιπλέον χρωμόσωμα  σε όλα τα κύτταρα που αναλύθηκαν (βλ. ερυθρό 47 δ.φ.).

3.    Υπερηχογράφημα  του Νοσοκομείου Hôtel-Dieu de France της Βηρυττού, ημερομηνίας 03.10.2018, το οποίο αναφέρει ότι τα αποτελέσματα της χειρουργικής επέμβασης στην οποία υποβλήθηκε ο Κ.Β. ήταν «άριστα» και δε χρειάζεται κάποια συγκεκριμένη προφύλαξη. Ενώ συνιστάται επανεξέταση μετά από ένα χρόνο (βλ. ερυθρό 48 δ.φ.).

4.    Έγγραφο αγνώστου προελεύσεως και ημερομηνίας, φέρον τη σφραγίδα του Dr. Ramzi Ashoush, το οποίο φέρεται ως πρωτόκολλο της χειρουργικής επέμβασης καρδιάς στην οποία υποβλήθηκε ο Κ.Β. στις 04.02.2016 (βλ. ερυθρό 49 δ.φ.).

5.    Επιστολή του Αιτητή προς την Υπηρεσία Ασύλου, ημερομηνίας 20.02.2020, δια της οποίας αιτείται όπως μετακινηθεί ο ίδιος και τα μέλη της οικογένειάς του στη Νορβηγία, ενώ εξηγεί τους λόγους για τους οποίους εγκατέλειψε τη Νορβηγία το 2015 (βλ. ερυθρό 52 δ.φ.).

6.    Σύσταση της προϊσταμένης της Υπηρεσίας Ασύλου, ημερομηνίας 10.06.2020, δια της οποίας εισηγείται την έγκριση για έκδοση παραχώρησης άδειας για μετάβαση των Αιτητών στο εξωτερικό (βλ. ερυθρό 54 δ.φ.).

7.    Επιστολή της Υπηρεσίας Ασύλου προς τον Αιτητή 1, ημερομηνίας 16.06.2020, δια της οποίας ενημερώνεται ότι του χορηγείται άδεια μετάβασης στη Νορβηγία για ιατρικούς λόγους που αφορούν τον Κ.Β., και ότι για τα διαδικαστικά θα πρέπει να έρθει σε επικοινωνία με το τμήμα πληθυσμού και μετανάστευσης της Δημοκρατίας. (βλ. ερυθρό 57 δ.φ.).

8.    5 φωτογραφίες που απεικονίζουν τον Κ.Β. νοσηλευόμενο (βλ. ερυθρά 59 – 63 δ.φ.).

 

Αξιολόγηση των ισχυρισμών του Αιτητή από τους Καθ' ων η αίτηση

 

Κατά την αξιολόγηση των προφορικών συνεντεύξεων των Αιτητών, ο αρμόδιος λειτουργός διέκρινε τέσσερις ουσιώδεις ισχυρισμούς απορρέοντες από τις δηλώσεις των Αιτητών. Ο πρώτος αφορά τα στοιχεία των προσωπικών τους προφίλ, τη χώρα καταγωγής  και τον τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής τους.  Ο δεύτερος  ισχυρισμός αφορά τις δηλώσεις των Αιτητών περί του ότι ο Αιτητής 1 δεχόταν φραστικές επιθέσεις στη χώρα καταγωγής του επειδή ήταν μουσικός. Ο τρίτος ισχυρισμός συνίσταται στις δηλώσεις του Αιτητή 1 περί του ότι η κατάσταση στο Λίβανο είναι έκρυθμη λόγω της σύγκρουσης ανάμεσα στου Σουνίτες και τους Σιΐτες Μουσουλμάνους. Ο τέταρτος ισχυρισμός αφορά τις δηλώσεις των Αιτητών περί του ότι εγκατέλειψαν τη χώρα καταγωγής τους προκειμένου να αναζητήσουν ιατρική φροντίδα για τον ανήλικο μικρότερο υιό τους, ο οποίος αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας.

 

Κατά την αξιολόγηση των ανωτέρω ουσιωδών ισχυρισμών, ο αρμόδιος λειτουργός έκανε δεκτό το σύνολο τους. Ειδικότερα, ο πρώτος εξ αυτών έγινε αποδεκτός καθώς οι δηλώσεις των Αιτητών σχετικά τα στοιχεία των προσωπικών τους προφίλ, τον τόπο καταγωγής και αυτών τελευταίας συνήθους διαμονής τους κρίθηκαν ως λεπτομερείς και σαφείς, επιβεβαιώθηκαν δε από εξωτερικές πηγές πληροφόρησης και/ή χαρτογράφησης.

 

Ο δεύτερος ισχυρισμός του Αιτητή έγινε δεκτός αποκλειστικά λόγω του ότι οι δηλώσεις του Αιτητή κρίθηκαν εσωτερικά αξιόπιστες, αφού  δεν επιβεβαιώθηκαν από εξωτερικές πηγές πληροφόρησης οι δηλώσεις του περί του ότι στοχοποιήθηκε επειδή ήταν μουσικός καθότι οι αντληθείσες πληροφορίες κατέδειξαν ότι ο Λίβανος  είναι μία χώρα με έντονη και εμφανή πολιτισμική ζωή.

 

Ο τρίτος ισχυρισμός του Αιτητή 1 έγινε δεκτός αποκλειστικά λόγω των πληροφοριών που προέκυψαν κατόπιν έρευνας σε εξωτερικές πηγές πληροφόρησης, οι οποίες επιβεβαίωσαν την ύπαρξη μικρής κλίμακας εντάσεων με θρησκευτικό υπόβαθρο στο Λίβανο, αν και σε γενικές γραμμές επικρατούν η θρησκευτική ελευθερία και ο πλουραλισμός.

 

Ο δε τέταρτος ισχυρισμός των Αιτητών έγινε ομοίως αποδεκτός, αφού οι δηλώσεις των Αιτητών αναφορικά με την κατάσταση της υγείας του Κ.Β. ήταν σαφείς και λεπτομερείς, ενώ τα έγγραφα που προσκόμισαν κρίθηκαν ως ενισχυτικά της αξιοπιστίας των δηλώσεών τους.

 

Στη βάση των ανωτέρω αποδεκτών ισχυρισμών, ο αρμόδιος λειτουργός προχώρησε στην αξιολόγηση του κινδύνου που οι Αιτητές ενδέχεται να αντιμετωπίσουν σε περίπτωση επιστροφής τους στην Τρίπολη του Λιβάνου, τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής τους. Ειδικότερα, κατέληξε στο ότι ελλείψει παρελθούσας εις βάρος τους δίωξης για λόγους  φυλετικούς, θρησκευτικούς, ιθαγένειας ή ιδιότητας μέλους συγκεκριμένου κοινωνικού συνόλου ή πολιτικών αντιλήψεων, δεν μπορεί να πιθανολογηθεί ευλόγως ότι κατά την επιστροφή τους εκεί, οι Αιτητές θα αντιμετωπίσουν αντίστοιχη μεταχείριση και/ή πράξεις δίωξης. Σε σχέση δε με τις περιστασιακές εντάσεις ανάμεσα στους Σουνίτες και τους Σιΐτες Μουσουλμάνους, ο αρμόδιος λειτουργός αξιολόγησε ότι δεν επηρεάζουν πιθανή επιστροφή των Αιτητών στη χώρα καταγωγής τους. Αναφορικά με την κατάσταση στο Λίβανο, ο αρμόδιος λειτουργός προχώρησε σε σχετική έρευνα εκ της οποίας ανέκυψαν στοιχεία τα οποία καταδεικνύουν ότι το εθνικό σύστημα υγείας της χώρας αντιμετώπισε πολλαπλές κρίσεις τόσο λόγω της έκρηξης που έλαβε χώρα στη Βηρυτό το 2020, όσο και λόγω των επιπτώσεων του Covid-19, αφού οι κρίσεις που ακολούθησαν περιόρισαν τη δυνατότητα των πολιτών να αγοράζουν φάρμακα. Παράλληλα, η οικονομική και υγειονομική κρίση περιόρισαν τις δυνατότητες και την αποτελεσματικότητα των νοσοκομείων, λάμβαναν χώρα συχνά διακοπές ρεύματος. Τα δε νοσοκομεία, λόγω ελλιπούς χρηματοδότησης,  αντιμετωπίζουν προκλήσεις γύρω από την προμήθεια φαρμάκων, τη μισθοδοσία του νοσηλευτικού προσωπικού και την  απόκτηση των απαραίτητων ιατρικών μηχανημάτων. Παρ’ όλα αυτά, ο Λειτουργός EUAA καταλήγει στο ότι οι Αιτητές εγκατέλειψαν τη χώρα καταγωγής τους για να βρουν ιατρική φροντίδα για τον K.B., λόγος ο οποίος δεν εμπίπτει στους λόγους παροχής διεθνούς προστασίας. Σημειώνει δε ο Λειτουργός EUAA, ότι η υπόθεση έχει προωθηθεί στο Υπουργείο, το οποίο εξετάζει τις ανθρωπιστικές παραμέτρους τις υπόθεσης. Επί του σημείου αυτού, επισημαίνεται ότι κατά την ενώπιόν μου δικαστική διαδικασία, οι Καθ’ ων η αίτηση δεν έθεσαν υπόψη του Δικαστηρίου οποιαδήποτε επιπλέον στοιχεία και/ή εξελίξεις επί του θέματος αυτού, παρά το γεγονός ότι κλήθηκαν να το πράξουν (βλ. πρακτικά του Δικαστηρίου ημερ. 19.03.2025)

 

Στη βάση όλων των ανωτέρω, ο φόβος των Αιτητών κρίθηκε ως αβάσιμος και μη δικαιολογημένος στο σύνολό του καθώς δεν κρίθηκε ότι σε περίπτωση επιστροφής τους στην Τρίπολη του Λιβάνου, οι Αιτητές θα κινδυνεύσουν με πράξεις που ισοδυναμούν με δίωξη ή άλλως θα εκτεθούν σε πραγματικό κίνδυνο σοβαρής βλάβης.

 

Υπό το φως των ανωτέρω και προχωρώντας στη νομική ανάλυση, ο Λειτουργός EUAA κατέληξε στο ότι οι Αιτητές δε στοιχειοθέτησαν τη θέση τους περί του ότι αντιμετωπίζουν βάσιμο και δικαιολογημένο φόβο δίωξης στη χώρα καταγωγής του και συνεπώς δε συντρέχουν οι προϋποθέσεις υπαγωγής τους σε έναν από τους πέντε λόγους που εξαντλητικά προβλέπονται από το άρθρο 3(1) του περί Προσφύγων Νόμου έτσι ώστε να τους εκχωρηθεί προσφυγικό καθεστώς.

 

Ελλείψει οιασδήποτε προσωπικής απειλής και/ή στοχοποίησης των Αιτητών στη χώρα καταγωγής του, δεν προέκυψαν στοιχεία εκ των οποίων μπορεί να συναχθεί ότι κατά την επιστροφή τους στο Λίβανο, οι Αιτητές   θα κινδυνεύσουν με θανατική ποινή ή εκτέλεση σύμφωνα με το άρθρο 19 (2) (α) της Οδηγίας, ούτε ενδέχεται να υποστούν βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία δυνάμει του άρθρου 19 (2) (β) της Οδηγίας.

Ως προς την ανάλυση του άρθρου 19 (2) (γ) του περί Προσφύγων Νόμου, ο Λειτουργός EUAA προχώρησε σε έρευνα αναφορικά με την κατάσταση ασφαλείας στη χωρά των Αιτητών τον υπό κρίση χρόνο, και αφού οι πληροφορίες επιβεβαίωσαν μόνο την πολιτική αστάθεια που επικράτησε στη χώρα μετά τις εκλογές του 2018-2019 και όχι την εξέλιξη κάποιας ένοπλης σύγκρουσης εντός της επικράτειας της χώρας, κρίθηκε ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του υπό εξέταση άρθρου. Συνεπώς απορρίφθηκε και το ενδεχόμενο υπαγωγής των Αιτητών σε καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας. Προσθέτει, τέλος, ο Λειτουργός EUAA ότι η πιθανή επιστροφή των Αιτητών στη χώρα καταγωγής τους, λαμβάνοντας υπόψη τις προσωπικές τους περιστάσεις και δη την απουσία οιασδήποτε προσωπικής και πραγματικής απειλής να υποβληθούν σε βασανιστήρια και/ή απάνθρωπη και/ή εξευτελιστική μεταχείριση και/ή τιμωρία κατά την επιστροφή τους στην Τρίπολη του Λιβάνου, δεν αντίκειται στην αρχή της μη επαναπροώθησης και το Άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

 

Στη βάση όλων των ανωτέρω, το αίτημα των Αιτητών για διεθνή προστασία απορρίφθηκε δια της προσβαλλόμενης απόφασης.

 

Οι ενώπιον του Δικαστηρίου ισχυρισμοί των Αιτητών

 

Κατά την ενώπιόν μου δικαστική διαδικασία και δια του υποβληθέντος στις 03.12.2024 υπομνήματος των συνηγόρων τους, οι Αιτητές καταχώρισαν το Τεκμήριο 1, ήτοι πληροφορίες για τη χώρα καταγωγής των Αιτητών οι οποίες αναφέρονται σε συγκρούσεις ανάμεσα στο Ισραήλ και το Λίβανο το Δεκέμβριο του 2024, υποστηρίζοντας ότι οι εν λόγω πληροφορίες στοιχειοθετούν την υπαγωγή τους στο άρθρο 19 (2) (γ) του περί Προσφύγων Νόμου. Επίσης, την ίδια ημέρα μέσω του ίδιου υπομνήματος των Αιτητών προσκομίσθηκε και κατατέθηκε ως Τεκμήριο 2 απόφαση του ΕΔΔΑ Saadi v. Italy υποστηρίζοντας τη θέση τους ότι οι Αιτητές δικαιούνται διεθνή προστασία στη βάση της αρχής της μη επαναπροώθησης. 

 

Επισημαίνεται ότι κατά την ενώπιόν μου δικαστική διαδικασία της 19^ης Μαρτίου 2023, ο συνήγορος των Αιτητών δήλωσε ρητά την μη προώθηση του ισχυρισμού του Αιτητή 1 ότι ο σεΐχης επιθυμούσε να παντρέψει την θυγατέρα τους κατ’ εξαναγκασμόν, και συνεπώς το Δικαστήριο δεν θα ασχοληθεί με το ζήτημα αυτό.

 

Κατά την ενώπιόν μου ακροαματική διαδικασία της 9^ης Απριλίου 2025 οι Αιτητές προσκόμισαν τα ακόλουθα έγραφα:

 

      i.        Έγγραφο της Υπηρεσίας Ασύλου της Νορβηγίας, ημερομηνίας 12.11.2019, το οποίο απευθύνεται στο Τμήμα Δουβλίνου της Κυπριακής Υπηρεσίας Ασύλου, με την οποία ενημερώνει ότι δεν αποδέχεται τους Αιτητές εντός της επικράτειάς της καθώς εκείνοι αρχικά υπέβαλαν αίτημα διεθνούς προστασίας στη Νορβηγία στις 24.11.2015, πλην όμως επέστρεψαν στο Λίβανο με τη βοήθεια του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης στις 10.12.2015. Ως εκ τούτου, οι υποχρεώσεις της εν λόγω χώρας έχουν καλυφθεί. Το έγγραφο υπογράφεται από τον Διευθυντή της Υπηρεσίας Ασύλου της εν λόγω χώρας (Τεκμήριο 1).

 

     ii.        Αναφορά θεράπουσας ιατρού, ειδικής παιδιάτρου, του Τμήματος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες της Κυπριακής Δημοκρατίας, ημερομηνίας 24.03.2025, η οποία αναφέρει σχετικά με τον ανήλικο υιό των Αιτητών (K.B.): «Ο K.B. παρακολουθείται στην Κλινική Γενετικών Παθήσεων στο Νοσοκομείο Αρχ. Μακάριος Γ’, Λευκωσία, από τον Οκτώβριο του 2022. Γεννήθηκε με χρόνιο ανίατο νόσημα, σύνδρομο Down. Στα πλαίσια του συνδρόμου του παρουσίασε συγγενή καρδιοπάθεια (AVSD) για την οποία χειρουργήθηκε στο Λίβανο. Παρουσιάζει επίσης σφαιρική αναπτυξιακή καθυστέρηση και ετερόπλευρη κρυψορχία. Φοιτά σε ειδικό σχολείο της Αγλαντζιάς, ενώ χρειάζεται εξειδικευμένη φροντίδα και υποστηρικτικές θεραπείες όπως φυσιοθεραπεία, εργοθεραπεία, υδροθεραπεία, λογοθεραπεία, και στήριξη στην εκπαίδευση και κοινωνική ένταξη» (Τεκμήριο 2).

 

    iii.        Αιματολογικές εξετάσεις στο όνομα της Αιτήτριας 2 ημερομηνίας 18.02.2025 (Τεκμήριο 3), οι οποίες ωστόσο αφορούν, ως δηλώθηκε κατά τη δικάσιμο τον ενήλικα πλέον υιό των Αιτητών, Z.B.

Πρόσθετα, κατά την ακροαματική διαδικασία της 15^ης Μαΐου 2025, ο συνήγορος των Αιτητών δήλωσε ότι δεν είναι σε θέση να λάβει αντίγραφα των πιστοποιητικών ασθενείας των ανηλίκων, καθώς αυτά δεν ήταν εγγεγραμμένοι στο ΓΕΣΥ. Ως εκ τούτου προσκομίσθηκε δέσμη εγγράφων (Τεκμήριο 4) πρωτότυπο «πιστοποιητικό ασθενείας»  και «ιατρικής συνταγής» του Z.B., όπου αναφέρεται διάγνωση και φαρμακευτική θεραπεία για αλλεργία, καθώς επίσης και «Τιμολόγιο Τμήματος Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών (ΤΑΕΠ)».

Ακολούθως, ο Αιτητής 1 δήλωσε ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του το 2019, ήταν επειδή πριν 7 χρόνια τον πυροβόλησαν στο πόδι. Προέβαλε ότι το εν λόγω περιστατικό έλαβε χώρα στην πλατεία Αλκκίπε. Ως δράστη προσδιόρισε ένα θρησκευόμενο άτομο  του οποίου δε γνωρίζει την ταυτότητα, πλην όμως δήλωσε ότι είναι υπεύθυνος μιας οργάνωσης και πυροβόλησαν τόσο τον ίδιο στο πόδι, όσο και το αυτοκίνητό του. Ως προς τους λόγους για τους οποίους τον πυροβόλησαν, ο Αιτητής 1 επικαλέστηκε την ιδιότητά του ως μουσικός. Στη συνέχεια προέβαλε ότι στη χώρα καταγωγής του διέμεναν στην περιοχή Al Baqar και όλοι εκεί πρέπει να είναι θρησκευόμενοι και ότι τον είχαν ήδη απειλήσει κατ’ επανάληψη. Κληθείς να εξηγήσει τον τρόπο με τον οποίο τον απείλησαν, ο Αιτητής 1 επικαλέστηκε τα παιδιά του, λέγοντας πως όταν η κόρη του ήταν περίπου 6 – 7 ετών τον απείλησαν ότι θα του την πάρουν. Ερωτηθείς εάν έλαβε ιατρική φροντίδα μετά τον πυροβολισμό που δέχτηκε, ο Αιτητής 1 απάντησε καταφατικά δηλώνοντας ότι υποβλήθηκε σε επέμβαση σε Δημόσιο Νοσοκομείο. Ερωτηθείς εάν κατήγγειλε το περιστατικό στην αστυνομία απάντησε αρνητικά, επικαλούμενος ότι δεν είναι αποτελεσματική. Δήλωσε ωστόσο ότι το εν λόγω περιστατικό έλαβε χώρα πριν εκείνος υποβάλει αίτημα ασύλου στη Νορβηγία το 2015, πλην όμως κατά τη διάρκεια της διαμονής του στη Νορβηγία εξακολουθούσε να δέχεται τηλεφωνικές απειλές. Ακολούθως, επικαλέστηκε και πάλι άγνοια ως προς την ταυτότητα των δραστών και δήλωσε ότι πρόκειται για τα άτομα που σκότωσαν τον πατέρα του πριν 19 χρόνια, επειδή εκείνος κατανάλωνε αλκοόλ και είχε κατάστημα τζόγου. Δήλωσε μάλιστα ότι μέχρι σήμερα στο Λίβανο σκοτώνουν τα άτομα που δε συμμορφώνονται με τη θρησκεία.

Αναφορικά με την κατάσταση της υγείας του ανήλικου υιού του,  K.Β.[9], o Αιτητής 1 δήλωσε ότι επισκέπτεται το Μακάριο νοσοκομείο 2-3 φορές το μήνα επειδή χρήζει παρακολούθησης. Παρακολουθείται παράλληλα από καρδιολόγο και κάθε έξι μήνες επισκέπτεται ιατρό λόγω του συνδρόμου Down. Προσέθεσε μάλιστα ότι έχουν προγραμματιστεί 2 επεμβάσεις για τον Κ.Β. Η μία οφείλεται σε αμυγδαλίτιδα και η άλλη αφορά τα γεννητικά του όργανα. Πρόσθετα, ο Αιτητής 1 αποσαφήνισε ότι ο Κ.Β. λαμβάνει οξυγόνο στο σπίτι του τρεις φορές την ημέρα, καθώς και φάρμακα, τα οποία του χορηγεί η Κυπριακή Δημοκρατία.

Ως προς τις συνέπειες που θα αντιμετωπίσει ο υιός του Κ.Β. σε περίπτωση επιστροφής στη χώρα καταγωγής του, ο Αιτητής 1 δήλωσε ότι δεν θα μπορεί να λάβει ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και ότι ο ίδιος δεν έχει οικία στον Λίβανο για την οικογένειά του. Σε σχέση με τον ενήλικο, πλέον, υιό του, Z.B., ο Αιτητής 1 δήλωσε ότι αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα στα νεφρά του καθώς και αλλεργίες, πλην όμως επέδειξε άγνοια ως προς τις ενέσεις στις οποίες εκείνο υποβάλλεται στην Κύπρο.

Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ

 

Αξιολογώντας λοιπόν τα όσα έχουν ανωτέρω αναφερθεί, υπό το φως και των νομοθετημένων προνοιών και μελετώντας επισταμένως τόσο την εισηγητική έκθεση, που αποτελεί και την αιτιολογική βάση της επίδικης απόφασης των Καθ’ ων η αίτηση, όσο και τους λοιπούς ισχυρισμούς των Αιτητών, ως αυτοί παρουσιάστηκαν τόσο κατά τη διοικητική διαδικασία όσο και κατά την ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου διαδικασία, καταλήγω στα εξής:

 

(α) Ως προς τον πρώτο ουσιώδη ισχυρισμό

 

Αναφορικά με τον πρώτο ουσιώδη ισχυρισμό, συμφωνώ και συντάσσομαι με την κρίση των Καθ' ων η αίτηση περί των προσωπικών στοιχείων και του προφίλ των Αιτητών, ως προς τα δεδομένα για τα οποία (εξάλλου) οι δηλώσεις τους κρίθηκαν ως σαφείς, χωρίς να προκύπτουν στοιχεία περί του αντιθέτου, όπως η χώρα καταγωγής τους, το θρήσκευμά τους, το επίπεδο μόρφωσής τους, η απασχόληση τους στον Λίβανο, τα μέλη της οικογένειας τους και οι συγγενείς τους, καθώς και η προσωπική τους κατάσταση γενικότερα. Ομοίως, προκύπτει ότι ορθά διαπιστώθηκε πως ο τόπος συνήθους διαμονής των Αιτητών στον Λίβανο ήταν η πόλη Τρίπολη (βλ. ερυθρά 1 και η μετάφραση 79, 68 – 2Χ-6Χ, 71 – 1Χ, 76,  143 – 3Χ και 148 δ.φ. και πρακτικά ημερ. 15.05.2025).

 

(β) Ως προς το δεύτερο ουσιώδη ισχυρισμό

 

Αναφορικά με το δεύτερο ουσιώδη ισχυρισμό των Αιτητών, παρατηρείται ότι  τούτος συναρτάται στο ότι ο ίδιος δεχόταν φραστικές επιθέσεις στη χώρα καταγωγής του επειδή ήταν μουσικός (βλ. ερυθρό 141 – 1X του δ.φ.). Ισχυρίστηκε περαιτέρω ότι επρόκειτο για άτομα  προερχόμενα από τη γειτονιά του στον Λίβανο, ωστόσο δεν του προκάλεσαν κανένα επιπρόσθετο πρόβλημα πέρα του ότι του έλεγαν πως η μουσική του είναι «χαράμ» (βλ. ερυθρά 141 – 1Χ, 142 – 2Χ δ.φ.). Ο ισχυρισμός του Αιτητή 1 ταυτίζεται με της Αιτήτριας 2 – συζύγου του καθώς και εκείνη ισχυρίστηκε πως ο πρώτος αλλά και συνολικά η οικογένειά τους είχε βιώσει παρενοχλητική συμπεριφορά λόγω της ενασχόλησής του με την μουσική (βλ. ερυθρό 73 – 5Χ δ.φ.). Κατά την ενώπιον μου διαδικασία ο Αιτητής δεν πρόσθεσε επιπλέον πληροφορίες αναφορικά με τον συγκεκριμένο ισχυρισμόν και επανέλαβε πως δέχθηκε επίθεση και απειλές από θρησκευόμενους καθότι ο ίδιος και η οικογένειά του δεν ανήκουν σε αυτή την κατηγορία πολιτών στην Τρίπολη, όπως η ενασχόλησή του με την μουσική ή το γεγονός ότι η σύζυγός του δεν φοράει χιτζάπ/μαντήλα.

 

Έχοντας εξετάσει ενδελεχώς τα όσα ανέπτυξαν οι Αιτητές σε όλα τα στάδια της διοικητικής και δικαστικής διαδικασίας, επισημαίνω καταρχάς ότι ο Λειτουργός κατέληξε στο ότι ο ισχυρισμός των Αιτητών είναι εσωτερικά αξιόπιστος, χωρίς ωστόσο να συνοδεύσει αυτή τη διαπίστωση με ανάλυση που να τεκμηριώνει πράγματι τα στοιχεία της εσωτερικής συνοχής. Η σχετική αξιολόγησή του παρουσιάζει μεθοδολογική αδυναμία, καθώς επικεντρώνεται σε ζητήματα τα οποία δεν αφορούν την εσωτερική αξιοπιστία αλλά άλλες πτυχές της διαδικασίας, αφήνοντας ουσιαστικά κενό ως προς την εξέταση του κατά πόσο η αφήγηση του Αιτητή 1 είναι συνεπής, λογική και απαλλαγμένη από εσωτερικές αντιφάσεις. Παρότι ο λειτουργός διατυπώνει τυπική αποδοχή του ισχυρισμού, δεν προβαίνει στην αναγκαία αξιολογική εμβάθυνση που απαιτείται για να καθοριστεί αν η εκδοχή των γεγονότων όπως παρουσιάστηκε από τον Αιτητή ανταποκρίνεται στα κριτήρια της εσωτερικής αξιοπιστίας. Δεν εξετάζει, δηλαδή, αν τα αναφερόμενα περιστατικά παρουσιάζουν μεταξύ τους συνοχή, αν διατηρείται η ίδια αφηγηματική γραμμή μεταξύ των συνεντεύξεων, αν οι προσθήκες στοιχείων σε μεταγενέστερο στάδιο υπονομεύουν ή αντίθετα εξηγούνται επαρκώς, και αν το σύνολο της αφήγησης μπορεί λογικά να γίνει αποδεκτό ως ειλικρινές. Έτσι, η αξιολόγηση καταλήγει να είναι περισσότερο τυπική παρά ουσιαστική, στερούμενη της απαιτούμενης ανάλυσης που θα καθιστούσε την κρίση περί εσωτερικής αξιοπιστίας πλήρη και πειστική.

 

Ωστόσο, έχοντας προβεί σε αυτοτελή εξέταση της αφήγησης του Αιτητή, διαπιστώνει ότι ο ισχυρισμός του, όπως αυτός αναπτύχθηκε στις συνεντεύξεις και στην προφορική εξέτασή του, εμφανίζει σταθερότητα στον πυρήνα του. Ο Αιτητής 1 αναφέρει σε όλες τις φάσεις ότι εργαζόταν ως μουσικός και διοργανωτής γάμων, και ότι η δραστηριότητά του αυτή προκαλούσε την έντονη αντίδραση συντηρητικών, θρησκευόμενων ατόμων στην περιοχή όπου διέμενε. Η στοχοποίηση που περιγράφει ακολουθεί μια λογική κλιμάκωση, ξεκινώντας από λεκτικές επιθέσεις και παρενοχλήσεις, προχωρώντας σε καταστροφή περιουσίας και εν συνεχεία σε σωματική βία. Η εσωτερική συνοχή αυτού του αφηγήματος ενισχύεται από το γεγονός ότι ο Αιτητής 1 δεν μεταβάλλει τη βασική εκδοχή του, ούτε παρουσιάζει αντιφάσεις που να καθιστούν το αφήγημα αντιλογικό ή αναξιόπιστο.

 

Η ύπαρξη προοδευτικών προσθηκών, όπως η μεταγενέστερη αναφορά στον πυροβολισμό στο πόδι, δεν φαίνεται να υπονομεύει την αξιοπιστία της αφήγησης. Αντίθετα, ο Αιτητής παρείχε εύλογη εξήγηση για το γεγονός ότι δεν ανέφερε εξαρχής όλα τα περιστατικά, σημειώνοντας ότι κατά την πρώτη συνέντευξη εστίασε στην υγεία του παιδιού του, την οποία θεωρούσε την βασική και πρωταρχική  ανησυχία της οικογένειας. Η αιτιολόγηση αυτή δεν παρουσιάζει ενδογενή αντιφατικότητα, ενώ η σταδιακή αποκάλυψη τραυματικών εμπειριών αποτελεί φαινόμενο που συχνά απαντά σε συνθήκες ψυχολογικής πίεσης. Παράλληλα, η αφήγησή του δεν περιλαμβάνει στοιχεία υπερβολής ή υπερδραματοποίησης, αλλά παραμένει εντός των ορίων του ρεαλισμού. Ο Αιτήτης δεν επιδίδεται σε ισχυρισμούς που υπερβαίνουν αυτό που ο ίδιος παρουσιάζει ως το τοπικό κοινωνικό πλαίσιο, ούτε αποδίδει τις πράξεις σε κρατικούς φορείς ή σε οργανωμένες δομές πέραν αυτών που ο ίδιος γνώριζε. Η επιλογή αυτή ενισχύει την αληθοφάνεια της αφήγησης, καθώς αποφεύγεται η επινόηση περίπλοκων ή υπερβολικά συστηματοποιημένων μηχανισμών δίωξης.

 

Επιπλέον, το αφηγηματικό πλαίσιο που παρουσιάζει ο Αιτητής 1 συνδέεται με γεγονότα που αφορούν την οικογένειά του, όπως η αναφορά ότι ο πατέρας του σκοτώθηκε στο παρελθόν από θρησκευόμενα άτομα εξαιτίας του τρόπου ζωής του. Η σύνδεση αυτή προσδίδει ιστορική συνέχεια στο αφήγημα του Αιτητή, χωρίς να δημιουργεί αντιφάσεις ή να λειτουργεί ως ανεπιτυχής προσπάθεια ενίσχυσης του ισχυρισμού. Αντιθέτως, εντάσσεται αρμονικά σε ένα ευρύτερο αφηγηματικό μοτίβο που περιγράφει μια οικογένεια η οποία βρίσκονταν σε ένταση με συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες λόγω τρόπου ζωής και επαγγελματικών επιλογών.

 

Με βάση τα παραπάνω, η αφήγηση του Αιτητή ως προς τη στοχοποίησή του λόγω της ιδιότητάς του ως μουσικού εμφανίζει υψηλό βαθμό εσωτερικής συνοχής και λογικής αλληλουχίας. Το αφήγημα δεν παρουσιάζει αντιφάσεις που να το καθιστούν προβληματικό· ο πυρήνας του παραμένει αμετάβλητος· οι επιμέρους λεπτομέρειες δεν αναιρούν αλλά εμπλουτίζουν την αρχική εκδοχή· και η συνολική περιγραφή των γεγονότων συμβαδίζει με μια πειστική και ειλικρινή καταγραφή προσωπικών εμπειριών. Ως εκ τούτου, ο εξεταζόμενος ισχυρισμός κρίνεται ως εσωτερικά αξιόπιστος.

 

Ειδικότερα ως προς τον ισχυρισμό περί πυροβολισμού, σημειώνεται ότι ο Αιτητής 1 είχε ήδη από την πρώτη συνέντευξη αναφέρει ότι “τον πυροβόλησαν επειδή έπαιζε μουσική”. Κατά συνέπεια, ο πυρήνας του ισχυρισμού υπήρχε εξ αρχής, ενώ οι λεπτομέρειες που παρατέθηκαν σε μεταγενέστερα στάδια αποτελούν διευκρινιστικές επεκτάσεις επί ενός ήδη παρουσιασμένου γεγονότος και όχι αντιφατικές τροποποιήσεις της αρχικής εκδοχής. Η σταδιακή αποκάλυψη πρόσθετων στοιχείων, όπως η εντόπιση του τραύματος στο πόδι, ο τόπος του περιστατικού και η μετέπειτα ιατρική φροντίδα, δεν δημιουργεί εσωτερική ασυνέπεια, ιδίως δεδομένης της εξήγησης του Αιτητή ότι κατά την πρώτη του συνέντευξη είχε επικεντρωθεί στην κατάσταση της υγείας του τέκνου του. Επιπλέον, η χρήση όπλου εντάσσεται λογικά στην κλιμακούμενη στοχοποίηση που ο ίδιος περιγράφει (λεκτικές απειλές – βανδαλισμοί – σωματική βία – πυροβολισμός), χωρίς να εμφανίζει στοιχεία υπερβολής ή δραματοποίησης. Συνεπώς, η συγκεκριμένη πτυχή της αφήγησης δεν αντιστρατεύεται αλλά ενισχύει τη συνολική εσωτερική συνοχή του ισχυρισμού

 

Όσον αφορά την εξωτερική αξιοπιστία το Δικαστήριο προχώρησε σε έρευνα σε ανεξάρτητες εξωτερικές πηγές πληροφόρησης, από την οποία προκύπτουν τα ακόλουθα:

 

·                Αναφορικά με την αντιμετώπιση προσώπων που ασχολούνται με τη μουσική, άρθρο της  Arab News, το Νοέμβριο του 2024 αναφέρει ότι ο Λίβανος, διαδραμάτισε ιστορικά κεντρικό ρόλο στην καλλιτεχνική σκηνή του αραβικού κόσμου, λειτουργώντας ως ένα ζωντανό κέντρο για τις εικαστικές τέχνες, τη μουσική και το θέατρο, συνδυάζοντας παραδοσιακές και σύγχρονες επιρροές[10]. Η Κεντρική Στατιστική Υπηρεσία του Λιβάνου ανέφερε το 2018 περί τα 13.000 άτομα εργάζονταν σε καλλιτεχνικά επαγγέλματα, αντιπροσωπεύοντας το 0,8% του ενεργού πληθυσμού, ενώ μία έρευνα που διεξήγαγε η Παγκόσμια Τράπεζα υποδηλώνει ότι αυτός ο αριθμός θα μπορούσε στην πραγματικότητα να είναι πιο κοντά στα 75.000 άτομα, που αποτελούν το 4,5% του ενεργού πληθυσμού[11].

 

·                Παρά τα ανωτέρω, έκθεση της Mimeta, ενός οργανισμού που ασχολείται με την προστασία των πολιτιστικών δικαιωμάτων και την ανάπτυξη του πολιτιστικού τομέα μέσω οικονομικής υποστήριξης, οικοδόμησης γνώσεων και επαγγελματικών συμβουλών, η οποία εκδόθηκε τον Απρίλιο του 2025 και πραγματεύεται τη λογοκρισία και την παρενόχληση στην καλλιτεχνική σκηνή του Λιβάνου, αναφέρει: «η ζωντανή καλλιτεχνική σκηνή του Λιβάνου, γνωστή για τον πολιτιστικό της πλούτο και την πολιτική της κριτική, εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις λόγω λογοκρισίας και παρενόχλησης. Καλλιτέχνες, κινηματογραφιστές και ερμηνευτές γίνονται συχνά στόχος αρχών, θρησκευτικών ομάδων και πολιτικών παρατάξεων όταν το έργο τους αγγίζει ευαίσθητα ζητήματα όπως η πολιτική, η θρησκεία ή το φύλο, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Πρόσφατα περιστατικά αποκαλύπτουν επίσης ένα ανησυχητικό μοτίβο καταστολής που απειλεί την καλλιτεχνική ελευθερία στη χώρα. Παρά τις εν λόγω προκλήσεις, η καλλιτεχνική κοινότητα του Λιβάνου παραμένει ανθεκτική. Πρωτοβουλίες όπως η εκστρατεία του Al Joumhouria κατά της ψηφιακής λογοκρισίας καταδεικνύουν καινοτόμους τρόπους παράκαμψης των περιορισμών, ενισχύοντας παράλληλα τις καταπιεσμένες αφηγήσεις. Ωστόσο, η διαφύλαξη της καλλιτεχνικής ελευθερίας απαιτεί συστημικές μεταρρυθμίσεις για την προστασία των δημιουργών από αυθαίρετους νόμους λογοκρισίας και κοινωνικές πιέσεις που απειλούν το έργο τους. Καθώς ο Λίβανος αντιμετωπίζει συνεχιζόμενη πολιτική αστάθεια και οικονομικές κρίσεις, η διασφάλιση της ελευθερίας της έκφρασης θα είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της πλούσιας πολιτιστικής του κληρονομιάς - μιας κληρονομιάς που ευδοκιμεί στην αμφισβήτηση των κανόνων αντί να συμμορφώνεται με αυτούς»^[12] (ελεύθερη μετάφραση Δικαστηρίου).

 

·                Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στην έκθεση του 2025 για το Λίβανο, η οποία πραγματεύεται, συν τοις άλλοις, την ελευθερία έκφρασης κατά τη διάρκεια του 2024, αναφέρει: «Λιβανέζοι δημοσιογράφοι, ακτιβιστές και καλλιτέχνες συνέχισαν να αντιμετωπίζουν αυξανόμενους περιορισμούς από τις λιβανέζικες αρχές και άλλες πολιτικές ομάδες. Τον Μάιο του 2024, οι ανώτατες σουνιτικές και σιιτικές θρησκευτικές αρχές του Λιβάνου υπέβαλαν αγωγές κατά της κωμικού Shaden Fakih, κατηγορώντας την για βλασφημία και υποκίνηση θρησκευτικής διαμάχης σε απάντηση σε ένα αστείο σε μια παράσταση stand-up comedy. Τον Ιανουάριο του 2024, ο δημοσιογράφος Riad Tawk κλήθηκε στο Κεντρικό Τμήμα Ποινικών Ερευνών μετά από αγωγή για δυσφήμιση που άσκησε εναντίον του ο δικαστής Sabouh Sleiman, Γενικός Εισαγγελέας του Λιβάνου. Ο Tawk είχε επικρίνει την απόφαση του Sleiman να αναστείλει το ένταλμα σύλληψης που εκδόθηκε εναντίον του πρώην υπουργού δημοσίων έργων, Youssef Fenianos, στην υπόθεση της έκρηξης στη Βηρυτό. Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, Λιβανέζοι αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του υπηρεσιακού πρωθυπουργού Najib Mikati και της πρώην υπουργού Εσωτερικών Nouhad Machnouk, υπέβαλαν αρκετές αγωγές για δυσφήμιση το 2024 εναντίον αρχών καταπολέμησης της διαφθοράς»[13] (ελεύθερη μετάφραση Δικαστηρίου).

 

Λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των πιο πάνω στοιχείων, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι, παρότι ο Λίβανος διαθέτει ευρεία και ενεργή καλλιτεχνική σκηνή, οι εξωτερικές πηγές τεκμηριώνουν ταυτόχρονα την ύπαρξη στοχοποίησης, παρενόχλησης και κοινωνικών πιέσεων εις βάρος καλλιτεχνών και προσώπων που δραστηριοποιούνται σε συναφή επαγγέλματα, ιδίως όταν η καλλιτεχνική τους έκφραση αγγίζει ζητήματα πολιτικής, θρησκείας ή φύλου.

 

Εντός αυτού του πλαισίου, οι προσωπικές εμπειρίες που επικαλέστηκε ο Αιτητής – συμπεριλαμβανομένων των λεκτικών επιθέσεων, της στοχοποίησης λόγω της μουσικής του δραστηριότητας και της αναφοράς σε πράξη βίας όπως ο πυροβολισμός – δεν μπορούν να επιβεβαιωθούν ευθέως από ανεξάρτητες εξωτερικές πηγές. Ωστόσο, δεν κρίνονται ούτε ως αναντίστοιχες με το κοινωνικό περιβάλλον που περιγράφουν οι πηγές, ούτε ως εξωτερικά απίθανες, δεδομένης της ύπαρξης συντηρητικών και θρησκευτικών ομάδων που, σύμφωνα με τα ίδια τα διαθέσιμα δεδομένα, έχουν κατά καιρούς επιδείξει συμπεριφορές παρεμπόδισης ή καταστολής καλλιτεχνικής δραστηριότητας.

 

Υπό τις συνθήκες αυτές, το Δικαστήριο δεν θεωρεί αναγκαία περαιτέρω έρευνα προς εξακρίβωση των συγκεκριμένων επιμέρους περιστατικών, καθότι η δυνατότητα επαλήθευσής τους μέσω ανεξάρτητων πηγών είναι εκ των πραγμάτων περιορισμένη. Εντούτοις, η ύπαρξη ενός γενικότερου πλαισίου κοινωνικής πίεσης και στοχοποίησης καλλιτεχνών στο Λίβανο τεκμηριώνεται επαρκώς από τις διαθέσιμες εξωτερικές πληροφορίες και κατά τούτο ο ισχυρισμός του Αιτητή 1, κρίνεται ως εσωτερικά και εξωτερικά αξιόπιστος.

 

(γ) Ως προς τον τρίτο ουσιώδη ισχυρισμό

 

Προχωρώ τώρα στην εξέταση του τρίτου ουσιώδους ισχυρισμού του Αιτητή, ήτοι ότι η κατάσταση στη χώρα καταγωγής των Αιτητών είναι έκρυθμη λόγω της σύγκρουσης μεταξύ των Σουνιτών και Σιϊτών μουσουλμάνων (βλ. ερυθρά 140 – 1X και 139 – 2Χ δ.φ.). Η κρίση του αρμόδιου λειτουργού ως προς τον συγκεκριμένο ισχυρισμό παρέμεινε περιορισμένη στο ότι αυτός «κατέστη αποδεκτός» κυρίως λόγω σχετικών πληροφοριών που προέκυψαν από εξωτερική έρευνα. Ωστόσο, η απόφαση δεν συνοδεύεται από αναλυτική εξέταση της αφήγησης των Αιτητών υπό το πρίσμα των κριτηρίων της εσωτερικής αξιοπιστίας. Ο λειτουργός δεν φαίνεται να αξιολόγησε αν η αναφορά σε ένταση μεταξύ Σουνιτών και Σιϊτών προκύπτει με συνοχή και σαφήνεια από το αφήγημα, ούτε αν η περιγραφή της κατάστασης στο Λίβανο έχει εσωτερική λογική σχέση με τα γεγονότα που επικαλούνται οι Αιτητές. Η αξιολόγηση εμφανίζεται, επομένως, μονοδιάστατη και εξαρτημένη από την εξωτερική επιβεβαίωση, χωρίς να προηγείται αυτόνομη ανάλυση της αφήγησης. Η εσωτερική αξιοπιστία βαραίνει τελικά ελάχιστα στην αιτιολογία της διοίκησης, η οποία δεν καταδεικνύει πώς και γιατί η περιγραφή των Αιτητών διαθέτει εσωτερική συνοχή.

 

Ωστόσο, το Δικαστήριο, προχώρησε σε εξέταση της εσωτερικής αξιοπιστίας του ισχυρισμού αυτού των Αιτητών, από την οποία προκύπτει ότι αυτοί παρουσιάζουν την πολιτικο-θρησκευτική ένταση στη χώρα τους ως μέρος του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο κινούνταν καθημερινά και το οποίο επηρέαζε άμεσα τη ζωή τους. Η αναφορά σε συγκρούσεις μεταξύ Σουνιτών και Σιϊτών δεν εμφανίζεται ξαφνικά ούτε ασύνδετα. Αντιθέτως, εντάσσεται αρμονικά στη συνολική περιγραφή των συνθηκών που οι ίδιοι θεωρούσαν επικίνδυνες ή ασταθείς. Η Τρίπολη, ως τόπος καταγωγής τους, παρουσιάζεται στο αφήγημα ως περιοχή με έντονες θρησκευτικές εντάσεις, και η αναφορά αυτή επαναλαμβάνεται με παρόμοιο τρόπο σε περισσότερες από μία συνεντεύξεις. Το αφήγημα, συνεπώς, εμφανίζεται σταθερό, χωρίς να μεταβάλλεται ως προς την ουσία του με την πάροδο του χρόνου.

 

Η συνέπεια αυτή ενισχύεται και από τη διατύπωση του Αιτητή 1 στις συνεντεύξεις, ο οποίος περιγράφει με τρόπο σταθερό την κατάσταση ως «επικίνδυνη» ή «μη βιώσιμη», λόγω των αντιπαραθέσεων των δύο θρησκευτικών ομάδων. Παρότι ο ισχυρισμός δεν συνοδεύεται από λεπτομερή περιστατικά ή βιωμένες εμπειρίες συγκεκριμένης μορφής βίας, αυτό δεν αναιρεί την εσωτερική του αξιοπιστία. Το αφήγημα του Αιτητή 1 δεν παρουσιάζει αντιφάσεις· δεν ισχυρίζεται πότε ότι η περιοχή είναι ασφαλής και πότε ότι είναι επικίνδυνη· ούτε μεταβάλλει την περιγραφή του ανάλογα με το εκάστοτε ερώτημα. Η αφήγησή του κινείται σταθερά στη γραμμή της γενικευμένης ανασφάλειας λόγω θρησκευτικής πόλωσης, και παραμένει εντός της λογικής συνέχειας των όσων περιγράφει.

 

Επιπλέον, η αναφορά στη θρησκευτική ένταση εντάσσεται φυσικά στο γενικότερο αφήγημα των Αιτητών, το οποίο περιλαμβάνει και άλλες μορφές κοινωνικής πίεσης, κυρίως συνδεδεμένες με την παραβατικότητα ή την αυθαιρεσία «φανατικών» ή «θρησκευόμενων» ομάδων. Η σύνδεση ανάμεσα στο προσωπικό βίωμα και στην ευρύτερη περιγραφή της κοινωνικής κατάστασης δίνει στην αφήγηση μια δομή που δεν φαίνεται επινοημένη ή ανακόλουθη, αλλά αντίθετα αποτυπώνει τον τρόπο με τον οποίο ο Αιτητής αντιλαμβανόταν το περιβάλλον του. Αυτή η φυσική σύνδεση αποτελεί στοιχείο που ενισχύει την αληθοφάνεια και τη συνοχή της περιγραφής.

 

Δεν παρατηρείται, τέλος, καμία εσωτερική αντίφαση μεταξύ των δύο Αιτητών ως προς τον συγκεκριμένο ισχυρισμό. Η Αιτήτρια 2 δεν αναιρεί όσα αναφέρει ο σύζυγός της· αντίθετα, κινείται στην ίδια γενική περιγραφή της κατάστασης στη χώρα ως ασταθούς και προβληματικής. Η σύμπτωση αυτή δεν εμφανίζεται εξαναγκασμένη, αλλά εντάσσεται στη συνολική κοινή εκδοχή των συνθηκών διαβίωσής τους.

 

Υπό το φως των ανωτέρω, η αφήγηση των Αιτητών σχετικά με την έκρυθμη κατάσταση στο Λίβανο λόγω των εντάσεων μεταξύ Σουνιτών και Σιϊτών μουσουλμάνων εμφανίζει συνοχή, διατηρεί σταθερό πυρήνα και δεν παρουσιάζει αντιφάσεις που να υπονομεύουν την αξιοπιστία της. Η περιγραφή τους εντάσσεται λογικά στη γενικότερη εικόνα που δίνουν για τη ζωή τους και την αντίληψη του περιβάλλοντος στο οποίο ζούσαν. Ως εκ τούτου, ο τρίτος ουσιώδης ισχυρισμός κρίνεται εσωτερικά αξιόπιστος.

 

Ως προς την εξωτερική αξιοπιστία των ανωτέρω ισχυρισμών, από πηγές πληροφόρησης στις οποίες ανέτρεξε το Δικαστήριο, προκύπτουν τα ακόλουθα σχετικά με τη θρησκευτική διαμάχη μεταξύ των Σιϊτών και των Σουνιτών:

 

·                Αναφορικά με την θρησκευτική ελευθερία στο Λίβανο, η έκθεση του Υπουργείο Εσωτερικών των Η.Π.Α. του 2023 για την χώρα αναφέρει ότι  το Σύνταγμα ορίζει ότι υπάρχει «απόλυτη ελευθερία συνείδησης» και προβλέπει την ελεύθερη άσκηση θρησκευτικών τελετουργιών για όλες τις θρησκευτικές ομάδες, υπό την προϋπόθεση ότι δεν διαταράσσουν τη δημόσια τάξη^[14].  Η ίδια έκθεση, επικαλούμενη στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας του Λιβάνου, μιας ανεξάρτητης εταιρείας δημοσκοπήσεων και έρευνας, αναφέρει ότι το 69,3% του πληθυσμού είναι Μουσουλμάνοι (σε ​​στρογγυλοποιημένα ποσοστά, 31,2% Σουνίτες, 32,2% Σιίτες, 5,5% Δρούζοι, οι οποίοι καταμετρώνται ως Μουσουλμάνοι από τη Στατιστική Υπηρεσία του Λιβάνου, και 0,6% Αλαουίτες και Ισμαηλίτες μαζί) και ότι το 30,5% του πληθυσμού είναι Χριστιανοί^[15].  Παράλληλα, η έκθεση της Egypt Uncovered το Δεκέμβριο του 2024 αναφέρει ότι το Ισλάμ, η μεγαλύτερη θρησκεία στον Λίβανο, ενέχει δύο κύριους κλάδους: Τη σουνιτική μουσουλμανική κοινότητα η οποία κατοικεί κυρίως σε μεγάλες πόλεις όπως η Βηρυτός και η Τρίπολη, καθώς και σε μέρη του βόρειου Λιβάνου, καθώς και τη Σιιτική κοινότητα του Ισλάμ, η οποία συγκεντρώνεται στο Νότιο Λίβανο, την κοιλάδα Μπεκάα και τη νότια Βηρυτό. Πολλοί σιίτες ταυτίζονται με τη Χεζμπολάχ, μια ισχυρή πολιτική και μαχητική ομάδα που συχνά περιγράφεται ως «κράτος εν κράτει» λόγω της σημαντικής επιρροής της στον Λίβανο^[16]

 

·                Αναφορικά με την Τρίπολη, τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής των Αιτητών, έκθεση του Παγκόσμιου Παρατηρητηρίου του 2025 αναφέρει πως ανήκει στις κυρίως συντηρητικές ή ριζοσπαστικά ισλαμικές περιοχές^[17]. Το Ινστιτούτο έρευνας και καινοτομίας του Ηνωμένου Βασιλείου, σε έκθεση του 2022 καταγράφει ότι η Τρίπολη, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Λιβάνου, έχει βιώσει τα τελευταία χρόνια μια σημαντική αύξηση στα επίπεδα βίας^[18].

 

·                Σε σχέση με τον θρησκευτικό εξτρεμισμό, η εξάπλωσή του στο Λίβανο καταγράφεται παλαιόθεν αφού έκθεση της Carnegie Endowment for International Peace του 2014, η οποία πραγματευόταν την εξάπλωσή του στην εν λόγω χώρα, ανέφερε: «Οι Λιβανέζοι πολιτικοί δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο του ισλαμικού ριζοσπαστισμού σε μια χώρα όπου οι Σουνίτες αποτελούν περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού και για δεκαετίες ζουν δίπλα-δίπλα με Σιίτες, Χριστιανούς και άλλες μουσουλμανικές αιρέσεις. Οι τοπικές αναλύσεις συχνά τονίζουν ότι η αύξηση του σουνιτικού εξτρεμισμού στον Λίβανο είναι προϊόν ξένης παρέμβασης, ωστόσο οι ρίζες του σουνιτικού ριζοσπαστισμού είναι τοπικές και βαθιές, καθιστώντας έτσι απίθανο μια στρατιωτική λύση από μόνη της να μειώσει την ελκυστικότητα των εξτρεμιστικών ομάδων»^[19].

 

·                Νεότερη ωστόσο Έκθεση του Jan Daniels (Charles University) η οποία αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του ακαδημαϊκού περιοδικού Taylor and Francis το Μάιο του 2023 και φέρει τον τίτλο «Η απειλή της (έλλειψης) κοινωνικής συνοχής: Πρόληψη του βίαιου εξτρεμισμού στον Λίβανο» αναλύει : «Από τις αρχές της δεκαετίας του 2010, παρατηρείται σταθερή αύξηση των διεθνών πολιτικών που ακολουθούνται στο όνομα της Πρόληψης του Βίαιου Εξτρεμισμού ( εφεξής «ΠΒΕ») στη Μέση Ανατολή και πέραν αυτής. Ο Λίβανος αντιπροσωπεύει μια ενδιαφέρουσα περίπτωση που χρήζει παρεμβάσεων  ΠΒΕ  και προσφέρει μια ευκαιρία να διερευνηθεί η πολιτική των προγραμμάτων που υλοποιούνται στο όνομα της ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής. Ο Λίβανος ήταν ένας από τους πρώτους που υιοθέτησε την ατζέντα ΠΒΕ  μεταξύ των κρατών της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (MENA) και ήταν ιδιαίτερα ανοιχτός σε δωρητές που σχεδίαζαν και υλοποιούσαν προγράμματα ΠΒΕ. Η σύνθετη πολιτική και θρησκευτική σύνθεση της χώρας εμπόδισε μια απλή, απροκάλυπτη εστίαση της ατζέντας στον θρησκευτικό εξτρεμισμό και μάλλον την προσανατόλισε, τουλάχιστον ρητορικά, σε διαφορετικά ζητήματα. Η έλλειψη κοινωνικής συνοχής παρέμενε ένα από τα κύρια προβλήματα της χώρας, το οποίο ομαδοποίησε μια σειρά κοινωνικών ζητημάτων υπό την ετικέτα του ριζοσπαστισμού και του βίαιου εξτρεμισμού»^[20] (ελεύθερη μετάφραση Δικαστηρίου).

 

Ενόψει όλων των πιο πάνω, επιβεβαιώνεται η θρησκευτική διαμάχη μεταξύ των δύο ανωτέρω ομάδων, ωστόσο ουδόλως θεμελιώνεται, κατά την αξιολόγηση είτε της εσωτερικής είτε της εξωτερικής αξιοπιστίας του ισχυρισμού στην περίπτωση των Αιτητών προσωπικά οποιαδήποτε παρελθούσα δίωξη ή στοχοποίηση στα πλαίσια της εν λόγω διαμάχης, στη χώρα καταγωγής τους, λόγω της θρησκείας τους.

 

(γ) Ως προς τον τέταρτο ουσιώδη ισχυρισμό

 

Προχωρώντας τώρα στην εξέταση του τέταρτου ουσιώδους ισχυρισμού των Αιτητών, ήτοι ότι η κατάσταση της υγείας του Κ.Β. τους οδήγησε να εγκαταλείψουν τη χώρα καταγωγής τους  και αναζητήσουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για εκείνον (βλ. ερυθρά 142 – 1Χ, 140, 74 – 1Χ,5Χ, 73 και 67 – 1Χ-3Χ, 6Χ δ.φ.), συμφωνώ με την κατάληξη του Λειτουργού EUAA ότι ο ισχυρισμός αυτός κρίνεται ως εσωτερικά αξιόπιστος.  

 

Μελετώντας τα όσα σχετικά με τούτο ο Αιτητής 1 ανέφερε, παρατηρείται ότι περιέγραψε με σαφήνεια το ιατρικό ιστορικό του ανήλικου υιού του, εστιάζοντας στην επικινδυνότητα της κατάστασης και στην εύθραυστη υγεία του. Αναφέρθηκε στην επέμβαση ανοιχτής καρδιάς στην οποία υποβλήθηκε ο Κ.Β., και περιέγραψε με λεπτομέρεια ότι το τέκνο πάσχει από σύνδρομο Down, καρδιακή ανεπάρκεια και αναπνευστική δυσλειτουργία, ενώ αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα ανάπτυξης και ύπνου. Η περιγραφή αυτή είναι σταθερή και επαναλαμβανόμενη, χωρίς να μεταβάλλεται ή να παρουσιάζει εσωτερικές αντιφάσεις.

 

Η Αιτήτρια 2, κατά τη δική της συνέντευξη, επιβεβαίωσε την κατάσταση της υγείας του Κ.Β., χωρίς να παρεκκλίνει από τα βασικά σημεία που είχε θέσει ο Αιτητής. Η σύμπτωση αυτή των δύο αφηγήσεων ενισχύει σημαντικά την εσωτερική αξιοπιστία, καθώς δείχνει ότι οι Αιτητές περιγράφουν με ομοιογένεια και συνέπεια ένα κοινό και οικείο βίωμα.

 

Κατά την ενώπιόν μου διαδικασία, ο Αιτητής 1 επιβεβαίωσε τις αρχικές του δηλώσεις με τρόπο που διατηρεί την ίδια δομή και λογική αλληλουχία. Συγκεκριμένα, όσον αφορά την υγεία του ανήλικου τέκνου B.K., δήλωσε ότι το παιδί παρακολουθείται συχνά από το Μακάριο Νοσοκομείο, τόσο από καρδιολόγο όσο και, ανά εξάμηνο, στο πλαίσιο της παρακολούθησης του συνδρόμου Down. Επιπλέον, ανέφερε ότι έχουν ήδη προγραμματιστεί δύο επεμβάσεις, μία στις αμυγδαλές και μία στα γεννητικά όργανα, γεγονός το οποίο συνάδει με τη σοβαρότητα της κατάστασης που περιγράφει και επιβεβαιώνει τον σταθερό χαρακτήρα του αφήγηματός του.

 

Ο Αιτητής 1 περιέγραψε επίσης τη φαρμακευτική αγωγή και την παροχή οξυγόνου που λαμβάνει ο ανήλικος, αναφέροντας ότι αυτά του χορηγούνται από την Κυπριακή Δημοκρατία. Η αναφορά αυτή εντάσσεται οργανικά στην ευρύτερη αφήγηση περί συνεχών και εξειδικευμένων ιατρικών αναγκών. Παράλληλα, ισχυρίστηκε ότι, σε ενδεχόμενη επιστροφή στο Λίβανο, ο Κ.Β. δε θα έχει πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Και αυτή η δήλωση παρουσιάζεται ως φυσική συνέχεια των όσων είχε ήδη περιγράψει ως προς τις ανεπαρκείς δυνατότητες και τη δυσκολία εξασφάλισης φροντίδας στη χώρα καταγωγής.

 

Το σύνολο των ανωτέρω συνθέτει μια αφήγηση ιδιαίτερα συνεκτική. Οι περιγραφές των Αιτητών είναι συγκεκριμένες, λεπτομερείς και επαναλαμβάνονται με συνέπεια σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. Δεν παρατηρούνται εσωτερικές αντιφάσεις ούτε μεταβολές που να υπονομεύουν την αληθοφάνεια. Η ροή της αφήγησης είναι λογική: ξεκινά από την περιγραφή της σοβαρής και πολύπλοκης κατάστασης υγείας του παιδιού, συνεχίζει με τις δυσκολίες στην κάλυψη των αναγκών του στη χώρα καταγωγής και οδηγεί στην απόφαση αναζήτησης θεραπείας στο εξωτερικό, χωρίς απότομες ασυνέχειες ή ανακόλουθα στοιχεία.

 

Υπό το φως των πιο πάνω, η αφήγηση των Αιτητών για το ότι εγκατέλειψαν τη χώρα καταγωγής τους λόγω της ανάγκης εξασφάλισης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης του Κ.Β. παρουσιάζει σαφή λογική αλληλουχία, σταθερότητα και έλλειψη αντιφάσεων. Ο ισχυρισμός τους, ως προς την εσωτερική του διάσταση, κρίνεται συνεπής, λεπτομερής και ουσιαστικά αξιόπιστος.

 

Σε σχέση με τον ισχυρισμό των Αιτητών για τα προβλήματα υγείας και του έτερου υιού Β.Ζ. ο Αιτητής 1 απαντώντας στα ερωτήματα του Δικαστηρίου ανέφερε πως αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα με αλλεργίες και τα νεφρά του, ενώ του χορηγούνται ενέσεις οι οποίες είναι απαραίτητες για την υγεία του. Η εσωτερική αξιοπιστία του Αιτητή κρίνεται συνολικά ως ικανοποιητική για τη θεμελίωση της κατάστασης της υγείας των τέκνων τους.

 

Ως προς την εξωτερική αξιοπιστία των ανωτέρω ισχυρισμών του Αιτητή, αρχικά σημειώνω ότι τα έγγραφα που προσκομίσθηκαν κατά τη διοικητική και δικαστική διαδικασία, όπως αυτά καταγράφηκαν παραπάνω, υποστηρίζουν τις σχετικές με τον τέταρτο ισχυρισμό των Αιτητών δηλώσεις, ήτοι την κατάσταση της υγείας των τέκνων τους. Περαιτέρω, η εξωτερική αξιοπιστία του εν λόγω ισχυρισμός δε δύναται να αξιολογηθεί με βάση πληροφορίες αντληθείσες από ανεξάρτητες πηγές πληροφόρησης λόγω του προσωπικού του χαρακτήρα του.

 

Η αξιολόγηση των προνοιών του άρθρου 3 του περί Προσφύγων Νόμου

 

Έχοντας πλέον αξιολογήσει τα δεδομένα της παρούσας περίπτωσης και εξακριβώσει τα πραγματικά περιστατικά που την περιβάλλουν, προχωρώ στη νομική αξιολόγηση των προϋποθέσεων χορήγησης διεθνούς προστασίας και κατά πόσο αυτές πληρούνται στην υπό αναφορά υπόθεση, λαμβάνοντας υπόψη τους αποδεκτούς ουσιώδεις ισχυρισμούς. Σε αυτά τα πλαίσια, δέον να εξεταστεί κατά πόσο στην περίπτωση των Αιτητών υφίσταται βάσιμος και δικαιολογημένος φόβος δίωξης (σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 3(1) του περί Προσφύγων Νόμου), αλλά και να εκτιμηθεί κατά πόσο με την επιστροφή του στη χώρα καταγωγής, θα αντιμετωπίσουν δίωξη ή πραγματικό κίνδυνο σοβαρής βλάβης (στα πλαίσια των άρθρων 3Γ και 19 του περί Προσφύγων Νόμου).

 

Με βάση δε, τα εξατομικευμένα και αντικειμενικά στοιχεία, ως προκύπτουν από το προσωπικό τους προφίλ και περιστάσεις (που έγιναν αποδεκτά), προκύπτει ότι ο Αιτητής 1 είναι ενήλικο πρόσωπο, φοίτησε τα πρώτα 2 χρόνια της βασικής εκπαίδευσης, καθότι συνέβαιναν βίαια περιστατικά στο σχολείο του και φοβόταν. Ως προς την εργασιακή του εμπειρία, εργάστηκε σε διάφορους τομείς από όταν σταμάτησε το σχολείο και έπειτα, ενώ για εργασία είχε μεταβεί και στη Ρωσία περί το 2016 για περίπου 15 ημέρες. Ο Αιτητής 1 δε παρουσίασε κανένα σημείο ευαλωτότητας ή ιδιαίτερα ζητήματα υγείας, με ικανότητα να εργαστεί, καθώς και με οικογενειακό/συγγενικό δίκτυο στην περιοχή καταγωγής του (μητέρα και αδέλφια). Σχετικά με την Αιτήτρια 2 είναι ενήλικη, φοίτησε τα πρώτα 6 χρόνια της βασικής εκπαίδευσης, καθότι συνέβαιναν βίαια περιστατικά στο σχολείο του και επίσης έπρεπε να φροντίσει την οικογενειακή οικία όταν απεβίωσε η μητέρα της. Η Αιτήτρια 2 ασχολούνταν με την φροντίδα της οικογενειακής οικίας στο τόπο καταγωγής της. Κανένα άλλο σημείο ευαλωτότητας ή ιδιαίτερα ζητήματα υγείας δεν παρουσιάζεται στα λεγόμενα της Αιτήτρια, με ικανότητα να εργαστεί, καθώς και με οικογενειακό/συγγενικό δίκτυο στην περιοχή καταγωγής του (πατέρας και αδέλφια). Οι Αιτητές έχουν 3 τέκνα εκ των οποίων, το τέκνο 1 (B.Z.) είναι πλέον ενήλικας (γεννηθείς το 2005), το τέκνο 2 (B.M.) είναι ηλικίας 16 ετών (γεννηθείσα το 2009) και το τέκνο 3 (B.K.) είναι ηλικίας 10 ετών (γεννηθείς το 2015), τα οποία γεννήθηκαν στην Τρίπολη του Λίβανου και εγκατέλειψαν τη χώρα καταγωγής του μαζί με τους γονείς τους.

 

Στο σημείο αυτό, χρήσιμη είναι η παράθεση των προνοιών του άρθρου 3(1) του περί Προσφύγων Νόμου, δυνάμει του οποίου: «3.-(1) Ως πρόσφυγας αναγνωρίζεται το πρόσωπο που, λόγω βάσιμου φόβου καταδίωξης του για λόγους φυλετικούς, θρησκευτικούς, ιθαγένειας ή ιδιότητας μέλους συγκεκριμένου κοινωνικού συνόλου ή πολιτικών αντιλήψεων, είναι εκτός της χώρας της ιθαγενείας του και δεν είναι σε θέση, ή, λόγω του φόβου αυτού, δεν είναι πρόθυμο, να χρησιμοποιήσει την προστασία της χώρας αυτής […]».

 

Καταρχάς, όσον αφορά τον πρώτο ουσιώδη ισχυρισμό, ήτοι την ταυτότητα, την καταγωγή, τον τόπο διαμονής, τα ατομικά στοιχεία και τις προσωπικές περιστάσεις των Αιτητών, φρονώ πως τα στοιχεία αυτά, αυτοτελώς, δεν συνδέονται με κανέναν νόμιμο λόγο δίωξης. Δεν προκύπτει από αυτά ούτε ότι οι Αιτητές ανήκουν σε ευάλωτη ή στοχοποιημένη κοινωνική ομάδα, ούτε ότι η ταυτότητά τους τούς καθιστά αντικείμενο αντιπαλότητας κάποιας θρησκευτικής ή φυλετικής ομάδας. Η αποδοχή του ισχυρισμού αυτού απλώς περιγράφει το υπόβαθρο των Αιτητών χωρίς να συμβάλλει νομικά στην υπαγωγή τους στο καθεστώς πρόσφυγα.

 

Ο δεύτερος ουσιώδης ισχυρισμός των Αιτητών αφορά την προβαλλόμενη στοχοποίηση του Αιτητή 1 λόγω της ιδιότητάς του ως μουσικού και την επίκληση φραστικών επιθέσεων ή παρενοχλήσεων από θρησκευόμενα άτομα στην περιοχή κατοικίας του. Στο επίπεδο εσωτερικής αξιοπιστίας, ο ισχυρισμός αυτός κρίθηκε αποδεκτός, δεδομένου ότι οι περιγραφές του Αιτητή παρουσιάζουν συνοχή, συνέπεια και επαναληπτικότητα ως προς το είδος των περιστατικών στα οποία αναφέρθηκε. Ωστόσο, το γεγονός ότι ένας ισχυρισμός καθίσταται εσωτερικά αξιόπιστος δεν σημαίνει αυτομάτως ότι στοιχειοθετεί «δίωξη» για λόγους που εμπίπτουν στην προστασία του προσφυγικού καθεστώτος, αλλά απαιτεί περαιτέρω εξέταση της αντικειμενικής του διάστασης και της σύνδεσής του με έναν από τους λόγους δίωξης του άρθρου 3.

 

Ως προς τον ενδεχόμενο λοιπόν κίνδυνο στοχοποίησης ή δίωξης του Αιτητή 1 λόγω της ενασχόλησής του με τη μουσική σε περίπτωση επιστροφής του στον Λίβανο, δέον να εξεταστεί η υφιστάμενη κατάσταση στη χώρα γενικότερα και ειδικότερα στον τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής του, την πόλη της Τρίπολης. Από την έρευνα του Δικαστηρίου που παρατέθηκε ανωτέρω αναφορικά με τον δεύτερο ισχυρισμός, προέκυψε ότι στο Λίβανο έχουν καταγραφεί περιστατικά στοχοποίησης καλλιτεχνών που, μέσω του έργου τους, θίγουν ζητήματα πολιτικής, θρησκείας ή φύλου, δηλαδή ζητήματα τα οποία θεωρούνται κοινωνικά ευαίσθητα ή προσβλητικά από φανατικές ομάδες. Οι περιπτώσεις αυτές αφορούν, όμως, κατά βάση καλλιτεχνική δημιουργία με κριτικό ή ανατρεπτικό περιεχόμενο, όπου το έργο καθίσταται το ίδιο αντικείμενο αντιπαράθεσης.

 

Βάσει των δεδομένων της παρούσας υπόθεσης, δεν προκύπτουν ιδιαίτερα στοιχεία στην περίπτωση του Αιτητή 1 που να προσδίδουν ένταση ή σοβαρότητα σε έναν ενδεχόμενο κίνδυνο δίωξης στο μέλλον λόγω της μουσικής του. Ο Αιτητής 1 δεν ανέφερε ότι το έργο του είχε ποτέ πολιτικό, θρησκευτικό ή κοινωνικά προκλητικό χαρακτήρα, ούτε ότι η μουσική του αποσκοπούσε στην ευαισθητοποίηση ή κινητοποίηση του κοινού σε επίμαχα ζητήματα. Αντιθέτως, ο ίδιος περιέγραψε τη δραστηριότητά του ως ψυχαγωγική, αναφέροντας ότι έπαιζε μουσική σε γάμους και κοινωνικές εκδηλώσεις. Επομένως, η ενασχόλησή του δεν φαίνεται να εμπίπτει στις κατηγορίες εκείνες που έχουν οδηγήσει, σε κάποιες περιπτώσεις, σε στοχοποίηση καλλιτεχνών.

 

Επιπλέον, ο ίδιος ο Αιτητής 1 δήλωσε ότι δεν διατηρεί πλέον το κατάστημα όπου έπαιζε μουσική, καθώς το πώλησε πριν από την αναχώρησή του από τη χώρα καταγωγής του, μεταξύ άλλων για να χρηματοδοτήσει τη θεραπεία του υιού του. Το γεγονός αυτό καθιστά ακόμη λιγότερο πιθανή οποιαδήποτε στοχοποίηση στο μέλλον, αφού ο Αιτητής 1 δεν συνεχίζει την επαγγελματική δραστηριότητα που, κατά τους ισχυρισμούς του, προκάλεσε τις προγενέστερες εντάσεις.

 

Συνολικά, ακόμη και αν γίνει δεκτό ότι ο Αιτητής 1 αντιμετώπισε περιστασιακές παρενοχλήσεις στο παρελθόν λόγω της επαγγελματικής του δραστηριότητας, τα στοιχεία αυτά δεν συνάγουν ότι η μουσική του ενασχόληση τον καθιστά πρόσωπο ενδιαφέροντος για οργανωμένες ομάδες, ούτε ότι υφίσταται πραγματικός κίνδυνος στοχοποίησης ή δίωξης σε περίπτωση επιστροφής του. Αντιθέτως, τα περιστατικά εμφανίζονται να έχουν περιορισμένο χαρακτήρα, να συνδέονται με συγκεκριμένα άτομα της γειτονιάς του και όχι με συστηματική δράση, ενώ η παύση της επαγγελματικής του δραστηριότητας αποδυναμώνει ακόμη περισσότερο τον ισχυρισμό περί μελλοντικού κινδύνου. Ως εκ τούτου, ο εν λόγω ισχυρισμός, παρά την εσωτερική του αξιοπιστία, δεν αναδεικνύεται ως ικανός να στοιχειοθετήσει μελλοντική στοχοποίηση ή δίωξη για λόγους που θα μπορούσαν να υπαχθούν στο προσφυγικό καθεστώς.

 

Σε σχέση με τον ειδικό ισχυρισμό του Αιτητή 1 ότι υπήρξε θύμα πυροβολισμού από θρησκευόμενο άτομο λόγω της μουσικής του δραστηριότητας, το Δικαστήριο, πέραν της εσωτερικής αξιοπιστίας του ισχυρισμού, οφείλει να εξετάσει κατά πόσο το γεγονός αυτό συνιστά ή μπορεί να θεωρηθεί ένδειξη δίωξης κατά την έννοια του άρθρου 3 του περί Προσφύγων Νόμου.

 

Παρά το ότι ο Αιτητής έκανε ήδη από την πρώτη του συνέντευξη αναφορά σε προηγούμενη επίθεση με πυροβολισμό, η εξωτερική επιβεβαίωση του συγκεκριμένου περιστατικού δεν κατέστη εφικτή. Οι ανεξάρτητες πηγές που τέθηκαν υπόψη του Δικαστηρίου δεν καταγράφουν μοτίβο συστηματικών ένοπλων επιθέσεων κατά μουσικών ή προσώπων που ασκούν αντίστοιχες δραστηριότητες, ούτε αναδεικνύουν την ύπαρξη οργανωμένων θρησκευτικών ομάδων στην Τρίπολη που να επιδίδονται σε τέτοιου είδους βίαιες ενέργειες.

 

Αντιθέτως, οι πηγές περιγράφουν ένα πλαίσιο στο οποίο καλλιτέχνες μπορεί να αντιμετωπίσουν παρενοχλήσεις, κοινωνικές πιέσεις ή λογοκρισία, όταν το έργο τους θίγει πολιτικά ή θρησκευτικά ευαίσθητα θέματα. Το πλαίσιο αυτό, αν και δεν αποκλείει την πιθανότητα μεμονωμένων βίαιων περιστατικών από άτυπες ή φανατικές ομάδες, δεν επαρκεί για να συναχθεί ότι ο πυροβολισμός που περιγράφει ο Αιτητής εντάσσεται σε ευρύτερο μοτίβο δίωξης συνδεδεμένης με έναν από τους αναγνωρισμένους λόγους δίωξης.

Επιπλέον, ακόμη και αν το περιστατικό έλαβε χώρα όπως το περιέγραψε ο Αιτητής, δεν προκύπτει ότι οι δράστες είχαν τη δυνατότητα ή την πρόθεση να τον εντοπίσουν και να τον βλάψουν συστηματικά στο μέλλον, ιδίως μετά την παύση της επαγγελματικής του δραστηριότητας και την πώληση του καταστήματός του. Ούτε προκύπτει ότι το συμβάν αποτέλεσε μέρος οργανωμένης ή διαρκούς στοχοποίησης, ούτε ότι ο Αιτητής συνδέεται με χαρακτηριστικά που να τον καθιστούν πρόσωπο ενδιαφέροντος για συγκεκριμένη ομάδα.

 

Ενόψει των ανωτέρω, το εν λόγω περιστατικό – ακόμη και εάν θεωρηθεί ότι συνέβη – δεν ανέρχεται στο επίπεδο σοβαρότητας, συστηματικότητας ή αιτιώδους συνάφειας με λόγο δίωξης που απαιτεί ο νόμος για την αναγνώριση προσφυγικού καθεστώτος. Αντιθέτως, εκλαμβάνεται ως μεμονωμένο επεισόδιο βίας, συνδεόμενο με τοπικές εντάσεις και όχι με πράξη δίωξης κατά την έννοια της Σύμβασης της Γενεύης.

 

Ακολούθως, όσον αφορά τον τρίτο ουσιώδη ισχυρισμό των Αιτητών, αναφορικά με την επίκληση της έκρυθμης κατάστασης που επικρατεί στη χώρα καταγωγής τους λόγω των εντάσεων και συγκρούσεων μεταξύ Σουνιτών και Σιϊτών Μουσουλμάνων, επισημαίνεται ότι σε επίπεδο εσωτερικής αξιοπιστίας, αυτός έγινε αποδεκτός, καθότι ο Αιτητής προσέφερε σταθερές και μη αντιφατικές αναφορές σχετικά με τη γενική αίσθηση ανασφάλειας που επικρατεί στην περιοχή της Τρίπολης, ενώ και οι εξωτερικές πηγές που εξετάστηκαν από την Υπηρεσία Ασύλου επιβεβαίωσαν την ύπαρξη θρησκευτικών εντάσεων χαμηλής έως μέσης έντασης στον Λίβανο.

 

Ωστόσο, η αποδοχή της γενικής κατάστασης ως πραγματικού γεγονότος δεν αρκεί για τη θεμελίωση βάσιμου φόβου δίωξης των Αιτητών για θρησκευτικούς λόγους κατά την έννοια της Σύμβασης της Γενεύης και του άρθρου 3(1) του περί Προσφύγων Νόμου. Κρίνεται συνεπώς απαραίτητο να αξιολογηθεί κατά πόσον ο εν λόγω ισχυρισμός συνδέεται με εξατομικευμένο κίνδυνο δίωξης για τους Αιτητές ή/και τα μέλη της οικογένειάς τους.

 

Ενώ οι εξωτερικές πηγές επιβεβαιώνουν ότι ο Λίβανος αντιμετωπίζει κατά καιρούς επεισόδια θρησκευτικού εξτρεμισμού ή εντάσεων μεταξύ Σουνιτών και Σιϊτών, ο Αιτητής 1 δεν αναφέρθηκε σε κανένα στάδιο της διαδικασίας σε παρελθούσα πράξη δίωξης που να τελέστηκε εις βάρος του ίδιου ή της οικογένειάς του λόγω των θρησκευτικών του πεποιθήσεων ή της ένταξής του σε συγκεκριμένη θρησκευτική ομάδα. Ούτε περιέγραψε κάποια στοχευμένη συμπεριφορά που να αποδεικνύει ότι αποτέλεσε στόχο θρησκευτικής εχθρότητας. Αντιθέτως, ο ίδιος ο Αιτητής 1 διευκρίνισε ότι τόσο εκείνος όσο και τα άτομα που –κατά τους ισχυρισμούς του– του δημιούργησαν προβλήματα, ανήκουν στη Σουνιτική θρησκευτική κοινότητα. Επιπλέον, δήλωσε ότι δεν έχει αναγνωρίσει κάποια συγκεκριμένη θρησκευτική ομάδα που να τον έχει στοχοποιήσει ούτε ανέφερε περιστατικά παρενόχλησης ή απειλών με σαφή θρησκευτικό κίνητρο.

 

Λαμβάνεται επίσης υπ’ όψιν ότι δεν δήλωσε πως ανήκε ή ότι είχε ταυτιστεί με κάποιο συγκεκριμένο δόγμα ή παρακλάδι του Ισλάμ με τρόπο που θα μπορούσε να τον καταστήσει ευάλωτο ή ορατό στόχο αντιπαλότητας. Ούτε προέκυψε ότι ανέπτυξε δημόσια θέση, συμπεριφορά ή δραστηριότητα η οποία θα μπορούσε να θεωρηθεί προσβλητική ή εχθρική για κάποιο θρησκευτικό στοιχείο, ώστε να θεμελιώνεται προσωπική και εξατομικευμένη έκθεση σε κίνδυνο.

 

Συνεπώς, ακόμη και αν γίνει δεκτό ότι η θρησκευτική ένταση στη χώρα καταγωγής του αποτελεί υπαρκτό φαινόμενο, ο ισχυρισμός αυτός δεν αναδεικνύεται ως ικανός να στοιχειοθετήσει φόβο δίωξης των Αιτητών για θρησκευτικούς λόγους. Τα περιστατικά που περιγράφονται είναι γενικού και όχι εξατομικευμένου χαρακτήρα, αναφέρονται σε μια ευρύτερη κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα και όχι σε προσωπική στοχοποίηση των Αιτητών, ενώ απουσιάζουν πλήρως οποιαδήποτε αποδεικτικά στοιχεία ή αναφορές που να συνδέουν τους ίδιους με συγκεκριμένη απειλή ή δίωξη θρησκευτικής φύσεως.

 

Ως εκ τούτου, μολονότι ο ισχυρισμός αυτός κρίθηκε εσωτερικά αξιόπιστος ως προς την περιγραφή της γενικής κατάστασης στη χώρα, δεν θεμελιώνει, ούτε άμεσα ούτε έμμεσα, βάσιμο και δικαιολογημένο φόβο δίωξης των Αιτητών για θρησκευτικούς λόγους υπό το πρίσμα του προσφυγικού δικαίου.

 

Τέλος, αναφορικά με τον τέταρτο αποδεκτό ισχυρισμό,  ήτοι την αναχώρηση από τον Λίβανο λόγω της σοβαρής κατάστασης υγείας του Κ.Β., επισημαίνεται ότι η ανάγκη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και η ανεπάρκεια του συστήματος υγείας στη χώρα καταγωγής δεν εμπίπτουν στους λόγους παροχής προσφυγικού καθεστώτος. Η Σύμβαση της Γενεύης δεν καλύπτει περιπτώσεις όπου το άτομο εγκαταλείπει τη χώρα του για να εξασφαλίσει καλύτερη θεραπεία ή πρόσβαση σε φάρμακα. Η νομολογία σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι σταθερή ότι ακόμη και σοβαρές ιατρικές ανάγκες δεν θεμελιώνουν προσφυγικό καθεστώς, ελλείψει δίωξης. Δεν αποδεικνύεται ότι οι Αιτητές στερήθηκαν θεραπείας λόγω φυλής, θρησκείας, κοινωνικής ομάδας ή πολιτικών πεποιθήσεων. Η δυσλειτουργία του συστήματος υγείας δεν συνδέεται με κανένα από τους νόμιμους λόγους δίωξης. Συνεπώς, ούτε ο τέταρτος ισχυρισμός μπορεί να οδηγήσει σε αναγνώριση καθεστώτος πρόσφυγα.

 

Αξιολογώντας όλους τους αποδεκτούς ισχυρισμούς έναν προς έναν, προκύπτει ότι κανένας τους δεν εμπίπτει στους λόγους του άρθρου 3(1) του περί Προσφύγων Νόμου και της Σύμβασης της Γενεύης. Ούτε η ιδιότητα του Αιτητή 1 ως μουσικού, ούτε οι θρησκευτικές εντάσεις στη χώρα, ούτε τα ιατρικά προβλήματα του τέκνου, ούτε τα προσωπικά δεδομένα των Αιτητών συνδέονται με «δίωξη» λόγω προστατευόμενου χαρακτηριστικού. Ακόμη και αν ληφθούν όλα ως απολύτως αληθή, δεν παράγουν την απαιτούμενη νομική βάση για αναγνώριση προσφυγικού καθεστώτος.

 

Η αιτία φυγής των Αιτητών –η ανάγκη για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και η οικονομική/υγειονομική κρίση στο Λίβανο–δεν συνιστά φόβο δίωξης κατά την έννοια της Σύμβασης. Ως εκ τούτου, δε δικαιολογείται υπαγωγή τους στο προσφυγικό καθεστώς.

 

Εξέταση των προϋποθέσεων της συμπληρωματικής/επικουρικής προστασίας.

 

Εν συνεχεία, αναφορικά με την εξέταση του κατά πόσο υπάρχει δυνατότητα υπαγωγής των Αιτητών στο καθεστώς της συμπληρωματικής προστασίας, ως αυτό καθορίζεται από το άρθρο 19, εδάφια (1) και (2), του περί Προσφύγων Νόμου.

 

Σύμφωνα με το άρθρο 19 του Νόμου Περί Προσφύγων, το καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας αναγνωρίζεται σε οποιοδήποτε αιτητή «ο οποίος δεν αναγνωρίζεται ως πρόσφυγας ή σε οποιοδήποτε Αιτητή του οποίου η Αίτηση σαφώς δε βασίζεται σε οποιουσδήποτε από τους λόγους του εδαφίου (1) του άρθρου 3, αλλά σε σχέση με τον οποίο υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να πιστεύεται ότι, εάν επιστρέψει στη χώρα ιθαγένειας του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη και δεν είναι σε θέση ή, λόγω του κινδύνου αυτού, δεν είναι πρόθυμος να θέσει τον εαυτό του υπό την προστασία της χώρας αυτής».

 

Με βάση τα στοιχεία του φακέλου, τους ισχυρισμούς των Αιτητών κατά την υποβολή της αίτησης τους για διεθνή προστασία σε συνδυασμό με το προφίλ τους, κρίνεται ότι δεν προκύπτει πιθανότητα οι Αιτητές ή τα τέκνα τους, να αντιμετωπίσουν κίνδυνο θανατικής ποινής ή εκτέλεσης [άρθρο 19 (2) (α) του Νόμου Περί Προσφύγων].

 

Προχωρώντας τώρα στην εξέταση του αιτήματος των Αιτητών υπό το πρίσμα της συμπληρωματικής προστασίας δυνάμει των άρθρων 19(2) (β) και (γ) του περί Προσφύγων Νόμου, τα οποία ενσωματώνουν τα άρθρα 15(β) και (γ) της Οδηγίας  2011/95/ΕΕ, κρίνεται απαραίτητη η παραπομπή σε πληροφορίες που αντλούνται από εξωτερικές πηγές πληροφόρησης, αναφορικά με ποικίλα ζητήματα που απαιτείται όπως εξεταστούν, υπό το φως των δεδομένων της υπό κρίση υπόθεσης. Συγκεκριμένα:

 

Αναφορικά με τις συνθήκες τις οποίες αντιμετωπίζουν τα παιδιά στο Λίβανο:

 

·                Έκθεση της Unicef του 2025 αναφέρει ότι τα παιδιά υφίστανται το βαρύ τίμημα της σύγκρουσης με το Ισραήλ , η οποία κλιμακώθηκε σε όλη τη χώρα το 2024. H  επιδείνωση βασικών συστημάτων υποστήριξης για τα παιδιά - όπως τα ασφαλή μαθησιακά περιβάλλοντα και η πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, διατροφή και καθαρό νερό - οδήγησε σε αυξημένους κινδύνους εκμετάλλευσης, εμπόδια στην επεξεργασία συναισθηματικού τραύματος και σημαντικές προκλήσεις για τη γνωστική και κοινωνική τους ανάπτυξη^[21]. Οι επιπτώσεις της σύγκρουσης που κλιμακώθηκε σε ολόκληρο τον Λίβανο το 2023-2024 εξακολουθούν να γίνονται αισθητές από τα παιδιά και τις οικογένειες το 2025. Η εκεχειρία, η οποία αρχικά συμφωνήθηκε να διαρκέσει έως τις 27 Ιανουαρίου 2025, παρατάθηκε έως τις 18 Φεβρουαρίου 2025, με τακτικές αναφορές για παραβιάσεις των όρων της, συμπεριλαμβανομένων 58 αμάχων που σκοτώθηκαν, και συνεχείς περιορισμούς στην επιστροφή των κατοίκων των χωριών του Λιβάνου κοντά στη Μπλε Γραμμή. Μέχρι το τέλος Ιανουαρίου 2025, περισσότεροι από 103.000 άνθρωποι παρέμεναν εσωτερικά εκτοπισμένοι (IDPs) — 70% παιδιά και γυναίκες — ενώ πάνω από 883.000 IDPs είχαν αρχίσει να επιστρέφουν στα σπίτια τους.^[22] Μετά από δύο χρόνια υπηρεσιακής διακυβέρνησης, ο Λίβανος σχημάτισε νέα κυβέρνηση τον Φεβρουάριο 2025, με νέο Πρωθυπουργό και Πρόεδρο. Η χώρα όμως συνεχίζει να αντιμετωπίζει στρατιωτικές εντάσεις, οικονομική κρίση και εκτεταμένες ζημιές σε υποδομές. Έχουν καταστραφεί τουλάχιστον 14 σχολεία, πάνω από 100 έχουν σοβαρές ζημιές και 40 νοσοκομεία έχουν διακόψει τη λειτουργία τους. Σύμφωνα με Ταχεία Αξιολόγηση της UNICEF (Ιανουάριος 2025), το 45% των νοικοκυριών μείωσε δαπάνες υγείας, το 30% δαπάνες εκπαίδευσης και το 33% δεν βρίσκει φάρμακα για τα παιδιά. Παρά την εκεχειρία, 1 στα 4 παιδιά (25%) παραμένει εκτός σχολείου — πριν από αυτήν, το ποσοστό ήταν 65%^[23]. Η UNICEF συνεργάζεται με το Υπουργείο Κοινωνικών Υποθέσεων και άλλους φορείς για να προωθήσει μακροπρόθεσμες αλλαγές που προστατεύουν τα δικαιώματα των παιδιών και μειώνουν την ευαλωτότητα παιδιών και γυναικών στην εκμετάλλευση και τη βία. Ανταποκρινόμενη στις πρόσφατες κρίσεις και συγκρούσεις, παρέχει ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε όλη τη χώρα — μόνο τον Ιανουάριο 2025 υποστηρίχθηκαν 19.670 παιδιά και φροντιστές^[24].

 

·                Σύμφωνα με την έκθεση του ΓΓ του ΟΗΕ (Ιούνιος 2025), το 2024 στο Λίβανο επιβεβαιώθηκαν 669 σοβαρές παραβιάσεις εις βάρος 628 παιδιών. Στρατολογήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν 76 αγόρια από διάφορες ένοπλες ομάδες, ενώ έξι συνελήφθησαν από τις αρχές και τέσσερα αφέθηκαν ελεύθερα. Επιπλέον, 234 παιδιά σκοτώθηκαν και 327 ακρωτηριάστηκαν, κυρίως από εκρηκτικά σε κατοικημένες περιοχές. Καταγράφηκαν επίσης 32 επιθέσεις σε σχολεία και νοσοκομεία, αποδιδόμενες στις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις, με θύματα και μέλη του υγειονομικού προσωπικού.^[25].

 

·                Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ αναφέρει ότι το 2024 ο Λίβανος αντιμετώπισε οξεία κρίση προστασίας παιδιών λόγω οικονομικής κατάρρευσης, εκτοπισμού και συγκρούσεων. Καταγράφηκαν 11.318 περιστατικά διαχείρισης (39% κορίτσια), με πάνω από το 55% να θεωρείται υψηλού κινδύνου, ενώ μόλις το 9,7% παραπέμφθηκε στη Δικαιοσύνη. Η αυξημένη ανάγκη συνδυάστηκε με μειωμένη ικανότητα των κρατικών και μη κυβερνητικών υπηρεσιών να ανταποκριθούν. Τα περισσότερα περιστατικά (3.333) καταγράφηκαν στη Βηρυτό και το Όρος Λίβανος, ενώ ακολούθησαν το Βόρειο Κυβερνείο[26] και κυβερνείο Άκαρ με 2.933 περιστατικά^[27].

 

Αναφορικά με την πρόσβαση στην εκπαίδευση:

 

·                η ΜΚΟ Right to Education σημειώνει ότι, σύμφωνα με τον νόμο, όλα τα παιδιά στον Λίβανο πρέπει να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση χωρίς διακρίσεις. Ο νόμος 220/2000 κατοχυρώνει το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρίες στην εκπαίδευση και την υγεία και προβλέπει ειδική επιτροπή για τη βελτίωση των συνθηκών φοίτησης. Στην πράξη όμως, τα παιδιά με αναπηρίες συχνά αντιμετωπίζουν σημαντικά υλικοτεχνικά, κοινωνικά και οικονομικά εμπόδια, με αποτέλεσμα υποβαθμισμένη σχολική εμπειρία — ή αδυναμία εγγραφής^[28].

 

·                Η έκθεση του Ινστιτούτου Asfari (Μάιος 2025) επισημαίνει ότι το εκπαιδευτικό σύστημα του Λιβάνου είναι ιδιαίτερα συγκεντρωτικό και πολύπλοκο, με τρεις τομείς: δημόσια, ημι-ιδιωτικά και ιδιωτικά σχολεία. Πάνω από 70% των μαθητών φοιτούν σε ιδιωτικά σχολεία, ενώ μόλις 28% στα δημόσια, τα οποία βρίσκονται κυρίως σε φτωχότερες περιοχές και συχνά επικρίνονται για χαμηλή ποιότητα. Την τελευταία δεκαετία, πολιτική και οικονομική αστάθεια, η πανδημία, η έκρηξη στη Βηρυτό (2020) και η μεγάλη παρουσία προσφύγων έχουν πλήξει σοβαρά την εκπαίδευση, προκαλώντας μεγάλη απώλεια μαθησιακών ευκαιριών. Οι δυσκολίες επιδεινώθηκαν περαιτέρω από τον πόλεμο Ισραήλ–Λιβάνου που ξέσπασε στις 8 Οκτωβρίου 2023.^[29].

 

·                Η έκθεση του Ινστιτούτου Asfari, βασιζόμενη σε πόρισμα της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής του ΟΗΕ για τη Δυτική Ασία (2024), αναφέρει ότι 72 σχολεία στο Νότιο Λίβανο και τη Ναμπατίγια έκλεισαν μερικώς ή πλήρως, επηρεάζοντας 23.000 μαθητές και 2.500 εκπαιδευτικούς έως τον Αύγουστο 2024. Παρά τις δυσκολίες, οι δημόσιες εξετάσεις πραγματοποιήθηκαν κανονικά. Από τον Σεπτέμβριο 2024, οι ισραηλινές επιθέσεις οδήγησαν σε πανεθνικό κλείσιμο σχολείων και αναβολή της σχολικής χρονιάς μέχρι 14 Οκτωβρίου. Περισσότερα από 638 εκπαιδευτικά ιδρύματα, κυρίως δημόσια, χρησιμοποιήθηκαν ως καταφύγια για εκτοπισμένους. Η κρίση επηρέασε συνολικά πάνω από 1 εκατομμύριο ανθρώπους, μεταξύ των οποίων 187.600 εκτοπισμένοι και περίπου 400.000 μαθητές όλων των βαθμίδων[30].

Ως προς τις συνθήκες γύρω από τη στέγαση, η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας (2024) σημειώνει ότι πολλά κτίρια στον Λίβανο δεν πληρούσαν βασικά πρότυπα ασφαλείας. Ένα χρόνο μετά τους σεισμούς του Φεβρουαρίου 2023, πολλοί κάτοικοι —κυρίως στην Τρίπολη— συνέχιζαν να ζουν σε σοβαρά κατεστραμμένα σπίτια λόγω οικονομικής αδυναμίας. Η Τρίπολη είχε τη μεγαλύτερη συγκέντρωση επικίνδυνων κτιρίων: από τα 162 κτίρια που κινδύνευαν με κατάρρευση, τα 63 βρίσκονταν εκεί, μαζί με 51 ιστορικά κτίρια που απαιτούσαν άμεση ανακαίνιση. Η κυβερνητική αντίδραση κρίθηκε ανεπαρκής, περιοριζόμενη κυρίως σε ειδοποιήσεις έξωσης και πρόστιμα προς όσους διέμεναν σε μη ασφαλή κτίρια[31].

Αναφορικά προς το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση:

 

·                Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας (Ιούλιος 2025) αναφέρει ότι, παρά τη δέσμευση του Λιβάνου στην προηγούμενη UPR για ενίσχυση της καθολικής κοινωνικής προστασίας, η χώρα παραμένει χωρίς ολοκληρωμένο σύστημα που να εγγυάται κοινωνική ασφάλιση για όλους. Κατά τις αλλεπάλληλες κρίσεις, το κράτος δεν εξασφάλισε ούτε βασικές παροχές: πολλοί πολίτες, ιδίως μετά την οικονομική κρίση του 2019, έμειναν χωρίς προσιτή υγειονομική κάλυψη και εισοδηματική στήριξη. Με τη βοήθεια δωρητών δημιουργήθηκε το πρώτο καθολικά σχεδιασμένο πρόγραμμα, το Εθνικό Επίδομα Αναπηρίας, και έγιναν κάποιες μεταρρυθμίσεις. Τον Φεβρουάριο 2024 υιοθετήθηκε η Εθνική Στρατηγική Κοινωνικής Προστασίας, αλλά παραμένει αβέβαιο αν θα χρηματοδοτηθεί και εφαρμοστεί επαρκώς^[32].

 

·                Η έκθεση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (2025) σημειώνει ότι η κυβέρνηση δεν προχώρησε σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις ή επαρκή χρηματοδότηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, παρά τις σχετικές διεθνείς συστάσεις. Το 2024, πάνω από 70% του πληθυσμού ζούσε σε πολυδιάστατη φτώχεια και τουλάχιστον 44% με λιγότερα από 3 δολάρια την ημέρα. Περίπου 800.000 άτομα λάμβαναν βοήθεια μέσω του προγράμματος «Aman». Το Εθνικό Ταμείο Κοινωνικής Ασφάλισης καλύπτει μόνο όσους εργάζονται στην επίσημη οικονομία, αποκλείοντας τη μεγάλη πλειονότητα που απασχολείται άτυπα. Τα προγράμματα κοινωνικής βοήθειας για μη επίσημα εργαζόμενους είναι περιορισμένα και βασίζονται σε αυστηρό έλεγχο εισοδήματος, αφήνοντας πολλούς φτωχούς χωρίς καμία μορφή κοινωνικής προστασίας[33].

 

Σε σχέση με τη διαθεσιμότητα ηλεκτρικού ρεύματος:

 

·                Η ανωτέρω έκθεση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναφέρει ότι η κυβέρνηση του Λιβάνου έχουν επίσης αποτύχει να διαφυλάξουν το δικαίωμα στην ηλεκτρική ενέργεια, διαχειριζόμενοι κακώς τον τομέα επί δεκαετίες, με αποτέλεσμα εκτεταμένες διακοπές ρεύματος.

 

·                Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα Borgen Project το Νοέμβριο του 2024, επιβεβαιώνει ότι από το τέλος του εμφυλίου πολέμου το 1990, ο Λίβανος αντιμετωπίζει κρίση ηλεκτρικής ενέργειας λόγω έλλειψης επενδύσεων στον κρατικό πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας Electricité du Liban (EDL) και κατάχρησης κεφαλαίων από κυβερνητικούς αξιωματούχους. Ως αποτέλεσμα, η EDL μπορεί να παρέχει ηλεκτρική ενέργεια μόνο για 1-2 ώρες την ημέρα το 2022, αφήνοντας τη χώρα σε μια επίμονη κατάσταση έλλειψης ηλεκτρικής ενέργειας. Η επίτευξη 24ωρης πρόσβασης στην ηλεκτρική ενέργεια είναι δυνατή μόνο μέσω της χρήσης ιδιωτικών γεννητριών. Ωστόσο, περιοχές που βρίσκονται πιο μακριά από την πρωτεύουσα λαμβάνουν πολύ λιγότερα, με αποτέλεσμα υψηλότερους λογαριασμούς ιδιωτικών γεννητριών. Η ασυνέπεια της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας από τον κρατικό πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας έχει σημαντικές επιπτώσεις στον πληθυσμό, ιδίως στους φτωχούς της χώρας, οι οποίοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν ιδιωτικές γεννήτριες .

 

·                Ενδεικτικά, άρθρο που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 2025, επιβεβαιώνει ότι οι αρχές του Λιβάνου αγωνίζονται να αποκαταστήσουν την ηλεκτροδότηση μετά από διακοπή ρεύματος σε εθνικό επίπεδο, προκαλώντας συσκότιση σε εθνικό επίπεδο. Η χώρα υποφέρει εδώ και καιρό από χρόνιες ελλείψεις ρεύματος σε σπίτια και ιδρύματα, με καθημερινές διακοπές ρεύματος που διαρκούν αρκετές ώρες λόγω κακών δικτύων μεταφοράς και μονάδων παραγωγής ενέργειας .

 

Αναφορικά με την πρόσβαση στο πόσιμο νερό:

 

·                έκθεση της UNICEF του Ιουλίου 2022, ανέφερε ότι η κρίση που επικρατεί στον Λίβανο έχει επηρεάσει την πρόσβαση σε πόσιμο νερό, η οποία αφορά το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού: τα 3 εκατομμύρια –περίπου ο μισός πληθυσμός– που τα σπίτια τους είναι συνδεδεμένα με τα τέσσερα δίκτυα των δημόσιων Υδρευτικών Εγκαταστάσεων, και την πλειοψηφία του υπόλοιπου πληθυσμού, που βασίζεται είτε σε δαπανηρές εναλλακτικές, όπως υδροφόρα φορτηγά και ιδιωτικούς παρόχους, ή σε μη ελεγχόμενες γεωτρήσεις και παράνομες συνδέσεις με το δημόσιο δίκτυο. Επιπλέον, δεδομένου ότι η πλειονότητα των νοικοκυριών του Λιβάνου εξαρτάται από το εμφιαλωμένο νερό, λόγω της κακής ποιότητας του νερού της βρύσης, υπάρχει μια πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση για τις οικογένειες. ^[34]  Οι κατά κεφαλήν προμήθειες νερού από τις δημόσιες εγκαταστάσεις έχουν μειωθεί δραματικά εν μέσω συχνών μπλακ άουτ, πέφτοντας σε λιγότερο από τα 35 λίτρα την ημέρα που θεωρείται η ελάχιστη αποδεκτή ποσότητα. Το μέσο κόστος για 1.000 λίτρα νερού από υδροφόρα φορτηγά έφτασε τις 145.000 λίρες Λιβάνου (LBP) τον Απρίλιο του 2022, αύξηση σχεδόν 50% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα το 2021 και σχεδόν εξαπλάσια αύξηση σε σύγκριση με το 2019. Τον Απρίλιο του 2022, οικογένειες που βασίζονταν σε εμφιαλωμένο νερό για τις ανάγκες τους σε πόσιμο νερό έπρεπε να πληρώσουν τρεις έως πέντε φορές περισσότερα από ό,τι έκαναν ένα χρόνο νωρίτερα. Μια πενταμελής οικογένεια, που πίνει συνολικά 10 λίτρα την ημέρα, θα έπρεπε να ξοδέψει περίπου 6,5 εκατομμύρια LBP (2615 δολάρια ΗΠΑ ) το χρόνο -χωρίς να συνυπολογίζεται σε αυτό το ποσό το κόστος του νερού που χρησιμοποιείται για την μαγειρική και την υγιεινή τους.^[35] Πληροφορίες του 2025 επιβεβαιώνουν ότι κατόπιν σχετικής έρευνας γύρω από χημικές, φυσικές και μικροβιολογικές αναλύσεις διαφόρων πηγών πόσιμου νερού σε διάφορες επαρχίες του Λιβάνου, οι περισσότερες εξ αυτών ήταν μολυσμένες με πολλαπλούς ρύπους^[36]. 

 

·                Η έκθεση της UNICEF (Ιούνιος 2025) αναφέρει ότι η επιδημία χολέρας του 2022 ανέδειξε την κρίσιμη ανάγκη για ασφαλές νερό, ιδιαίτερα για τα παιδιά, σε μια περίοδο που το δημόσιο σύστημα ύδρευσης ήταν ήδη ανεπαρκές. Το AGFUND παρενέβη αρχικά για επείγουσα βοήθεια, η οποία σύντομα εξελίχθηκε σε μακροπρόθεσμη στήριξη των υποδομών ύδρευσης. Σε συνεργασία με τη UNICEF, αποκαθίστανται και εξοπλίζονται εργαστήρια δοκιμών νερού, ειδικά σε περιοχές με υψηλή πίεση λόγω εκτοπισμένων, όπως η Τρίπολη και η Ζγκάρτα^[37].

 

Αναφορικά με το σύστημα υγείας και την πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στο Λίβανο:

 

·                Έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για το Λίβανο το 2024, αναφέρει αναφέρει ότι η δημόσια υγεία στον Λίβανο οργανώνεται από τη Γενική Διεύθυνση του Υπουργείου Υγείας, η οποία επιβλέπει όλες τις περιφερειακές δομές υγείας και περιλαμβάνει δύο βασικές διευθύνσεις: Ιατρικής Περίθαλψης και Προληπτικής Φροντίδας. Παρά τη μείωση του κρατικού προϋπολογισμού για την υγεία, το Υπουργείο συνεχίζει να παρέχει υπηρεσίες πρόληψης και θεραπείας. Το 2018 το σύστημα διέθετε 162 δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία, ενώ λειτουργούν 9 ιδιωτικά εξειδικευμένα ιδρύματα σε όλη τη χώρα. Ο δημόσιος τομέας περιλαμβάνει 29 δημόσια νοσοκομεία και 229 Κέντρα Υγείας/Πρωτοβάθμιας Φροντίδας, τα περισσότερα εκ των οποίων λειτουργούν από ΜΚΟ μέσω συμβάσεων. Οι υπηρεσίες του Υπουργείου εστιάζουν κυρίως στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια περίθαλψη.^[38].

 

·                Η Εθνική Ιατρική Βιβλιοθήκη των ΗΠΑ (Σεπτέμβριος 2024) αναφέρει ότι το

άλλοτε λειτουργικό, αν και περίπλοκο, σύστημα υγείας του Λιβάνου έχει αποδυναμωθεί από οικονομική κατάρρευση, μαζική εισροή προσφύγων, πολιτική αστάθεια και κυρώσεις. Παρά την ανθεκτικότητα που έδειξε κατά την COVID-19 και την οικονομική ύφεση, οι πιέσεις παραμένουν έντονες. Γιατροί και νοσηλευτές αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις, ενώ η οικονομική και πολιτική κρίση απαιτεί ουσιαστικές αλλαγές στην παροχή υπηρεσιών. Παρότι υπάρχουν σημαντικές επιτυχίες, το σύστημα χρειάζεται στρατηγικές μεταρρυθμίσεις —ιδίως στη χρηματοδότηση— ώστε να επιτευχθεί η καθολική κάλυψη υγείας και να διασφαλιστεί ισότιμη, ποιοτική φροντίδα για όλη τη χώρα.^[39].

 

·                Στην Τρίπολη λειτουργεί το Κυβερνητικό Νοσοκομείο, το οποίο αναφέρεται ως ένα  από το δεύτερο μεγαλύτερο νοσοκομείο της χώρας, το οποίο, σύμφωνα με εξωτερικές πηγές φέρεται αφενός να συνεργάζεται με το Αραβικό Πανεπιστήμιο της Βηρυττού^[40], αφετέρου δε να αποτελεί το κύριο νοσοκομείο παραπομπής για ευάλωτους πληθυσμούς που δεν έχουν πρόσβαση στον ιδιωτικό τομέα υγειονομικής περίθαλψης. Το ποσοστό πληρότητάς του είναι πάντα πάνω από 90%. Λόγω της κρίσης και των σοβαρών δημοσιονομικών περιορισμών, το TGH χάνει υπαλλήλους και αντιμετωπίζει υποβάθμιση των υποδομών και του εξοπλισμού του^[41].

 

Αναφορικά με τα παιδιά με ειδικές ανάγκες και/ή με σύνδρομο down:  

 

·                Η έκθεση της Humanity & Inclusion (Απρίλιος 2022) εκτιμά ότι 10–15% του πληθυσμού του Λιβάνου έχει κάποια μορφή αναπηρίας. Το εκπαιδευτικό σύστημα καταγράφει περίπου 1,25 εκατ. μαθητές, αλλά το 2019 μόλις 6.000 μαθητές με αναπηρίες ήταν εγγεγραμμένοι σε 6.191 σχολεία — λιγότερο από 0,5% του συνόλου, ποσοστό πολύ χαμηλότερο από τον πραγματικό αριθμό παιδιών με αναπηρίες. Επιπλέον, περίπου 5.800 παιδιά φοιτούσαν σε 100 εξειδικευμένα ιδρύματα, λαμβάνοντας εκπαίδευση σε ξεχωριστά περιβάλλοντα^[42]. Η ίδια έκθεση επιβεβαιώνει ότι ο Λίβανος υιοθέτησε ένα πενταετές Γενικό Εκπαιδευτικό Σχέδιο (2021-2025), το οποίο υποστηρίζει τη βελτίωση της σχολικής ένταξης και την άρση των εμποδίων στη μάθηση και τη συμμετοχή, διασφαλίζοντας ότι όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως αναπηριών ή ειδικών αναγκών, λαμβάνουν υποστήριξη για να φοιτήσουν στο σχολείο^[43].

 

·                Εντοπίστηκε ωστόσο ότι ο Σύνδεσμος Ειδικής Αγωγής FISTA «Πρώτο Βήμα Μαζί» ο οποίος είναι ΜΚΟ με έδρα την Τρίπολη και δραστηριοποιείται στον Βόρειο Λίβανο, παρέχοντας εξειδικευμένες υπηρεσίες σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες με γνωστικές, επικοινωνιακές, ψυχοκινητικές, μαθησιακές δυσκολίες, ΔΕΠ-Υ, προβλήματα συμπεριφοράς και ψυχοκοινωνικές δυσκολίες. Προσφέρει εξατομικευμένα εκπαιδευτικά και θεραπευτικά προγράμματα, από την πρώιμη παρέμβαση μέχρι την ένταξη σε σχολεία ή κέντρα κατάρτισης. Οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν ειδική αγωγή, ψυχική υγεία, λογοθεραπεία, ψυχοκινητική θεραπεία, ένταξη σε σχολικές/κοινωνικές δραστηριότητες, προγράμματα γονέων και δράσεις ευαισθητοποίησης. Ο FISTA εφαρμόζει προσέγγιση βασισμένη στα δικαιώματα σύμφωνα με τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, προωθώντας την πλήρη ενταξιακή εκπαίδευση^[44].

 

·                Στην Τρίπολη δραστηριοποιείται και o CLES (Λιβανέζικο Κέντρο Ειδικής Αγωγής), ένας λιβανέζικος μη κερδοσκοπικός, μη κυβερνητικός, μη θρησκευτικός οργανισμός που ιδρύθηκε το 1999 με στόχο την παροχή δωρεάν εξατομικευμένης βοήθειας σε παιδιά με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (ΕΜΑ). Η αποστολή του CLES επικεντρώνεται στην έναρξη και εφαρμογή ποικίλων έργων που παρέχουν σε όλα τα παιδιά ίσες ευκαιρίες και προωθούν την ένταξη μεταξύ τους, ανεξάρτητα από τις διαφορές και τις μαθησιακές τους ικανότητες^[45].

 

·                Παράλληλα, η Disability Hub αναφέρει ότι το 2024 στην Τρίπολη δραστηριοποιούνται 1) το Παγκόσμιο Ταμείο Αποκατάστασης (WRF), το οποίο παρέχει σε ασθενείς  ορθωτικές συσκευές αποκατάστασης, βοηθήματα κινητικότητας,  φροντίδα στο σπίτι, προμήθειες, κινητική, ψυχολογική, εργασιακή, υποστήριξη. Αναπνευστική θεραπεία και άλλα βοηθήματα (φακοί, μπαστούνια βάδισης, γυαλιά), επαγγελματικά βοηθήματα ακοής, καθοδήγηση γονέων, συνεδρίες και θεραπείας ομιλίας, 2) η  Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού, η οποία παρέχει βοηθητικές συσκευές, αναπηρικά καροτσάκια, πατερίτσες και άλλα πρόσθετα βοηθήματα. 3) Η ΜΚΟ “Rahma for Special Needs”, με έδρα την Τρίπολη, παρέχει αποκατάσταση και συσκευές υποβοήθησης σε ομάδες που είναι οι πιο ευάλωτες και άτομα με αναπηρίες, υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και παροχή προσβασιμότητας και προστασίας σε εστίαση.

 

·                Σύμφωνα με τη UNICEF, η κυβέρνηση του Λιβάνου έχει λάβει διαχρονικά σειρά μέτρων για την εκπαίδευση και την ένταξη ατόμων με αναπηρίες. Το Σύνταγμα προβλέπει δωρεάν εκπαίδευση και ο Νόμος 220/2000 κατοχυρώνει το δικαίωμα στην εκπαίδευση για όλα τα άτομα με αναπηρία, σε κανονικές ή –όταν χρειάζεται– ειδικές τάξεις. Το Διάταγμα 11853/2004 δημιούργησε επιτροπή για την εκπαίδευση ατόμων με αναπηρίες, ενώ το 2019 ο όρος «άτομα με αναπηρία» αντικαταστάθηκε από «άτομα με ειδικές ανάγκες» και η 3η Δεκεμβρίου ορίστηκε ως Εθνική Ημέρα Ένταξης. Το Διάταγμα 9138/2020 καθόρισε προσαρμογές/εξαιρέσεις από εξετάσεις για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες και ειδικές ανάγκες. Το 2021 υιοθετήθηκε πενταετές πλάνο συμπερίληψης και το 2022 τροποποιήθηκε το εθνικό εκπαιδευτικό πλάνο με επίκεντρο τον μαθητή. Το 2023, το MEHE, με χρηματοδότηση ΕΕ και σε συνεργασία με CERD και UNICEF, ξεκίνησε την Εθνική Πολιτική για Ενταξιακή Εκπαίδευση, με στόχο ενιαίο εθνικό πλαίσιο για την εφαρμογή της ενταξιακής εκπαίδευσης, βασισμένο σε εμπειρίες και διεθνείς πρακτικές^[46].

 

·                Τον Απρίλιο του 2023, ο Λίβανος θέσπισε το Εθνικό Επίδομα Αναπηρίας (NDA) και παρέχει άμεση εισοδηματική στήριξη σε άτομα με αναπηρίες σε ολόκληρο τον Λίβανο. Το πρόγραμμα ξεκίνησε από το Υπουργείο Κοινωνικών Υποθέσεων (MOSA), σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη UNICEF και τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας (ILO)^[47].

 

·                Παρά τις θετικές ρυθμίσεις, πληροφορίες του 2023 δείχνουν ότι η λιβανέζικη νομοθεσία για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία παραμένει ασυνεπής από το 1973. Ο Νόμος 220/2000 προβλέπει πρόσβαση στην υγεία και την αποκατάσταση με στόχο την «πλήρη ένταξη», όμως στην πράξη η εφαρμογή του είναι αποσπασματική. Οι αλλεπάλληλες κρίσεις —η οικονομική κατάρρευση, η έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού και ο συνεχιζόμενος πόλεμος με το Ισραήλ, ιδιαίτερα στην Μπεκάα, τα νότια προάστια και τον Νότο— έχουν αποδυναμώσει τους θεσμούς που εξυπηρετούν άτομα με αναπηρίες, περιορίσει την κινητικότητά τους και επιδεινώσει τις ήδη στενές κοινωνικές αντιλήψεις για την αναπηρία.^[48]

 

·                Κατόπιν έρευνας αναφορικά με τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με σύνδρομο Down στην Τρίπολη, δεν ανευρέθησαν και/ή εντοπίστηκαν σχετικές πληροφορίες. Εντοπίστηκαν όμως πληροφορίες του 2023, οι οποίες επιβεβαιώνουν την δραστηριοποίηση του Οργανισμού Συνδρόμου Down του Λιβάνου στη Βηρυτό^[49], ενός ανεξάρτητου οργανισμού που ιδρύθηκε το 1998 και διοικείται από γονείς των οποίων οι δεσμεύσεις είναι να εξασφαλίσουν τους απαραίτητους πόρους για την εκπλήρωση της αποστολής του και να κερδίσουν την υποστήριξη του ευρύτερου κοινού. Ο εν λόγω οργανισμός αγωνίζεται για να οικοδομήσει μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς, η οποία αναγνωρίζει τις ικανότητες όλων των ανθρώπων, ιδιαίτερα εκείνων με σύνδρομο Down, υποστηρίζει τις ανάγκες τους και ενθαρρύνει την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους για μια επιτυχημένη και ευτυχισμένη ζωή, ως άτομα και ως πολίτες^[50]. Δεν εντοπίστηκαν ωστόσο νεότερες πληροφορίες ως προς την εν γένει παρουσία και δραστηριοποίηση του οργανισμού στην Τρίπολη.

 

Η εξέταση του αιτήματος των Αιτητών υπό το πρίσμα της συμπληρωματικής προστασίας δυνάμει του άρθρου 19(2)(β) και το αντίστοιχο άρθρο άρθρο 15(β) της Οδηγίας 2011/95/ΕΕ, προϋποθέτει τη σαφή διάκριση μεταξύ αφενός των ανθρωπιστικών, κοινωνικοοικονομικών και υγειονομικών δυσχερειών που επικρατούν στη χώρα καταγωγής και αφετέρου της έννοιας της «σοβαρής βλάβης» υπό τη μορφή «βασανιστηρίων ή απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας», όπως αυτή γίνεται δεκτή από τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις κατευθυντήριες γραμμές της EASO.

 

Ειδικότερα, στην παρούσα υπόθεση το Δικαστήριο καλείται να κρίνει εάν η σοβαρή ασθένεια και οι ειδικές ανάγκες του ανήλικου τέκνου των Αιτητών, συμπεριλαμβανομένου του συνδρόμου Down και των αναγκαίων ιατρικών και εκπαιδευτικών παροχών, μπορούν να θεμελιώσουν, αυτές καθαυτές, δικαίωμα σε συμπληρωματική προστασία κατά το άρθρο 15(β). Επισημαίνεται ότι, ενόψει των ανεπαρκών πληροφοριών που τέθηκαν ενώπιόν του Δικαστηρίου αναφορικά με τον Β.Ζ., η δική του κατάσταση υγείας, δεν δύναται στο παρόν στάδιο να αξιολογηθεί.

 

Κατά το άρθρο 15(β) της Οδηγίας, σοβαρή βλάβη συνιστά η επιβολή σε υπήκοο τρίτης χώρας βασανιστηρίων ή απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας στη χώρα καταγωγής του. Η διάταξη δεν λειτουργεί εν κενώ αλλά ερμηνεύεται σε συνδυασμό με το άρθρο 6 της Οδηγίας, το οποίο ορίζει τους «φορείς σοβαρής βλάβης», δηλαδή το κράτος, μη κρατικούς δρώντες που ελέγχουν ουσιαστικά έδαφος ή μη κρατικούς δρώντες όταν το κράτος αδυνατεί ή δεν προτίθεται να παρέμβει. Ο συνδυασμός αυτός οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η σοβαρή βλάβη κατά το άρθρο 15(β) πρέπει να απορρέει από πράξη ή παράλειψη τέτοιου φορέα, δηλαδή να υπάρχει στοιχείο ηθελημένης κακομεταχείρισης, και όχι απλώς από αντικειμενικές, γενικευμένες ελλείψεις του συστήματος υγείας, της κοινωνικής προστασίας ή των υποδομών της χώρας καταγωγής.

 

Η διάκριση αυτή αποτυπώνεται με σαφήνεια στην υπόθεση Mohamed M’Bodj κατά Βελγικού Δημοσίου^[51], όπου το ΔΕΕ κλήθηκε να αποφανθεί κατά πόσο η σοβαρή ασθένεια αιτούντος και η ανυπαρξία κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής στη χώρα καταγωγής του μπορούν να θεμελιώσουν δικαίωμα σε συμπληρωματική προστασία. Το Δικαστήριο έκρινε ότι ο κίνδυνος επιδείνωσης της κατάστασης της υγείας προσώπου λόγω έλλειψης θεραπευτικής αγωγής δεν εμπίπτει στο άρθρο 15 στοιχεία α΄ και γ΄ της Οδηγίας, ενώ ως προς το άρθρο 15(β) διευκρίνισε ότι οι σοβαρές βλάβες της διάταξης αυτής πρέπει να συνδέονται με συμπεριφορά τρίτου και δεν μπορούν να αποτελούν απλώς συνέπεια γενικής ανεπάρκειας του συστήματος υγείας. Υπογράμμισε δε, με αναφορά και στην αιτιολογική σκέψη 26 της Οδηγίας, ότι οι κίνδυνοι στους οποίους εκτίθεται εν γένει ο πληθυσμός ή τμήμα του πληθυσμού μιας χώρας δεν συνιστούν συνήθως αυτοί καθαυτοί προσωπική απειλή ικανή να χαρακτηριστεί ως σοβαρή βλάβη. Κατέληξε, επομένως, ότι η ανυπαρξία κατάλληλης θεραπείας στη χώρα καταγωγής δεν αρκεί για την αναγνώριση συμπληρωματικής προστασίας, εκτός αν ο αιτητής υφίσταται εκ προθέσεως στέρηση ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

Παρόμοια ανάλυση ακολούθησε το ΔΕΕ και στην υπόθεση MP κατά Secretary of State for the Home Department^[52], η οποία αφορούσε το ενδεχόμενο παροχής συμπληρωματικής προστασίας σε πρόσωπο που υπήρξε θύμα βασανιστηρίων στη χώρα καταγωγής του. Το ΔΕΕ αποφάνθηκε ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν μπορούν να απελάσουν τον αιτούντα εάν η απέλαση αυτή συνεπάγεται σημαντική και μη αναστρέψιμη επιδείνωση των ψυχικών διαταραχών του εν λόγω προσώπου, ιδίως σε περίπτωση που αυτή η επιδείνωση θα έθετε σε κίνδυνο τη ζωή του. Ωστόσο, τόνισε πως το γεγονός ότι η απομάκρυνση αποκλείεται λόγω της ανυπαρξίας κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να χορηγηθεί στον αιτούντα επικουρική προστασία δυνάμει του άρθρου 15 στοιχείο β) της Οδηγίας 2011/95/ΕΕ και, συνεπώς, νόμιμη άδεια διαμονής στο κράτος μέλος της ΕΕ. Κατά τη λήψη απόφασης σχετικά με τη χορήγηση συμπληρωματικής προστασίας, οι αρχές θα πρέπει να εξακριβώνουν κατά πόσον η επιστροφή του αιτούντος στη χώρα καταγωγής είναι πιθανόν να συνεπάγεται εκ προθέσεως στέρηση της απαραίτητης θεραπευτικής αγωγής από τις αρχές, καθώς αυτές είναι οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες το πρόσωπο δικαιούται συμπληρωματική προστασία (βλ. σκέψη 57 της MP). Ωστόσο, τόνισε ρητά ότι η απαγόρευση απομάκρυνσης για λόγους άρθρου 3 ΕΣΔΑ δεν συνεπάγεται αυτομάτως χορήγηση καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας κατά το άρθρο 15(β). Για να στοιχειοθετηθεί σοβαρή βλάβη με βάση τη διάταξη αυτή, απαιτείται οι αρμόδιες αρχές του κράτους μέλους να διαπιστώσουν ότι, σε περίπτωση επιστροφής, ο αιτητής κινδυνεύει να υποστεί εκ προθέσεως στέρηση της αναγκαίας θεραπευτικής αγωγής από τις αρχές της χώρας καταγωγής ή ότι οι αρχές αυτές επιδεικνύουν συμπεριφορά που εισάγει διακρίσεις, καθιστώντας δυσχερέστερη την πρόσβαση στην κατάλληλη περίθαλψη για συγκεκριμένες ομάδες στις οποίες ανήκει ο αιτητής.

 

Τη γραμμή αυτή υιοθετεί και το εγχειρίδιο της EASO υπό τον τίτλο «Προϋποθέσεις χορήγησης διεθνούς προστασίας (οδ.2011/95/ΕΕ) - Δικαστική Ανάλυση», όπου επισημαίνεται ότι η εφαρμογή του άρθρου 15(β) προϋποθέτει στοιχείο ηθελημένης κακομεταχείρισης. Η μη διαθεσιμότητα κατάλληλης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης ή οι δομικές αδυναμίες ενός συστήματος υγείας, όσο σοβαρές κι αν είναι, δεν εμπίπτουν καθεαυτές στο πεδίο της διάταξης, παρά μόνον όταν η βλάβη ανάγεται σε εκ προθέσεως στέρηση ιατρικής φροντίδας από φορέα σοβαρής βλάβης. Στο ίδιο πνεύμα, το ΔΕΕ στην υπόθεση C-663/21 προχώρησε σε ρητή διάκριση μεταξύ αφενός της αρχής της μη επαναπροώθησης, όπως απορρέει από το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ και αφετέρου της χορήγησης καθεστώτος επικουρικής προστασίας. Η δεύτερη απαιτεί σκοπούμενη κακομεταχείριση και σύνδεση με συγκεκριμένο φορέα, και δεν εξαντλείται στην απλή διαπίστωση ότι η επιστροφή σε χώρα χωρίς επαρκή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη θα μπορούσε, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, να παραβιάσει το άρθρο 3 ΕΣΔΑ.

 

Υπό το φως των ανωτέρω, το άρθρο 19(2)(β) του περί Προσφύγων Νόμου, ως διάταξη που ενσωματώνει το άρθρο 15(β) της Οδηγίας, απαιτεί, για τη θεμελίωση συμπληρωματικής προστασίας, την ύπαρξη πραγματικού κινδύνου ο αιτητής, σε περίπτωση επιστροφής στη χώρα καταγωγής, να υποβληθεί σε βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία, η οποία όμως να απορρέει από πράξη ή παράλειψη φορέα σοβαρής βλάβης, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 3Β του Νόμου. Δεν αρκεί η διαπίστωση γενικευμένων ανεπαρκειών του συστήματος υγείας, της κοινωνικής ασφάλισης ή των υποδομών, έστω και αν οι ανεπαρκείες αυτές έχουν βαρύτατες συνέπειες για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, περιλαμβανομένων των ασθενέστερων και πλέον ευάλωτων ομάδων.

 

Ερχόμενοι στα συγκεκριμένα δεδομένα της παρούσας υπόθεσης, από τα όσα παρατέθηκαν με παραπομπή σε εξωτερικές πηγές πληροφόρησης, προκύπτει ότι ο Λίβανος και ειδικότερα η Τρίπολη όπου διέμεναν οι Αιτητές, διέρχεται πολυεπίπεδη κρίση – οικονομική, κοινωνική, θεσμική και ανθρωπιστική – η οποία έχει διαβρώσει σε βάθος τις δυνατότητες του κράτους να παράσχει επαρκείς υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης, κοινωνικής προστασίας, στέγασης, ηλεκτροδότησης και πρόσβασης σε πόσιμο νερό. Οι εκθέσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και άλλων οργανισμών περιγράφουν ένα σύστημα υγείας υποχρηματοδοτούμενο, με ελλείψεις προσωπικού και προμηθειών, όπου το υψηλό κόστος ιδιωτικών υπηρεσιών και η μερική λειτουργία του δημόσιου τομέα καθιστούν την πρόσβαση στη φροντίδα δύσκολη, ιδίως για τους φτωχούς. Αποτυπώνεται επίσης ότι στην Τρίπολη, παρά τη λειτουργία του Κυβερνητικού Νοσοκομείου ως βασικού φορέα εξυπηρέτησης ευάλωτων πληθυσμών, η φτώχεια, η ανεργία και η εξάντληση των υποδομών καθιστούν ουσιαστικά δύσκολη την πλήρη αξιοποίηση των υφιστάμενων δομών υγείας.

 

Αντίστοιχα, οι εκθέσεις της Διεθνούς Αμνηστίας, της Παγκόσμιας Τράπεζας και άλλων οργανισμών καταδεικνύουν ότι το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης καλύπτει περιορισμένα μόνο τμήματα του πληθυσμού, ότι οι περισσότεροι εργαζόμενοι δραστηριοποιούνται στον άτυπο τομέα χωρίς πρόσβαση στο NSSF, ότι τα προγράμματα κοινωνικής ενίσχυσης είναι υποχρηματοδοτούμενα και προσανατολισμένα μόνο στα «φτωχότερα» νοικοκυριά, αφήνοντας ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων σε πολυδιάστατη φτώχεια χωρίς ουσιαστικό δίχτυ ασφαλείας. Η κρίση στον τομέα της στέγασης, όπως περιγράφεται ιδίως για την Τρίπολη, αποκαλύπτει την ύπαρξη μεγάλου αριθμού επισφαλών κτιρίων, έλλειψης δημόσιων πολιτικών για ασφαλή ανοικοδόμηση και αυξανόμενων κινδύνων εξώσεων, ιδίως για τα οικονομικά ευάλωτα νοικοκυριά. Η χρόνια κρίση ηλεκτροδότησης, με ελάχιστες ώρες παροχής από τον κρατικό πάροχο και εξάρτηση από ιδιωτικές γεννήτριες, επιβαρύνει δυσανάλογα όσους δεν διαθέτουν οικονομικά μέσα, ενώ η πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό, όπως αναφέρει επανειλημμένα η UNICEF, έχει καταστεί σοβαρό ανθρωπιστικό ζήτημα για το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού, με σημαντικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, όπως αποτυπώθηκε και στην επιδημία χολέρας.

 

Ως προς τα παιδιά, και ιδιαίτερα τα παιδιά με ειδικές ανάγκες και αναπηρίες, συμπεριλαμβανομένου του τέκνου των Αιτητών με σύνδρομο Down, το αποδεικτικό υλικό αναδεικνύει μια εικόνα έντονων αντιφάσεων. Από τη μια πλευρά, ο Λίβανος διαθέτει αναπτυγμένο, τουλάχιστον σε επίπεδο κειμένων, νομικό και πολιτικό πλαίσιο για την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών με αναπηρία, περιλαμβανομένου του Νόμου 220/2000, σχετικών διαταγμάτων, πενταετών εκπαιδευτικών σχεδίων ένταξης και ενσωμάτωσης, υιοθέτησης Εθνικής Πολιτικής για την Ενταξιακή Εκπαίδευση, καθώς και θέσπισης Εθνικού Επιδόματος Αναπηρίας. Παράλληλα, λειτουργούν στην Τρίπολη και στην ευρύτερη περιοχή εξειδικευμένοι μη κυβερνητικοί φορείς, όπως ο FISTA, ο CLES, η Rahma for Special Needs, καθώς και διεθνείς οργανισμοί όπως το WRF και η ICRC, που παρέχουν υπηρεσίες διάγνωσης, αποκατάστασης, ειδικής αγωγής και υποστήριξης σε άτομα με αναπηρίες.

 

Από την άλλη πλευρά, οι εκθέσεις της Humanity & Inclusion, της LRP και άλλων φορέων καταδεικνύουν ότι, παρά το θεσμικό πλαίσιο, η πρακτική ένταξη των παιδιών με αναπηρίες παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη, με τα παιδιά αυτά να υποεκπροσωπούνται στα σχολεία, να αντιμετωπίζουν κοινωνικό στίγμα, έλλειψη προσβάσιμων δομών και πόρων, και να υφίστανται δυσανάλογα τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης, του πολέμου και της κατάρρευσης των υποδομών.

 

Συνεπώς, είναι αναμφισβήτητο ότι το ανήλικο τέκνο των Αιτητών με σύνδρομο Down θα βρισκόταν, σε περίπτωση επιστροφής, αντιμέτωπο με σοβαρές δυσκολίες πρόσβασης στην εκπαίδευση, στην αποκατάσταση και στη συνεχιζόμενη ιατρική παρακολούθηση, σε ένα περιβάλλον με διακοπές ρεύματος, αμφίβολη ποιότητα νερού και περιορισμένη κοινωνική προστασία.

 

Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά δεν αρκούν για τη στοιχειοθέτηση σοβαρής βλάβης κατά το άρθρο 15(β). Ούτε από το αποδεικτικό υλικό ούτε από τους ισχυρισμούς των Αιτητών προκύπτει ότι οι ίδιοι, λόγω των χαρακτηριστικών τους (υγεία, σύνδρομο Down, οικογενειακή κατάσταση, θρησκεία ή άλλη ιδιότητα), ενδέχεται σε περίπτωση επιστροφής να βρεθούν αντιμέτωποι με βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση υπό τη μορφή εκ προθέσεως στέρησης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης ή άλλης βασικής φροντίδας από τις λιβανικές αρχές ή από άλλους φορείς σοβαρής βλάβης κατά την έννοια της Οδηγίας. Αντιθέτως, οι πηγές στις οποίες ανέτρεξε το Δικαστήριο δεικνύουν ότι οι ελλείψεις είναι γενικευμένες, πλήττουν ευρύτατα στρώματα του πληθυσμού και συνδέονται πρωτίστως με την οικονομική κατάρρευση, τις πολιτικές δυσλειτουργίες και τις συνέπειες των ενόπλων συγκρούσεων, και όχι με μια δομημένη πρόθεση αποκλεισμού ή τιμωρίας συγκεκριμένης κατηγορίας προσώπων.

 

Επισημαίνεται ότι η νομολογία του ΔΕΕ, όπως ήδη αναλύθηκε, διακρίνει σαφώς ανάμεσα στην υποχρέωση μη επαναπροώθησης και στη χορήγηση καθεστώτος επικουρικής προστασίας. Η πρώτη λειτουργεί ως περιορισμός στην εκτέλεση της επιστροφής, η δεύτερη όμως προϋποθέτει την πλήρωση των ειδικών κριτηρίων του άρθρου 15(β), δηλαδή ύπαρξη φορέα σοβαρής βλάβης και ηθελημένης απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης.

 

Συνοψίζοντας, η κατάσταση στον Λίβανο και στην Τρίπολη, όπως τεκμηριώνεται από τις σχετικές διεθνείς εκθέσεις, συνιστά αναμφίβολα περιβάλλον βαθιάς ανθρωπιστικής και θεσμικής κρίσης, με σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή και την αξιοπρέπεια των Αιτητών και ιδίως των ανήλικων παιδιών τους. Ωστόσο, οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι Αιτητές σε περίπτωση επιστροφής είναι αποτέλεσμα γενικευμένων δομικών ελλείψεων και όχι ηθελημένης κακομεταχείρισης εκ μέρους των αρχών ή άλλου φορέα σοβαρής βλάβης. Δεν αποδεικνύεται πραγματικός κίνδυνος οι Αιτητές να υποβληθούν σε βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία κατά την έννοια του άρθρου 15(β) της Οδηγίας και του άρθρου 19(2)(β) του περί Προσφύγων Νόμου. Η αξιολόγηση των ιδιαιτέρως αυξημένων κινδύνων που συνδέονται με την ευαλωτότητα της οικογένειας, τον ένοπλο χαρακτήρα της σύγκρουσης και την ευρύτερη κατάσταση ανασφάλειας στον Λίβανο, ανήκει, συνεπώς, στην εξέταση άλλων μορφών διεθνούς προστασίας, ιδίως του άρθρου 15(γ) και της αρχής της μη επαναπροώθησης, αλλά δεν δικαιολογεί την αναγνώριση συμπληρωματικής προστασίας δυνάμει του άρθρου 15(β).

 

Απομένει συνεπώς η εξέταση των προϋποθέσεων που θέτει το υποεδάφιο (γ) του άρθρου 19(2) του περί Προσφύγων Νόμου (ειδικότερα ως προς τα δεδομένα που αφορούν στην κατάσταση ασφαλείας στην περιοχή επιστροφής και προορισμού των Αιτητών και της οικογένειάς τους στον Λίβανο και συγκεκριμένα στην Τρίπολη).

 

Ως προς τους παράγοντες που δύνανται να ληφθούν υπόψιν αναφορικά με την αξιολόγηση του συστατικού στοιχείου της αδιάκριτης βίας, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής «ΔΕΕ») επεσήμανε στην απόφασή του C-901/19, CF, DN κατά Bundesrepublic Deutschland, ημερομηνίας 10/06/2021 (σκέψη 43) τα εξής: «… μπορούν επίσης να συνεκτιμηθούν, μεταξύ άλλων, η ένταση των ενόπλων συγκρούσεων, το επίπεδο οργάνωσης των εμπλεκομένων ενόπλων δυνάμεων και η διάρκεια της σύρραξης ως στοιχεία λαμβανόμενα υπόψη κατά την εκτίμηση του πραγματικού κινδύνου σοβαρής βλάβης, κατά την έννοια του άρθρου 15, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2011/95 (πρβλ. απόφαση της 30ής Ιανουαρίου 2014, Diakité, C‑285/12, EU:C:2014:39, σκέψη 35), καθώς και άλλα στοιχεία όπως η γεωγραφική έκταση της κατάστασης αδιάκριτης άσκησης βίας, ο πραγματικός προορισμός του αιτούντος σε περίπτωση επιστροφής στην οικεία χώρα ή περιοχή και οι τυχόν εκ προθέσεως επιθέσεις κατά αμάχων εκ μέρους των εμπόλεμων μερών.».

 

Περαιτέρω, ως προς τον προσδιορισμό του επιπέδου της ασκούμενης αδιάκριτης βίας, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφεξής ΕΔΔΑ) στην απόφασή του στην υπόθεση Sufi and Elmi κατά Ηνωμένου Βασιλείου (αιτήσεις υπ’ αριθμό 8319/07 και 11449/07), ημερομηνίας 28.11.2011 (σκέψη 241), σημείωσε ότι, ως περαιτέρω καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο αξιολόγησης της έντασης μιας σύγκρουσης, είχαν προσδιοριστεί τα ακόλουθα κριτήρια: «πρώτον, εάν τα μέρη στη σύγκρουση είτε χρησιμοποιούσαν μεθόδους και τακτικές πολέμου που αύξαναν τον κίνδυνο απωλειών αμάχων είτε στόχευαν άμεσα αμάχους· δεύτερον, εάν η χρήση τέτοιων μεθόδων και/ή τακτικών ήταν ευρέως διαδεδομένη μεταξύ των μερών της σύγκρουσης· τρίτον, εάν οι μάχες ήταν τοπικές ή εκτεταμένες· και τέλος, ο αριθμός των αμάχων που σκοτώθηκαν, τραυματίστηκαν και εκτοπίστηκαν ως αποτέλεσμα των μαχών», επισημαίνοντας (παράλληλα) πως: «Μολονότι αυτά τα κριτήρια δεν πρέπει να θεωρηθούν ως εξαντλητικός κατάλογος για εφαρμογή σε όλες τις μελλοντικές υποθέσεις, στο πλαίσιο της παρούσας υπόθεσης το Δικαστήριο θεωρεί ότι αποτελούν κατάλληλο μέτρο για την αξιολόγηση του επιπέδου βίας… .».

 

Όπως διευκρίνισε το ΔΕΕ στην υπόθεση C-465/07, Meki Elgafaji, Noor Elgafaji v. Staatssecretaris van Justitie, ημερ. 17.02.2009 (σκέψεις 33-39) [έμφαση και υπογράμμιση του παρόντος Δικαστηρίου]:

 

«33. Αντιθέτως, η κατά το άρθρο 15, στοιχείο γ΄, της οδηγίας βλάβη, καθόσον συνίσταται σε «σοβαρή και προσωπική απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας» του αιτούντος, αναφέρεται σε ένα γενικότερο κίνδυνο βλάβης.

 

34. Συγκεκριμένα, η βλάβη αυτή αφορά, ευρύτερα, «απειλή [...]κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας» αμάχου και όχι συγκεκριμένες πράξεις βίας. Επιπροσθέτως, η απειλή αυτή είναι συμφυής με μια γενική κατάσταση «διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύρραξης». Τέλος, η βία από την οποία προέρχεται η εν λόγω απειλή χαρακτηρίζεται ως «αδιακρίτως» ασκούμενη, όρος που σημαίνει ότι μπορεί να επεκταθεί σε άτομα ανεξαρτήτως των προσωπικών περιστάσεών τους.

 

35. Στο πλαίσιο αυτό, ο όρος «προσωπική» πρέπει να νοείται ως χαρακτηρίζων βλάβη προξενούμενη σε αμάχους, ανεξαρτήτως της ταυτότητάς τους, όταν ο βαθμός της αδιακρίτως ασκούμενης βίας που χαρακτηρίζει την υπό εξέλιξη ένοπλη σύρραξη και λαμβάνεται υπόψη από τις αρμόδιες εθνικές αρχές οι οποίες επιλαμβάνονται των αιτήσεων περί επικουρικής προστασίας ή από τα δικαστήρια κράτους μέλους ενώπιον των οποίων προσβάλλεται απόφαση περί απορρίψεως τέτοιας αιτήσεως είναι τόσο υψηλός, ώστε υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να εκτιμάται ότι ο άμαχος ο οποίος θα επιστρέψει στην οικεία χώρα ή, ενδεχομένως, περιοχή θα αντιμετωπίσει, λόγω της παρουσίας του και μόνον στο έδαφος αυτής της χώρας ή της περιοχής, πραγματικό κίνδυνο να εκτεθεί σε σοβαρή απειλή κατά το άρθρο 15, στοιχείο γ΄, της οδηγίας.

 

36. Η ερμηνεία αυτή, η οποία δύναται να διασφαλίσει ένα αυτοτελές πεδίο εφαρμογής στο άρθρο 15, στοιχείο γ΄, της οδηγίας, δεν αναιρείται από το γράμμα της εικοστής έκτης αιτιολογικής σκέψης, κατά το οποίο «οι κίνδυνοι στους οποίους εκτίθεται εν γένει ο πληθυσμός ή τμήμα του πληθυσμού μιας χώρας δεν συνιστούν συνήθως, αυτοί καθαυτοί, προσωπική απειλή που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως σοβαρή βλάβη».

 

37. Συγκεκριμένα, μολονότι η αιτιολογική αυτή σκέψη σημαίνει ότι η απλή αντικειμενική διαπίστωση κινδύνου απορρέοντος από τη γενική κατάσταση μιας χώρας δεν αρκεί, καταρχήν, για να γίνει δεκτό ότι οι προϋποθέσεις του άρθρου 15, στοιχείο γ΄, της οδηγίας, συντρέχουν ως προς συγκεκριμένο πρόσωπο, εντούτοις, καθόσον η αιτιολογική αυτή σκέψη χρησιμοποιεί τον όρο «συνήθως», αναγνωρίζει το ενδεχόμενο υπάρξεως μιας εξαιρετικής καταστάσεως, χαρακτηριζομένης από έναν τόσο υψηλό βαθμό κινδύνου, ώστε να υπάρχουν σοβαροί λόγοι να εκτιμάται ότι το πρόσωπο αυτό θα εκτεθεί ατομικώς στον επίμαχο κίνδυνο.

 

38. Ο εξαιρετικός χαρακτήρας της καταστάσεως αυτής επιρρωννύεται, επίσης, από το γεγονός ότι η οικεία προστασία είναι επικουρική, καθώς και από την οικονομία του άρθρου 15 της οδηγίας, καθόσον η βλάβη, της οποίας τον ορισμό δίνει το άρθρο αυτό υπό τα στοιχεία α΄ και β΄, πρέπει να εξατομικεύεται σαφώς. Μολονότι είναι αληθές ότι στοιχεία που αφορούν το σύνολο του πληθυσμού αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την εφαρμογή του άρθρου 15, στοιχείο γ΄, της οδηγίας, υπό την έννοια ότι σε περίπτωση διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύρραξης ο ενδιαφερόμενος, όπως και άλλα πρόσωπα, εντάσσεται στον κύκλο των δυνητικών θυμάτων μιας αδιακρίτως ασκούμενης βίας, εντούτοις, η ερμηνεία της εν λόγω διατάξεως πρέπει να γίνεται λαμβανομένου υπόψη του συστήματος στο οποίο εντάσσεται, δηλαδή σε σχέση με τις λοιπές δύο περιπτώσεις που προβλέπει το άρθρο 15 και, επομένως, να ερμηνεύεται σε στενή συνάρτηση με την εξατομίκευση αυτή.

 

39.          Συναφώς, πρέπει να διευκρινισθεί ότι όσο περισσότερο ο αιτών είναι σε θέση να αποδείξει ότι θίγεται ειδικώς λόγω των χαρακτηριστικών της καταστάσεώς του, τόσο μικρότερος θα είναι ο βαθμός της αδιακρίτως ασκούμενης βίας που απαιτείται προκειμένου ο αιτών να τύχει της επικουρικής προστασίας.»

 

Στη βάση της ως άνω νομολογίας, ως προς τον σκοπό εξέτασης των προϋποθέσεων που διαλαμβάνει το άρθρο 19(2)(γ) του περί Προσφύγων Νόμου, κρίθηκε σκόπιμο όπως το παρόν Δικαστήριο προχωρήσει σε ιδίαν έρευνα σε διεθνείς ανεξάρτητες πηγές πληροφόρησης αναφορικά με την κατάσταση ασφαλείας στην περιοχή της Τρίπολης του Λιβάνου, τόπος καταγωγής και τελευταίας συνήθους διαμονής των Αιτητών και των τέκνων τους όπου και αναμένεται να επιστρέψουν, και από την οποία προκύπτουν τα ακόλουθα:

 

·                Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ (21.11.2024) αναφέρει ότι από τις 23 Σεπτεμβρίου 2024 η σύγκρουση Ισραήλ–Χεζμπολάχ κλιμακώθηκε απότομα. Οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί και οι εισβολές στο νότιο Λίβανο προκάλεσαν μαζικούς εκτοπισμούς, θύματα μεταξύ αμάχων και εκτεταμένες καταστροφές σε χωριά, καλλιέργειες, κτηνοτροφία και βασικές υποδομές όπως υγειονομικές μονάδες, ύδρευση και σχολεία. Οι επιδρομές εξαπλώθηκαν πέρα από τον Νότο, αναγκάζοντας εκατοντάδες χιλιάδες Λιβανέζους και κυρίως Σύρους πρόσφυγες να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.^[53]

 

·                Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την σύντομη ενημέρωση της γερμανικής BAMF που δημοσιεύτηκε στις 25 Νοεμβρίου 2024, στις 23 Νοεμβρίου, μια αεροπορική επιδρομή στο κέντρο της Βηρυτού σκότωσε τουλάχιστον 29 άτομα, με αναφορές ότι στόχος ήταν ο Μοχάμεντ Χαϊντάρ, υψηλόβαθμο μέλος της Χεζμπολάχ. Από εκείνη την ημερομηνία, αναφέρονται εντατικές μάχες γύρω από την πόλη Χιέμ, κοντά στα σύνορα με το Ισραήλ. Στις 24 Νοεμβρίου, η Χεζμπολάχ εκτόξευσε τουλάχιστον 250 πυραύλους προς το Ισραήλ, με αρκετούς να στοχεύουν την περιοχή του Τελ Αβίβ, προκαλώντας υλικές ζημιές και τραυματισμούς. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη πυραυλική επίθεση στο Ισραήλ εδώ και μήνες.^[54] Σύμφωνα με την σύντομη ενημέρωση της γερμανική BAMF που δημοσιεύτηκε στις 18 Νοεμβρίου 2024, οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας (IDF) συνέχισαν καθημερινές επιθέσεις στον Λίβανο, με στόχους το νότιο Λίβανο, την κοιλάδα Beqaa και τη Βηρυτό. Η Χεζμπολάχ απάντησε με πυραύλους στο Ισραήλ. Στις 12 Νοεμβρίου, αεροπορική επιδρομή στο Ain Yaaqoub σκότωσε οκτώ άτομα, ενώ στις 13 Νοεμβρίου, έξι Ισραηλινοί στρατιώτες σκοτώθηκαν. Στις 17 Νοεμβρίου 2024, ο Μοχάμαντ Αφίφ της Χεζμπολάχ σκοτώθηκε.^[55] Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ (21.11.2024) αναφέρει ότι στα τέλη Οκτωβρίου οι αεροπορικές επιδρομές στο Μπααλμπέκ αυξήθηκαν μετά από εντολές εκκένωσης, προκαλώντας μαζικές μετακινήσεις πληθυσμού. Στις 6 Νοεμβρίου 2024, οι επιδρομές έφτασαν και στα νότια προάστια της Βηρυτού, κοντά στο αεροδρόμιο. Συνολικά έχουν καταγραφεί περίπου 3.516 νεκροί, 14.929 τραυματίες και πάνω από 886.000 εκτοπισμένοι, μεταξύ των οποίων 80.000 Σύροι πρόσφυγες.^[56] Έκθεση της Inter-Press Service που δημοσιεύτηκε στις 11 Νοεμβρίου 2024 ανέφερε ότι στις 7 Νοεμβρίου, οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας (IDF) πραγματοποίησαν αεροπορικές επιδρομές σε διάφορες περιοχές του Λιβάνου, με θύματα και καταστροφή ιστορικών μνημείων. Οι βομβαρδισμοί συνεχίζονται και στις 6 Οκτωβρίου, ενώ 4.000 κτίρια έχουν καταστραφεί.^[57]

 

·                Η ενημέρωση της γερμανικής BAMF (02.12.2024) αναφέρει ότι στις 27 Νοεμβρίου 2024 τέθηκε σε ισχύ κατάπαυση του πυρός μεταξύ Χεζμπολάχ και Ισραήλ, με μεταβατική περίοδο 60 ημερών και δικαίωμα ισραηλινής παρέμβασης. Η Χεζμπολάχ υποχρεώνεται να αποσυρθεί βόρεια του ποταμού Λιτάνι και να μην έχει όπλα ή υποδομές νότια του ποταμού. Η εκεχειρία θεωρείται εύθραυστη λόγω παραβιάσεων. Παρά τα δυσμενή σημεία, η Χεζμπολάχ τη χαρακτήρισε νίκη. Η επιστροφή εκτοπισμένων έχει ξεκινήσει και ο λιβανικός στρατός έχει αναπτύξει 10.000 στρατιώτες στο νότο. Η σύγκρουση (από 08.10.23) άφησε 3.961 νεκρούς και 16.520 τραυματίες στον Λίβανο, ενώ οι απώλειες της Χεζμπολάχ υπολογίζονται σε 4.000 μαχητές. Στο Ισραήλ σκοτώθηκαν 45 πολίτες και 76 στρατιώτες. Μετά την εκεχειρία, χιλιάδες Λιβανέζοι επιστρέφουν καθημερινά στα σπίτια τους.^[58]

 

·                Ως προς την επόμενη ημέρα της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, άρθρο του BBC News το Δεκέμβριο του 2024 ανέφερε ότι οι συγκρούσεις μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ προκάλεσαν σοβαρές ζημιές σε επιχειρήσεις στον Λίβανο, ιδιαίτερα στη νότια Βηρυτό και την πόλη Ναμπατίγια. Πολλοί επιχειρηματίες έχουν χάσει τα καταστήματά τους και τα αποθέματά τους λόγω των ισραηλινών βομβαρδισμών, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν αβέβαιο μέλλον. Η Χεζμπολάχ έχει δεσμευτεί να αξιολογήσει τις ζημιές και να παράσχει οικονομική βοήθεια για την ανοικοδόμηση, αλλά η διαδικασία αυτή βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο.^[59]

 

·                Έτερο άρθρο του BBC News που δημοσιεύτηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2024 αναφέρει ότι παρά την κατάπαυση του πυρός που επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ και της Γαλλίας, η κατάσταση παρέμεινε εύθραυστη. Ανταλλαγές πυρών μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ έχουν δοκιμάσει τα όρια της εκεχειρίας, με αμφότερες τις πλευρές να κατηγορούν η μία την άλλη για παραβιάσεις. Η Χεζμπολάχ πραγματοποίησε επίθεση με όλμους ως "προειδοποίηση" για τις επανειλημμένες, κατά την άποψή της, παραβιάσεις από το Ισραήλ, ενώ το Ισραήλ απάντησε με αεροπορικές επιδρομές, προκαλώντας θανάτους αμάχων.^[60] Οι συνεχιζόμενες εντάσεις και οι αμοιβαίες κατηγορίες για παραβιάσεις θέτουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα της συμφωνίας.^[61] Μετά την έναρξη της εκεχειρίας μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ, χιλιάδες εκτοπισμένοι Λιβανέζοι επιστρέφουν στα σπίτια τους στον νότιο Λίβανο. Πολλοί βρίσκουν τις κατοικίες τους κατεστραμμένες από τους βομβαρδισμούς, αντιμετωπίζοντας σοβαρές προκλήσεις στην προσπάθεια επανεγκατάστασης.^[62]

 

·                Παρά την εκεχειρία, ο ισραηλινός στρατός προειδοποίησε τους Λιβανέζους να μην επιστρέψουν σε 60 χωριά στον νότο, υποστηρίζοντας ότι η παρουσία τους εκεί μπορεί να είναι επικίνδυνη. Η προειδοποίηση συνοδεύεται από χάρτη που δείχνει την περιοχή που θεωρείται επικίνδυνη, εκτείνοντας αρκετά χιλιόμετρα από τα σύνορα. Η κατάσταση παραμένει τεταμένη, με αμοιβαίες κατηγορίες για παραβιάσεις της εκεχειρίας, ενώ οι κάτοικοι προσπαθούν να επανέλθουν σε μια κανονικότητα.^[63]

 

·                Τo ειδησεογραφικό πρακτορείο Al Jazeera, σε άρθρο ημερομηνίας 26 Αυγούστου 2025, αναφέρει ότι νωρίτερα, μέσα στον Αύγουστο, ο Λίβανος ενέκρινε ένα σχέδιο που υποστηρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες για τον αφοπλισμό της Χεζμπολάχ μέχρι το τέλος του έτους, με αντάλλαγμα τον τερματισμό των επιθέσεων του ισραηλινού στρατού στο έδαφός του. Το Ισραήλ επρόκειτο να αποσύρει πλήρως τα στρατεύματά του από τον Λίβανο, αλλά μέχρι στιγμής έχει αρνηθεί. Η Χεζμπολάχ αρνείται να αφοπλιστεί^[64].

 

·                Σύμφωνα με το Al Jazeera (Ιούλιος 2025), ισραηλινό πλήγμα σε όχημα κοντά στην Τρίπολη σκότωσε τουλάχιστον τρεις ανθρώπους και τραυμάτισε 13, αποτελώντας νέα παραβίαση της εκεχειρίας. Η επίθεση εντάσσεται στην κλιμάκωση των ισραηλινών επιχειρήσεων λόγω της αποδυνάμωσης της Χεζμπολάχ, της αδυναμίας του λιβανέζικου στρατού να αντιδράσει και της έλλειψης διεθνούς πίεσης προς το Ισραήλ. Το πλήγμα, πάνω από 180 χλμ. από τα σύνορα, δείχνει την πρόθεση του Ισραήλ να δρα σε όλη τη χώρα, καθώς παλαιστινιακές ομάδες —ιδίως σε καταυλισμούς όπως το Μπεντάουι στην Τρίπολη— έχουν παρουσία σε διάφορες περιοχές. Από τον Οκτώβριο 2023 το Ισραήλ έχει στοχεύσει θέσεις της Χεζμπολάχ και παλαιστινιακών οργανώσεων στον Λίβανο. Το περιστατικό επιβεβαιώνεται και από το Reuters (08/07/2025)^[65].

 

·                Σύμφωνα με το The New Arab (04.08.2025), λίγες ημέρες πριν την επίθεση του Ισραήλ στην Τρίπολη, ισραηλινά μέσα ανέφεραν ότι σε ενδεχόμενη ειρηνευτική συμφωνία Συρίας–Ισραήλ εξετάζονται δύο σενάρια που περιλαμβάνουν ανταλλαγές εδαφών. Και τα δύο προβλέπουν επιστροφή μέρους των Υψιπέδων του Γκολάν στη Συρία, με το Ισραήλ να διατηρεί άλλο μέρος ή να το μισθώνει για 25 χρόνια. Σε αντάλλαγμα, η Συρία φέρεται να διεκδικεί την προσάρτηση της Τρίπολης και άλλων περιοχών του βόρειου Λιβάνου και της κοιλάδας Μπεκάα. Οι αναφορές υποστηρίζουν ότι η Δαμασκός επιδιώκει να αποκαταστήσει την κυριαρχία της στην κυρίως σουνιτική Τρίπολη. ^[66]. Σημειώνεται ότι το Νοέμβριο του 2024 εξαπέλυσε επίθεση πλησίον της πόλης, κατά τη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκε ο διοικητής Σαΐντ Αταλάχ Άλι και η οικογένειά του στον καταυλισμό Μπεντάουι^[67].

 

·                Η αξιολόγηση της CIS (Ιούλιος 2025) σημειώνει ότι μια σοβαρή διπλωματική κρίση μετά από δηλώσεις Αμερικανού απεσταλμένου προκάλεσε πολιτική αναταραχή, αφαιρώντας την αίσθηση αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας και αυξάνοντας τον κίνδυνο μαζικών διαμαρτυριών ή μονομερούς ισραηλινής δράσης. Η συνολική κατάσταση στο Λίβανο χαρακτηρίζεται «ασταθής». Στο Κυβερνείο του Βόρειου Λιβάνου, η ασφάλεια θεωρείται «κρίσιμη», καθώς η περιοχή αποτελεί ενεργό επιχειρησιακό πεδίο που μπορεί να στοχοποιηθεί από το Ισραήλ. Μετά την επίθεση της 8ης Ιουλίου και τη συνέχεια των κλιμακώσεων στη Μπεκάα και τον Νότο, η εκτίμηση ότι ο Βορράς παραμένει ενεργό θέατρο επιχειρήσεων έχει ενισχυθεί.»^[68].

 

Οι ως άνω ανεξάρτητες διεθνείς πηγές τεκμηριώνουν ότι από τον Οκτώβριο 2023 έως και το 2025 o Λίβανος βρίσκεται στο πλαίσιο διεθνούς ένοπλης σύρραξης. Σε διάφορες περιοχές της χώρας, περιλαμβανομένων της Βηρυτού, της κοιλάδας Beqaa και του Νοτίου Λιβάνου, καταγράφονται επανειλημμένα περιστατικά βομβαρδισμών, αεροπορικών επιδρομών, ανταλλαγής πυρών και εκτοξεύσεων πυραύλων, καθώς και μεγάλος αριθμός εκτοπισμένων αμάχων και ζημιές σε βασικές υποδομές. Παρά την κατάπαυση του πυρός της 27ης Νοεμβρίου 2024, οι πηγές επισημαίνουν ότι περιστατικά βίας εξακολουθούν να σημειώνονται σε διάφορες περιοχές, με μεμονωμένες επιθέσεις να καταγράφονται και μετά την έναρξη της εκεχειρίας.

 

Ως προς το Βόρειο Κυβερνείο και την Τρίπολη, οι διαθέσιμες πληροφορίες δείχνουν ότι η περιοχή επηρεάζεται σε πολύ μικρότερο βαθμό σε σύγκριση με περιοχές πιο κοντά στις κύριες ζώνες επιχειρήσεων.

 

Σε αυτό το πλαίσιο, τα νεότερα ποσοτικά δεδομένα της πλατφόρμας ACLED για το τελευταίο έτος αποτυπώνουν μια σαφώς διαφοροποιημένη εικόνα: στο Βόρειο Κυβερνείο, στο οποίο υπάγεται η Τρίπολη, κατά την περίοδο του τελευταίου έτους (με ημερομηνία τελευταίας ενημέρωσης την 05.12.2025) καταγράφηκαν 138 περιστατικά πολιτικής βίας ("Political violence", που περιλαμβάνει περιστατικά βίας κατά αμάχων, εκρήξεις/απομακρυσμένη βία, μάχες, εξεγέρσεις και διαμαρτυρίες), από τα οποία προκλήθηκαν 7 θάνατοι στην περιοχή του Βόρειου Κυβερνείου, όπου ανήκει η Τρίπολη, αριθμός ιδιαιτέρως χαμηλός σε σύγκριση με τις πιο πάνω αντληθείσες πληροφορίες, οι οποίες παρουσιάζουν την κατάσταση ασφαλείας στην περιοχή κρίσιμη.^[69] Αναφορικά με την πόλη της Τρίπολης καταγράφηκαν 47 περιστατικά πολιτικής βίας ("Political violence", που περιλαμβάνει περιστατικά βίας κατά αμάχων, εκρήξεις/ απομακρυσμένη βία, μάχες, εξεγέρσεις και διαμαρτυρίες), ενώ εντοπίστηκε 1 θανατηφόρο περιστατικό^[70]. Σημειώνεται δε, ότι ο συνολικός πληθυσμός της (ευρύτερης) περιοχής του Βόρειου Κυβερνείου (σύμφωνα με υπολογισμό για το έτος 2017), ανέρχονταν στο 790.951^[71], της δε Τρίπολης σε 229,398 κατοίκους^[72].

 

Με βάση αυτά τα δεδομένα, η αναλογία θυμάτων προς πληθυσμό είναι εξαιρετικά χαμηλή, κυμαινόμενη στο 0,00088% για ολόκληρο το Βόρειο Κυβερνείο και ακόμη χαμηλότερη για την ίδια την Τρίπολη. Ο αριθμός αυτός είναι σημαντικά χαμηλότερος από άλλες περιοχές της χώρας και καταδεικνύει ότι ο αντίκτυπος των επιχειρήσεων στο συγκεκριμένο διοικητικό διαμέρισμα είναι περιορισμένος σε σύγκριση με τις πιο έντονα πληγείσες περιοχές. Ωστόσο, η ύπαρξη έστω και περιορισμένου αριθμού περιστατικών βίας υποδηλώνει ότι ο κίνδυνος για αμάχους δεν είναι πλήρως ανύπαρκτος, αλλά παρουσιάζεται σε χαμηλά επίπεδα και με σποραδικό χαρακτήρα.

 

Τέτοια ποσοστά ωστόσο δεν πληρούν το κατώφλι που θέτει η νομολογία για να θεωρηθεί ότι υπάρχει αδιάκριτη βία τέτοιας έντασης που καθιστά πιθανή ή ουσιωδώς προβλέψιμη την έκθεση ενός αμάχου σε σοβαρή βλάβη μόνο και μόνο λόγω της παρουσίας του εκεί. Η σύγκριση με περιοχές όπου ευρωπαϊκά δικαστήρια έκριναν ότι υφίσταται 15(γ) – όπως ορισμένες επαρχίες του Αφγανιστάν, του Ιράκ ή της Συρίας – αποδεικνύει τη μεγάλη απόκλιση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι αριθμοί των θυμάτων ανέρχονταν σε εκατοντάδες ή χιλιάδες ετησίως, με αναλογίες που προσέγγιζαν ή υπερέβαιναν τα όρια κινδύνου που χαρακτηρίζονται ως «εξαιρετικές» από το ΔΕΕ. Αντιθέτως, τα στοιχεία για την Τρίπολη καταδεικνύουν μια πόλη με μεμονωμένα επεισόδια έντασης, αλλά όχι μια περιοχή όπου η βία έχει την «αδιακρίτως ασκούμενη» και υψηλής έντασης μορφή που απαιτείται.

 

Επιπλέον, οι Αιτητές δεν διαθέτουν κανένα χαρακτηριστικό που θα μπορούσε να ενεργοποιήσει τη δεύτερη κατηγορία υπαγωγής, δηλαδή εκείνη της ενισχυμένης εξατομικευμένης έκθεσης σε κίνδυνο. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ανήκουν σε πολιτικά ενεργή ομάδα, σε θρησκευτική ή εθνοτική μειονότητα που υφίσταται στοχοποίηση, ούτε ότι το επαγγελματικό ή κοινωνικό τους προφίλ αυξάνει τον κίνδυνο να αποτελέσουν αντικείμενο βίας. Η ύπαρξη ανήλικου τέκνου με σύνδρομο Down, αν και αποτελεί κρίσιμο στοιχείο ευαλωτότητας για άλλες νομικές αξιολογήσεις (όπως για την εφαρμογή της αρχής μη επαναπροώθησης), δεν συνδέεται λειτουργικά με τον κίνδυνο θυματοποίησης λόγω αδιάκριτης βίας. Δεν προκύπτει ότι παιδιά με αναπηρίες στην Τρίπολη αποτελούν στόχο ένοπλων ομάδων ούτε ότι η αναπηρία αυξάνει την πιθανότητα να υποστούν βλάβη σε περίπτωση νέων επεισοδίων.

 

Από τη συνολική εξέταση της κατάστασης προκύπτει ότι, παρότι ο Λίβανος βρίσκεται σε περίοδο σοβαρής πολιτικής και οικονομικής κρίσης, η κατάσταση αυτή δεν εντάσσεται στο εννοιολογικό πλαίσιο του άρθρου 15(γ). Η διάταξη αφορά αποκλειστικά κινδύνους που απορρέουν από τον χαρακτήρα και την ένταση μιας ένοπλης σύρραξης και όχι από την επιδείνωση των κοινωνικών συνθηκών, ακόμη και όταν αυτές οδηγούν σε σημαντικές δυσχέρειες ή κινδύνους για τον πληθυσμό. Τα δεδομένα διαψεύδουν την ύπαρξη τέτοιας σύρραξης στο επίπεδο της Τρίπολης. Δεν υπάρχει οργανωμένη γραμμή μάχης, οι ένοπλες ομάδες δεν διεξάγουν συστηματικές επιθέσεις στην πόλη και ο αριθμός των θυμάτων βρίσκεται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα.

 

Συνεπώς, οι Αιτητές δεν μπορούν να υπαχθούν στο άρθρο 15(γ), διότι η ένταση της αδιάκριτης βίας στην περιοχή καταγωγής τους δεν πλησιάζει καν το επίπεδο που η νομολογία έχει χαρακτηρίσει ως ικανό να δημιουργήσει «σοβαρή και προσωπική απειλή» κατά τη νομοθεσία της επικουρικής προστασίας. Ούτε το γενικό επίπεδο βίας πληροί το κατώφλι της εξαιρετικότητας, ούτε οι προσωπικές τους περιστάσεις τους καθιστούν ιδιαιτέρως εκτεθειμένους στη συγκεκριμένη μορφή κινδύνου.

 

Το γεγονός αυτό δεν σημαίνει ότι η επιστροφή τους είναι νομικά επιτρεπτή για άλλους λόγους – κάτι που θα αξιολογηθεί σε διαφορετικό πλαίσιο, όπως η εφαρμογή του άρθρου 3 ΕΣΔΑ και της αρχής της μη επαναπροώθησης σε σχέση με την κατάρρευση του συστήματος υγείας. Ωστόσο, ως προς το στενό και ειδικό ζήτημα της εφαρμογής του άρθρου 15(γ), η ανάλυση καταλήγει ότι οι Αιτητές δεν εμπίπτουν στο προστατευτικό πεδίο της διάταξης, καθώς δεν υπάρχει επαρκής σύνδεση ανάμεσα στη βία που καταγράφεται στην Τρίπολη και σε μια ρεαλιστική, ουσιαστική και προσωπική απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής τους ακεραιότητας λόγω αδιάκριτης βίας.

 

Η απόφαση επιστροφής των Αιτητών στο Λίβανο

 

Η διαπίστωση ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 19(2)(γ) του περί Προσφύγων Νόμου, δεν συνεπάγεται αυτομάτως ότι η επιστροφή των Αιτητών στον Λίβανο είναι νομικά επιτρεπτή. Η κρίση περί απουσίας αδιακρίτως ασκούμενης βίας της απαιτούμενης έντασης για την εφαρμογή του άρθρου 15(γ) της Οδηγίας αφορά αποκλειστικά το ειδικό καθεστώς της επικουρικής προστασίας. Παραμένει, όμως, διακριτό και αυτοτελές το ζήτημα κατά πόσον, υπό το φως των σημερινών πραγματικών δεδομένων και των ιδιαίτερων προσωπικών συνθηκών των Αιτητών και των τέκνων τους, η εκτέλεση της απόφασης επιστροφής θα τους εξέθετε σε πραγματικό κίνδυνο απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης, κατά παράβαση της αρχής της μη επαναπροώθησης, όπως αυτή κατοχυρώνεται στο άρθρο 3 της ΕΣΔΑ, στα άρθρα 4, 7 και 24 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο άρθρο 5 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ.

 

Επισημαίνω πως, παρά το γεγονός ότι στο δικόγραφο της αίτησής τους, οι Αιτητές δεν κατονομάζουν ρητώς την «απόφαση επιστροφής», η προσφυγή τους στρέφεται, κατά ρητή παραπομπή, κατά της ενιαίας πράξης της Υπηρεσίας Ασύλου ημερομηνίας 22.4.2022, η οποία επισυνάπτεται ως Παράρτημα 1 και με την οποία απορρίφθηκε η αίτηση διεθνούς προστασίας και εκδόθηκε απόφαση επιστροφής στον Λίβανο. Υπό τις περιστάσεις αυτές, και ενόψει της υποχρέωσης παροχής αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας και ελέγχου της συμβατότητας της απομάκρυνσης με την αρχή της μη επαναπροώθησης, το Δικαστήριο κρίνει ότι το αντικείμενο της παρούσας προσφυγής καλύπτει και το σκέλος της απόφασης που αφορά την επιστροφή των Αιτητών.

 

Στο σημείο αυτό επισημαίνεται ότι η κρίση του Δικαστηρίου επί της νομιμότητας της εν λόγω ενιαίας απόφασης, παρότι τυπικά εκφέρεται μόνον ως προς τους Αιτητές 1 και 2, οι οποίοι και μόνο έχουν ασκήσει προσφυγή, δεσμεύει τη Διοίκηση και ως προς τα ανήλικα τέκνα τους, λόγω του ενιαίου χαρακτήρα της διοικητικής πράξης και της οικογενειακής αίτησης διεθνούς προστασίας. Κατά την επανεξέταση της υπόθεσης κατόπιν της παρούσας δικαστικής απόφασης, η Διοίκηση οφείλει να προσαρμόσει τη στάση της και ως προς τα τέκνα, κατά τρόπο σύμφωνο με το σκεπτικό της παρούσας, δεδομένου ότι δεν είναι νοητή η ύπαρξη διαφορετικού καθεστώτος επιστροφής για τους γονείς και διαφορετικού για τα τέκνα επί της αυτής ενιαίας απόφασης. Οποιαδήποτε διαφορετική μεταχείριση θα ισοδυναμούσε με αδικαιολόγητη κατάτμηση της οικογενειακής αίτησης και θα οδηγούσε σε πρακτικά αντιφατικά αποτελέσματα, ασύμβατα με την αρχή της νομιμότητας, της ίσης μεταχείρισης και τον σεβασμό της οικογενειακής ζωής και του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού.

 

Υπό το πρίσμα αυτό, το Δικαστήριο προχωρεί στην εξέταση της αρχής της μη επαναπροώθησης και, ειδικότερα, στο κατά πόσον, σήμερα, η επιστροφή των Αιτητών και των τέκνων τους στην Τρίπολη του Λιβάνου είναι επιτρεπτή, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη το βέλτιστο συμφέρον των ανηλίκων και την κατάσταση της υγείας τους.

Το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ απαγορεύει απολύτως την έκθεση οποιουδήποτε προσώπου σε βασανιστήρια ή σε απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία. Η απαγόρευση αυτή έχει κατ’ επανάληψη ερμηνευθεί από το ΕΔΔΑ ως περιλαμβάνουσα και κάθε μορφή απομάκρυνσης (απέλαση, επιστροφή, έκδοση), όταν υπάρχουν σοβαροί και τεκμηριωμένοι λόγοι να θεωρηθεί ότι ο ενδιαφερόμενος, σε περίπτωση επιστροφής, διατρέχει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί μεταχείριση αντίθετη με το άρθρο 3. Η υποχρέωση αυτή ενισχύεται στο ενωσιακό δίκαιο μέσω του άρθρου 4 του Χάρτη, το οποίο κατοχυρώνει την ίδια απολύτως απαγορευτική ρήτρα, και του άρθρου 19(2) του Χάρτη, που προβλέπει ειδικά ότι κανείς δεν μπορεί να απομακρυνθεί σε κράτος όπου υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να υποστεί τέτοια μεταχείριση.

 

Ιδιαίτερη σημασία, στο πλαίσιο αυτό, έχει η νομολογία της Μεγάλης Σύνθεσης του ΕΔΑΔ στην υπόθεση Paposhvili κατά Βελγίου[73], με την οποία διευρύνθηκε ουσιωδώς το προστατευτικό πεδίο του άρθρου 3 ΕΣΔΑ σε περιπτώσεις απομάκρυνσης αλλοδαπών με σοβαρά προβλήματα υγείας. Το Δικαστήριο έκρινε ότι η απαγόρευση απομάκρυνσης δεν περιορίζεται σε περιπτώσεις επικείμενου θανάτου, αλλά καταλαμβάνει και καταστάσεις στις οποίες η απομάκρυνση ενδέχεται να εκθέσει τον ενδιαφερόμενο σε πραγματικό κίνδυνο σοβαρής, ταχείας και μη αναστρέψιμης επιδείνωσης της υγείας του ή σε έντονη οδύνη, λόγω έλλειψης κατάλληλης θεραπείας ή πρακτικής αδυναμίας πρόσβασης σε αυτή στη χώρα προορισμού. Στην Paposhvili, το ΕΔΔΑ υπογράμμισε ότι, για την εκτίμηση του κινδύνου κατά το άρθρο 3, δεν αρκεί η διαπίστωση της τυπικής ύπαρξης δομών υγείας στο κράτος επιστροφής, αλλά απαιτείται αξιολόγηση της πραγματικής δυνατότητας του ενδιαφερομένου να επωφεληθεί από αυτές, λαμβανομένων υπόψη των κοινωνικοοικονομικών του συνθηκών και της γενικότερης λειτουργίας του συστήματος υγείας. Παράλληλα, τόνισε το ενισχυμένο καθήκον επιμέλειας των εθνικών αρχών, οι οποίες οφείλουν να εξετάζουν ενδελεχώς τους ισχυρισμούς που στηρίζονται σε σοβαρά προβλήματα υγείας και, σε περίπτωση εύλογων αμφιβολιών ως προς τη διαθεσιμότητα και προσβασιμότητα της αναγκαίας θεραπείας στη χώρα προορισμού, να προβαίνουν σε κατάλληλη και επαρκή έρευνα πριν από την απομάκρυνση.

Στο πλαίσιο της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ, το άρθρο 5 – το οποίο ενσωματώθηκε στην εθνική νομοθεσία δια του άρθρου 18ΟΘ(2) του Κεφ. 105- επιβάλλει στα κράτη μέλη, κατά την εφαρμογή των διαδικασιών επιστροφής, να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τα βέλτιστα συμφέροντα του παιδιού, την οικογενειακή ζωή, την κατάσταση της υγείας του ενδιαφερομένου και την αρχή της μη επαναπροώθησης. Όπως έχει διευκρινίσει το ΔΕΕ, η εν λόγω υποχρέωση δεν είναι τυπική ή περιορισμένη στον χρόνο έκδοσης της απόφασης επιστροφής αλλά εκτείνεται σε όλα τα στάδια της διαδικασίας, περιλαμβανομένου του σταδίου της εκτέλεσης. Στην υπόθεση GS, C-484/22[74], το Δικαστήριο κατέληξε ότι η προστασία των βέλτιστων συμφερόντων του παιδιού και της οικογενειακής ζωής του επιβάλλεται και στο πλαίσιο διαδικασίας που οδηγεί στην έκδοση απόφασης για την επιστροφή ανηλίκου, έστω και αν ο ανήλικος έχει τη δυνατότητα να τα επικαλεστεί στο πλαίσιο μεταγενέστερης διαδικασίας για την αναγκαστική εκτέλεση της εν λόγω απόφασης επιστροφής, προκειμένου να επιτύχει, ενδεχομένως, την αναστολή της εκτέλεσης.

 

Αντίστοιχα, στην υπόθεση C‑112/20, M. A. κατά Βελγίου^[75], κρίθηκε ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τα βέλτιστα συμφέροντα του παιδιού ακόμη και όταν η απόφαση επιστροφής δεν αφορά άμεσα τον ανήλικο, αλλά γονέα αυτού, ο οποίος είναι παρανόμως διαμένων υπήκοος τρίτης χώρας.

 

Η νομολογία αυτή, σε συνδυασμό με τα άρθρα 7 και 24 του Χάρτη, επιβάλλει στα εθνικά δικαστήρια, όταν επιλαμβάνονται προσβολής απόφασης επιστροφής, να προβαίνουν σε επικαιροποιημένη και εξατομικευμένη εκτίμηση του κινδύνου στον οποίο θα εκτεθούν οι αιτητές σε περίπτωση που η απόφαση εξακολουθήσει να παράγει έννομα αποτελέσματα. Ειδικότερα, το Δικαστήριο οφείλει να εξετάσει εάν, υπό τις σημερινές συνθήκες, η εκτέλεση της απόφασης θα συνεπαγόταν παραβίαση της αρχής της μη επαναπροώθησης.

 

Ως προς την αρχή του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού, η οποία αντλείται τόσο από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού όσο και από το άρθρο 24 του Χάρτη, η δικαστική ανάλυση της EUAA (πρώην EASO)[76] επισημαίνει ότι, όταν ο αιτών διεθνή προστασία είναι παιδί, το βέλτιστο συμφέρον του πρέπει να αποτελεί πρωταρχικό παράγοντα όχι μόνο για τη χορήγηση ή μη διεθνούς προστασίας, αλλά και για την εφαρμογή των διαδικαστικών κανόνων και κάθε απόφασης που επηρεάζει την παραμονή ή την απομάκρυνσή του. Παιδί νοείται κάθε ανθρώπινο ον κάτω των 18 ετών[77] και τα δικαιώματά του δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται ως παράγωγα των δικαιωμάτων των γονέων· αντιθέτως, το παιδί λογίζεται ως αυτόνομο υποκείμενο δικαίου, με δικά του συμφέροντα και ανάγκες, τα οποία πρέπει να συνεκτιμώνται εξατομικευμένα.

 

Μέσα σε αυτό το ρυθμιστικό πλαίσιο, το Δικαστήριο οφείλει να αξιολογήσει κατά πόσον η επιστροφή της υπό εξέταση οικογένειας στην Τρίπολη, υπό τις σημερινές συνθήκες, θα έθετε τα μέλη της – κυρίως τα ανήλικα τέκνα – σε πραγματικό κίνδυνο μεταχείρισης αντίθετης προς το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ και το άρθρο 4 του Χάρτη. Η αξιολόγηση αυτή δεν περιορίζεται σε κινδύνους άμεσης στοχοποίησης από ένοπλες ομάδες, αλλά περιλαμβάνει και την πρακτική δυνατότητα πρόσβασης σε στοιχειώδεις συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης και σε απαραίτητη ιατροφαρμακευτική και εκπαιδευτική φροντίδα, ιδίως όταν πρόκειται για άτομα με σοβαρές αναπηρίες ή χρόνια νοσήματα.

 

Πέραν της κατάστασης ασφαλείας – η οποία, όπως ήδη κρίθηκε, δεν υπερβαίνει για την Τρίπολη το κατώφλι του άρθρου 15(γ) – οι πληροφορίες που προσκόμισαν οι Αιτητές και οι διεθνείς εκθέσεις στις οποίες το Δικαστήριο προέβη σε ιδία αναζήτηση (ως ανωτέρω έχουν καταγραφεί), αποτυπώνουν μία ιδιαίτερα δυσχερή κατάσταση ως προς τις συνθήκες διαβίωσης στην πόλη. Καταγράφονται σοβαρές δυσλειτουργίες των δημόσιων δομών, περιορισμένη και ασταθής πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, επαναλαμβανόμενες διακοπές ηλεκτροδότησης, προβλήματα στην ποιότητα και επάρκεια του πόσιμου νερού, καθώς και μεγάλος αριθμός κτιρίων που χαρακτηρίζονται ως μη ασφαλή ή επιβαρυμένα από μακροχρόνια έλλειψη συντήρησης. Τα στοιχεία αυτά, μολονότι δεν συνιστούν από μόνα τους «βία» κατά την έννοια του άρθρου 15(γ), διαμορφώνουν το πραγματικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κληθεί να επιβιώσει και να επανενταχθεί η οικογένεια των Αιτητών σε περίπτωση επιστροφής.

 

Εντός αυτού του πλαισίου εξετάζονται οι ατομικές περιστάσεις των Αιτητών. Η οικογένεια αποτελείται από δύο ενήλικες γονείς, ένα ενήλικο πλέον τέκνο -τον Β.Ζ.- και δύο ανήλικα παιδιά, εκ των οποίων ο νεότερος υιός, K.B., φέρει πολλαπλά και σοβαρά προβλήματα υγείας. Σύμφωνα με το ιατρικό πιστοποιητικό της θεράπουσας ιατρού του Τμήματος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες της Κυπριακής Δημοκρατίας[78], ο K.B. παρακολουθείται από την Κλινική Γενετικών Παθήσεων του Νοσοκομείου Αρχ. Μακαρίου Γ’ από τον Οκτώβριο 2022 και έχει διαγνωσθεί με σύνδρομο Down, χρόνια και ανίατη γενετική πάθηση η οποία συνοδεύεται από αυξημένο κίνδυνο σοβαρών ιατρικών επιπλοκών και ανάγκη δια βίου παρακολούθησης. Στο πλαίσιο αυτού του συνδρόμου παρουσίασε συγγενή καρδιοπάθεια (AVSD) για την οποία έχει ήδη υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στο Λίβανο, ενώ επιπλέον εμφανίζει σφαιρική αναπτυξιακή καθυστέρηση και ετερόπλευρη κρυψορχία. Η κλινική του εικόνα απαιτεί συνεχή και πολυεπίπεδη ιατρική παρακολούθηση, καθώς και σταθερή πρόσβαση σε εξειδικευμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις.

 

Ο K.B. φοιτά επί του παρόντος σε ειδικό σχολείο στην Αγλαντζιά και λαμβάνει ένα ευρύ φάσμα υποστηρικτικών θεραπειών (φυσιοθεραπεία, εργοθεραπεία, υδροθεραπεία, λογοθεραπεία), καθώς και εξατομικευμένη εκπαιδευτική υποστήριξη και υπηρεσίες κοινωνικής ένταξης. Αυτές οι παρεμβάσεις συνιστούν αναπόσπαστο τμήμα της προσπάθειας για τη διασφάλιση της ομαλής και όσο το δυνατόν πληρέστερης σωματικής, γνωστικής και κοινωνικής του ανάπτυξης. Η διακοπή ή σοβαρή διατάραξη της θεραπευτικής συνέχειας, ιδίως σε κρίσιμα στάδια ανάπτυξης, είναι ικανή να επιφέρει μη αναστρέψιμη επιδείνωση της υγείας και των λειτουργικών του ικανοτήτων.

 

Η δυνατότητα διασφάλισης αντίστοιχου επιπέδου φροντίδας στην Τρίπολη

εμφανίζεται, υπό το φως των πρόσφατων πληροφορίων, εξαιρετικά περιορισμένη. Οι εκθέσεις διεθνών οργανισμών και ΜΚΟ περιγράφουν ένα σύστημα υγείας βεβαρημένο από χρόνια οικονομική κρίση, υποστελέχωση, έλλειψη πόρων και σοβαρές υλικοτεχνικές αδυναμίες. Πολλά νοσοκομεία έχουν περιορίσει ή αναστείλει τη λειτουργία τους, η πρόσβαση σε εξειδικευμένες παιδιατρικές και καρδιολογικές υπηρεσίες είναι είτε δυσχερής είτε οικονομικά απρόσιτη, οι ελλείψεις σε φάρμακα και απαραίτητο εξοπλισμό είναι συχνές, ενώ οι πολύωρες καθημερινές διακοπές ρεύματος επηρεάζουν άμεσα τη λειτουργία ιατρικών δομών. Οι δομές ειδικής αγωγής και συμπεριληπτικής εκπαίδευσης για παιδιά με σύνδρομο Down και πολλαπλές αναπηρίες είναι ελάχιστες και υπερφορτωμένες, με αποτέλεσμα η πλειονότητα των παιδιών με αναπηρία να μένει εκτός τυπικής εκπαίδευσης ή να λαμβάνει αποσπασματική μόνο υποστήριξη.

 

Υπό το φως των ανωτέρω πραγματικών και ιατρικών δεδομένων, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι στην παρούσα υπόθεση πληρούνται στο σύνολό τους τα κριτήρια που έθεσε το ΕΔΔΑ στην Paposhvili. Ο ανήλικος K.B. πάσχει από σοβαρές και δια βίου ιατρικές παθήσεις –σύνδρομο Down, συγγενή καρδιοπάθεια και σφαιρική αναπτυξιακή καθυστέρηση– οι οποίες απαιτούν συνεχή, εξειδικευμένη και σταθερή θεραπευτική παρακολούθηση, ως αυτό διαπιστώνεται από τις ενώπιόν μου ιατρικές εκθέσεις. Οι διεθνείς πηγές αποδεικνύουν ότι στην Τρίπολη δεν διασφαλίζεται ούτε η ύπαρξη ούτε η πρακτική προσβασιμότητα σε κατάλληλη παιδιατρική, καρδιολογική και αναπτυξιακή φροντίδα, λόγω της συστημικής κατάρρευσης των υπηρεσιών υγείας, των σοβαρών ελλείψεων σε φάρμακα και προσωπικό και των παρατεταμένων διακοπών ηλεκτροδότησης που επηρεάζουν άμεσα τη λειτουργία των ιατρικών δομών. Υπό τις περιστάσεις αυτές, η επιστροφή του Κ.Β. θα τον εξέθετε σε πραγματικό κίνδυνο σοβαρής, ταχείας και μη αναστρέψιμης επιδείνωσης της υγείας του ή σε έντονη οδύνη, κατά την έννοια της Paposhvili, υπερβαίνοντας σαφώς το κατώφλι του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ. Η διακοπή της θεραπευτικής συνέχειας που ο ανήλικος απολαμβάνει στην Κυπριακή Δημοκρατία ενέχει τον κίνδυνο μόνιμης και μη αναστρέψιμης υποβάθμισης των λειτουργικών και αναπτυξιακών του ικανοτήτων, γεγονός που, κατά τη νομολογία του ΕΔΔΑ, καθιστά απαγορευτική την απομάκρυνσή του.

 

Το Δικαστήριο επισημαίνει, συναφώς, ότι, παρότι δεν διαθέτει ιατρική ιδιότητα ούτε προβαίνει σε αυτόνομη ιατρική διάγνωση, είναι καθ’ ύλην αρμόδιο να αξιολογήσει τα ιατρικά πιστοποιητικά και τα λοιπά αποδεικτικά στοιχεία που έχει ενώπιόν του και να εκτιμήσει, σε συνδυασμό με τις συνθήκες που επικρατούν στη χώρα επιστροφής, κατά πόσον υπάρχει πραγματικός κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας του ενδιαφερομένου σε περίπτωση απομάκρυνσης. Η νομολογία του ΕΔΔΑ, και ιδίως η Paposhvili, δεν απαιτεί ιατρική βεβαιότητα περί επικείμενης επιδείνωσης, αλλά την ύπαρξη σοβαρών και τεκμηριωμένων ενδείξεων που εγείρουν εύλογη αμφιβολία ως προς τη δυνατότητα πρόσβασης σε κατάλληλη θεραπεία στη χώρα προορισμού. Η εκτίμηση αυτής της αμφιβολίας αποτελεί ζήτημα νομικής και όχι ιατρικής κρίσης. Υπό τα δεδομένα αυτά, το Δικαστήριο δύναται νομίμως να συναγάγει ότι η επιστροφή του Κ.Β. ενέχει πραγματικό κίνδυνο σοβαρής και μη αναστρέψιμης επιδείνωσης της υγείας του, κατά παράβαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ.

 

Πέραν των αντικειμενικών αδυναμιών του συστήματος, οι Αιτητές, λόγω της πολυετούς απουσίας τους από τη χώρα καταγωγής, δεν διαθέτουν πλέον ούτε κατοικία. Η απώλεια του συνόλου της περιουσίας τους, όπως οι ίδιοι ανέφεραν και δεν αμφισβητήθηκε ουσιωδώς, τους αφήνει χωρίς οικονομικά μέσα για την εξασφάλιση ασφαλούς στέγης, ιδίως σε μια πόλη όπου, κατά τις εκθέσεις διεθνών οργανισμών, η επισφαλής στέγαση και τα μη ασφαλή κτίρια αποτελούν ήδη γενικευμένο φαινόμενο. Η επανεγκατάσταση «από το μηδέν» σε ένα τέτοιο περιβάλλον, χωρίς σταθερό εισόδημα, χωρίς πρόσβαση σε κοινωνική ασφάλιση ή άλλα δίκτυα προστασίας, καθιστά την οικογένεια ιδιαιτέρως εκτεθειμένη σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού.

 

Επιπλέον, πρέπει να συνεκτιμηθεί ότι η πολυετής απουσία από τον Λίβανο (η οικογένεια αναχώρησε από το Λίβανο τον Σεπτέμβριο του 2019) συνέπεσε με τα πιο κρίσιμα έτη διαμόρφωσης του θεραπευτικού και εκπαιδευτικού περιβάλλοντος του K.B. Το παιδί έχει ουσιαστικά ενσωματωθεί σε ένα συνεκτικό πλέγμα υπηρεσιών στην Κύπρο. Η απότομη μετάβαση από αυτό το σταθερό περιβάλλον σε ένα πλαίσιο όπου, σύμφωνα με τις διεθνείς πηγές, ένα σημαντικό ποσοστό παιδιών στον Λίβανο στερείται πρόσβασης στην εκπαίδευση, όπου οι σχολικές υποδομές είναι αποσταθεροποιημένες, και όπου η ειδική αγωγή είναι εξαιρετικά περιορισμένη, συνιστά ουσιώδη κίνδυνο αποστέρησης βασικών δικαιωμάτων του παιδιού. Η απώλεια της συνέχειας στη θεραπευτική και εκπαιδευτική του διαδρομή δεν αποτελεί απλώς ζήτημα «ποιότητας ζωής», αλλά δύναται να ισοδυναμεί με σοβαρή βλάβη για την υγεία και την ανάπτυξή του, υπερβαίνοντας το κατώφλι του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ.

 

Στο ίδιο πλαίσιο πρέπει να εξετασθεί και η θέση του μεγαλύτερου υιού, Β.Ζ., ο οποίος, παρά την ενηλικίωσή του, παραμένει στενά συνδεδεμένος με την οικογένειά του και εξαρτάται από αυτήν, έχοντας απωλέσει, λόγω της αποχώρησής τους από τον Λίβανο σε ανήλικη ηλικία, τους δεσμούς του με το περιβάλλον καταγωγής. Η επαναποστολή του στον Λίβανο, διαχωρισμένος από την οικογένεια ή υποχρεωμένος να επανενταχθεί σε ένα κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον με το οποίο δεν έχει ουσιαστική επαφή και όπου επικρατούν οι ανωτέρω συνθήκες κρίσης, δημιουργεί πρόσθετες δυσχέρειες πρόσβασης σε εργασία, στέγη και υπηρεσίες, και, συνακόλουθα, αυξάνει τον κίνδυνο έκθεσής του σε συνθήκες εξευτελιστικής μεταχείρισης.

 

Το Δικαστήριο, προχωρώντας στην τελική του κρίση επί της δυνατότητας επιστροφής των Αιτητών στον Λίβανο, οφείλει να εξετάσει και τη νομική θέση του Β.Ζ., ο οποίος, μολονότι κατά τον χρόνο έκδοσης της παρούσας απόφασης έχει πλέον ενηλικιωθεί, υπέβαλε την αίτησή του για διεθνή προστασία ενόσω ήταν ανήλικος. Η μεταβολή της ηλικίας του κατά τη διάρκεια της διαδικασίας δεν μπορεί να οδηγήσει σε αναδρομική απώλεια των εγγυήσεων που το ενωσιακό δίκαιο επιφυλάσσει στους ανηλίκους κατά την εξέταση της επιστροφής. Η θέση αυτή πηγάζει από τον πυρήνα της προστασίας του άρθρου 24 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και την υποχρέωση των κρατών μελών να διασφαλίζουν το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού σε όλες τις διαδικασίες που το αφορούν. Η έννοια του βέλτιστου συμφέροντος, όπως έχει εξειδικευθεί από το ΔΕΕ, δεν επιτρέπει την αποδυνάμωση των δικαιωμάτων του παιδιού εξαιτίας της χρονικής διάρκειας μιας διοικητικής διαδικασίας. Η προστασία που απορρέει από την ιδιότητα του ανήλικου πρέπει να είναι ουσιαστική και αποτελεσματική και όχι ευάλωτη σε τυχόν καθυστερήσεις του κράτους. Στο πλαίσιο αυτό, αποφάσεις όπως οι C-273/20, XY και C-550/16, A και S, υπογραμμίζουν ότι η ενηλικίωση κατά τη διάρκεια της διαδικασίας δεν αίρει αυτοτελώς το καθεστώς προστασίας που θεμελιώθηκε όταν ο αιτών ήταν παιδί.

 

Η προσέγγιση αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία στην παρούσα υπόθεση, όπου ο Β.Ζ. εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του σε ανήλικη ηλικία, χωρίς να έχει αναπτύξει πλέον κανέναν ουσιαστικό δεσμό με την κοινωνική, επαγγελματική ή οικογενειακή δομή του Λιβάνου. Τα χρόνια της εφηβείας και πρώιμης ενηλικίωσής του διαμορφώθηκαν εξ ολοκλήρου εκτός της χώρας καταγωγής του, σε περιβάλλον ασφάλειας, σχολικής συνέχειας και οικογενειακής σταθερότητας. Η επιστροφή ενός νέου ενήλικα, ο οποίος δεν έχει καμία αυτοτελή βάση ζωής στον Λίβανο, σε μία χώρα όπου η οικονομική κρίση, η φτώχεια, η κατάρρευση των δημοσίων υπηρεσιών και η αποδυνάμωση του συστήματος υγείας συνιστούν ένα εξαιρετικά δυσμενές πλαίσιο επανεγκατάστασης, δεν μπορεί να θεωρηθεί συμβατή ούτε με το άρθρο 3 ΕΣΔΑ ούτε με την αρχή της μη επαναπροώθησης. Η προστασία της οικογενειακής ζωής κατά το άρθρο 8 ΕΣΔΑ δύναται να εκτείνεται και σε ενήλικα τέκνα όταν υφίσταται πραγματική εξάρτηση, ιδίως σε περιπτώσεις ευαλωτότητας ή όταν η αποκοπή του τέκνου από την οικογενειακή μονάδα θα το εκθέσει σε σοβαρούς κινδύνους που δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει μόνο του[79]. Η εξάρτηση αυτή στην παρούσα περίπτωση δεν είναι τυπική ούτε συγκυριακή· προκύπτει από το σύνολο των συνθηκών υπό τις οποίες ο υιός ενηλικιώθηκε, την απουσία οποιουδήποτε στηρίγματος στη χώρα καταγωγής του και τον προφανή κίνδυνο που θα αντιμετωπίσει επιστρέφοντας σε περιβάλλον που αδυνατεί να του παράσχει ακόμη και τις βασικές προϋποθέσεις ασφαλούς και αξιοπρεπούς διαβίωσης.

 

Πέραν αυτού, η ενιαία μεταχείριση της οικογένειας επιβάλλεται και από την ανάγκη για συνοχή της προστασίας. Δεν είναι νομικά συνεπές ούτε λογικά ανεκτό να κρίνεται ότι η οικογένεια, ως σύνολο, δεν μπορεί να επιστρέψει χωρίς να εκτεθεί σε πραγματικό κίνδυνο σοβαρής βλάβης και ότι η επιστροφή της θα παραβίαζε τις διεθνείς υποχρεώσεις της Δημοκρατίας, ενώ ταυτόχρονα να θεωρείται ότι ο υιός, ο οποίος αποτελεί αναπόσπαστο μέλος της οικογενειακής αυτής ενότητας και έχει αναπτύξει όλες τις προσωπικές του ευαλωτότητες στο ίδιο πλαίσιο, μπορεί να αποσπαστεί από την οικογένειά του και να σταλεί μόνος σε αυτό το περιβάλλον. Μια τέτοια κατάτμηση της προστασίας δεν συνάδει ούτε με την αρχή της μη επαναπροώθησης, ούτε με την ανάγκη σεβασμού της οικογενειακής ζωής, ούτε με τη θεμελιώδη απαίτηση ότι οι αποφάσεις επιστροφής πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα βέλτιστα συμφέροντα των τέκνων σε όλα τα στάδια της διαδικασίας, όπως ρητά επιβάλλει το ΔΕΕ στις αποφάσεις C-484/22 και C-112/20.

 

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω, καθώς και το σύνολο των πραγματικών και ιατρικών δεδομένων που έχουν τεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου, καθίσταται σαφές ότι ο Β.Ζ., παρά τη συμπλήρωση του 18ου έτους, εξακολουθεί να βρίσκεται σε κατάσταση ουσιαστικής ευαλωτότητας και πραγματικής εξάρτησης από το οικογενειακό του περιβάλλον, ενώ η αναγκαστική επιστροφή του στο Λίβανο, χωρίς καμία προοπτική υποστήριξης, θα τον εξέθετε σε σοβαρούς κινδύνους που εμπίπτουν στο προστατευτικό πεδίο του άρθρου 3 ΕΣΔΑ και του άρθρου 4 του Χάρτη. Η συνέχιση της προστασίας του δεν είναι προϊόν επιείκειας, αλλά νομική αναγκαιότητα που επιβάλλεται από τη νομολογία της Ένωσης και τη θεμελιώδη αρχή ότι η διεθνής προστασία δεν αποδυναμώνεται ούτε ακυρώνεται λόγω της φυσικής ενηλικίωσης ενός παιδιού ενόσω εκκρεμεί η εξέταση της υπόθεσής του.

 

Υπό αυτά τα δεδομένα, το Δικαστήριο κρίνει ότι ο Β.Ζ. δεν μπορεί να επιστρέψει ασφαλώς στη χώρα καταγωγής του και ότι η απόφαση επιστροφής, καθ’ ο μέρος τον αφορά, δεν δύναται να εκτελεστεί χωρίς να παραβιαστούν οι διεθνείς και ενωσιακές υποχρεώσεις της Δημοκρατίας.

 

Σε αυτό το σύνολο στοιχείων, το Δικαστήριο συνεκτιμά ότι η αρχή της μη επαναπροώθησης, όπως ερμηνεύεται σε συνάρτηση με τον σεβασμό του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού και της οικογενειακής ζωής, δεν περιορίζεται στην αποτροπή εμφανώς ακραίων μορφών βίας αλλά καλύπτει και εκείνες τις περιπτώσεις όπου η μη πρόσβαση σε στοιχειώδη φροντίδα, σε ασφαλές περιβάλλον και σε αναγκαίες ιατρικές υπηρεσίες, σε συνδυασμό με μια γενικευμένη δομική κρίση, οδηγεί σε πραγματικό κίνδυνο απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης. Εφόσον, κατά τα ανωτέρω, η επιστροφή της οικογένειας στην Τρίπολη, υπό τις σημερινές συνθήκες, ενέχει σοβαρό κίνδυνο ο K.B. – αλλά και, συνολικά, τα τέκνα τρία των Αιτητών – να στερηθούν της αναγκαίας ιατρικής, εκπαιδευτικής και κοινωνικής φροντίδας, με συνέπεια ουσιαστική υπονόμευση της σωματικής και ψυχικής τους ακεραιότητας και της αξιοπρέπειάς τους, το Δικαστήριο κρίνει ότι η εκτέλεση της απόφασης επιστροφής θα συνιστούσε παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ και των άρθρων 4 και 24 του Χάρτη.

 

Από το σύνολο των στοιχείων που τέθηκαν ενώπιόν μου προκύπτει ότι, σήμερα, η επιστροφή των Αιτητών και των τέκνων τους στην Τρίπολη του Λιβάνου θα τους εξέθετε σε πραγματικό κίνδυνο απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης, κυρίως λόγω της αδυναμίας διασφάλισης αναγκαίας ιατρικής φροντίδας, ειδικής εκπαίδευσης και αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης για τον Κ.Β., η οποία δεν μπορεί παρά να επιδρά και να επεκτείνεται και στα λοιπά μέλη της οικογένειας. Κατά συνέπεια, η απόφαση επιστροφής, δεν μπορεί, υπό τις παρούσες περιστάσεις, να εκτελεστεί χωρίς παραβίαση υπέρτερων ενωσιακών και διεθνών κανόνων προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων και, για τον λόγο αυτόν, πρέπει να ακυρωθεί.

 

Υπό το φως των πιο πάνω, η προσφυγή επιτυγχάνει μερικώς. Ειδικότερα, η προσβαλλόμενη ενιαία απόφαση της Υπηρεσίας Ασύλου ημερομηνίας 16.03.2022 ακυρώνεται κατά το μέρος με το οποίο διατάσσεται η επιστροφή των Αιτητών και των τέκνων τους στον Λίβανο, καθόσον η εκτέλεσή της θα συνεπαγόταν παραβίαση της αρχής της μη επαναπροώθησης και των συναφών διατάξεων της ΕΣΔΑ και του Χάρτη, ενώ κατά το μέρος που απορρίφθηκε η αίτηση διεθνούς προστασίας, η προσφυγή κρίνεται αβάσιμη και απορρίπτεται.

 

Σε ότι αφορά τα έξοδα, ενόψει της μερικής επιτυχίας της προσφυγής, επιδικάζονται περιορισμένα έξοδα ύψους €800 πλέον Φ.Π.Α. υπέρ των Αιτητών και εναντίον των Καθ’ ων η αίτηση.

 

 

 

 

Ε. Ρήγα, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.