ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ

 

Ενώπιον: Ν. Παπανδρέου, Ε.Δ.

Αρ. Αγωγής: 4677/16

Μεταξύ:

ΜΑΡΙΝΑΣ ΚΛΑΓΓΙΔΟΥ

Ενάγουσας

-και-

ΗΛΙΑ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ

Εναγόμενου

 

Ημερομηνία: 19 Μαρτίου 2025

Εμφανίσεις:

Για Ενάγουσα: κ. Ν. Ροτσίδης μαζί με την κα Στ. Χρίστου για Ν. Ροτσίδη & Σία Δ.Ε.Π.Ε.

Για Εναγόμενο: κ. Γ. Τρίγγας για Θεόδωρος Μ. Ιωαννίδης & Σία Δ.Ε.Π.Ε.

 

 

ΑΠΟΦΑΣΗ

 

(α) ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1.    Με την παρούσα αγωγή της η Ενάγουσα αξιώνει εναντίον του Εναγόμενου ειδικές και γενικές αποζημιώσεις για ζημιές, σωματικές βλάβες, πόνο και ταλαιπωρία που, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της, υπέστη συνεπεία τροχαίου ατυχήματος που έλαβε χώρα μεταξύ τους στις 12.8.2016 και ώρα 8:45 π.μ. επί της οδού Δημοσθένη Σεβέρη, στη Λευκωσία («το Ατύχημα»). Η Ενάγουσα καταλογίζει στον Εναγόμενο την αποκλειστική ευθύνη για την επέλευση του Ατυχήματος. Από την αντίπερα όχθη, ο Εναγόμενος αρνείται την ύπαρξη και το ύψος των ισχυριζόμενων ζημιών της Ενάγουσας καθώς και τις ισχυριζόμενες σωματικές της βλάβες, τον πόνο και την ταλαιπωρία της. Καταλογίζει επίσης την αποκλειστική και, διαζευκτικά, συντρέχουσα αμέλεια στην Ενάγουσα για την πρόκληση του Ατυχήματος.

 

(β) ΣΥΝΟΨΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑΣ

2.    Ισχυρίζεται η Ενάγουσα με την Έκθεση Απαίτησης της ότι στις 12.8.2016 στις 8:45 π.μ. ενώ η ίδια οδηγούσε αυτοκίνητο δικής της ιδιοκτησίας («το Πρώτο Αυτοκίνητο») επί της οδού Δημοσθένη Σεβέρη και προπορευόταν του αυτοκινήτου που οδηγούσε ο Εναγόμενος, δικής του ιδιοκτησίας («το Δεύτερο Αυτοκίνητο»), ο τελευταίος συγκρούστηκε με το πίσω αριστερό μέρος του Πρώτου Αυτοκινήτου. Ακολούθως, παραθέτει λεπτομέρειες αμέλειας την οποία καταλογίζει στον Εναγόμενο, αναφέροντας μεταξύ άλλων, ότι, ο Εναγόμενος παρέλειψε να διατηρεί απόσταση ασφαλείας με τον Πρώτο Αυτοκίνητο ή να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τα φρένα του ώστε να αποφύγει τη σύγκρουση. Συνεχίζει ότι, συνεπεία του Ατυχήματος η Ενάγουσα υπέστη σωματικές βλάβες λεπτομέρειες των οποίων επίσης καταγράφει. Αναφέρει πρόσθετα ότι συνεπεία του Ατυχήματος, η Ενάγουσα μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, υποβλήθηκε σε διάφορες εξετάσεις και παρέμεινε εκτός εργασίας από την 12.8.2016 μέχρι την 11.9.2016. Προσθέτει ακόμη ότι υπέστη τραυματισμούς μόνιμης φύσεως, τη λειτουργικότητα της στην καθημερινότητα της, την επίδοση της στην εργασία της, ψυχική και σωματική υγεία και προβλήματα στις διαπροσωπικές της σχέσεις με αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής της. Περιπλέον, ότι αναγκάζεται να υποβάλλεται σε θεραπείες και να επωμίζεται ανάλογο κόστος. Τέλος, ισχυρίζεται ότι συνεπεία του Ατυχήματος υπέστη σύνολο ειδικών ζημιών ύψους €5960,72 λεπτομέρειες των οποίων καταγράφει.

 

3.    Με την Υπεράσπιση του ο Εναγόμενος αποδέχεται το γεγονός της σύγκρουσης σύμφωνα με τα όσα κατέγραψε η Ενάγουσα στην Έκθεσης Απαίτησης της πλην όμως καταλογίζει στην Ενάγουσα αποκλειστική και/ή συντρέχουσα αμέλεια επί τούτου, καταγράφοντας εκεί σχετικές λεπτομέρειες, όπως, μεταξύ άλλων ότι η Ενάγουσα ελάττωσε απότομα ταχύτητα, απέκοψε την ελεύθερη πορεία του Εναγόμενου, παρέλειψε να χρησιμοποιήσει τα φρένα της εγκαίρως και παρέλειψε να αντιληφθεί τα οχήματα που την ακολουθούσαν. Περιπλέον αρνείται τις λεπτομέρειες των ισχυριζόμενων σωματικών βλαβών της προβάλλοντας ότι τα προβλήματα της Ενάγουσας προϋπήρχαν του Ατυχήματος και ότι αφορούν προβλήματα της Ενάγουσας που οφείλονται στην ηλικία και την εργασία της. Αρνείται επίσης την ύπαρξη και το ύψος των αξιούμενων ειδικών ζημιών της.

 

4.    Δια της απάντησης της η Ενάγουσα αρνείται τις ως άνω θέσεις του Εναγόμενου, προβάλλοντας ότι η ίδια ενήργησε δέουσα επιμέλεια ως οδηγός, επαναλαμβάνοντας επί τούτου της θέσης της στην Έκθεση Απαίτηση της. Προσθέτει ακόμη αρνείται τους ισχυρισμούς του Εναγόμενου δια οιασδήποτε προϋπάρχουσας και αναφέρει ότι η ίδια ήταν άτομο καθ’ όλα υγιές και δραστήριο.

 

(γ)  ΠΑΡΑΔΕΚΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ  

5.    Κατά την έναρξη της ακρόασης τα μέρη δήλωσαν ως κοινώς αποδεκτό γεγονός ότι συνεπεία του Ατυχήματος, η Ενάγουσα υπέστη μέρος των ειδικών ζημιών τις οποίες δικογράφησε υπό των παρ. 16 μέχρι 19, 23 και 24 της Έκθεσης Απαίτησης, το οποίο αντιστοιχεί σε σύνολο ύψους €1801,65. Σε ό,τι αφορά την αξίωση για απώλεια εισοδήματος (βλ. παρ. 10(26) της Έκθεσης Απαίτησης) αυτή περιορίστηκε στο ποσό των €500, το οποίο επίσης έγινε αποδεκτό από την πλευρά του Εναγόμενου.[1] Συνεπώς προβαίνω ανάλογα ευρήματα.

 

6.    Πρόσθετα, κατά την ακροαματική διαδικασία η πλευρά του Εναγόμενου απεδέχθη ότι η Ενάγουσα δαπάνησε τα ποσά που καταγράφονται στις υποπαραγράφους 1 μέχρι 15, 20 μέχρι 22 και 25 (το οποίο περιορίστηκε σε €65)[2] της παραγράφου 10 της Έκθεσης Απαίτησης της Ενάγουσας, αμφισβητώντας όμως το εύλογο και την αναγκαιότητα των εν λόγω δαπανών.[3] Συνεπώς βρίσκω πρόσθετα ότι η Ενάγουσα δαπάνησε το συνολικό ποσό των €3107,07. Το ζήτημα του εύλογου των εν λόγω δαπανών απασχολεί στην παρ. 81 πιο κάτω.

 

(δ)  ΣΥΝΟΨΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ

7.    Κατά την έναρξη της ακρόασης κατατέθηκαν από κοινού τα Τεκμήρια 1 μέχρι 7. Ακολούθως, για την Ενάγουσα κατέθεσαν επτά μάρτυρες. Για τον Εναγόμενο δεν προσφέρθηκε μαρτυρία. 

 

8.    Ειδικότερα, για την Ενάγουσα κατέθεσε ο κ. Σταύρος Αγιώτης, Αστυφύλακας (ΜΕ1) αναφορικά με τις περιστάσεις του Ατυχήματος και ο οποίος κατέθεσε τα Τεκμήρια 8 και 9. Σε σχέση με τις περιστάσεις του Ατυχήματος κατέθεσε και ο κ. Κωνσταντίνος Δημητρίου, υπάλληλος της ασφαλιστικής εταιρείας “Atlatnic” (ΜΕ2), η οποία κατά τον ουσιώδη χρόνο του Ατυχήματος παρείχε ασφαλιστική κάλυψη στην Ενάγουσα και κατέθεσε τα Τεκμήρια 10 και 11. Κατέθεσαν επίσης και ο κ. Κυριάκος Τακούσιης, φυσιοθεραπευτής (ΜΕ3), ο οποίος κατέθεσε τα Τεκμήρια  12 μέχρι 15 και ο Δρ. Άγγελος Γρηγορίου, Ειδικός Νευρολόγος και θεράπων ιατρός της Ενάγουσας (ΜΕ4) ο οποίος κατέθεσε τα Τεκμήρια 16 μέχρι 19. Ακολούθως, κατέθεσε η Ενάγουσα (ΜΕ5) η οποία ετοίμασε γραπτή δήλωση και κατατέθηκε ως μέρος της κυρίως εξέτασης της (Έγγραφο Α’) και κατέθεσε τα Τεκμήρια 20 μέχρι 69. Έπειτα, κατέθεσε ο Δρ. Ανδρέας Χριστοδούλου, Ειδικός Ορθοπεδικός και επίσης θεράπων ιατρός της Ενάγουσας (ΜΕ6) ο οποίος κατέθεσε το Τεκμήριο 70. Τέλος, κατέθεσε η Δρ. Χρύσω Κωνσταντινίδου, ιατρός του Τμήματος Πρώτων Βοηθειών του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας (ΜΕ7), η οποία εξέτασε την Ενάγουσα κατά την ημερομηνία του Ατυχήματος,

 

i.        Σύνοψη μαρτυρίας Σταύρου Αγιώτη, Αστυφύλακα (ΜΕ1)

 

9.    Ο ΜΕ1 ανέφερε ότι υπηρετεί στον Κλάδο Δυστυχημάτων και Τροχαίας Λευκωσίας, αναφέρθηκε στα καθήκοντα του, κατέθεσε ημερομίσθιο ύψους €86 ως Τεκμήριο 8 και κατέθεσε ότι είναι ο ίδιος που μετέβηκε στο χώρο του Ατυχήματος. Ως Τεκμήριο 9 κατέθεσε απόσπασμα από το ημερολόγιο ενέργειας της Αστυνομίας που είχε συντάξει ο ίδιος αναφορικά με το Ατύχημα. Αντεξεταζόμενος ανέφερε ότι το Πρώτο Αυτοκίνητο ήταν σε αναμονή λόγω τροχαίας κίνησης κατά το χρόνο της σύγκρουσης, αναφέρθηκε στο περιεχόμενο του Τεκμηρίου 9, διευκρινίζοντας ότι δεν θυμάται οτιδήποτε δεν έχει εκεί καταγράψει. 

 

ii.        Σύνοψη μαρτυρίας Κωνσταντίνου Δημητρίου, υπαλλήλου της Ασφαλιστικής Εταιρείας “Atlantic” (ΜΕ2)

 

10.        Ο ΜΕ2 κατέθεσε ότι είναι υπάλληλος της ασφαλιστικής εταιρείας “Atlantic” και ότι η Ενάγουσα κατά το χρόνο του Ατυχήματος ήταν ασφαλισμένη με την εν λόγω εταιρεία. Ως Δέσμη Τεκμηρίων 10 κατέθεσε έγγραφο της εταιρείας “RescueLine” το οποίο και παρέλαβε από την τελευταία, μαζί με δέσμη φωτογραφιών οι οποίες, ως κατέθεσε, αφορούν το Ατύχημα. Ως Τεκμήριο 11 κατέθεσε κλήση μάρτυρα που του επιδόθηκε. Κατέθεσε ότι η συνήθης διαδικασία είναι όπως ο ασφαλισμένος ειδοποιήσει την ασφαλιστική του εταιρεία για ένα τροχαίο ατύχημα, η οποία με τη σειρά της ειδοποιεί τη «φροντίδα ατυχήματος» ώστε να παρευρεθεί στη σκηνή του ατυχήματος και να ληφθούν φωτογραφείς. Εάν υπάρχουν τραυματισμοί θα κληθεί και ασθενοφόρο. Γίνεται σχετική καταγραφή και εκείνοι με τη σειρά τους ειδοποιούν την ασφαλιστική εταιρεία ότι ο πελάτης ενεπλάκη σε ατύχημα. Στη συνέχεια προσέρχεται και η ασφαλιστική εταιρεία, θα λάβει στοιχεία και θα προχωρήσει με σε εξέταση του ατυχήματος προβαίνοντας σε ανάλογες ενέργειες. Σε περίπτωση που δεν ευθύνεται ο πελάτης της, θα λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να επιδιορθώσει και να καλυφθεί η ζημιά από τρίτους. Σε περίπτωση που ευθύνεται ο πελάτης της θα έρθει σε επαφή με τρίτους για την αποζημίωση των ζημιών. Στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν υπήρχε οποιαδήποτε συζήτηση ή διαφορά για το θέμα της ευθύνης. Αντεξεταζόμενος αναφέρθηκε στην εμβέλεια της ζημιάς του Πρώτου Αυτοκινήτου με αναφορά σε συγκεκριμένη φωτογραφία επί του Τεκμηρίου 10.

 

iii.        Σύνοψη μαρτυρίας κ. Κυριάκου Τακούσιη, φυσιοθεραπευτή (ΜΕ3)

 

11.        Ο ΜΕ3 κατέθεσε ότι είναι κινησιολόγος, εξιδεικευμένος στη μυοσκελετική φυσιοθεραπεία και ότι ασκεί το επάγγελμα του στην Κύπρο από το έτος 2009. Ως Τεκμήριο 12 κατέθεσε την κλήση μάρτυρα που του επιδόθηκε για σκοπούς κατάθεσης του στην παρούσα διαδικασία. Ως Τεκμήριο 13 συνέταξε βεβαίωση που ο ίδιος είχε ετοιμάσει αναφορικά με την Ενάγουσα από τις 13.10.2016. Εκεί, κατ’ ουσίαν, καταγράφεται ότι ο ίδιος παρακολουθεί την Ενάγουσα από τις 15.9.2016 κατόπιν παραπομπής της για θεραπεία από τον Δρ. Γρηγορίου (ΜΕ4). Καταγράφει την εικόνα που ίδια παρουσίασε κατά την αξιολόγηση του ιδίου, τα συμπεράσματα του από την μαγνητική τομογραφία που έγινε στις 29.8.2016 καταγράφοντας ότι «πέραν του μυϊκού σπασμού, υπήρξε ευθειασμός της ΑΜΣΣ, αλλά το σοβαρότερο εύρημα είναι η ύπαρξη κήλης στο μεσοσπονδύλιο δίσκο στο επίπεδο Α6/7 με έντονη πίεση επί του μηνιγγικού σάκου και του μυελού όπως επίσης και δισκική πρβολή με πίεση επί του μηνιγγικού σάκου στο επίπεδο Θ11/12». Επιβεβαίωσε ότι πέραν της φαρμακευτικής της αγωγής τυγχάνει εξειδικευμένης μυοσκελετικής αποκατάστασης. Ως Τεκμήρια 14 και 15 κατέθεσε δύο αποδείξεις ως προς τις συνεδρίες που η Ενάγουσα υπεβλήθη, 24 στο σύνολο μεταξύ των ετών 2016 και 2017. Κατά την αντεξέταση του κατατέθηκαν τα Τεκμήρια προς Αναγνώριση Α και Β. Αντεξεταζόμενος επεξήγησε την έννοια του “manual therapist”. Σε υποβολή του συνηγόρου του Εναγόμενου ότι κατά τον ακτινολογικό έλεγχο του ΤΑΕΠ (τα αποτελέσματα του οποίου κατατέθηκαν ως το Τεκμήριο προς Αναγνώριση Α) δεν καταγράφηκε τραυματισμός, ανέφερε ότι στην ακτινογραφία καταγράφονται οστικά κατάγματα τα οποία δεν υπήρχαν. Κατά τα λοιπά, ότι οι τραυματισμοί της Ενάγουσας δεν μπορούσαν να διαφανούν με ακτινολογικό έλεγχο, πέραν του εκθειασμού, εξ ου και έγινε παραπομπή για μαγνητική τομογραφία. Σε υποβολή ότι 14 ημέρες προηγουμένως με βάση το ιατρικό πιστοποιητικό του ΜΕ6 (Τεκμήριο προς Αναγνώριση β) η κατάσταση της ήταν βελτιωμένη, ανέφερε ότι συνήθως η φαρμακευτική αγωγή τείνει να κοιμίσει τα συμπτώματα και όχι να τα εξαλείψει, ενώ η χρήση της λέξης «βελτίωση» ενέχει το στοιχείο της υποκειμενικότητας, όπως επίσης και ο πόνος. Ανέφερε επίσης ότι ο ίδιος δεν έχει δικαιοδοσία να διαγνώσει κατά ποσό τα τραύματα που εντοπίζονται στην μαγνητική τομογραφία είναι τραυματικά ή προϋπάρχοντα. Ακολούθως, επεξήγησε το περιεχόμενο της βεβαίωσης του, Τεκμήριο 13.

 

iv.        Σύνοψη μαρτυρίας Δρ. Άγγελου Γρηγορίου, Ειδικού Νευρολόγου (ΜΕ4)

 

12.        Ο ΜΕ4 κατέθεσε ότι είναι Ειδικός Νευρολόγος και ότι η Ενάγουσα είναι ασθενής του. Αναφέρθηκε στην πείρα και τα προσόντα του καταθέτοντας επί τούτου, σχετικά πιστοποιητικά ακαδημαϊκών και επαγγελματικών του προσόντων, ως Δέσμη Τεκμηρίων 16.  Κατέθεσε επίσης ιατρική του έκθεση σε σχέση με την Ενάγουσα, ημερομηνίας 20.10.2016, ως Τεκμήριο 17 επεξηγώντας ότι οι προσθήκες που παρουσιάζονται ως ιατρική γνωμάτευση σε μεταγενέστερες ημερομηνίες, έγιναν λόγω μεταγενέστερων επισκέψεων από την Ενάγουσα στο ιατρείο του για σκοπούς ιατρικής της εξέτασης. Επεξήγησε ότι οι δισκικές προβολές που παρουσιάστηκαν στην μαγνητική τομογραφία (Τεκμήριο 40) δεν θα μπορούσαν να ήταν προϋπάρχουσες καθώς στο σύνολο των ασθενών που έχουν τέτοιου μεγέθους δισκικές προβολές εμφανίζονται συμπτώματα. Ερωτηθείς για ποιον λόγο παραχώρησε οδηγίες για να γίνει μαγνητική τομογραφία και στον εγκέφαλο επεξήγησε ότι ήταν για να αποκλειστούν ενδοκρανιακές βλάβες, στη βάση των συμπτωμάτων ιλίγγου και ζαλάδας που αντιμετώπιζε η Ενάγουσα και στη βάση σχετικών επί τούτου πρωτοκόλλων. Κατέθεσε ως Τεκμήριο 18 αποτελέσματα της μαγνητικής τομογραφίας στην οποία υπεβλήθη η Ενάγουσα στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου πλέον κατοικεί. Ακολούθως, κατέθεσε ως προς τη σημερινή κατάσταση της Ενάγουσας την οποία διαπίστωσε κατόπιν κλινικής της εξέτασης το έτος 2024, καθώς και την πρόγνωσή του, αναφερόμενος και στην πιθανότητα μελλοντικής επέμβασης.

 

13.        Αντεξεταζόμενος ανέφερε ότι εξέτασε την Ενάγουσα συνολικά πέντε φορές. Κατέθεσε ότι δεν είναι εις γνώση του οιοσδήποτε άλλος τραυματισμός της Ενάγουσας ούτε και του ανέφερε οτιδήποτε τέτοιο, οποτεδήποτε. Ερωτηθείς κατά πόσο κάποιος ο οποίος μετά από ένα ατύχημα παρουσιάζει πρόβλημα στον μεσοσπονδύλιο δίσκο δεν μπορεί να περπατήσει, απάντησε αρνητικά επεξηγώντας ότι οι περισσότεροι ασθενείς περπατούν εκτός εάν έχουν πλήρη τραυματική μυελοπάθεια στοιχείο που δεν ισχύει στην παρούσα περίπτωση. Ακολούθως, επεξήγησε τη φύση μιας ριζοπάθειας και τις πιθανές αιτίες πρόκλησης τους και επανέλαβε τους λόγους δια τους οποίους συνέστησε μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου. Σε υποβολή του συνηγόρου του Εναγόμενου ότι οι μόνιμες βλάβες στην οποία αναφέρθηκε ο ΜΕ4 δεν οφείλονται στο Ατύχημα, απάντησε ότι το συμπέρασμα του στηρίζεται στην κλινική του εξέταση και στα εκεί ευρήματα του. Ακολούθως κατέθεσε ως Τεκμήριο 19 έγγραφο προς επεξήγηση των θέσεων του ως προς το σημείο που προκαλείται υπαισθητικότητα (αντίχειρας και δείκτης) συνεπεία της δισκοκήλης. Κατέθεσε επίσης ως προς τα στοιχεία επιδείνωσης της κατάστασης της Ενάγουσας. Ακολούθως αναφέρθηκε στην ιδιότητα του “manual therapist” αναφέροντας ότι με το “manual therapy” μπορεί να βοηθηθεί καλύτερα η διάνοιξη των τρημάτων από την κλασική φυσιοθεραπεία και ότι είναι μορφή φυσιοθεραπείας.

 

v.        Μαρτυρία Ενάγουσας (ΜΕ5)

 

14.         Η Ενάγουσα στα πλαίσια της γραπτής της δήλωσης επανέλαβε κατ’ ουσία τις δικογραφημένες τις θέσεις. Σε σχέση με τις θέσεις της ως προς τις περιστάσεις του Ατυχήματος κατέθεσε τα Τεκμήρια 20 και 21. Σε σχέση με τις θέσεις της ως τις ζημιές, σωματικές της βλάβες, τον πόνο και την ταλαιπωρία της αλλά και την πρόγνωση των θεραπόντων ιατρών της για το μέλλον, κατέθεσε τα Τεκμήρια 22 μέχρι 69. Αντεξεταζόμενη ανέφερε ότι το προπορευόμενο από εκείνη όχημα προέβη σε ένδειξη ότι θα έστριβε δεξιά, εκείνη σταμάτησε και είναι τότε που χτυπήθηκε από το Δεύτερο Αυτοκίνητο. Πρόσθετα, επεξήγησε τους λόγους που επισκέφθηκε δύο ιατρούς, τους ΜΕ4 και ΜΕ6. Σε υποβολή του συνηγόρου του Εναγόμενου ότι τα νευρολογικά προβλήματα που περιέγραψε προϋπήρχαν του Ατυχήματος ανέφερε ότι δεν είχε κανένα πρόβλημα πριν το Ατύχημα. Ανέφερε ότι η αντιφλεγμονώδης αγωγή της ξεκίνησε από την ημερομηνία του Ατυχήματος, ενώ στη συνέχεια προστίθονταν φάρμακα ανάλογα με την εξέλιξη της πορείας της κατάστασης της. Αναφέρθηκε στη φύση των εργασιακών της καθηκόντων κατά το χρόνο του Ατυχήματος, στη μετακόμιση της στην Αγγλία το έτος 2017 και στα σημερινά της εργασιακά καθήκοντα. Σε υποβολή του συνηγόρου του Εναγόμενου ότι δεν ακολούθησε οδηγίες των ιατρών καθώς δεν έκανε φυσιοθεραπεία αλλά “manual therapy” απάντησε αρνητικά, αναφέροντας ότι ακολούθησε πιστά τα όσα οι ιατροί της είχαν αναφέρει.

 

vi.        Σύνοψη μαρτυρίας Δρ. Ανδρέα Χριστοδούλου, Ειδικού Ορθοπεδικού (ΜΕ6)

 

15.        Ο ΜΕ6 αναγνώρισε το Τεκμήριο προς Αναγνώριση Β ως την ιατρική έκθεση που εξέδωσε ο ίδιος για την Ενάγουσα στις 24.10.2016 και η οποία κατατέθηκε ως Τεκμήριο 70. Επιβεβαίωσε ότι είναι ο ίδιος που την παρέπεμψε σε μαγνητική τομογραφία και σε εξέταση από ειδικό νευρολόγο. Αναφέρθηκε στα αποτελέσματα της μαγνητικής τομογραφίας αναφέροντας ότι τα ευρήματα αυτά ήταν συμβατά με την κλινική εικόνα της Ενάγουσας. Αναγνώρισε πρόσθετα τα τεκμήρια 26, 27, 29, 39, 42 και 43 υιοθετώντας το περιεχόμενο τους και επιβεβαιώνοντας την ορθότητα τους. Αντεξεταζόμενος επιβεβαίωσε ότι από την ημερομηνία έκδοσης της ιατρικής έκθεσης, Τεκμήριο 70, δεν είχε ξανασυναντήσει την Ενάγουσα. Ερωτηθείς σχετικά με την αναφορά του σε ριζιτική πίεση απάντησε ότι αρμόδιος για να καταθέσει επί του σημείου είναι ο νευρολόγος και είναι για τον λόγο αυτόν που έγινε η παραπομπή της Ενάγουσας σε νευρολόγο.

 

vii.        Σύνοψη μαρτυρίας Δρ. Χρύσας Κωνσταντινίδου, Ιατρού στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας (ΜΕ7)

 

16.        Η ΜΕ7 κατέθεσε ότι τα τελευταία 17 χρόνια εργάζεται στις πρώτες βοήθειες του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Κατέθεσε ότι είναι Γενικός Ιατρός και ότι η ειδικότητα της γενικής ιατρικής αποτελεί ξεχωριστή ειδικότητα, όπου ένας ιατρός εκπαιδεύεται σε όλα τα φάσματα της ιατρικής και εργάζεται στις πρώτες βοήθειες ή σε εξωτερικά ιατρεία και είναι ο πρώτος που εκτιμά ένα περιστατικό και, αναλόγως της κρίσης του, τον παραπέμπει σε κάποιον πιο ειδικό, ή όχι. Επιβεβαίωσε πρόσθετα ότι είναι το πρώτο σημείο επαφής με τον ασθενή, ότι η ίδια ως γενικός ιατρός δεν έχει ειδίκευση στην ορθοπεδική ή στην νευρολογία ή στην νευροχειρουργική ούτε και είναι πραγματογνώμονας για ζητήματα της νευρολογίας. Επιβεβαίωσε επίσης ότι η ίδια ήταν η πρώτη ιατρός που είδε την Ενάγουσα στις 12.8.2016 όταν κατέφθασε στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας με ασθενοφόρο. Αναγνώρισε το Τεκμήριο 22, ως την άδεια ανάπαυσης που της χορηγήθηκε, επιβεβαιώνοντας ότι το εξέδωσε η ίδια. Αναγνώρισε επίσης και τα Τεκμήρια 23, 24 και 28 ως έγγραφα που επίσης εκδόθηκαν από την ίδια, επεξηγώντας το περιεχόμενο τους και τους λόγους δια τους οποίους παραχώρησε τη συγκεκριμένη αγωγή, θεραπεία και άδεια ασθενείας. Αναγνώρισε επίσης το Τεκμήριο 38 το οποίο συνέταξε επίσης η ίδια επιβεβαιώνοντας ότι εκεί κατέγραψε τις ενέργειες στις οποίες προέβη και όχι τη διάγνωση. Κατέθεσε επίσης ότι αυτό το οποίο ουσιαστικά η ίδια έπρεπε να είχε εξετάσει είναι κατά πόσο είχε κάταγμα ή όχι αναφέροντας ότι η ίδια δεν θα έψαχνε κατά πόσο υπήρχε κήλη, στοιχείο το οποίο θα μπορούσε να γίνει σε δεύτερο χρόνο. Αντεξεταζόμενη ανέφερε ότι εάν η Ενάγουσα αιτιάτο οτιδήποτε άλλο πέραν από αυτά που είχαν καταγραφεί στο Τεκμήριο 38, θα είχαν καταγραφεί.

 

(ε) ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ

 

i.        Αξιολόγηση μαρτυρίας ως προς τις περιστάσεις του Ατυχήματος

 

17.        Μαρτυρία ως προς τις περιστάσεις του Ατυχήματος δόθηκε από τους ΜΕ1, ΜΕ2 και ΜΕ3. Οι εν λόγω μάρτυρες παρέμειναν πλήρως σταθεροί στις θέσεις τους, με τη μαρτυρία τους ουδόλως να κλονίζεται κατά την αντεξέταση τους. Αναντίλεκτη παρέμεινε η θέση του ΜΕ1 ότι το Ατύχημα έλαβε χώρα σε χρόνο που υπήρχε τροχαία κίνηση. Η υποβολή του συνηγόρου του Εναγόμενου προς την Ενάγουσα ότι σταμάτησε απότομα είτε για να στρίψει δεξιά είτε και οποιονδήποτε άλλον λόγο, δεν στηρίζεται στην ενώπιον μου μαρτυρία και συναφώς δεν δύναται να γίνει αποδεχτή. Η ίδια η ΜΕ1 παρέμεινε πλήρως σταθερή στη θέση της ότι ουδεμία πρόθεση είχε να στρίψει δεξιά καθώς η ίδια κατευθυνόταν προς την εργασία της η οποία ήταν σε ευθεία πορεία, θέση η οποία δεν αμφισβητήθηκε. Η θέση της αυτή ερείδεται και επί του Τεκμηρίου 9, τις σημειώσεις του ΜΕ1 στο ημερολόγιο ενέργειας όπου αναφέρεται ότι η σύγκρουση έγινε ενώ η Ενάγουσα βρισκόταν σε αναμονή λόγω τροχαίας κίνησης. Συναφώς, αποδέχομαι τις θέσεις των πιο πάνω μαρτύρων ως προς τις περιστάσεις του ατυχήματος στην πλήρη τους έκταση.

 

 

(στ)  ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ

 

18.        Στη βάση της ενώπιον μου αξιόπιστης και αποδεκτής μαρτυρίας βρίσκω ότι στις 12.8.2016 και η ώρα 8:45 π.μ. η Ενάγουσα οδηγούσε το Πρώτο Αυτοκίνητο επί της οδού Δημοσθένη Σεβέρη στη Λευκωσία και προπορευόταν του Δεύτερου Αυτοκινήτου που οδηγούσε ο Εναγόμενος. Υπήρχε τροχαία κίνηση στον δρόμο και η Ενάγουσα σταμάτησε εν αναμονή του προπορευόμενου από την ίδια αυτοκίνητου να στρίψει δεξιά, ο οποίος προέβη σε ανάλογη ένδειξη. Στο σημείο εκείνο συγκρούστηκε από τον Εναγόμενο στο αριστερό πίσω μέρος.

 

 

(ζ) ΝΟΜΙΚΗ ΠΤΥΧΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

 

19.   Η βάση αγωγής εδράζεται στο αστικό αδίκημα της αμέλειας που καθορίζεται στο άρθρο 51 του Κεφ. 148 καθότι λόγω της αμελούς οδήγησης του         Εναγόμενου  προκλήθηκε το δυστύχημα και η Ενάγουσα τραυματίστηκε σοβαρά και υπέστη ζημιές. Από την έκθεση απαίτησης προκύπτει επίσης ότι η Ενάγουσα βασίζει την αξίωση της και σε «παράβαση των εκ του Νόμου και Κανονισμών απορρεόντων καθηκόντων» του Εναγόμενου. Σχετικά με την τελευταία αιτία αγωγής διαπιστώνεται ότι αυτή δεν δικογραφείται επαρκώς (βλ. Χατζημάρκου ν. Cyprus Popular Public Co Ltd, πρώην Marfin Popular Bank Co Ltd κ.ά. Αρ. Αγ. 7022/12, 4.12.20, υπό τον Έντιμο Χ. Χαραλάμπους, Π.Ε.Δ. (ως ήταν τότε)). Ειδικότερα, δεν υπάρχει χωριστή δικογράφηση για παραβίαση νόμιμου καθήκοντος. Στις λεπτομέρειες που παρέχονται δεν υπάρχει ούτε αναφορά σε ποια νομοθεσία ερείδεται η κατ' ισχυρισμό παράβαση. Όμως για σκοπούς δικογράφησης παραβίασης νόμιμου καθήκοντος επιβάλλεται  αναφορά στη συγκεκριμένη νομοθεσία δυνάμει της οποίας, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της Ενάγουσας, δημιουργείτο το νόμιμο καθήκον έναντί της και το οποίο ο Εναγόμενος παράβηκε (βλ. σχετικά παραδείγματα Bullen & Leake & Jacob's "Precedents of Pleadings", Sweet & Maxwell, 18^η έκδοση, σελ. 460, ενότητα 81-Χ2).  Αυτό κατ' εξαίρεση του γενικού κανόνα ότι απαγορεύεται η αναφορά σε νομοθεσία επί των δικογράφων, ούτως ώστε η πλευρά του εναγόμενου να γνωρίζει και λαμβάνει επαρκή ειδοποίηση αναφορικά με το περιεχόμενο και το εύρος της αξίωσης του ενάγοντα. Συναφώς, η απαίτηση της Ενάγουσας δεν δύναται να επιτύχει στην πιο πάνω βάση.

 

20.        Στρεφόμενη στο αστικό αδίκημα της αμέλειας, αυτό ορίζεται από το άρθρο 51 του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου Κεφ. 148, το οποίο αποτελεί κωδικοποίηση των αρχών του κοινοδικαίου (Στρατμάρκο Λτδ ν. Πέτρου Μιχαήλ (1989) 1 ΑΑΔ 453). Η νομολογία του Ανώτατου Δικαστηρίου αναφορικά με την εφαρμογή του Άρθρου 51, Κεφ.148 σε περιπτώσεις τροχαίων αδικημάτων είναι πλούσια με τις πράξεις ή παραλείψεις του οδηγού να κρίνονται με βάση το επίπεδο του «μέσου συνετού οδηγού».[4] Επομένως, η Ενάγουσα θα πρέπει να αποδείξει ότι Εναγόμενος (α) τέλεσε πράξη την οποία υπό τις περιστάσεις ένας λογικός συνετός οδηγός δεν θα τελούσε ή παρέλειψε να τελέσει πράξη που ένας τέτοιος οδηγός θα τελούσε και (β) υπείχε υποχρέωση, υπό τις περιστάσεις να μην επιδείξει αμέλεια.

 

21.        Αναφορικά με το δεύτερο σκέλος στην απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου στην υπόθεση Μαρίας Αλεξάνδρου κ.ά. ν. Άντρης Σωτηρίου Λεβέντη κ.ά. (1996) 1 ΑΑΔ 420, αναγνωρίστηκε ότι το καθήκον οδηγού «γεννάται αφότου η διακίνηση άλλων προσώπων καθιστά εξ αντικειμένου μέριμνα του προσώπου που χρησιμοποιεί το δρόμο τη λήψη προφυλακτικών μέτρων για την προστασία της ασφάλειας τους».[5] Κατ’ ακολουθίαν, η Ενάγουσα και ο Εναγόμενος ως χρήστες δημόσιου δρόμου υπείχαν καθήκον ο ένας απέναντι στον άλλον για την προστασία της ασφάλειας τους.

 

22.        Αναφορικά με το πρώτο σκέλος, η έννοια της αμέλειας αποτελεί ζήτημα πραγματικών γεγονότων τα οποία θα πρέπει να εξακριβωθούν υπό τις ιδιαίτερες περιστάσεις της κάθε περίπτωσης και συνίσταται στην παράλειψη επίδειξης εύλογης προσοχής κάτω από τις συγκεκριμένες περιστάσεις της κάθε υπόθεσης (Φοινικαρίδης ν. Γεωργίου κ.ά. (1991) 1 ΑΔΑ 457). Το κριτήριο για τον καθορισμό αμέλειας δεν συναρτάται με τους υποκειμενικούς παράγοντες που προσδιορίζουν τις δυνατότητες του οδηγού για επιμελή οδήγηση αλλά κρίνεται αντικειμενικά με γνώμονα τις αντιδράσεις ενός συνετού οδηγού, ο οποίος χρησιμοποιεί το δρόμο λελογισμένα και με συναίσθηση ευθύνης για την ασφάλεια των άλλων που χρησιμοποιούν το δρόμο από εύλογα προβλεπτούς κινδύνους (βλ. Jamal Ismail v. Μιχαήλ Αντωνίου κ.ά., Π.Ε. 333/09 12.2.14, Παλαιομυλίτης ν. Τροχαίας (1996) 2 ΑΑΔ 300 και εκεί αναφερόμενες αυθεντίες και Αλεξάνδρου (ανωτέρω)). Όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε στην Αριστείδου ν. Πολυδώρου Π.Ε. 346/10 15.1.2016: «Ο Εναγόμενος θα πρέπει να έχει συμπεριφερθεί και θα πρέπει να έχει επιδείξει προσοχή και φροντίδα χαμηλότερου επιπέδου, υπό τις περιστάσεις, από το επίπεδο που αναμένεται από έναν λογικό, συνετό, ικανό και έμπειρο οδηγό.  Το μέτρο δεν είναι εκείνο του τέλειου οδηγού, αλλά του λογικού, συνετού και ικανού οδηγού.»

 

23.        Εάν αποδειχθεί αμέλεια σε βάρος του Εναγόμενου σύμφωνα με τις πιο πάνω νομολογιακές αρχές, τότε το Δικαστήριο, εφόσον εγείρεται το ζήτημα, όπως στην παρούσα περίπτωση, εξετάζει με βάση του άρθρο 57 του Κεφ. 148 εάν η Ενάγουσα έχει συντρέχουσα αμέλεια, στη βάση των νομολογιακών αρχών.[6]

 

24.        Έχοντας τις ως άνω αρχές κατά νουν και με βάση τα ευρήματα του Δικαστηρίου ως προς τις συνθήκες του Ατυχήματος, εν προκειμένω εξάγεται αβίαστα ότι ο Εναγόμενος οδήγησε το όχημα του αμελώς. Τούτο διότι, παρά την θέση που υπείχε έναντι του οχήματος της Ενάγουσας και παρά την τροχαία κίνηση, ο ίδιος απέτυχε να διατηρεί εύλογη παρατηρητικότητα στο δρόμο. Τούτο προκύπτει από το ίδιο το γεγονός της σύγκρουσης υπό τις πιο πάνω συνθήκες. Η έκταση της παράλειψης του να έχει την προσοχή του στραμμένη στο δρόμο ευλόγως επιμαρτυρείται και από το γεγονός ότι κατά το χρόνο της σύγκρουσης το όχημα της Ενάγουσας ήταν σταματημένο και σε αναμονή. Τούτο από μόνο του καταδεικνύει ότι ο Εναγόμενος κινήθηκε και κατεύθυνε το όχημα του χωρίς καθόλου να ελέγξει τον δρόμο μπροστά του. Από την άλλην και με βάση τα ευρήματα του Δικαστηρίου ουδόλως προκύπτει οποιαδήποτε συντρέχουσα αμέλεια εκ μέρους της Ενάγουσας η οποία οδηγούσε σε τροχαία κίνηση και το όχημα της οποίας ήταν σταματημένο κατά το χρόνο της σύγκρουσης. Ουδόλως αποδείχθηκαν οι λεπτομέρειες αμέλειας οι οποίες δικογραφούνται στην Έκθεση Υπεράσπισης, ούτε ότι η Ενάγουσα σταμάτησε απότομα. Υπό το φως των πιο πάνω, αποτελεί την κρίση του Δικαστηρίου ότι ο Εναγόμενος είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για την πρόσκληση του Ατυχήματος.

 

 

(η) ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΒΛΑΒΕΣ, ΠΟΝΟ ΚΑΙ ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΝΑΓΟΥΣΑΣ

 

i.        Γενικές παρατηρήσεις

 

25.        Μαρτυρία για τις σωματικές βλάβες, τον πόνο και την ταλαιπωρία της Ενάγουσας προσκομίστηκε από τους ΜΕ3 μέχρι ΜΕ7.

 

26.        Η Ενάγουσα (ΜΕ5) παρέμεινε πλήρως σταθερή στις θέσεις της ως προς την συνεχόμενη ταλαιπωρία που αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει, αδιαλείπτως, μέχρι και σήμερα. Οι επί μέρους επί τούτου θέσεις της χαρακτηρίζονται από τη μέγιστη δυνατή λεπτομέρεια η έκταση της οποίας απέμεινε κατ’ ουσίαν αναντίλεκτη, πέραν ορισμών γενικών αναφορών και υποβολών κατά τη διάρκεια της αντεξέτασης της η οποία όμως απέμειναν στη σφαίρα της γενικότητας και άνευ ερείσματος στην ενώπιον μου μαρτυρία. Από το εδώλιο του μάρτυρα κατέθετε με ειλικρινά και σταθερότητα χωρίς να παρατηρείται οιαδήποτε προσπάθεια υπερβολής. Η ουσία των αναφορών της ως προς τον πόνο και την ταλαιπωρία της ερείδονται και ως ζήτημα λογικής επί της ενώπιον μου ιατρικής μαρτυρίας από την οποία προκύπτει ότι η ίδια αντιμετωπίζει μόνιμες σωματικές βλάβες. Αποδέχομαι τη μαρτυρία της στην πλήρη της έκταση πλην ορισμένων πτυχών σύμφωνα με τα όσα καταγράφονται στις παρ. 55 μέχρι 57 πιο κάτω.

 

27.        Οι ΜΕ4 και ΜΕ6 κατέθεσαν στο Δικαστήριο υπό την ιδιότητα των ιατρών εμπειρογνωμόνων οι οποίοι εξέτασαν την Ενάγουσα αλλά και θεραπόντων ιατρών της. Κατ’ αρχάς ικανοποιούμαι ότι ο ΜΕ4 είναι ειδικός νευρολόγος και ο ΜΕ6 ειδικός ορθοπεδικός στη βάση των όσων κατέθεσαν ως προς την πείρα και τα προσόντα τους,[7] στοιχεία που δεν αποτέλεσαν αντικείμενο αμφισβήτησης.

 

28.        Σε σχέση με τη μαρτυρία του ΜΕ4, ανατρέχοντας στο περιεχόμενο του ιατρικού του πιστοποιητικού, Τεκμήριο 17, προκύπτει ότι με επιμέλεια και υποδειγματικό επαγγελματισμό παραχώρησε πλήρεις λεπτομέρειες και επεξηγήσεις ως προς την κλινική εικόνα της Ενάγουσας σε κάθε της ιατρική εξέταση, τα μέτρα αποθεραπείας της, την έκταση που αυτά τα μέτρα είχαν λειτουργήσει, τους λόγους για υιοθέτηση πρόσθετων και εναλλακτικών μέτρων, τα διαγνωστικά εργαλεία που χρησιμοποίησε και τους λόγους αυτών καθώς και πλήρεις λεπτομέρειες ως προς την αιτιολόγηση των συμπερασμάτων του και της πρόγνωσης του. Η εν λόγω ιατρική του έκθεση θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί στην ολότητα της το προϊόν της ανεπηρέαστης άποψης ενός εμπειρογνώμονα ο οποίος καταθέτει ενώπιον του Δικαστηρίου επωμιζόμενος το καθήκον να παράσχει στο Δικαστήριο τα εφόδια για να κρίνει το ίδιο ανεξάρτητα την ακρίβεια και το εύλογο των συμπερασμάτων του (βλ. Νεόφυτος Νεοφύτου ν. Μ.Χ.Τ. Πολ. Εφ. 145/16, 11.3.2025 και εκεί αναφερόμενες αυθεντίες και Χρίστου Σωκράτους Ιωάννου ν. Yiangos I Socratous & Sons Ltd Πολ. Εφ. 149/15, 3.2.25). Και τούτο έπραξε.

 

29.        Πρόσθετα, τα όσα εκεί κατέγραψε στην μέγιστη τους έκταση παρέμειναν αναντίλεκτα, συνάδουν πλήρως με άλλη αξιόπιστη ενώπιον μου μαρτυρία και δη τα όσα κατέθεσαν οι ΜΕ3, ΜΕ4, ΜΕ5 και ΜΕ7 αλλά και την ενώπιον μου αναντίλεκτη έγγραφη μαρτυρία ενώ παράλληλα διανθίστηκαν με πρόσθετες επιστημονικές και σαφείς επεξηγήσεις κατά τη δια ζώσης μαρτυρία του, τόσο κατά την κυρίως εξέταση του όσο και κατά την αντεξέταση του. Παράλληλα, ο ίδιος κατέγραψε και επεξήγησε με την μέγιστη δυνατή λεπτομέρεια τα στοιχεία και την επιστημονική μεθοδολογία που υιοθέτησε και τον οδήγησε να εξαγάγει συγκεκριμένα ιατρικά συμπεράσματα τα οποία, όχι μόνο φροντίζει να συγκεκριμενοποιήσει στη βάση της επιστήμης του, αλλά, και πρόσθετα, να τα επεξηγήσει με απλούς και κατανοητούς όρους, ώστε να εξάγεται αβίαστα το εύλογο και η ακρίβεια των συμπερασμάτων του. Σημειώνω πρόσθετα ότι παρά και το εκτενές των θέσεων του επί του Τεκμηρίου 17, ουδόλως μετακινήθηκε από οιανδήποτε του θέση κατά την αντεξέταση του, στοιχείο το οποίο αναδεικνύει και ενισχύει περαιτέρω το αξιόπιστο της επιστημονικής του προσέγγισης ως προς το σύνολο των λεπτομερειών και ιατρικών συμπερασμάτων του που εκεί κατέγραψε. Τούτων δοθέντων αλλά και στη βάση των όσων καταγράφονται στα πλαίσια της παρούσας ενότητας εν σχέσει με τις επί μέρους θέσεις του, αποδέχομαι τη μαρτυρία του στην πλήρη της έκταση.

 

30.        Σε σχέση με τη μαρτυρία του ΜΕ3, σημειώνω ότι ο ΜΕ3 ήταν πλήρως κατατοπιστικός και σταθερός ως προς τους λόγους που υιοθέτησε το συγκεκριμένο πλάνο αποθεραπείας της Ενάγουσας, προσθέτοντας ακόμη ότι ο ίδιος υιοθετεί πλήρως τις οδηγίες και συστάσεις των θεραπόντων ιατρών. Κατέθεσε ότι ολοκλήρωσε στο σύνολο 24 συνεδρίες φυσιοθεραπείας με την Ενάγουσα κατόπιν σχετικών παραπεμπτικών του ΜΕ4 επεξηγώντας ενώπιον του Δικαστηρίου την δική του εκτίμηση για την κατάσταση της Ενάγουσας με αναφορά στο Τεκμήριο 40. Παρέμεινε πλήρως σταθερός στις θέσεις του κατά τη διάρκεια της αντεξέτασης του και επίσης αποδέχομαι το σύνολο των θέσεων του.

 

31.        Σε σχέση με τη μαρτυρία του ΜΕ6 σημειώνω ότι επίσης ο μάρτυρας παρέμεινε πλήρως σταθερός στις θέσεις του, χωρίς να παρατηρείται οιαδήποτε διάθεση υπερβολής. Ο ίδιος κατέθεσε αυτά που γνώριζε εντός το πεδίου της γνώσης και της ειδικότητας του, τονίζοντας κατ’ επανάληψιν, τους λόγους για τους οποίους παρέπεμψε την Ενάγουσα σε ειδικό νευρολόγο. Διευκρίνισε δε ότι η δική του γνωμάτευση περιορίζεται μέχρι του σημείου που ξεκινά η νευρολογική εξέταση. Σημειώνω εδώ ότι το περιεχόμενο της ιατρικής του έκθεσης ημερ. 24.10.2016 δεν αποτέλεσε αντικείμενο αμφισβήτησης ή συζήτησης και αποδέχομαι τα όσα εκεί καταγράφονται στην πλήρη τους έκταση.

 

32.        Εξίσου σταθερή παρέμεινε και η ΜΕ7 ως προς τα όσα είχαν λάβει χώρα στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας οπότε και η Ενάγουσα μεταφέρθηκε με ασθενοφόρο. Το περιεχόμενο της μαρτυρίας της δεν αποτέλεσε αντικείμενο αμφισβήτησης και το αποδέχομαι στην πλήρη της έκτασης.

 

33.        Στρέφομαι στις επί μέρους θέσεις των μαρτύρων.

 

 

ii.        12.8.2016: Μαρτυρία ως προς την διακομιδή της Ενάγουσας στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας και τις εκεί ιατρικές εξετάσεις και διαγνώσεις

 

34.        Η θέση της Ενάγουσας ότι αμέσως μετά το Ατύχημα κλήθηκε ασθενοφόρο στη σκηνή το οποίο παρέλαβε την Ενάγουσα και την μετέφερε στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας («το Νοσοκομείο») όπου υποβλήθηκε σε εξέταση και σε ακτινολογικό έλεγχο, παρέμεινε αναντίλεκτη ενώ στηρίζεται από το περιεχόμενο του Τεκμηρίου 22. Εξίσου αναντίλεκτη απέμεινε η θέση της ότι Νοσοκομείο της δόθηκαν οδηγίες για χρήση φαρμάκων, οδηγίες για χρήση αυχενικού κολάρου και της συνέστησαν επανεκτίμηση της κατάστασης της εντός μίας εβδομάδας. Οι εν λόγω θέσεις της ερείδονται και επί των Τεκμηρίων 23 και 24. Σημειώνω πρόσθετα ότι, το περιεχόμενο των ως άνω τεκμηρίων δεν αποτέλεσε αντικείμενο αμφισβήτησης. Η θέση της ότι προέβη σε αγορά αυχενικού κολάρου και φαρμάκων στις 12.8.2016, σε σχέση με την οποία κατέβαλε το συνολικό ποσό των €28,33 ερείδεται επί του περιεχομένου του Τεκμηρίου 25, το οποίο δεν αποτέλεσε αντικείμενο αμφισβήτησης, όπως ούτε και η ουσία της πιο πάνω θέσης της. Η επί καθήκοντι ιατρός του νοσοκομείου καταγράφει επί του Τεκμηρίου 22 στην ύπαρξη αυχεναλγίας και διαγιγνώσκει την Ενάγουσα με θλάση. Ακολούθως, της χορηγούνται φάρμακα και αυχενικό κολάρο ενώ καλείται για επανεξέταση. To σύνολο των πιο πάνω θέσεων της επιβεβαιώθηκαν και από την ΜΕ7, η οποία αναγνώρισε μέρος των τεκμηρίων που κατέθεσε η Ενάγουσα, ως έγγραφα που συνέταξε η ίδια με την μαρτυρία της να παραμένει αναντίλεκτη. Συνεπώς, αποδέχομαι το σύνολο των πιο πάνω θέσεων της Ενάγουσας. Υπό το φως των πιο πάνω εύλογη κρίνεται η θέση της ότι αμέσως μετά το Ατύχημα αισθανόταν ζαλισμένη και σε κατάσταση ταραχής, με πόνο στον αυχένα, στο στήθος και με τάση για εμετό και συνεπώς την αποδέχομαι.

 

 

iii.        13.8.2016 μέχρι 3.11.2017: Μαρτυρία ως προς την επιδείνωση των συμπτωμάτων της και προσπάθειες αποκατάστασης και θεραπείας

 

35.        Εύλογη κρίνεται και η θέση της Ενάγουσας ότι οι πόνοι που αντιμετώπιζε χειροτέρευαν μετά την αποχώρηση της από το Γενικό Νοσοκομείο, σύμφωνα με τα όσα καταγράφονται στην παρ. 11 της γραπτής της δήλωσης. Πέραν του ότι η εν λόγω θέση της δεν αποτέλεσε αντικείμενο αμφισβήτησης, το γνήσιο αυτής ερείδεται και επί του γεγονότος ότι, πράγματι, αμέσως αποτάθηκε σε ιδιώτη ιατρό, παρά και την ιατρική σύσταση που έλαβε από το Γενικό Νοσοκομείο για επανεκτίμησή της σε μία εβδομάδα, στοιχείο το οποίο ως ζήτημα λογικής, ευλόγως αποδίδεται στην επιδείνωση των πόνων που αντιμετώπιζε, ως και η ίδια κατέθεσε. Επιρρώνεται ακόμη και από την αμέσως παραπομπή του ΜΕ6 σε μαγνητική τομογραφία, στοιχείο το οποίο επίσης δεν αποτέλεσε αντικείμενο αμφισβήτησης. Στηρίζεται πρόσθετα και στην ενώπιον μου αξιόπιστη ιατρική μαρτυρία των ΜΕ6 και ΜΕ4 και συνεπώς την αποδέχομαι. 

 

36.        Αναντίλεκτες απέμειναν οι θέσεις της ως προς την επίσκεψη της στον Δρα Ανδρέα Χριστοδούλου, Ορθοπεδικό (ΜΕ6), στις 16.8.2016, την παραπομπή της από τον τελευταίο σε εξέταση μαγνητικής τομογραφίας της αυχενικής μοίρας καθώς και την αντικατάσταση φαρμάκων που της χορηγήθηκαν από το Γενικό Νοσοκομείο με φάρμακα Arcoxia” και “Mydoflex”, θέσεις οι οποίες συνάδουν και με την αναντίλεκτη μαρτυρία του ΜΕ6 και ερείδονται και επί των Τεκμηρίων 26, 27 και 49, το περιεχόμενο των οποίων δεν αποτέλεσε αντικείμενο αμφισβήτησης. Εξίσου αναντίλεκτη απέμεινε και η θέση της ότι υποβλήθηκε σε μαγνητική τομογραφία σύμφωνα με τη σύσταση του ΜΕ6, ότι στις 18.6.16 μετέβη ξανά στον ΜΕ6 για περαιτέρω εξέταση ο οποίος και της παραχώρησε άδεια ασθενείας από 18.8.2016 μέχρι 21.8.2016, θέσεις οι οποίες ερείδονται και επί του Τεκμηρίου 29. Αναντίλεκτες απέμειναν και οι θέσεις ως προς την επίσκεψη της στις 19.8.2016 στο Απολλώνιο Ιδιωτικό Νοσοκομείο, θέσεις που ερείδονται και επί των τεκμηρίων 30 – 32, το περιεχόμενο των οποίων δεν αμφισβητήθηκε. Συνεπώς, αποδέχομαι το σύνολο των πιο πάνω θέσεων της Ενάγουσας.

 

37.        Των πιο πάνω δοθέντων, αποδέχομαι και τη θέση της Ενάγουσας ότι οι πόνοι σε ολόκληρη την πλάτη της δεν υποχωρούσαν και ότι, αντιθέτως, κατέστησαν αφόρητοι, ότι συνέχιζε να αντιμετωπίζει ίλιγγο, ζαλάδες, αναγούλες και έντονη πίεση στο κεφάλι. Οι πιο πάνω θέσεις της ερείδονται και επί του γεγονότος ότι η ίδια μετέβη στα επείγοντα του Απολλώνιου Ιδιωτικού Νοσοκομείου, στις 19.8.2016 η ώρα 20:30 μ.μ. για τους λόγους που επεξήγησε, θέσεις οι οποίες επίσης απέμειναν αναντίλεκτες. Ερείδεται επίσης και επί του γεγονότος ότι της χορηγήθηκε ενέσιμη αναλγητική αγωγή προς ανακούφιση του πόνου και φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση του ιλίγγου, ήτοι των συμπτωμάτων που ανέφερε ότι αντιμετώπιζε κατά τον ουσιώδη χρόνο. Ερείδεται και επί του γεγονότος ότι την αμέσως επόμενη ημέρα, ο ΜΕ6 της συνέστησε πρόσθετη φαρμακευτική αγωγή για αντιμετώπιση της ναυτίας που αντιμετώπιζε, στοιχείο το οποίο ερείδεται και επί του Τεκμηρίου 33.

 

38.        Αναντίλεκτες απέμειναν και οι εξής θέσεις της Ενάγουσας:

 

(α) Ως προς την παραπομπή της από τον ΜΕ6 στον ΜΕ4 αφού ο ΜΕ6 επεσήμανε ότι τα προβλήματα που αντιμετώπιζε ήταν νευρολογικής φύσεως. Η εν λόγω θέση της στηρίζεται και στην ίδια τη μαρτυρία των ΜΕ4 και ΜΕ6∙

 

(β) Ως προς την εξέταση της από τον ΜΕ4 στις 23.8.2016, στοιχείο το οποίο ερείδεται και στη μαρτυρία του ιδίου (βλ. Τεκμήριο 17) και επί του Τεκμηρίου 37 (απόδειξη είσπραξης αναφορικά με την ιατρική της εξέταση από τον ΜΕ4 κατά την πιο πάνω ημερομηνία)∙

 

(γ) Ως προς το γεγονός ότι ο ΜΕ4 την παρέπεμψε σε μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου, θέση η οποία επιβεβαιώθηκε και από τον ίδιο τον ΜΕ4 αλλά ερείδεται και επί της ενώπιον μου έγγραφης μαρτυρίας και δη το Τεκμήριο 34. Παρεμβάλλω εδώ ότι ερωτηθείς ο ΜΕ4 ως προς την αναγκαιότητα της μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου, επεξήγησε με σαφήνεια και πειστικότητα ότι «όταν έχουμε ασθενής με παρόμοια ατυχήματα και εμφανίζουν ίλιγγο ή/και ζαλάδα, το οποίο μπορεί να προκληθούν από βλάβες ενδοκρανικές, δηλαδή του εγκεφάλου είναι πιο σωστό για αποκλεισμό τέτοιων βλαβών να γίνετουν μαγνητική τομογραφία και εγκέφαλου επιπροσθέτως.»[8] Την πιο πάνω θέση επανέλαβε και κατά την αντεξέταση του και η οποία απέμεινε εξίσου αναντίλεκτη και την αποδέχομαι∙[9]

 

(δ) Ότι ο ΜΕ4 της παραχώρησε φαρμακευτική αγωγή για αντιμετώπιση των συμπτωμάτων ιλίγγου, ναυτίας και ζαλάδων και για βιταμίνες “b-complex”, θέση η οποία επιβεβαιώθηκε από τον ΜΕ4 (βλ. σελ. 2 Τεκμηρίου 17) και στηρίζεται και επί των Τεκμηρίων 35 και 36∙

 

(ε) Ότι στις 25.8.2016 η Ενάγουσα μετέβη ξανά στον ΜΕ6, ο οποίος της ανανέωσε την άδεια ασθενείας της με σύσταση φυσιοθεραπείας, στοιχεία τα οποία επίσης προκύπτουν και από το περιεχόμενο του Τεκμηρίου 39 και την ίδια τη μαρτυρία του ΜΕ6∙

 

(στ) Ότι στις 29.8.2016 υπεβλήθηκε σε μαγνητική τομογραφία, θέση η οποία ερείδεται επί του Τεκμηρίου 40, των αποτελεσμάτων της εν λόγω εξέτασης και τη μαρτυρία του ΜΕ4∙

 

(ζ) Ότι στις 1.9.26 επισκέφθηκε ξανά τον ΜΕ6 ο οποίος την παρέπεμψε σε φυσιοθεραπεία και της χορήγησε κρέμα για ανακούφιση των αρθρώσεων την οποία αγόρασε και έκανε εντριβές στον αυχένα, στους ώμους και την πλάτη της. Οι εν λόγω θέσεις της ερείδονται και επί των Τεκμηρίων 42 και 43 και στη μαρτυρία των ΜΕ3 και ΜΕ4∙

 

(η) Ότι στις 6.9.16 και 10.9.16 επισκέφθηκε τον ΜΕ4 ο οποίος της συνέστησε φυσιοθεραπείες. Οι εν λόγω θέσεις της ερείδονται και επί των Τεκμηρίων 44 και 45 και στη μαρτυρία των ΜΕ3 και ΜΕ6.

 

Των πιο πάνω δοθέντων, αποδέχομαι τις ως άνω θέσεις της Ενάγουσας στην πλήρη τους έκταση.

 

39.        Αναφέρω στο σημείο αυτό ότι οι θέσεις του ΜΕ4 ως προς τις σωματικές βλάβες της Ενάγουσας, απέμειναν αναντίλεκτες και ερείδονται επί του Τεκμηρίου 40 (αποτελέσματα της μαγνητικής τομογραφίας ημερ. 29.8.2016) και συναφώς τις αποδέχομαι στην πλήρη τους έκταση.

 

40.        Η θέση της Ενάγουσας ότι στις 15.9.16 ξεκίνησε μια εξιδεικευμένη θεραπεία που ζήτησε ο ΜΕ4, ήτοι «κινησιοθεραπεία και manual therapy», με τον φυσιοθεραπευτή Κυριάκο Τακουσιή, την οποία ολοκλήρωσε κατόπιν 24 συνεδριών στις 4.1.2017, δεν αποτέλεσε αντικείμενο αμφισβήτησης. Υπενθυμίζω εδώ ότι αποτέλεσε κοινώς αποδεκτό γεγονός ότι το ποσό που αξιώνεται υπό των υποπαραγράφων 20 και 21 της παρ. 10 της Έκθεσης Απαίτησης έχει δαπανηθεί από την Ενάγουσα.

 

41.        Αυτό το οποίο αμφισβητήθηκε είναι το εύλογο και το αναγκαίο της εν λόγω δαπάνης. Ειδικότερα, αποτέλεσε την εισήγηση του συνηγόρου του Εναγόμενου ότι δεν έγινε φυσιοθεραπεία επειδή η Ενάγουσα έκανε “manual therapy” και ότι, κατ’ επέκταση, δεν θα πρέπει να της αποδοθεί ανάλογη αποζημίωση για το κόστος αυτό. Η σχετική εισήγηση, ως ζήτημα γεγονότων, δεν με βρίσκει σύμφωνη. Εν πρώτοις, όπως επεξήγησε η Ενάγουσα, η ίδια ακολούθησε πιστά τις συστάσεις των ιατρών της. Πράγματι ανατρέχοντας στο Τεκμήριο 17 και στη μαρτυρία του ΜΕ4, συνάγεται ότι η εν λόγω θεραπεία αποτέλεσε σύσταση του ΜΕ4. Σχετικά είναι και τα Τεκμήρια 45 και 52. Πρόσθετα, ο ΜΕ4 επεξήγησε δια ζώσης ότι: «Ο manual therapist έχει περισσότερα στοιχεία από την κλασική φυσιοθεραπεία όσον αφορά την οξεία φάση τραυματισμού δίκην μαστιγίου, γιατί είναι μια τεχνική, η οποία χρησιμοποιεί θεραπείες και φυσιοθεραπευτικές και μερικώς χειροπρακτικές, οπότε μπορεί να μας βοηθήσει καλύτερα με τη διάνοιξη των τρημάτων. Αυτό φυσικά θεωρώ ότι είναι γνωστό στη βιβλιογραφία αλλά έχω συναδέλφους μου οι οποίοι προτιμούν να χρησιμοποιούν κλασική φυσιοθεραπεία μετά από τραυματισμό. Η δική μου άποψη είναι ότι βοηθά καλύτερα από την εμπειρία μου και από τη βιβλιογραφία.»[10] Σε άλλο σημείο της αντεξέτασης του ανέφερε ότι η χρήση του όρου φυσιοθεραπεία περιλαμβάνει και την αναφορά σε “manual therapy” ως προκύπτει και από το ιατρικό πιστοποιητικό του ΜΕ6, ο οποίος αναφέρεται στην θεραπεία που ακολούθησε η Ενάγουσα στην ευρύτερη της έννοια.[11] Ο ίδιος ο ΜΕ3, κατέθεσε ότι η μετάφραση του όρου “manual therapy” είναι η «μυοσκελετική φυσιοθεραπεία»,[12] ενώ η μετάφραση του όρου “manual therapist” είναι, «φυσιοθεραπευτής δια χειρός».[13] Πρόσθεσε ακόμη ότι η θεραπεία αυτή σκοπό είχε να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα που αντιμετώπιζε η Ενάγουσα από την κήλη των μεσοσπονδύλιων δίσκων της, ως περιεγράφηκαν από τον ΜΕ4.[14] Περιπλέον, ουδόλως προσκομίστηκε οιαδήποτε μαρτυρία ώστε να καταδειχθεί ότι το συγκεκριμένο είδος θεραπείας δεν δύναται να θεωρηθεί φυσιοθεραπεία, εξιδεικευμένης μορφής ή ότι η θεραπεία “manual therapy” δεν ήταν αναγκαία ή δεν ήταν σχετική ή δεν ενδεικνυόταν για την αντιμετώπιση των τραυματισμών και συμπτωμάτων της Ενάγουσας. Τούτων δοθέντων αποδέχομαι τις σχετικές θέσεις των ΜΕ3, ΜΕ4 και ΜΕ5 στην πλήρη τους έκταση και οι σχετικές εισηγήσεις της πλευράς του Εναγόμενου δεν δύνανται να γίνουν αποδεκτές.  

 

42.        Αναντίλεκτες απέμειναν και οι θέσεις της Ενάγουσας ότι, παρά τη φυσιοθεραπεία, η βελτίωση της ήταν πολύ αργή αφού πονούσε ακόμη έντονα και στον αυχένα και στη ράχη, ως επίσης και η θέση της ότι για τον λόγο αυτό στις 18.10.2016 και πάλιν επισκέφθηκε τον ΜΕ4. Αναντίλεκτη απέμεινε και η θέση της ότι ο τελευταίος ανανέωσε τα φάρμακα της και της παραχώρησε νέα φαρμακευτική αγωγή για να μελετήσει κατά πόσο θα την βοηθούσε καλύτερα. Οι πιο πάνω θέσεις της ερείδονται και επί του Τεκμηρίου 46, συνταγή του ΜΕ4, ημερ. 18.10.16, επί του Τεκμηρίου 47, απόδειξη είσπραξης από τον ΜΕ4 και Τεκμήριο 48, απόδειξη αγοράς φαρμάκων. Ερείδονται ακόμη και επί της μαρτυρίας του ΜΕ4 και, ειδικότερα, στην αναφορά του στη σελ. 3 του Τεκμηρίου 17 όπου αναφέρεται ότι: «Λόγω των συνεχιζόμενων συμπτωμάτων αποφασίστηκε η χρήση νευροπαθητικών αναλγητικών (Lyrica) για βελτίωση του αυχενικού ραχιαίου πόνου, αλλά και των ριζιτικών αιμωδιών. Η ασθενής θα συνεχίσει με ακόμα 10 τουλάχιστον συνεδρίες manual therapy μαζί με τις ασκήσεις στο σπίτι για αποκατάσταση της αιθουσαίας δυσλειτουργίας και κολύμπι στην ύπτια θέση (μετά από σύσταση του manual therapist). Θα εξακολουθήσει να λαμβάνει συμπληρωματικές βιταμίνες και Vertigo. Vomex όταν εμφανίζει ίλιγγο. Οργανώθηκε συνάντηση για επανεκτίμηση της κλινικής εικόνας σε 4 βδομάδες.»[15] Η σύσταση και αγορά πρόσθετης φαρμακευτικής αγωγής αλλά και τα όσα καταγράφηκαν από τον ΜΕ4 κατόπιν της εξέτασης της Ενάγουσας κατά την πιο πάνω ημερομηνία, παράσχουν ανεξάρτητο έρεισμα στις θέσεις της ως προς την συνέχιση των συμπτωμάτων που την ταλαιπωρούσαν.

 

 

43.        Ακόμη, αναντίλεκτες απέμειναν και οι εξής θέσεις της Ενάγουσας:

 

(α) Ότι της συστάθηκε υδροθεραπεία και κολύμπι για μυϊκή ενδυνάμωση με συγκεκριμένες ασκήσεις, θέση η οποία στηρίζεται και στην επίσης αναντίλεκτη επί του σημείου μαρτυρία του ΜΕ4 (βλ. σελ. 3, Τεκμήριο 17)∙

 

(β) Ότι στις 26.10.2016, ο ΜΕ4 μετά από προγραμματισμένη εξέταση, της παραχώρησε νέα συνταγή φαρμάκων, αφού δεν υποχωρούσαν τα συμπτώματα της, θέση η οποία ερείδεται επί του Τεκμηρίου 51 (ιατρική συνταγή)∙

 

(γ) Ότι στις 1.11.2016, επισκέφθηκε ξανά τον ΜΕ4 με τα ίδια συμπτώματα πόνου στον αυχένα και στη ράχη, ναυτία, ζάλη και ίλιγγο όπου και της δόθηκε παραπεμπτικό για ακόμη 12 φυσιοθεραπείες, θέση η οποία ερείδεται επί του Τεκμηρίου 52 και στην επίσης αναντίλεκτη επί του σημείου μαρτυρία του ΜΕ4.

 

44.        Τα πιο πάνω παράσχουν πρόσθετο και ανεξάρτητο έρεισμα στην θέση της Ενάγουσας ως προς τη συνέχιση των συμπτωμάτων της το έτος 2016. 

 

45.        Οι θέσεις της ως προς τη συνέχιση  των συμπτωμάτων της κατά το πιο πάνω χρονικό σημείο αλλά και αφού ολοκλήρωσε τις επόμενες 12 συνεδρίες φυσιοθεραπείας μέχρι τις 4.1.2017, ερείδονται τόσο επί των πιο πάνω στοιχείων αλλά και της μαρτυρίας του ΜΕ3 ο οποίος, ως κατέθεσε, ο λόγος που διεκόπη η φυσιοθεραπεία δεν ήταν η αποθεραπεία της Ενάγουσας αλλά η μετάβαση της στο εξωτερικό.[16] Ερείδονται επίσης στην αναντίλεκτη μαρτυρία του ΜΕ4 και ειδικότερα από τα όσα καταγράφονται επί των σελ. 4 - 5 του Τεκμηρίου 17.

 

46.        Εξίσου αναντίλεκτες απέμειναν και οι θέσεις της Ενάγουσας ως καταγράφονται στις παρ. 32 – 35, 39 και 42. Η θέση της για απουσία από την εργασία της ερείδεται επί των αδειών ασθενείας που κατέθεσε στα πλαίσια της γραπτής της δήλωσης. Οι θέσεις της ως προς τους πόνους και τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε κατά την εκτέλεση των εργασιακών της καθηκόντων και τη συνέχιση των φυσιοθεραπειών και φαρμακευτικής αγωγής που της είχε ήδη χορηγηθεί, κρίνονται εύλογες στη βάση των σωματικών βλαβών της που η ίδια και οι ΜΕ3, ΜΕ4 και ΜΕ6 περιέγραψαν. Συνεπώς αποδέχομαι τα όσα καταγράφονται στις ως άνω παραγράφους της γραπτής της δήλωσης.

 

47.        Εξίσου αναντίλεκτες απέμειναν οι θέσεις της που καταγράφονται στις παρ. 36 μέχρι 38, θέσεις οι οποίες ερείδονται και επί της ενώπιον μου έγγραφης μαρτυρίας και δη των Τεκμηρίων 55 και 56 και της μαρτυρίας του ΜΕ4 και συνεπώς τις αποδέχομαι. Οι δε συνεχιζόμενες επισκέψεις της Ενάγουσας στους ΜΕ3 και ΜΕ4, οι αναντίλεκτες διαπιστώσεις και συμπεράσματα του ΜΕ4 (βλ. σελ. 4 του Τεκμηρίου 4) και η αγορά φαρμάκων κατά τη χρονική περίοδο που εκεί καταγράφεται, ήτοι τον Ιανουάριο του έτους 2017, επιμαρτυρούν και τη συνέχιση των συμπτωμάτων της, σύμφωνα με τα όσα η ίδια κατέθεσε, κατά τον ουσιώδη χρόνο.

 

48.        Αναντίλεκτες απέμειναν και οι θέσεις της στις παρ. 40 και 41 της δήλωσής της, ως προς (α) τη συνέχιση των συμπτωμάτων της ακόμη και μετά την μετάβαση της στην Αγγλία το έτος 2017 (β) τους περιορισμούς που τα συμπτώματα αυτά έθεσαν σε καθημερινές τις δραστηριότητες και (γ) τις επισκέψεις στις στον ΜΕ4 στις 16.10.2017 και 3.11.2017, αντίστοιχα, θέσεις οι οποίες ερείδονται και επί των Τεκμηρίων 57 και 58 και της αναντίλεκτης επί του σημείου μαρτυρίας του ΜΕ4. Σημειώνω εδώ ότι οι θέσεις της αναφορικά με την συνέχιση του πόνου και της ταλαιπωρίας που αντιμετώπιζε το έτος 2017 στηρίζεται και επί του σχετικού μέρους του ιατρικού πιστοποιητικού του ΜΕ4, Τεκμήριο 17, όπου εκεί αναφέρεται μεταξύ άλλων σε σχέση με τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, ότι (βλ. σελ. 5):

 

«Στην κλινική εξέταση εμφάνιση σημαντικού βαθμού επιδείνωση σε όλες τις αυχενικές κινήσεις σε σύγκριση με την προηγούμενη επίσκεψη με έντονο μυϊκό σπασμό στους παρασπονδύλιους αυχενικούς μύες (περισσότερο αριστερά) και μειωμένη αισθητικότητα στο αριστερό Α6 δερματόμιο (αντίχειρας και δείκτης) χωρίς αδυναμία, αλλαγή στα τενόντια αντανακλαστικά ή μυελοπάθεια. Της συστάθηκε χρήση αντιφλεγμονώδους αγωγής και ενισχυτικές βιταμίνες για τη ριζοπάθεια και συζητήθηκε το ενδεχόμενο οργάνωσης περαιτέρω συνεδριών φυσιοθεραπείας / manual therapy. Η συνεχιζόμενη επανεμφάνιση των συμπτωμάτων της ασθενούς σε τακτά χρονικά διαστήματα και ιδιαίτερα στην απουσία παραγόντων ενεργοποίησης καθιστά τις πιθανότητες μελλοντικής πλήρους αποκατάστασης ελάχιστες.»

 

49.        Οι πιο πάνω θέσεις του ΜΕ4 απέμειναν εξίσου αναντίλεκτες και, εν τη απουσία αντίθετης επί τούτου ιατρικής μαρτυρίας, τις αποδέχομαι. Τούτου δοθέντος, παρέχουν έρεισμα, ως ζήτημα κοινής λογικής, στις θέσεις που η Ενάγουσα προέβαλε ως προς την συνεχόμενη επιδείνωση των συμπτωμάτων που την ταλαιπωρούσαν, ακόμη και μετά την μετάβαση στη στην Αγγλία τον Ιανουάριο του έτους 2017 μέχρι και τις 3.11.2017, αφού είχε επιστρέψει στην Κύπρο.

 

iv.        Μαρτυρία ως προς τον πόνο και την ταλαιπωρία που συνεχίζει η Ενάγουσα να αντιμετωπίζει μέχρι σήμερα

 

50.        Οι θέσεις της Ενάγουσας ότι (α) η ποιότητα του ύπνου της έχει επηρεαστεί αρνητικά για τους λόγους που καταγράφει λεπτομερώς στην παρ. 44 τη δήλωσης της, (β) η δυνατότητα της να εκτελεί καθημερινές εργασίες, ως αναφέρει στην παρ. 45 της δήλωσης της, (γ) οι θέσεις της για εξάρσεις των συμπτωμάτων της ως κατέθεσε στην παρ. 46 της γραπτής της δήλωσης, (δ) η ανάγκη της για συνεχή φυσιοθεραπεία μέχρι και σήμερα ως καταγράφει στην παρ. 47 της γραπτής της δήλωσης, (ε) η ανάγκη για εξιδεικευμένη γυμναστική μέχρι σήμερα ως αναφέρεται στις παρ. 48 και 50 της γραπτής της δήλωσης, (στ) οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει στην οδήγηση, ως αναφέρει στην παρ. 49 της γραπτής της δήλωσης, (στ) η ανάγκη για συνεχή φαρμακευτική αγωγή ως καταγράφεται στην παρ. 51 της δήλωσης της και (ζ) οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει στην εργασία της ως καταγράφηκαν στις παρ. 52 μέχρι 53 δεν αποτέλεσαν αντικείμενο αμφισβήτησης.

 

51.        Πέραν τούτου, η συνεχιζόμενη ταλαιπωρία της μέχρι και σήμερα, ως την περιέγραψε πιο πάνω, στηρίζεται από τα ενώπιον μου στοιχεία, ως εξής:

 

(α) Πρώτον, στην ιατρική γνωμάτευση του ΜΕ4 (Τεκμήριο 17), στη σελ.5, όπου αναφέρει ότι κατόπιν της κλινικής εξέτασης της Ενάγουσας το έτος 2017 «(η) συνεχιζόμενη επανεμφάνιση των συμπτωμάτων της ασθενούς σε τακτά χρονικά διαστήματα και ιδιαίτερα στην απουσία παραγόντων ενεργοποίησης καθιστά τις πιθανότητες μελλοντικής πλήρους αποκατάστασης ελάχιστες». Η εν λόγω θέση του ΜΕ4 δεν αποτέλεσε αντικείμενο αμφισβήτησης, κρίνεται εύλογη και πειστική στη βάση των σωματικών βλαβών της Ενάγουσας που περιεγράφηκαν από τον ίδιο, με κατ’ επανάληψη παραπομπή και στα διαγνωστικά εργαλεία που είχε στη διάθεση του[17] και επίσης την αποδέχομαι.

 

(β) Δεύτερον, στα Τεκμήρια 63 και 66. Σε σχέση με τα έγγραφα αυτά, η Ενάγουσα κατέθεσε στις παρ. 60 και 63 της γραπτής της δήλωσης, ότι αποτελούν εκθέσεις του που συντάχθηκαν από τον Δρα Sarmad Kazzaz, ορθοπεδικό χειρούργο στην Αγγλία, ημερομηνίας 2.11.23 και 1.5.24, αντίστοιχα, ως αυτές καταχωρήθηκαν στην ημερίδα της στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της Αγγλίας, κατόπιν σχετικών ιατρικών της επισκέψεων. Πρόκειται για εξ ακοής μαρτυρία η οποία αξιολογείται με βάση τα κριτήρια του Άρθρου 27 του Κεφ. 9. Οι ως άνω θέσεις της όμως δεν αποτέλεσαν αντικείμενο αμφισβήτησης όπως ούτε και η αυθεντικότητα ή η ορθότητα του περιεχομένου των εν λόγω τεκμηρίων. Ενόψει της μη αμφισβήτησης του περιεχομένου των εν λόγω τεκμηρίων, εύλογη κρίνεται η παράλειψη της Ενάγουσας να κλητεύσει το συντάχτη τους για να καταθέσει στην ακροαματική διαδικασία, με δεδομένο και το ότι ο ίδιος βρίσκεται στο εξωτερικό. Περιπλέον, λαμβάνω υπόψιν ότι αποτελούν έγγραφες δηλώσεις, πρώτου βαθμού εξ ακοής μαρτυρία, η οποία προσκομίστηκε αυτούσια, ενώ σαφώς αφορά χρονικό σημείο σχετικά με το οποίο κατέθεσε η Ενάγουσα, με απώτερο σκοπό να παράσχει ανεξάρτητη επίρρωση στη συνέχιση του πόνου και της ταλαιπωρίας που υπέστη. Επιπρόσθετα, δια ζώσης ο ΜΕ4 επιβεβαίωσε ότι κατά την κλινική εξέταση της Ενάγουσας το 2024, ο ίδιος είχε στη διάθεση του τα ιατρικά έγγραφα που η ίδια του προσκόμισε από ειδικό χειρουργό σπονδυλικής στήλης στην Αγγλία.[18] Επιβεβαίωσε και ο ίδιος μάλιστα ότι από τα εκεί έγγραφα προκύπτει ότι το έτος 2022 και 2023 παρουσίασε εξάρσεις στην συμπτωματολογία της με αποτέλεσμα να προβεί σε μαγνητική τομογραφία αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, δις, η οποία από το 2022 μέχρι το 2023 κατέδειξε σταδιακή επιδείνωση της Α6/7 δισκοκήλης, αριστερά, με περαιτέρω πίεση στις Α6 και Α7 ρίζες.[19] Σε μεταγενέστερο σημείο, επιβεβαίωσε εκ νέου ότι είναι κατόπιν μελέτης των εγγράφων του ιατρού της Ενάγουσας από το Ηνωμένο Βασίλειο που κατέγραψε μέρος των όσων καταγράφονται στο τελευταίο μέρος του Τεκμηρίου 17 και ειδικότερα στο πόρισμα της μαγνητικής τομογραφίας που διεξήχθη στην Αγγλία, Τεκμήριο 18.[20]  Η ερμηνεία που ο ίδιος απέδωσε στα πιο πάνω ιατρικά έγγραφα δεν αποτέλεσε αντικείμενο αμφισβήτησης και συνεπώς την αποδέχομαι. Τούτων δοθέντων, τα Τεκμήρια 63 και 66 στη βάση του εκεί περιεχομένου τους, παράσχουν πρόσθετο και ανεξάρτητο έρεισμα στις θέσεις της Ενάγουσας όπως τη συνέχιση των συμπτωμάτων της και της συνέχισης του πόνου και της ταλαιπωρίας που περιέγραψε στα πλαίσια της γραπτής της δήλωσης, μέχρι και σήμερα. Για παράδειγμα, στο Τεκμήριο 63 καταγράφεται, μεταξύ άλλων, ότι (ο τονισμός είναι το Δικαστηρίου):

 

“(…) back in June you suddenly woke up with severe pain in the neck and the pain radiated to the left arm forearm down to the index and middle finger. You attended A&E where you were assessed and outpatient MRI scan was arranged afterward. Subsequently your pain has improved significantly but you still feel it when turning head to the same side and also felt that the triceps are a bit weaker than before there is no history of bowel or bladder dysfunction symptoms or saddle paraesthesia nor balance disturbances. You are otherwise fit and healthy living currently alone in the UK and you are originally from Cyprus. On examination you have positive Spurting test on the left and some altered sensation in C7 territories with weak biceps (3/5 power) Hoffman sign and Romberg’s test were normal and there was otherwise no other focal neurological deficit. Review of your MRI scan from June this year it seems there is evidence of acute on chronic uncovertebral disc prolapse at the left C6-7. You had a similar disc prolapse back in 2022 but certainly has increased in size. We had a long discussion of where to go from here and overall you are very keen to avoid any intervention and therefore I have explained to you that regardless of what we do the triceps weakness could be permanent however it could improve partially with some physiotherapy or steroid injection at least. Ultimately surgery intervention in terms of decompression and fusion or disc replacement something you are categorically trying to avoid here and you would rather the current weakness than having such a major operation. Therefore in the first instance I am referring you to physiotherapy for your neck and I have also provisionally booked you to have ultrasound guided injection to the left C6-7 under local anaesthetics. This procedure carries small risk of infection bleeding nerve damage and very rarely may lead to paralysis or stroke and it does not guarantee curing your symptoms. If you decided to cancel the injection please let my secretary know.”

 

(γ)  Τρίτον, στις διαπιστώσεις του ΜΕ4 στο τρίτο μέρος του Τεκμηρίου 17 («Addendum 2 (15/10/2024)»), όπου, συνοψίζοντας, εκεί ο ΜΕ4 καταγράφει τα συμπτώματα της Ενάγουσας που αντιμετώπιζε κατά την ιατρική της επίσκεψη το έτος 2024 αλλά και από την τελευταία ημερομηνία εξέτασης της επτά έτη προηγουμένως.

 

(δ) Τέταρτον, στο συμπέρασμα του ΜΕ4 που καταγράφεται στη σελ. 6 του Τεκμηρίου 17 κατόπιν της εξέτασης της Ενάγουσας το έτος 2024, ήτοι ότι: «Κατά τη σημερινή κλινική εξέταση είχε εμφανή μείωση του εύρους κίνησης αυχένα (10% στην έκταση και 30% στην κάμψη) με μυϊκό σπασμό στους αριστερούς περισσότερο από δεξιούς αυχενικούς παρασπονδύλιους μύες. Λόγω μειωμένης αυχενικής έκτασης δεν μπόρεσα να προχωρήσω με την εξέταση Spurling η οποία καταδεικνύει ριζιτικό πόνο. Είχε επίσης νεοεμφανιζόμενη αδυναμία στον αριστερό τρικέφαλο και απουσία τενόντιου αντανακλαστικού τρικέφαλου με υπαισθητικόττηα στα Α6 και Α7 δερματόμια αριστερά (αντίχειρας, δείκτης, μέσος, κεντρικοπλάγια στο βραχίονα και κάτω μέρος του χεριού). Της συστάθηκε αντιφλεγμονώδης θεραπεία από του στόματος για 10 μέρες. Η εμφάνιση νέας αδυναμίας και απουσίας αντανακλασιτκού τρικέφαλου

και μόνιμη υπαισθητικότητα δακτύλων σε συνάρτηση με ακτινολογική επιδείνωση στην τελευταία μαγνητική τομογραφία αποδεικνύουν τη συνεχιζόμενη επιδείνωση με εξάρσεις η οποία είχε αναφερθεί στην πρώτη πρόσθετη μου έκθεση (26/02/2020). Τα νεοεμφανιζόμενα συμπτώματα παρουσιάστηκαν παρά τη συστηματική συντηρητική αγωγή με Clinical Pilates και ασκήσεις στο σπίτι τα τελευταία 2 χρόνια. Θεωρώ ότι οι πιο πάνω εξάρσεις θα συνεχίσουν να ταλαιπωρούν την ασθενή με αποτέλεσμα τον περαιτέρω περιορισμό ασχολιών της με πιθανότητα να χρειαστεί να προχωρήσει με χειρουργική επέμβαση στο μέλλον, το οποίο για την ώρα απορρίφθηκε λόγω του νεαρού της ηλικίας της.» Δια ζώσης επεξήγησε περαιτέρω την ως άνω θέση του ως εξής:

 

«Κατά την τελευταία κλινική μου εξέταση, η ασθενής παρουσίασε σημαντική διαφορετικότητα και προοδευτικότητα στην κλινική εξέταση, ήτοι του τενόντιου αντανακλαστικού στον τρικέφαλο μυ και αδυναμία τρικεφάλου, τα οποία δεν υπήρχαν στις προηγούμενες εξετάσεις στις οποίες παραχώρησε η ασθενής. Άρα εξετάζοντας την ασθενή 7 χρόνια μετά υπάρχουν συνεχιζόμενα συμπτώματα, συνεχιζόμενες εξάρσεις χωρίς απαραίτητα να υπάρχει παράγοντας πρόκλησης. Χρειάστηκε πολλές φορές να λάβει αντιφλεγμονώδη αγωγή για να προχωρήσει σε έξτρα συνεδρίες φυσιοθεραπείες επιπρόσθετων του clinical pilates (…) όλα αυτά καταδεικνύουν ότι η ασθενής συνεχίζει να επιδεινώνεται με αυξομειώσεις στα συμπτώματα αλλά με γενικότερη επιδείνωση λόγω εξάρσεων (…).[21]

 

Ως επίσης επεξήγησε δια ζώσης, τα πιο πάνω συμπτώματα της συνεχίζουν να ταλαιπωρούν την Ενάγουσα παρά το γεγονός ότι η ίδια προχώρησε σε σημαντικού βαθμού περιορισμό των δραστηριοτήτων στην προσωπική και επαγγελματική της ζωή και παρά το ότι χωρίς κανένα διάλειμμα συνεχίζει τη συντηρητική θεραπεία με “clinical pilates”, όπως της είχε συσταθεί. Σημειώνω εδώ ότι το σύνολο των ως άνω θέσεων του ΜΕ4 απέμειναν αναντίλεκτες και επίσης της αποδέχομαι.

 

(ε) Πέμπτον, τα συμπεράσματα του ΜΕ4 ως προς την πρόγνωση της Ενάγουσας, συμπεράσματα τα οποία αποδέχομαι την ολότητα τους για τους λόγους που καταγράφονται στις παρ. 76 μέχρι 79 πιο κάτω.

 

(στ) Έκτον, το γεγονός ότι η Ενάγουσα από το έτος 2016 μέχρι και σήμερα υποβάλλεται σε φυσιοθεραπείες και εξιδεικευμένη γυμναστική. Σχετικά είναι και τα όσα καταγράφονται στην παρ. 41 πιο πάνω. Σημειώνω εδώ ότι η μονιμότητα της ανάγκης για συνεχή φυσιοθεραπεία επιβεβαιώνεται και από τον ΜΕ4 ο οποίος στη σελ. 4 του Τεκμηρίου 17 καταγράφει για το έτος 2016 ότι η Ενάγουσα «θα χρειαστεί να ακολουθήσει μόνιμη συντηρητική θεραπεία» και στη σελ.6 καταγράφει για το έτος 2024 ότι εξακολουθεί να υποβάλλεται σε φυσιοθεραπεία και άλλου είδους εξιδεικευμένη γυμναστική. Τούτο από μόνο του, ως ζήτημα λογικής, παράσχει πρόσθετο έρεισμα στη μόνιμη φύση των συμπτωμάτων της Ενάγουσας.

 

52.        Η μονιμότητα των βλαβών της περιγράφεται και από τον ΜΕ4 ο οποίος ανέφερε χαρακτηριστικά ότι:

 

«Σε δύο των περιπτώσεων το 2022 και 2023 όταν είχε εξάρσεις μια εκ των οποίων ήταν χωρίς κάποιο ιδιαίτερο παράγοντα πρόκλησης και η άλλη με μηδαμινό παράγοντα πρόκλησης είχε προχωρήσει σε μαγνητική τομογραφία αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης, η οποία από το 2022 μέχρι το 2023 έδειξε περαιτέρω επιδείνωση της δισκικής προβολής. Επίσης κατά την τελευταία κλινική μου εξέταση, η ασθενής παρουσίασε σημαντική διαφορετικότητα και προοδευτικότητα στην κλινική εξέταση ήτοι του τενόντιου αντανακλαστικού στον τρικέφαλο μυ και αδυναμία τρικεφάλου, τα οποία δεν υπήρχαν στις προηγούμενες εξετάσεις που στις οποίες παραχώρησε η ασθενής. Άρα εξετάζοντας την ασθενή 7 χρόνια μετά υπάρχει υπάρχουν συνεχιζόμενα συμπτώματα, συνεχιζόμενες εξάρσεις χωρίς απαραίτητα να υπάρχει παράγοντας πρόκλησης. Χρειάστηκε πολλές φορές να λάβει αντιφλεγμονώδη αγωγή για να προχωρήσει σε έξτρα συνεδρίες φυσιοθεραπείας επιπρόσθετων του clinical pilates και υπάρχει επίσης και η ακτινολογική επιδείνωση που προανέφερα, η οποία καταδεικνύει όλα αυτά καταδεικνύουν ότι η ασθενής συνεχίζει να επιδεινώνεται με αυξομειώσεις στα συμπτώματα αλλά με γενικότερη επιδείνωση λόγω των εξάρσεων. Μελετώντας τα έγγραφά του συναδέλφου από το Ηνωμένο Βασίλειο της είχε δοθεί η επιλογή για ενέσεις οι οποίες είναι αρκετά παρεμβατικές τις οποίες απέρριψε γιατί προτίμησε να προχωρήσει με πιο συντηρητική θεραπεία για την ώρα αλλά η παρουσία αδυναμίας θεωρώ και το αναφέρω στο τέλος του δεύτερου addendum μου ότι δύναται να δημιουργήσει να αυξήσει τις πιθανότητες για παρέμβαση είτε μέσω ενέσεων είτε χειρουργικών στο μέλλον γιατί η αδυναμία και ιδιαίτερα όταν είναι στη ρίζα που πιέζεται την Α7 στη συγκεκριμένη περίπτωση μπορώ να αναφερθώ γιατί υπάρχει πίεση και στην Α6 και στην Α7 πιο κάτω, είναι η ρίζα που θρέφει τον τρικέφαλο μυ που εκλύει τον αντανακλαστικό νεύρο, άρα εξηγεί την αδυναμία.»

 

53.        Τα πιο πάνω σωρευτικά αλλά και χωριστά ιδωμένα, καθιστούν τις θέσεις της Ενάγουσας ως προς την συνέχιση των πόνων και της ταλαιπωρίας της μέχρι και σήμερα, εύλογες και πειστικές.

 

54.        Αναφέρει η Ενάγουσα στην παρ. 45 της γραπτής της δήλωσης, ότι της απαγορεύθηκαν συγκεκριμένα αθλήματα και ασκήσεις δηλαδή κωπηλασία ή κωπηλατικό στο γυμναστήριο, μηχάνημα σκι, kick boxing και cross fit, αλλά και θαλάσσια σπορ τα οποία έκανε και απολάμβανε πριν το ατύχημα, όπως και καταδύσεις και γουιντσέρφινγκ. Οι πιο πάνω θέσεις της εκπίπτουν παντελώς του πεδίου της δικογραφίας. Δικογραφείται στις παρ. 7, 8 και 9 της Έκθεσης Απαίτησης ότι συνεπεία του Ατυχήματος η Ενάγουσα υπέστη τραυματισμούς μόνιμης φύσεως, μόνιμους πόνους και ενοχλήσεις, προβλήματα στην υγεία, στην καθημερινότητα και τη λειτουργικότητα της, στην επίδοση της στην εργασία και μείωση της εισοδηματικής της ικανότητας ενώ θα αναγκάζεται να υποβάλλεται σε θεραπείες και να επωμίζεται ανάλογο οικονομικό κόστος. Πλην όμως πουθενά δεν αναφέρεται ότι υπέστη απώλεια απολαύσεων, έστω κατά γενική αναφορά, στοιχείο το οποίο θα μπορούσε εύλογα να οδηγήσει την πλευρά του Εναγόμενου να αξιώσει λεπτομέρειες για τέτοια απώλεια απολαύσεων,[22] κατηγορία στην οποία εμπίπτει η πιο πάνω απώλεια την οποία περιέγραψε. Συναφώς οι σχετικές αναφορές δεν δύνανται να ληφθούν και δεν λαμβάνονται υπόψιν.

 

55.        Προέβαλε η Ενάγουσα διάφορες θέσεις ως προς τις δυσκολίες που αντιμετώπισε στην Αγγλία για πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη και φυσιοθεραπείες. Προς επίρρωση της θέσης της κατέθεσε το Τεκμήριο 59 το οποίο περιέγραψε «ως έντυπο ενημέρωσης που έλαβ(ε) από της φυσιοθεραπευτές (της) (…)» με τίτλο “Changes to Osteopathic Consultation in Response to Covil 19 Virus, June 2020”. Πρόκειται για εξ ακοής μαρτυρία, η οποία αξιολογείται ως τέτοια δυνάμει του Άρθρου 27 του περί Αποδείξεως Νόμου Κεφ. 9. Δεν επεξήγησε η Ενάγουσα πιο είναι το πρόσωπο που σύνταξε το Τεκμήριο 59 ώστε το Δικαστήριο να δύναται να προβεί σε ορθή αξιολόγηση της μαρτυρίας αυτής (βλ. Άρθρο 27(2)(η)). Τούτου δοθέντος, δεν δύναμαι να αποδώσω οιαδήποτε αξία στο εν λόγω έγγραφο. Αποδέχομαι όμως τη θέση της ότι αντιμετώπισε ορισμένες δυσκολίες πρόσβασης σε φυσιοθεραπεία και ιατρική περίθαλψη στην Αγγλία για τους λόγους που αναφέρει στην γραπτή της δήλωση, στοιχείο το οποίο επίσης δεν αποτέλεσε αντικείμενο αμφισβήτησης.

 

56.        Δεν δύναμαι να αποδώσω αξία ούτε στο Τεκμήριο 60 καθώς, ως ανέφερε η Ενάγουσα, αποτελείται από επικοινωνία της με «οστεοπαθητικό» σε συγκεκριμένες ημερομηνίες, χωρίς όμως να συνάγεται από την ενώπιον μου μαρτυρία η εμπλοκή ή η αναγκαιότητα εμπλοκής προσώπου με αυτήν την επαγγελματική ιδιότητα. Συνεπώς, το Τεκμήριο 60 δεν κρίνεται σχετικό με τα επίδικα θέματα και συναφώς δεν αποδίδεται οιαδήποτε αξία επί του περιεχομένου του.

 

57.        Σε ό,τι αφορά το Τεκμήριο 61, επεξήγησε η Ενάγουσα ότι αποτελεί έγγραφο που εκτύπωσε από την ημερίδα της που διατηρεί με την πλατφόρμα του Εθνικού Συστήματος Υγείας (NHS) στην Αγγλία. Αναφέρει η Ενάγουσα στην παρ. 57 της γραπτής της δήλωσης, σε σχέση με το Τεκμήριο 61 ότι «φαίνεται από μεταγενέστερα report του γιατρού ότι κάνει συγκρίσεις με μαγνητική και επισκέψεις που έκανα το 2022. Συγκεκριμένα αναφέρει σύγκριση της μαγνητικής του 2022 και του 2023 με επιδείνωση, αφού αυτό στο δικό του σύστημα μπορούσε να τα δει.» Ανατρέχοντας στο περιεχόμενο του Τεκμηρίου 61, προκύπτει ότι εκεί καταγράφονται κάποιες σημειώσεις. Πρόκειται και πάλιν για εξ ακοής μαρτυρία. Δεν είναι σαφές ποιο πρόσωπο συνέταξε τις εν λόγω σημειώσεις ενώ, παράλληλα, ουδόλως προκύπτουν τέτοιες αναφορές ως τις περιέγραψε η Ενάγουσα στην κατάθεση της. Ειδικότερα, απέμεινε άγνωστο σε ποια σημεία του Τεκμηρίου 61 η Ενάγουσα αναφέρεται στην παρ. 57 της γραπτής της δήλωσης. Συνεπώς, και πάλιν καταλήγω ότι οι περιστάσεις προσκόμισης αυτής της πτυχής της εξ ακοής μαρτυρίας, δεν διευκολύνουν την ορθή αξιολόγηση της βαρύτητας της από το Δικαστήριο και συνεπώς δεν δύναμαι να αποδώσω οιαδήποτε αξία στο περιεχόμενο του Τεκμηρίου 61. Τα ίδια δύνανται να λεχθούν και σε σχέση με τα Τεκμήρια 62, 64 και 65. Ειδικότερα, σε σχέση με τα Τεκμήρια 62 και 65, ουδόλως το περιεχόμενο τους επεξηγήθηκε σε συνάρτηση με τα υπό κρίση ζητήματα, πέραν του ότι αφορούν δύο ιατρικές επισκέψεις. Το Τεκμήριο 64 δεν διασυνδέθηκε επαρκώς με τα επίδικα ζητήματα ούτε και επεξηγήθηκε ποια είναι η ιδιότητα του συντάχτη του “Frimely Health Foundation Trust”. Συναφώς, ούτε και στα Τεκμήρια 62 και 64 δύναμαι να αποδώσω οιαδήποτε βαρύτητα.

 

58.        Οι θέσεις της στην παρ.64 της γραπτής της δήλωσης ως προς την επίσκεψη της στον ΜΕ4 στις 15.10.24 και τις συστάσεις του τελευταίου, δεν αποτέλεσαν αντικείμενο αμφισβήτησης, ερείδονται επί της αναντίλεκτης επί του σημείου μαρτυρίας του ΜΕ4 και τις αποδέχομαι. Η θέση της περί συνταγογράφησης φαρμακευτικής αγωγής ερείδεται και επί του περιεχομένου των Τεκμηρίων 67 και 68 και της μαρτυρίας του ΜΕ4 και συνεπώς τις αποδέχομαι.

 

59.        Σε ό,τι αφορά τον περιορισμό των καθημερινών της δραστηριοτήτων σύμφωνα με τις συστάσεις των ιατρών που την παρακολουθούν στην Αγγλία, οι σχετικές τις θέσεις δεν αποτέλεσαν αντικείμενο αμφισβήτησης. Δεν αποτέλεσαν αντικείμενο αμφισβήτησης ούτε και οι θέσεις που προέβαλε ως προς τους λόγους δια τους οποίους η ίδια δεν δύναται να αποκτήσει πρόσβαση σε ιατρικά της δεδομένα από το Εθνικό Σύστημα της Αγγλίας για σκοπούς παρουσίασης τους στο Δικαστήριο (βλ. παρ. 55 και 57 του Έγγραφου Α) τις οποίες και αποδέχομαι. Επιπλέον, το εύλογο των εν λόγω ιατρικών συστάσεων, επιβεβαιώθηκε και από τον ίδιο τον ΜΕ4 δια ζώσης στα πλαίσια της κυρίως εξέτασης του.[23] Συνεπώς, αποδέχομαι και αυτές τις θέσεις της Ενάγουσας.

 

v.         Αξιολόγηση ιατρικών συμπερασμάτων ΜΕ4 ως προς την αιτία πρόκλησης των σωματικών βλαβών της Ενάγουσας

 

60.        Ο ΜΕ4 ήταν εξαιρετικά επεξηγηματικός ως προς το συμπέρασμα του ότι τα συμπτώματα για τα οποία παραπονείται η Ενάγουσα προκλήθηκαν από το Ατύχημα, αναφέροντας, για παράδειγμα, ότι:

 

«Προχωρήσαμε στην κλινική εξέταση η οποία κατέδειξε όντως ένα σημείο στον αυχένα και ένα σημείο στο κάτω μέρος της σπονδυλικής στήλης τα οποία είχαν ιδιαίτερη ευαισθησία και για επιβεβαίωση των πιο πάνω προχωρήσαμε σε μαγνητική τομογραφία αυχενικής και θωρακικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, η οποία κατέδειξε όντως δισκική προβολή στο Α6 και Α7 επίπεδο με πίεση επί της αριστερής Α6 ρίζας και Θ11 και Θ12 επίπεδο, οι οποίες ήταν ευμεγέθεις. Οι δισκικές προβολές αυτές δεν θα μπορούσε να ήταν προϋπάρχουσες γιατί στο σύνολο των ασθενών που έχουν τέτοιου μεγέθους δισκικές προβολές εμφανίζονται συμπτώματα. Οπότε όταν στην νευρολογία όταν έχουμε συμπτώματα όπου τα κλινικά συμπτώματα της ασθενούς η κλινική εξέταση και η μαγνητική τομογραφία συνάδουν και ταιριάζουν όπως σε αυτήν την περίπτωση είμαστε πιο σίγουροι ότι τα συμπτώματα που αναφέρεται οφείλονται στο τί κατάδειξε η μαγνητική τομογραφία.»[24]  

 

61.        Σε άλλο σημείο ανέφερε και τα εξής:

 

«Όταν έχω μια ασθενή μπροστά μου φέρνω το ιστορικό, την εξετάζω κλινικά και μετά σε τέτοιες περιπτώσεις προχωρώ σε μια μαγνητική τομογραφία. Εάν συνάδουν και τα τρία τότε είμαι πιο βέβαιος ότι το ατύχημα προκάλεσε και τα συμπτώματα. Οι δισκοκήλες οι δυο συγκεκριμένες το Α6 και Α7 και το Θ11 – Θ 12 επίπεδο, ήταν τέτοιου μεγέθους που αν προϋπήρχαν του ατυχήματος θα προκαλούσαν συμπτώματα στην ασθενή. Οπότε το γεγονός ότι η κλινική μου εξέταση και τα συμπτώματα, δηλαδή το κομμάτι της υπαισθητικότητας που μου υπέδειξε η ασθενής ταίριαζαν ακριβώς με τη συγκεκριμένη δισκοκήλη, είναι πολύ ενθαρρυντικό στοιχείο για εμένα ότι έχω προχωρήσει σε σωστή διάγνωση.»[25]

 

62.        Ερωτηθείς μάλιστα κατά την κυρίως εξέταση του κατά πόσο οι ως άνω αναφερόμενες δισκικές προβολές προϋπήρχαν του Ατυχήματος, λόγω της φύσεως της εργασίας της Ενάγουσας, απάντησε ότι:

 

«Η αυχενική καταπόνηση μπορεί να προκαλέσει μικρές δισκικές προβολές αλλά σίγουρα όχι στον βαθμό στον οποίο εμφάνισε η Ενάγουσα, αλλά εκείνες οι δισκικές προβολές ήταν σε τέτοιο βαθμό που θα προκαλούσαν σίγουρα συμπτώματα πριν από το ατύχημα και η ασθενής ήταν ελεύθερη συμπτωμάτων πριν του ατυχήματος τα οποία εμφανίστηκαν αμέσως μετά. Θα ήταν τρομακτική συγκυρία να γίνονταν αυτές οι δισκικές προβολές μίας πιο χρόνιας καταπόνησης με οξεία εμφάνιση των συμπτωμάτων αμέσως μετά το ατύχημα.»[26]

 

63.        Τα ίδια ισχύουν κατ’ αναλογίαν σε σχέση με τον στροφικό ίλιγγο.

 

64.        Τονίζω στο σημείο αυτό ότι ο ΜΕ4 διαχώρισε τη θέση του αναφορικά με τις άλλες δισκικές προβολές που παρουσιάζονται επί των αποτελεσμάτων της μαγνητικής τομογραφίας (Τεκμήριο 40), σε άλλα επίπεδα, πέραν αυτών που αναφέρθηκαν πιο πάνω, επεξηγώντας ότι:

 

«Όσον αφορά τις μικρότερες δισκικές προβολές είναι πολύ δύσκολο να ξέρουμε αν προϋπήρχαν ή όχι γιατί πολύ πιθανόν να ήταν ασυμπτωματικές δυστυχώς δεν έχουμε προϋπάρχουσα μαγνητική τομογραφία, δηλαδή να προηγείται το ατυχήματος για να μπορεί να γίνει κάποια σύγκριση, θα μπορούσαν οι δισκικές προβολές οι ασυμπτωματικές δηλαδή ξέχωρα από τις δύο που προανέφερεα να προϋπήρχαν αλλά υπάρχει πιθανότητα να δημιουργήθηκαν επίσης κατά τη διάρκεια μετά από τραυματισμό.»[27]

 

65.        Η πιο πάνω αναφορά του αφορά μόνο τις δισκικές προβολές που παρουσιάζονται επί του Τεκμηρίου 40 στα επίπεδα Α4/5 και Α5/6 και όχι τις δισκικές προβολές που παρουσιάζονται στα επίπεδα Α6/7 και Θ11/12, οι οποίες, ως κατέθεσε, αιτία πρόκλησης τους είναι ο τραυματισμός της Ενάγουσας από το Ατύχημα.

 

66.        Ο ΜΕ4 παρέμεινε πλήρως σταθερός στις ως άνω θέσεις του οι οποίες στην ουσία τους χαρακτηρίζονται από πειστικότητα, σταθερότητα, επάρκεια, λογική και ειλικρίνεια. Ουδόλως παρουσιάζεται οιαδήποτε διάθεση μεροληψίας ή απουσίας αντικειμενικότητας στα όσα κατέθεσε, διευκρινίζοντας μάλιστα ότι είναι δύσκολο κανείς να γνωρίζει κατά πόσο οι μικρότερες δισκικές προβολές που καταγράφονται επί του Τεκμηρίου 40 προϋπήρχαν, χωρίς όμως να το αποκλείει. Όπως επίσης επεξήγησε με επάρκεια και πειστικότητα, με αναφορά στις δισκικές προβολές τα επίπεδα Α6/7 και Θ11/12, ριζοπάθεια τέτοιας μορφής είναι δύσκολο να παρουσιαστεί σε πρόσωπα ηλικίας της Ενάγουσας ενώ συνήθως σε αυτές τις ηλικίες η ριζοπάθεια είναι τραυματικής φύσεως, θέση η οποία, εν τη απουσία περί του αντιθέτου ιατρικής μαρτυρίας, κρίνεται εύλογη και πειστική. Αντεξεταζόμενος, επί του σημείου και παραπέμποντας στο Τεκμήριο 19, επεξήγησε με απλούς και κατανοητούς όρους τον τρόπο με τον οποίο δισκοκήλες στο επίπεδο Α6/7 επηρεάζουν την υπαισθητικότητα στον αντίχειρα και στον δείχτη, σύμπτωμα που αντιμετώπιζε η Ενάγουσα στην αρχή, και, ακολούθως, πώς επηρεάζουν και την έβδομη ρίζα που επηρεάζει την αδυναμία τρικέφαλου και την δυσκολία έκκλησης του τενόντιου αντανακλαστικού τρικέφαλου, σύμφωνα με τη συνέχιση των συμπτωμάτων της ενάγουσας.[28] Επεξήγησε και τις θέσεις του ως προς την σταδιακή επιδείνωση της Ενάγουσας μέχρι και σήμερα και τον τρόπο με τον οποίο συνδέεται με τον αρχικό τραυματισμό, ήτοι, τις δισκικές προβολές στα επίπεδα Α6/7 και Θ11/12, καταλήγοντας μάλιστα ότι υπάρχει καλή πιθανότητα για την ανάγκη ενός μελλοντικού χειρουργείου. Καμία μαρτυρία περί του αντιθέτου προσκομίστηκε.

 

67.        Με σαφήνεια απάντησε και στην υποβολή του συνηγόρου του Εναγόμενου, για ποιον λόγο τα συμπτώματα που του υπέδειξε η Ενάγουσα στις 23.8.16 και κατέγραψε επί του Τεκμήριου 17 δεν υπήρχαν στις 12.8.16, οπότε και εξετάστηκε από το ΤΑΕΠ. Παρέπεμψε στα συμπτώματα που του είχε αναφέρει η ασθενής ότι αντιμετώπισε κατά την εισαγωγή της στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, ως αυτά είχαν καταγραφεί επί του Τεκμηρίου 17 και τα οποία συνάδουν πλήρως τόσο με τη μαρτυρία της Ενάγουσας όσο και με τη μαρτυρία της ΜΕ7.

 

68.        Πλήρως σταθερός ήταν και σε σχέση με τις θέσεις του ως προς την επιδείνωση της Ενάγουσας τονίζοντας κατά την αντεξέταση του ότι κατά την τελευταία κλινική της εξέταση, είχε χάσει το τενόντιο αντανακλαστικό, στοιχείο αδιάσειστο όσον αφορά την κλινική κατάσταση της επιδείνωσης της. Οι δε αναφορές του περί επιδείνωσης στηρίζονται και στο περιεχόμενο του Τεκμηρίου 63.

 

69.        Η προσπάθεια του συνηγόρου του Εναγόμενου να καταδείξει ότι τα συμπτώματα που παρουσίασε η Ενάγουσα τόσο κατά το χρόνο εξέτασης της από τον ΜΕ4 αλλά μέχρι και σήμερα, οφείλονται σε κάποια άλλη αιτία, δεν βρίσκουν έρεισμα στην ενώπιον μου μαρτυρία. Οι σχετικές υποβολές του απέμειναν στην σφαίρα της γενικότητας και, συνεπώς, δεν δύνανται ευλόγως να γίνουν αποδεκτές. Αναφορά έγινε στο στάδιο των αγορεύσεων στην φύση της εργασίας της Ενάγουσας, η οποία είναι καθιστική, πλην όμως, το Δικαστήριο δεν δύνανται να εξαγάγει συμπέρασμα ότι οι τραυματισμοί της προϋπήρχαν μόνο για τον λόγο αυτόν. Σχετικές είναι εξάλλου οι επεξηγήσεις του ΜΕ4 στις παρ. 60 μέχρι 62 πιο πάνω. Η δε Ενάγουσα παρέμεινε πλήρως σταθερή στη θέση της ότι καμία ενόχληση ή πόνο είχε πριν από το Ατύχημα, θέση την οποία, σύμφωνα με την μαρτυρία του ΜΕ4, εξέφρασε και στον ίδιο κατά την κλινική της εξέταση. Η εισήγηση του συνηγόρου του Εναγόμενου στο στάδιο των αγορεύσεων, ότι η Ενάγουσα «απέφυγε» να παρουσιάσει μαρτυρία ως προς την κατάσταση της υγείας της πριν από το Ατύχημα, δεν είναι αντιληπτό σε τί αναφέρεται αφού δεν αναδείχθηκε από την ενώπιον μου μαρτυρία ότι υπάρχει και άλλη σχετική με την υπόθεση μαρτυρία η οποία δεν έχει παρουσιαστεί είτε από την Ενάγουσα είτε εκ μέρους της. Ως η ίδια κατέθεσε στα πλαίσια της κυρίως εξέτασης της,[29] ουδέποτε αντιμετώπισε στο παρελθόν οιοδήποτε ορθοπεδικό πρόβλημα σε σχέση με τη σπονδυλική της στήλη και πότε πριν από το Ατύχημα χρειάστηκε να επισκεφθεί ορθοπεδικό ή νευρολόγο ή να υποβληθεί σε οποιαδήποτε θεραπεία για τον σπόνδυλο της. Η θέση αυτή στην ουσία απέμεινε αναντίλεκτη κατά την αντεξέταση της και υπό το φως όλων των πιο πάνω την αποδέχομαι. 

 

70.        Παρεμβάλλω επίσης εδώ ότι ο συνήγορος του Εναγόμενου προέβαλε τις εξής θέσεις κατά το στάδιο των αγορεύσεων:

 

«Η προβολή των δίσκων είναι εκφυλιστικής και όχι τραυματικής αιτιολογίας. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι πρόκειται περί προβολής και όχι ρήξης του δίσκου. Σε περίπτωση που η προβολή του δίσκου ήταν τραυματικής αιτιολογίας, θα συνοδεύετο με κάκωση παραπλήσιων στοιχείων όπως ρήξη συνδέσμων, κατάγματος, εξαρθρήματος αποφυσιακών αρθρώσεων και το πιο σημαντικό θα υπήρχε οστικό οίδημα στοιχεία τα οποία δεν υπάρχουν στα ευρήματα του MRI της Ενάγουσας.»

 

71.        Οι ως άνω θέσεις της πλευράς του Εναγόμενου δεν τέθηκαν στον ΜΕ4 κατά την αντεξέταση του ώστε να του δοθεί η δυνατότητα να τοποθετηθεί αναλόγως και συνεπώς δεν δύνανται να ληφθούν και δεν λαμβάνονται υπόψιν (βλ. Frederickou Schools Co Ltd a.o. v. Acuac Inc. (2002) 1 ΑΑΔ 1527,  Adidas v. Jonitexo Ltd (1987) 1 C.L.R. 383, 384 και Philippou General Bonded Warehouse Ltd ν. Κώστα Νικολαΐδη (2006) 1 Α.Α.Δ. 1057).  Ούτε και οι εν λόγω θέσεις ερείδονται επί της ενώπιον μου μαρτυρίας. Αντιθέτως, σε ότι αφορά τη θέση του συνηγόρου ότι η προβολή δίσκων που καταγράφονται επί του Τεκμηρίου 40 είναι εκφυλιστικής και όχι τραυματικής αιτιολογίας, ο ΜΕ4 ανέφερε με σαφήνεια και σταθερότητα κατά την αντεξέταση του τα εξής:

 

«Οι ριζοπάθειες συνήθως έχουν δύο μορφές, η μια είναι εκφυλιστική λόγω οστεόφυτων που η παρουσία οστεόφυτων είναι κάτι το οποίο είναι δύσκολο να συμβεί στην ηλικία της ασθενούς, συνήθως χρειάζεται σημαντικού βαθμού καταπόνηση του αυχένα για πάρα πολλά χρόνια. Η δεύτερη είναι τραυματικής φύσεως, στη συγκεκριμένη περίπτωση θεωρώ ότι, και έχω δει και στο παρελθόν πάμπολλες περιπτώσεις όπου με τον ίδιο τρόπο που υπέστη το ατύχημα η ασθενής προκλήθηκε τραυματική ριζοπάθεια.»[30]

 

72.        Οι πιο πάνω θέσεις του δεν έτυχαν περαιτέρω διερεύνησης κατά την αντεξέταση του.

 

73.        Όπως εξάλλου αναφέρθηκε από τον Ανώτατο Δικαστήριο στην υπόθεση Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ν. Χ.Γ. Πολ. Έφ. 152/15, 23.5.2024:

 

«Ο ιατρός που περιθάλπει ένα ασθενή κατά κανόνα βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση για να μαρτυρήσει για την κατάσταση του.  Και εφόσον κριθεί ως αξιόπιστος η μαρτυρία του είναι υψίστης σημασίας για το δικαστήριο.»

 

74.        Των πιο πάνω δοθέντων δεν δύναμαι ευλόγως να υιοθετήσω την ως άνω επιχειρηματολογία του συνηγόρου του Εναγόμενου.

 

75.        Υπό το φως των πιο πάνω, αποδέχομαι τις πιο πάνω θέσεις του ΜΕ4 στην πλήρη τους έκταση. Αποδέχομαι και το συμπέρασμα του ότι οι δισκικές προβολές που παρουσίαζε η Ενάγουσα στο μεσοσπονδύλιο διάστημα Α6/7 και  Θ11/12, προκλήθηκαν συνεπεία του Ατυχήματος. Αποδέχομαι κα τη θέση του ως προς τη σταδιακή επιδείνωση της Α6/7 δισκοκήλης αριστερά με περαιτέρω πίεση στις Α6 και Α7 ρίζες.[31] Κατ’ επέκταση και υπό το φως όλων των πιο πάνω, εύλογο κρίνεται και το συμπέρασμα του ΜΕ4 ότι οι πόνοι και τα συμπτώματα που αντιμετώπιζε η Ενάγουσα από την ημερομηνία του Ατυχήματος μέχρι και σήμερα προκλήθηκαν συνεπεία των πιο πάνω σωματικών βλαβών της, το οποίο επίσης υιοθετώ και αποδέχομαι, για όλους τους πιο πάνω λόγους.  

 

vi.        Συμπεράσματα του ΜΕ4 ως προς την πρόγνωση της υγείας της Ενάγουσας

 

76.        Αντίστοιχη σταθερότητα, πειστικότητα και επεξηγηματικότητα παρατηρείται και σε σχέση με τα συμπεράσματα του ΜΕ4 για την πρόγνωση του. Ειδικότερα, αναφέρει στην τελευταία παράγραφο του Τεκμηρίου 17:

 

«Θεωρώ ότι οι πιο πάνω εξάρσεις θα συνεχίσουν να ταλαιπωρούν την ασθενή με αποτέλεσμα τον περαιτέρω περιορισμό ασχολιών της με πιθανότητα να χρειαστεί να προχωρήσει με χειρουργική επέμβαση στο μέλλον, το οποίο για την ώρα απορρίφθηκε λόγω του νεαρού της ηλικίας της.»

 

77.        Δια ζώσης, κατά την κυρίως εξέταση του, πρόσθεσε και τα εξής:

 

«(…) η παρουσία αδυναμίας θεωρώ και το αναφέρω στο τέλος του δεύτερου addendum μου ότι δύναται να δημιουργήσει, να αυξήσει τις πιθανότητες για παρέμβαση είτε μέσω ενέσεων είτε χειρουργικών στο μέλλων γιατί η αδυναμία και ιδιαίτερα ήταν είναι στη ρίζα που πιέζεται την Α7 στη συγκεκριμένη περίπτωση, μπορώ να αναφερθώ γιατί υπάρχει πίεση και στην Α6 και στην Α7 πιο κάτω, είναι τη ρίζα που θρέφει τον τρικέφαλο μυ που εκλύει το αντανακλαστικό νεύρο, άρα εξηγεί την αδυναμία.»[32]

 

78.        Δια ζώσης επεξήγησε, πρόσθετα, ότι με δεδομένο το γεγονός ότι οι εξάρσεις των συμπτωμάτων της Ενάγουσας συνεχίζουν να την ταλαιπωρούν οκτώ χρόνια μετά το Ατύχημα:  

 

«(Ε)ίναι πολύ λογικό το ότι θα συνεχίζουν να υφίστανται και στα επόμενα 10, 20, 30 χρόνια μετά, διότι οι αποκατάστασεις από δισκικές προβολές συνήθως συμβαίνουν σε διάστημα όχι πέραν του ενός έτους. Η συγκεκριμένη όχι μόνο δεν έχει αποκατασταθεί αλλά εμφανώς και ακτινολογικά και συμπωματικά συνεχίζει να προκαλεί επιδείνωση παρά τις προσπάθειες της ασθενούς να αποφύγει αυτές τις επιδεινώσεις. Άρα όπως αναφέρθηκα και προηγουμένως θα ήθελα να παρακολουθήσω ιδιαίτερα την εξελικτική πορεία της αδυναμίας, η οποία είναι καινούρια, και αν είναι προοδευτική τότε με βάση κριτηρίων θα συστήναμε χειρουργική επέμβαση είτε μέσω μικροδισεκτομής είτε δισεκτομής, στα οποία εννοείται δεν θα αναφερθώ γιατί είναι νευροχειρουργικά θέματα.»[33]

 

79.        Συνέχισε ότι η μονιμότητα έγκειται και στην ύπαρξη συμπτωμάτων οκτώ χρόνια μετά, στοιχείο το οποίο επιτρέπει τον χαρακτηρισμό της βλάβης ως μόνιμης ή χρόνιας.[34] Πρόσθεσε ότι η συντηρητική θεραπεία είναι απαραίτητο να συνεχιστεί υπό τη μορφή φυσιοθεραπείας και εξιδεικευμένης γυμναστικής. Ειδικότερα, ερωτηθείς σχετικά κατέθεσε ότι η ασθενής χρειάζεται δύο φορές την εβδομάδα “clinical pilates”. Παράλληλα θα χρειάζεται δύο ή τρεις συνεδρίες φυσιοθεραπειών  για τέσσερις με πέντε εβδομάδες σε περίοδο εξάρσεων, ήτοι, σύνολο 12 μέχρι 15 συνεδρίες φυσιοθεραπειών σε περίοδο εξάρσεων.[35] Πρόσθεσε ότι, σε κάθε έξαρση, η ασθενής θα χρησιμοποιεί και αντιφλεγμονώδη θεραπεία που μπορεί να διαρκέσει μερικές ημέρες, μέχρι 10 μέχρι 15 ημέρες κάθε φορά. Θα έχει και πιο μικρές εξάρσεις οι οποίες θα βελτιώνονται με πιο περιορισμένη χρήση φαρμάκων, για μία ή δύο ημέρες. Ερωτηθείς για πόσο καιρό θα λαμβάνει αγωγή, απάντησε ο ΜΕ4 ότι αυτό θα εξαρτηθεί από το εάν θα προχωρήσει σε χειρουργική επέμβαση, αναφέροντας όμως ότι τούτο αποτελεί την τελευταία πάντα επιλογή, εξέλιξη όμως η οποία θα μπορούσε να την βοηθήσει με την πλειονότητα των συμπτωμάτων της. Οι πιο πάνω θέσεις του ουδόλως κλονίστηκαν κατά την αντεξέταση του. Επί της ουσίας τους και έχοντας κατά νουν τα λεχθέντα στην υπόθεση Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ν. Χ.Γ. Πολ. Έφ. 152/15, 23.5.2024 (βλ. παρ. 73 πιο πάνω) και εν τη απουσίας ιατρικής μαρτυρίας περί του αντιθέτου, τα ως άνω συμπεράσματα του ΜΕ4 κρίνονται απολύτως εύλογα και πειστικά και αποδέχομαι τις σχετικές του θέσεις στην πλήρη τους έκταση.

 

vii.        Μαρτυρία ως προς τις ειδικές ζημιές της Ενάγουσας

 

80.        Υπενθυμίζω εδώ ότι μέρος των ειδικών ζημιών αποτέλεσαν κοινώς αποδεκτό γεγονός ενώ άλλο μέρος τους αποτέλεσαν αντικείμενο κοινής δήλωσης ότι συγκεκριμένα έξοδα που είχε δικογραφήσει η Ενάγουσα έχουν δαπανηθεί, με την πλευρά του Εναγόμενου να αμφισβητεί το εύλογο και την αναγκαιότητα τους. Σχετικές είναι οι παρ. 5 – 6 πιο πάνω.

 

81.        Σε ό,τι αφορά το εύλογο των εν λόγω δαπανών, η Ενάγουσα επεξήγησε με λεπτομέρεια, σαφήνεια και πειστικότητα, τον σκοπό και τους λόγους κάθε πτυχής των οικονομικών υποχρεώσεων και εξόδων που επωμίστηκε συνεπεία των τραυματισμών της, χωρίς οι σχετικές της θέσεις να κλονίζονται κατά την αντεξέταση της. Τα όσα δε κατέθεσε επί τούτου στηρίζονται από την ενώπιον μου έγγραφη μαρτυρία, και δη τα Τεκμήρια 14, 15, 30, 33, 36, 37, 41, 44, 47, 48, 49, 50, 55 και 56, το περιεχόμενο των οποίων δεν αμφισβητήθηκε. Παράλληλα, στηρίζονται, ως ζήτημα λογικής, από τα όσα κατέθεσε ως προς τους πόνους και τα συμπτώματα που αντιμετώπιζε κατά τους ουσιώδεις χρόνους, θέσεις που το Δικαστήριο απεδέχθη ως αξιόπιστες. Πρόσθετα, στηρίζονται και από την αποδεκτή και αξιόπιστη μαρτυρία των ΜΕ3, ΜΕ4, ΜΕ6 και ΜΕ7 οι οποίοι κατέθεσαν ως προς όλες τις πτυχές και τα στοιχεία των αναγκαίων θεραπειών στις οποίες υπεβλήθηκε προς αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της και τραυματισμών της (βλ. λ.χ. παρ. 38(γ) και 41 πιο πάνω), θέσεις που ουδόλως κλονίστηκαν κατά την αντεξέταση των εν λόγω μαρτύρων. Συνεπώς αποδέχομαι τη θέση των πιο πάνω μαρτύρων ως προς την αναγκαιότητα του συνόλου των εξόδων της Ενάγουσας.

 

82.        Σημειώνω όμως εδώ ότι η θέση της στην παρ. 41 της γραπτής της δήλωσης ότι στις 16.10.2017 κατέβαλε στον ΜΕ4 το ποσό των €50 με παραπομπή στο Τεκμήριο 57, δεν δικογραφείται ως ειδική ζημιά και συνεπώς δεν δύναται να ληφθεί και δεν λαμβάνεται υπόψιν. Το ίδιο ισχύει και για τις θέσεις της στην παρ. 64, με παραπομπή στα Τεκμήρια 64 και 68 και στις παρ. 67 μέχρι 69 της γραπτής της δήλωσης. Συναφώς, οι εν λόγω θέσεις της δεν δύνανται να ληφθούν υπόψιν.

 

(θ) ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΒΛΑΒΕΣ, ΤΟΝ ΠΟΝΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΝΑΓΟΥΣΑΣ

 

83.        Η Ενάγουσα, 32 ετών κατά τον χρόνο του Ατυχήματος και συνεπεία τούτου,  υπέστη σωματικές βλάβες υπό τη μορφή δισκικών προβολών στην σπονδυλική της στήλη και, ειδικότερα, στο μεσοσπονδύλιο διάστημα Α6/7, με πίεση επί της αριστερής Α6 ρίζας, και στο μεσοσπονδύλιο διάστημα Θ11/12.

 

84.        Αμέσως μετά το Ατύχημα, η Ενάγουσα μεταφέρθηκε με ασθενοφόρο στο Τμήμα των Πρώτων Βοηθειών του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Αντιμετώπιζε ζάλη, ψυχική ταραχή, πόνο στον αυχένα και στο στήθος και τάση για εμετό. Στο Γενικό Νοσοκομείο υποβλήθηκε σε κλινικό και ακτινολογικό έλεγχο και της δόθηκε άδεια ασθενείας για οκτώ ημέρες, ήτοι από τις 12/08/2016 μέχρι τις 20/08/2016. Πρόσθετα, της χορηγήθηκε φαρμακευτική αγωγή και οδηγίες για χρήση φαρμακευτικού κολάρου και για επανεκτίμηση της σε μία εβδομάδα. Αυθημερόν, προέβη στην αγορά των σχετικών φαρμάκων και κολάρου. Ακολούθησε πιστά τις οδηγίες του ιατρού του Γενικού Νοσοκομείου για ξεκούραση και λήψη φαρμάκων. Λάμβανε παυσίπονα φάρμακα “Nurofen” ανά τέσσερις ώρες, λόγω του πόνου που αισθανόταν, ενώ, παράλληλα, αναγκαζόταν και ενδιάμεσα να λαμβάνει μαζί και φάρμακα “Panadol.” Παρόλο που παρέμεινε στο κρεβάτι, οι πόνοι που αντιμετώπιζε χειροτέρευαν και δεν της επέτρεπαν να ξεκουραστεί ή να κοιμηθεί. Παράλληλα, οι πόνοι επεκτάθηκαν στο δεξί της χέρι το οποίο άρχισε να μουδιάζει. Πονούσε στον αυχένα, σε όλη τη σπονδυλική της στήλη και μπροστά στον θώρακα. Παράλληλα, αντιμετώπιζε ίλιγγο, αστάθεια, ζαλάδα, αναγούλες και έντονη πίεση στο κεφάλι της.

 

85.        Λόγω της επιδείνωσης των συμπτωμάτων της, διευθέτησε αμέσως ραντεβού με τον Δρ. Ανδρέα Χριστοδούλου, Ορθοπεδικό (ΜΕ6), για τις 16.8.2016, ο οποίος, αφού την εξέτασε την παρέπεμψε σε μαγνητική τομογραφία της αυχενικής μοίρας, της οσφυϊκής μοίρας και της θωρακικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Παράλληλα της χορήγησε διαφορετική συνταγή φαρμάκων, ήτοι, “Arcoxia” και “Mydoflex.” Στις 18.8.2016, αναμένοντας το ραντεβού που είχε διευθετήσει για μαγνητική τομογραφία, επισκέφθηκε ξανά τον Δρ. Χριστοδούλου, χωρίς καμία βελτίωση. Ειδικότερα, πονούσε σε ολόκληρη τη σπονδυλική της στήλη και τον αυχένα. Ο Δρ. Χριστοδούλου της ανανέωσε την άδεια ασθενείας της μέχρι τις 28.8.2016. Παρόλο που παρέμεινε κλινήρης σε σκοτεινό δωμάτιο στο σπίτι της και έπαιρνε τα φάρμακα της, οι πόνοι σε ολόκληρη την πλάτη δεν υποχωρούσαν καθόλου και συνέχιζε να αντιμετωπίζει ίλιγγο, ζαλάδες, αναγούλες και έντονη πίεση στο κεφάλι. Στις 19.8.2016, κατά τις 20:30, επειδή οι πόνοι ήταν αφόρητοι, η Ενάγουσα κάλεσε τη μητέρα της για να τη μεταφέρει στο κοντινότερο νοσοκομείο, στο Απολλώνειο Ιδιωτικό Νοσοκομείο. Εκεί, της χορηγήθηκε ενέσιμη αναλγητική αγωγή για να ανακουφιστεί από τους πόνους. Της χορηγήθηκε επίσης το φάρμακο “nautisol” για τη ναυτία και τον ίλιγγο. Η μητέρα της την μετέφερε πίσω στο σπίτι της εξουθενωμένη αργά τα μεσάνυχτα και πέρασε ολόκληρη την επόμενη μέρα στο κρεβάτι. Στις 21.8.2016 η Ενάγουσα επικοινώνησε με τον Δρ. Χριστοδούλου, και τον ενημέρωσε για όσα αισθανόταν και για τη συνταγή που της δόθηκε από τη γιατρό στο Απολλώνειο Νοσοκομείο. Τότε, και ο ίδιος της συνέστησε να λάβει συγκεκριμένα φάρμακα για την ναυτία, όπως και έπραξε. Παράλληλα, τόσο ο Δρ. Χριστοδούλου όσο και η γιατρός που την εξέτασε στο Απολλώνιο Νοσοκομείο, τη συμβούλευσαν ότι τα προβλήματά της είναι νευρολογικής φύσεως και ότι θα πρέπει να εξεταστεί από νευρολόγο.

 

86.        Ως εκ τούτου, στις 23.8.2016 επισκέφθηκε τον Δρ. Άγγελο Γρηγορίου, Νευρολόγο (ΜΕ4). Η κλινική εξέταση έδειξε αστάθεια αιθουσαίας δυσλειτουργίας και οι αυχενικές κινήσεις ήταν περιορισμένες σε μεγάλο βαθμό, με εμφάνιση ριζιτικού πόνου στο δεξί ώμο ιδιαίτερα κατά την αυχενική έκταση, αριστερή κάμψη και αριστερή στροφική κίνηση. Παρουσίασε πρόσθετα εμφανή υπαισθητικότητα στα Α6 δερματόμια αμφοτερόπλευρα και έντονο πόνο στη ψηλάφηση των κατώτερων θωρακικών ακανθωδών αποφύσεων. Ο Δρ. Γρηγορίου της συνέστησε να υποβληθεί σε μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου, επιπρόσθετα από τις μαγνητικές τομογραφίες στον αυχένα, θώρακα και οσφύ που συνέστησε ο Δρ. Χριστοδούλου, και η ίδια ενημέρωσε αναλόγως το κέντρο όπου θα διενεργείτο η μαγνητική τομογραφία που είχε ήδη διευθετήσει. Ακόμη, ο Δρ. Γρηγορίου της χορήγησε ιατρική συνταγή για φάρμακα “Vertigo – Vomex” ώστε να βοηθηθεί με τα συμπτώματα ιλίγγου, ναυτίας και ζαλάδων και για βιταμίνες “b-complex.” Στις 25.8.2016 μετέβη ξανά στο προγραμματισμένο της ραντεβού με τον Δρ. Χριστοδούλου, ο οποίος της ανανέωσε την άδεια ασθενείας μέχρι τις 11.9.2016 και την παρέπεμψε σε φυσιοθεραπεία. 

 

87.        Ακολούθως, στις 29.8.2016 η Ενάγουσα υπεβλήθη σε μαγνητική τομογραφία, σύμφωνα με τις ως άνω συστάσεις των Δρ. Χριστοδούλου και Δρ. Γρηγορίου. Το πόρισμα αποτελείται από το Τεκμήριο 40 και κατάδειξε αριστερή παράκεντρη κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου στο επίπεδο Α6/7 με έντονη πίεση επί του μηνιγγικού σάκου και πιθανή πίεση της εξέχουσας αριστερής ρίζας, ήπιες κεντρικές δισκικές προβολές στα επίπεδα Α4/5 και Α5/6 και έντονη δισκική προβολή στο επίπεδο Θ11/12, με πίεση επί του μηνιγγικού σάκου χωρίς ένδειξη μυελοπάθειας.

 

88.        Στις 1.9.2016 επισκέφθηκε ξανά τον Δρα Χριστοδούλου ο οποίος την παρέπεμψε για φυσιοθεραπεία και της συνταγογράφησε κρέμα “joint relief”, την οποία αγόρασε και έκανε εντριβές στον αυχένα, τους ώμους και στην πλάτη της. Παράλληλα συνέχισε τα προγραμματισμένα ραντεβού της στον Δρα Γρηγορίου, ο οποίος την εξέτασε ξανά στις 6.9.2016 και 10.9.2016, οπότε και ο ίδιος την παρέπεμψε για φυσιοθεραπείες.

 

89.        Στις 15.9.2016 ξεκίνησε φυσιοθεραπείες και συγκεκριμένα μια εξειδικευμένη μορφή φυσιοθεραπείας που της συνέστησε ο Δρ. Γρηγορίου, επ’ ονόματι «Κινησιοθεραπεία και Manual Therapy», με τον φυσιοθεραπευτή Κυριάκο Τακουσιή (ΜΕ3) τις οποίες και ολοκλήρωσε μετά από 24 συνεδρίες, ήτοι στις 4.1.2017.

 

90.        Στις 18.10.2016 επισκέφθηκε και πάλι τον Δρα Γρηγορίου σε προγραμματισμένη εξέταση. Κατά την εκεί κλινική της εξέταση, διαπιστώθηκε ότι συνέχισε να παρουσιάζει δυσκολία στον ύπνο λόγω αυχενικού πόνου, καθημερινές αυχενογενείς κεφαλαλγίες, πόνο στην πλάτη ιδιαίτερα μετά από παρατεταμένη ορθοστασία. Ο ίλιγγος παρουσίασε βελτίωση αλλά συνέχισε να λαμβάνει Vertigo – Vomex δύο με τρεις φορές την εβδομάδα καθώς και συμπληρωματικές βιταμίνες. Οι αιμωδίες του δεξιού άνω άκρου είχαν βελτιωθεί, αλλά άρχισε να παρουσιάζει ριζιτικό πόνο και αιμωδίες στην περιοχή του Α7 δερματόμιου με επιδείνωση κατά την ύπτια στάση. Επίσης, η κλινική εξέταση κατέδειξε αστάθεια, περιορισμό στις κινήσεις του αυχένα με αντανάκλαση στην θωρακική μοίρα. Για τους πιο πάνω λόγους, της χορήγησε πρόσθετα φάρμακα και δη νευροπαθητικά αναλγητικά “Lyrica” για βελτίωση του αυχενικού και ραχιαίου πόνου αλλά και των ριζιτικών αιμωδιών. Της συστάθηκε περαιτέρω φυσιοθεραπεία καθώς και ασκήσεις στο σπίτι για αποκατάσταση της αιθουσαίας δυσλειτουργίας και κολύμπι στην ύπτια θέση.

 

91.        Πέραν των φυσιοθεραπειών (manual therapy) στις οποίες υπεβλήθη, αμφότεροι οι Δρ. Χριστοδούλου και Δρ. Γρηγορίου, της συνέστησαν υδροθεραπεία και κολύμπι προς αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της. Έτσι, στις 25.10.2016 επισκέφθηκε το κέντρο Sakkis Sporting Center όπου για ένα μήνα μετέβαινε δύο με τρεις φορές την εβδομάδα, και όσο περισσότερο μπορούσε, και προέβαινε σε ασκήσεις που της έδειξε ο ΜΕ3, φυσιοθεραπευτής και κολύμβηση μόνο σε ύπτια θέση, καθώς οτιδήποτε άλλο θα επιβάρυνε τον σπόνδυλο της.

 

92.        Στις 26.10.2016 ο Δρ. Γρηγορίου, μετά από προγραμματισμένη εξέταση και αφού δεν υποχωρούσαν τα ως άνω συμπτώματα της Eνάγουσας, ενώ, παράλληλα, δεν μπορούσε ούτε να ανακουφιστεί ούτε να κοιμηθεί το βράδυ χωρίς πόνους και ξυπνούσε συνεχώς, της παραχώρησε νέα φαρμακευτική συνταγή για τα φάρμακα “amirol” και “arcoxia.” Στις 1.11.2016 τον επισκέφθηκε ξανά με τα ίδια παράπονα πόνου στον αυχένα και στη ράχη ναυτία ζάλη και ίλιγγο και ζήτησε να συνεχίσει με τις φυσιοθεραπείες. Της συνταγογράφησε 12 περαιτέρω συνεδρίες φυσιοθεραπείας.

 

93.        Σε ό,τι αφορά την εργασία της, κατά τον χρόνο του Ατυχήματος η Ενάγουσα εργαζόταν στην Αρχή Τηλεπικοινωνιακών Κύπρου (CYTA) ως ωρομίσθια υπάλληλος με αυξομειούμενες απολαβές οι οποίες, για το έτος 2016, ανέρχονταν κατά μέσο όρο στο ποσό των €800 καθαρά μηνιαίως (€871 μικτά) για τους έξι μήνες που εργάστηκε, ήτοι Ιανουάριο - Μάιο και Ιούλιο. Λόγω δε του Ατυχήματος η ίδια απουσίαζε από την εργασία της από τις 12.8.2016 μέχρι και τις 11.9.2016 με άδεια ασθενείας. Αν και δεν αισθανόταν καθόλου καλά, αισθανόταν υποχρεωμένη να επιστρέψει στην εργασία της το συντομότερο, λόγω οικονομικών υποχρεώσεων, έτσι μόλις αισθάνθηκε ότι ήταν λίγο καλύτερα επέστρεψε το συντομότερο στην εργασία της. Κατά την εκτέλεση της εργασίας της, που ήταν καθιστική και απαιτούσε τη χρήση υπολογιστή και τηλεφώνου, αναγκαζόταν να χρησιμοποιεί το αυχενικό κολλάρο, είχε έντονους πόνους στον αυχένα και πονοκεφάλους, αλλά, και, πόνους στους ώμους και στην πλάτη και συνεχώς έκανε διαλλείματα. Παράλληλα, και ενώ βρισκόταν στην εργασία της, λάμβανε φαρμακευτική αγωγή και στα διαλείμματα, έκανε ειδικές φυσιοθεραπευτικές ασκήσεις που της έδειξε ο ΜΕ3. Τον Δεκέμβριο του έτους 2016 αποχώρησε από την εργασία της καθώς είχε ήδη προγραμματίσει να μεταβεί στην Αγγλία για σκοπούς εργασίας. Παράλληλα, συνέχιζε τις φυσιοθεραπείες και την φαρμακευτική της αγωγή με την ελπίδα πως θα αισθανόταν καλύτερα. Είχαν περάσει σχεδόν τρεις μήνες από την ημερομηνία του Ατυχήματος και η βελτίωση της ήταν πολύ αργή.

 

94.        Στις 3.1.2017, επισκέφθηκε ξανά τον Δρα Γρηγορίου για επανεκτίμηση της κατάστασης της. Εκεί αναφέρθηκε από την Ενάγουσα η συνέχιση αυχεναλγίας και αιμωδιών του αριστερού άνω άκρου, θωρακαλγία και επιδείνωση του μυϊκού σπασμού των αυχενικών παρασπονδύλιων μυών με την αλλαγή της εξωτερικής θερμοκρασίας. Η κλινική της εξέταση κατέδειξε ήπιο περιορισμό κίνησης κατά την αυχενικά πρόσθια και δεξιά πλάγια κάμψη, μειωμένη αισθητικότητα στα Α5 και Α6 δερμοστόμια αριστερά και πόνο κατά την πίεση των Θ11/12 σπονδύλων. Της συστάθηκε συνέχιση φαρμακευτικής και φυσιοθεραπευτικής αγωγής. Στις 4.1.2017 επισκέφθηκε τον φυσιοθεραπευτή κύριο Τακουσιή (ΜΕ3) όπου έγινε και η τελευταία συνεδρία φυσιοθεραπείας με βάση τις οδηγίες του Δρ. Γρηγορίου. Στις 10.1.2017, αγόρασε ξανά τα φάρμακα που λάμβανε με βάση τις οδηγίες του ΜΕ4.

 

95.        Στο τέλος του Ιανουαρίου του 2017 μετακόμισε στην Αγγλία για εργασία. Συνέχισε να αντιμετωπίζει προβλήματα κυρίως στον αυχένα της και το αριστερό της χέρι που μούδιαζε. Εκεί συνέχισε να παρουσιάζει εξάρσεις πόνου, να λαμβάνει τα φάρμακα της και να προσπαθεί με φυσιοθεραπευτικές ασκήσεις, κρέμες και μία θερμοφόρα κομπρέσα που της σύστησε ο ΜΕ3 να τοποθετεί στον αυχένα και στην πλάτη της, να μετριάσει τον πόνο. Μέχρι και σήμερα κατά την έκταση των χεριών της, αντιμετωπίζει πόνο και τα μουδιάσματα γίνονται εντονότερα.

 

96.        Τον Οκτώβριο του έτους 2017 επέστεψε στην Κύπρο σε πολύ άσχημη κατάσταση και συναφώς διευθέτησε ευθύς ραντεβού με τον Δρ. Γρηγορίου στις 16.10.2017. Κατά τον ουσιώδη χρόνο αντιμετώπιζε έντονη έξαρση των συμπτωμάτων της, πονούσε πολύ τον αυχένα της και ειδικά προς τα αριστερά προς τον ώμο, είχε έντονα μουδιάσματα στο αριστερό χέρι και αντιμετώπισε ένα επεισόδιο όπου για πέντε μέρες και πάλιν εμφάνισε τα συμπτώματα που είχε τους πρώτους μήνες μετά το Ατύχημα, ήτοι ζάλη και αναγούλα. Κατά την εν λόγω κλινική της εξέταση, εμφάνισε σημαντικού βαθμού επιδείνωση σε όλες τις αυχενικές κινήσεις σε σύγκριση με την προηγούμενη επίσκεψη, με έντονο μυϊκό σπασμό στους παρασπονδύλιους αυχενικούς μύες, περισσότερο αριστερά, και μειωμένη αισθητικότητα στο αριστερό Α6 δερματόμιο (αντίχειρας και δείκτης) χωρίς αδυναμία. Της συστάθηκε η χρήση αντιφλεγμονώδους αγωγής και ενισχυτικές βιταμίνες για τη ριζοπάθεια και συζητήθηκε το ενδεχόμενο οργάνωσης περαιτέρω συνεδριών φυσιοθεραπείας/ manual therapy. Ο Δρ. Γρηγορίου της συνέστησε υπομονή, να συνεχίσει να λαμβάνει την αγωγή της και να υποβάλλεται σε φυσιοθεραπείες. Στις 3.11.2017, εξετάστηκε εκ νέου από τον Δρ. Γρηγορίου λόγω του ότι είχε ολοκληρώσει τη φαρμακευτική της αγωγή και της συνταγογράφησε ξανά το φάρμακο“Arcoxia” το οποίο σε καιρούς επιδείνωσης των συμπτωμάτων και ενοχλήσεων την βοηθά να ανακουφίζεται μερικώς. Τις αρχές του έτους 2018 μετακόμισε και πάλιν στην Αγγλία λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων και έκτοτε ζει και εργάζεται εκεί.

 

97.        Την περίοδο από το έτος 2017 μέχρι τα μέσα του έτους 2023 η εργασία της απαιτούσε πολλά ταξίδια και καθήκοντα στο πεδίο δηλαδή έξω στη φύση, και έπρεπε να είναι παρούσα για σκοπούς επίβλεψης δειγματοληψιών και περιβαλλοντικών μελετών. Ο υποχρεωτικός εξοπλισμός τη δυσκόλευε ακόμη περισσότερο αφού έπρεπε να διανύει μεγάλες αποστάσεις σε αντίξοες συνθήκες, στη λάσπη με μπότες, ειδική στολή και κράνος. Ως εκ τούτου αναγκαζόταν να λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, διότι δεν μπορούσε να απουσιάσει από την εργασία της, ενώ, το σαββατοκύριακο στο σπίτι δεν μπορούσε να κάνει τίποτε άλλο και να περάσει ευχάριστα τον προσωπικό της ελεύθερο χρόνο εφ’ όσον πονούσε και έπρεπε να παραμείνει ξαπλωμένη. Την περίοδο του κορονοϊού δηλαδή από τον Μάρτιο 2020 μέχρι και το 2022 η Ενάγουσα αντιμετώπισε δυσκολίες πρόσβασης σε ιατρούς και φυσιοθεραπευτές στην Αγγλία. Ως εκ τούτου, δυσκολεύτηκε στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της, με τις δυνατότητες να έχουν περιοριστεί σε ασκήσεις από την ίδια και τη λήψη φαρμάκων.

 

98.        Από τον Οκτώβρη του έτους 2023 η εργασία της είναι καθιστική και γραφειακή. Και πάλιν, όμως, αντιμετωπίζει προβλήματα και προσαρμόζει τον τρόπο ζωής της για να απαλλάσσεται από τα συμπτώματα. Όταν εργάζεται από το σπίτι, κάνει ασκήσεις συνέχεια και χάνει παραγωγικές ώρες. Όταν βρίσκεται στο γραφείο, διακόπτει συνεχώς την εργασία της για να σηκώνεται καθώς η καθιστική στάση και η ακινησία για ώρα της προκαλεί πόνο και ξεκινούν τα συμπτώματα. Κατά τη διάρκεια της ημέρας κάνει αρκετές ασκήσεις και διατάσεις και βγαίνει να περπατήσει. Το αποτέλεσμα είναι να δουλεύει μέχρι αργά για να καλύψει τις ώρες που χάνει και να ολοκληρώσει τα καθήκοντα της. Πολλές φορές τις ημέρες που πηγαίνει στο γραφείο βάζει άδεια γιατί αναγκάζεται να φύγει νωρίτερα λόγω των πιο πάνω.

 

99.        Το έτος 2023 η Ενάγουσα εξετάστηκε από τον Δρα Kazzaz, ορθοπεδικό χειρούργο στην Αγγλία. Το έτος 2022 και 2023 υπεβλήθηκε σε περαιτέρω μαγνητικές τομογραφίες, λόγω έντονων πόνων συνέχισε να αντιμετωπίζει ενόσω βρισκόταν στην Αγγλία, οι οποίες κατέδειξαν επιδείνωση των δισκικών προβολών προκαλώντας εξάρσεις των συμπτωμάτων της χωρίς ιδιαίτερο παράγοντα πρόκλησης. Ειδικότερα, καταδείχθηκε σταδιακή επιδείνωση της Α6/7 δισκοκήλης αριστερά με περαιτέρω πίεση στις Α6 και Α7 ρίζες. Η πρώτη επιδείνωση το έτος 2022 έγινε χωρίς να υφίσταται κάποιο ιδιαίτερο αίτιο και η δεύτερη το έτος 2023 μετά από κόπωση στην εργασία της κατά τη διάρκεια δειγματοληψίας. Της προτάθηκε ανακουφιστική ενέσιμη θεραπεία στα πιεσμένα νεύρα, η οποία απορρίφθηκε και συστάθηκε έναρξη φυσιοθεραπευτικής αγωγής και συνέχιση με συντηρητική αγωγή με clinical Pilates η οποία συνεχίζεται από το έτος 2022 μέχρι και σήμερα δύο φορές την εβδομάδα. Σε κάποιο σημείο εκείνο το χρονικό διάστημα οι πόνοι ήταν τόσο ανυπόφοροι που της χορηγήθηκε ενέσιμη μορφίνη και χάπια “codeine.”

 

100.     Από το έτος 2022 μέχρι και σήμερα ακολουθεί εξιδεικευμένη γυμναστική “clinical pilates” δύο φορές την εβδομάδα, ενώ εξακολουθεί να υποβάλλεται σε φυσιοθεραπεία. Επίσης συνεχίζει με καθημερινές ασκήσεις ενδυνάμωσης των παρασπονδύλιων δίσκων, χρησιμοποιεί το σκεύασμα “Vertigo – Vomex” σε τακτά χρονικά διαστήματα ως συμπωματική θεραπεία για τις συνεχιζόμενες αυχενογενείς ζαλάδες και ιλίγγους και συνεχίζει να λαμβάνει αντιφλεγμονώδη / αναλγητική αγωγή μία με δύο φορές την εβδομάδα, παρά τη βοήθεια που προσφέρουν οι συνεχιζόμενες συνεδρίες “clinical pilates.”

 

101.     Στις 15.10.2024 επισκέφθηκε τον Δρα Γρηγορίου για επανεκτίμηση της κατάστασης υγείας της αφού η ίδια κατέφθασε στην Κύπρο στις 13.10.2024 λόγω της ακρόασης της παρούσας υπόθεσης. Κατά την κλινική της εξέταση είχε εμφανή μείωση του εύρους κίνησης αυχένα (10% στην έκταση και 30% στην κάμψη) με μυϊκό σπασμό στους αριστερούς περισσότερο από δεξιούς αυχενικούς παρασπονδύλιους μύες. Παρουσίασε επίσης νεοεμφανιζόμενη αδυναμία στον αριστερό τρικέφαλο και απουσία τενόντιου αντανακλαστικού τρικέφαλο μυ υπαισθητικότητα στα Α6 και Α7 δερματόμια αριστερά (αντίχειρας, δείκτης, μέσος, κεντρικοπλάγια στο βραχίονα και κάτω μέρος του χεριού) τα οποία δεν υπήρχαν στις προηγούμενες εξετάσεις. Της συστάθηκε αντιφλεγμονώδης  θεραπεία για 10 ημέρες.  Κατόπιν συζήτησης της με τον Δρ. Γρηγορίου και αφού η Ενάγουσα του υπέδειξε τα ιατρικά έγγραφα που έφερε μαζί της από την Αγγλία, συζήτησαν τρόπους αντιμετώπισης της πλέον μόνιμης κατάστασης και ταλαιπωρίας της. Της αναφέρθηκε ότι το χειρουργείο είναι αρκετά πιθανό και της χορηγήθηκε νέα συνταγή για φαρμακευτική αγωγή.

 

102.     Συνεπεία των ως άνω συμπτωμάτων της, η ίδια αναγκάστηκε να τροποποιήσει τον τρόπο ζωής της. Η ποιότητα και η ποσότητα του ύπνου της έχει επηρεαστεί. Από το ατύχημα και μετά είναι αρκετές οι φορές που δεν μπορεί να κοιμηθεί και να ξεκουραστεί αφού υπάρχει πόνος, δυσκαμψία και συνέχεις ενοχλήσεις, με αποτέλεσμα να ξυπνά πολλές φορές κατά την διάρκεια της νύχτας και να προσπαθεί να ανακουφιστώ με κρέμες και φάρμακα. Οι οδηγίες των ιατρών της περιόρισαν σημαντικά και τις καθημερινές της δραστηριότητες που απαιτούν έκταση των χεριών, όπως το άπλωμα των ρούχων, πλύσιμο πιάτων, σιδέρωμα και άλλες δουλειές του σπιτιού, όπως και να σηκώνει βαριά αντικείμενα και ψώνια. Στον υπολογιστή πρέπει επίσης να φροντίζει πάντα να έχει επιπλέον πληκτρολόγιο και ποντίκι πολύ κοντά στο σώμα για να μην εκτείνονται τα χέρια της, όπως και επιπλέον οθόνη και «σταντ» ρυθμιζόμενο για να είναι στο σωστό ύψος.

 

103.     Κατά καιρούς παρουσιάζει εξάρσεις και ιδιαίτερα στις αλλαγές του καιρού όπως επίσης και όταν κουράζεται μετά από κάποια σωματική δραστηριότητα ή όταν κουραστεί στη δουλειά ή όταν οδηγήσει πέραν της μίας ώρας για παράδειγμα. Κατά την οδήγηση αντιμετωπίζει περιορισμό στην κίνηση ενώ όταν χρειάζεται να οδηγήσει είτε στην τροχαία κίνηση ή πέραν της μίας ώρας ώρα, οι πόνοι στον αυχένα και στην πλάτη είναι τόσο δυνατοί που αναγκάζεται να σταματά για διάλειμμα και να κάνει τις ασκήσεις που της συνέστησε ο φυσιοθεραπευτής για να ανακουφιστεί. Σε περιόδους που οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες ή έχει υγρασία, είναι πολύ πιο επιρρεπής και οι πόνοι και οι ενοχλήσεις είναι πιο έντονα και πολύ πιο συχνά. Το ίδιο ισχύει όταν αντιμετωπίζει αυξημένο φόρτο εργασίας οπότε και η κατάσταση της επιδεινώνεται και αναγκάζεται να καταφεύγει ακόμη συχνότερα σε φάρμακα. Όταν η κατάσταση της επιδεινώνεται σε περιόδους εξάρσεως, καταφεύγει σε φυσιοθεραπείες έτσι ώστε σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή να την βοηθήσουν να ανακουφιστεί αφού φτάνει σε σημεία εξάντλησης λόγω και της έλλειψης ύπνου. Στην Αγγλία οι φυσιοθεραπείες στις οποίες υποβάλλεται κοστίζουν £50 στερλίνες ανά συνεδρία ενώ συνεχίζει να ακολουθεί εξιδεικευμένη γυμναστική και ασκήσεις που της συστάθηκαν από τον ΜΕ3. Η δε πιθανότητα μελλοντικής νευροχειρουργικής επέμβασης είναι υπαρκτή ενόψει της συνέχισης των συμπτωμάτων της.

 

 

(ι)  ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ

 

104.     Σύμφωνα με τη νομολογία του Ανώτατου Δικαστηρίου οι ζημιές που έχουν αποκρυσταλλωθεί μέχρι τη δίκη και ο αριθμητικός υπολογισμός τους είναι δυνατός, επιδικάζονται ως ειδικές αποζημιώσεις. Οι μελλοντικές απώλειες, δαπάνες και οι αποζημιώσεις για πόνο, ταλαιπωρία και απώλεια της προσωπικής άνεσης συναποτελούν και επιδικάζονται υπό τη μορφή γενικών αποζημιώσεων (Jamal Ismail v. Αντωνίου κ.ά. Πολ. Εφ. 333/2009 12.2.2014 και Κυριακή Κολάνη ν. Δημήτρη Ταμπούρα (2001) 1 ΑΑΔ 1108).

 

105.     Όσον αφορά την κατηγορία γενικών αποζημιώσεων, το Δικαστήριο δύναται να αποδώσει ποσό στη βάση της αρχής της αποκατάστασης (Alfa Concrete Public Company Ltd ν. Γλυκύ Πολ. Εφ. 316/13 21.7.20), ECLI:CY:AD:2020:A253 και όχι τιμωρίας του παραβάτη. Η ατέλεια του χρήματος ως μέσου για αποκατάσταση δεν πρέπει να επενεργεί ως επαύξηση των αποζημιώσεων (Μαυρομετρή ν. Λουκά (1995) 1 ΑΑΔ 66). Στόχος των αποζημιώσεων είναι να αποδοθεί δικαιοσύνη στην απώλεια και στη ζημιά του διαδίκου που τραυματίστηκε χωρίς να εναποτίθεται υπέρμετρο βάρος στον αδικοπραγούντα (βλ. Ismail (ανωτέρω) και εκεί αναφερόμενες αποφάσεις).

 

106.     Προς τούτο το Δικαστήριο καθοδηγείται από προηγούμενες αποφάσεις οι οποίες δεν αποτελούν δεσμευτικό προηγούμενο υπό την έννοια τους αρχής του stare decisis (Παναγή ν. Θεοδώρου (1992) 1 ΑΑΔ 1303). Η συνεχής μείωση της αξίας του χρήματος λαμβάνεται σοβαρά υπόψη με τη νομολογία του Ανώτατου Δικαστηρίου να δείχνει σταθερή άνοδο του επιπέδου των γενικών αποζημιώσεων (βλ. Ismail (ανωτέρω), Παναγιώτου ν. Φραγκέσκου (1999) 1 ΑΑΔ 687, Λαγοπίδης ν. Αναστασίου Αναστασιάδη άλλως Τάσος Πολ. Εφ. 250/2011 28.5.2017, ECLI:CY:AD:2017:A180 και G&L Calibers Ltd v. Λεμεσιανού (2003) 1 ΑΑΔ 948) με το Ανώτατο Δικαστήριο να έχει τονίσει την ανάγκη για δίκαιη και φιλελεύθερη αποτίμηση του ανθρώπινου πόνου (Ismail (ανωτέρω) και εκεί αναφερόμενες αποφάσεις. Επομένως θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η πάροδος του χρόνου από την επιδίκαση αποζημιώσεων σε ανάλογα ατυχήματα σε παλαιότερα χρόνια (Alfa Concrete Public Company Ltd ν. Γλυκύ Πολ. Εφ. 316/13 21.7.20), ECLI:CY:AD:2020:A253. Στην πρόσφατη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου στην υπόθεση Χατζηνικόλα ν. Χριστοδούλου Πολ. Έφ. 68/15, 23.12.23, παρατέθηκαν οι σχετικές αρχές ως εξής (ο τονισμός είναι του Δικαστηρίου):

 

«Όπως έχει λεχθεί στην υπόθεση Paraskevaides (Overseas) Ltd v. Christofi (1982) 1 C.L.R. 789, οι αποζημιώσεις πρέπει να είναι δίκαιες και εύλογες και στόχος είναι να αποδοθεί δικαιοσύνη στον τραυματισθέντα χωρίς να τίθεται υπέρμετρο βάρος στον αδικοπραγούντα. Στην υπόθεση Alfa Concrete Public Company Ltd v. Γλυκύ, Πολ. Έφεση Αρ. 316/2013, ημερ. 21.7.2020, επισημάνθηκε ότι η νομολογία αποκαλύπτει σταθερή άνοδο του επιπέδου των γενικών αποζημιώσεων, τάση που αντανακλά μεγαλύτερη ευαισθησία για τον ανθρώπινο πόνο, την αγωνία της αναπηρίας και τη ψυχική οδύνη από την περιθωριοποίηση από τις συνήθεις δραστηριότητες του ανθρώπου. Στην υπόθεση Ταμπούρας v. Κολάνη (2008) 1(Α) Α.Α.Δ. 384 λέχθηκε ότι η απόδοση των αποζημιώσεων θα πρέπει να αντικατοπτρίζει  την αγοραστική αξία του χρήματος στη δεδομένη στιγμή, ώστε να προσεγγίζεται με εύλογο τρόπο η αποκατάσταση της ζημιάς.»

 

107.     Η αρχή της αποκατάστασης εφαρμόζεται και σε σχέση με την κατηγορία των ειδικών αποζημιώσεων. Στα πλαίσια αυτά ενάγοντας έχει το βάρος να αποδείξει με σαφή και συγκεκριμένη μαρτυρία τα κονδύλια που διεκδικεί ως ειδικές ζημιές με την απόδειξη τους να κυμαίνεται σε αυστηρά πλαίσια.[36] Πρόσθετα, οι δαπάνες θα πρέπει να είναι εύλογες.[37]

 

108.     Στην Νικολάου Βαρβάρα ν. Στέλιου Στυλιανού κ.ά. (2011) 1 ΑΑΔ 727 η εφεσείουσα, κατά το επίδικο ατύχημα, υπέστη τις σοβαρές θλάσεις αυχένα και οσφύος. Παρόλο που προσφέρθηκε στην εφεσείουσα η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και θεραπεία με την τοποθέτηση αυχενικού κολάρου, αυτή δεν επανήλθε στην προηγούμενη κατάσταση και δεν ανάρρωσε όπως αναμενόταν. Αντίθετα η κατάσταση της επιδεινώθηκε και παρέμεινε αστάθεια στην αυχενική  μοίρα, ως μόνιμο κατάλοιπο. Αποτέλεσμα αυτής της αστάθειας ήταν και οι κρίσεις αυχεναλγίας με συμπτώματα κεφαλαλγίας, ζαλάδες, εύκολη κόπωση και μούδιασμα στις ωμοπλάτες. Οι κρίσεις αυτές, σύμφωνα με τα ευρήματα του Δικαστηρίου, παρουσιάζονται τρεις περίπου φορές το χρόνο, συνήθως μετά από σωματική κόπωση ή καιρικές αλλαγές. Ούτε η θλάση στην αυχενική μοίρα αποκαταστάθηκε. Και στο σημείο αυτό παρουσιάστηκε επιπλοκή, αρχικά με μικρή προβολή δίσκου στον 05 οσφυϊκό σπόνδυλο, η οποία εξελίχθηκε ακολούθως σε σπονδυλόλυση με πιθανότητα σπονδυλολίσθησης στο μέλλον. Οι βασικοί λόγοι που συνέβαλαν στη μη αποκατάσταση της υγείας της εφεσείουσας ήταν, όπως σημείωσε το πρωτόδικο δικαστήριο, η σοβαρότητα των θλάσεων, η προϋπάρχουσα κατάσταση της υγείας της, με την ύπαρξη εκφυλιστικών αλλοιώσεων στην περιοχή των κακώσεων και το γεγονός ότι η εφεσείουσα δεν ακολούθησε το ενδεδειγμένο πρόγραμμα φυσιοθεραπείας. Αναφορικά με την ικανότητα της εφεσείουσας να εργάζεται, το πρωτόδικο δικαστήριο κατέληξε πως αυτή μπορεί να εκτελεί την προ του ατυχήματος εργασία της (επισκέπτρια σε φαρμακεία) ή άλλη καθιστική ή παρεμφερή εργασία. Η κατάσταση της υγείας της δεν της επιτρέπει όμως να σηκώνει βαριά αντικείμενα ή να εκτίθεται σε επίπονη εργασία που συνεπάγεται παρατεταμένη ορθοστασία και σωματική κόπωση. Δεν την εμποδίζει να εργάζεται ή να εκτελεί τις καθημερινές οικιακές της εργασίες. Το δικαστήριο όμως είπε ότι η εφεσείουσα θα έχει πρόβλημα κατά τις περιόδους των οξέων φάσεων του προβλήματος της, στις οποίες αναφέρθηκε, και οι οποίες υπολογίστηκαν στις τρεις φορές το χρόνο. Κατά τη διάρκεια αυτών των φάσεων θα χρειάζεται ξεκούραση και φυσιοθεραπεία. Η φυσιοθεραπεία, κατά τις περιόδους υποτροπής του  προβλήματος της, καθορίστηκε από το πρωτόδικο δικαστήριο σε 40 φορές το χρόνο. Η εφεσείουσα επίσης θα πρέπει να επιδίδεται σε γυμναστική και κολύμπι και να διατηρεί γυμνασμένο το μυϊκό σύστημα των παρασπονδύλιων μυώνων. Επιδικάσθηκε πρωτοδίκως το ποσό των €35,000 ως γενικές αποζημιώσεις το οποίο επικυρώθηκε κατ’ έφεση, ποσό το οποίο χαρακτηρίσθηκε ως γενναιόδωρο πλην όμως εντός των πλαισίων. Τα γεγονότα της εν λόγω υπόθεσης προσομοιάζουν με τα γεγονότα στην υπό κρίση υπόθεση, τόσο ως προς την φύση και σοβαρότητα των τραυματισμών, όσο και ως προς την ταλαιπωρία αλλά και τη αναμενόμενη συνέχιση της ταλαιπωρίας την οποία θα αντιμετωπίζει η Ενάγουσα και στο μέλλον, με τη διαφοροποίηση ότι, εν προκειμένω, στη βάση των ευρημάτων του Δικαστηρίου, η Ενάγουσα ακολούθησε πιστά το σύνολο των οδηγιών και των συστάσεων των ιατρών που την παρακολούθησαν. 

 

109.     Στην Νικόλας Περικλέους ν. Ρεβέκκα Μιχαήλ (2012) 1 ΑΑΔ 2420, ο Ενάγων 41 χρόνων, υπέστη μεταξύ άλλων ευθειασμό αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, δυσκαμψία αυχένα, διαταραχή της αισθητικότητας στην κατανομή του Α5-Α6 νεύρου και αυχενική σπονδύλωση με πρόπτωση δίσκου στο Α5-Α6 επίπεδο. Υπεβλήθη σε εγχείρηση δισκεκτομής και σπονδυλοδεσίας του Α5 - Α6 δίσκου. Πρωτοδικως επιδικάσθηκε το ποσό των €30,000 ως γενικές αποζημιώσεις το οποίο εκρίθη ως χαμηλό και αυξήθηκε κατ' έφεση στις €45.000. Αναγνωρίστηκε εκεί η ύπαρξη τραυματισμών που προϋπήρχαν στοιχείο που απουσιάζει από την παρούσα υπόθεση. Από την άλλην, ο εκεί ο Ενάγων υπεβλήθη σε εγχείρηση ενώ εδώ η εγχείρηση έχει προς το παρών αποφευχθεί αποτελώντας όμως μια πιθανή μελλοντική εξέλιξη για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της Ενάγουσας.

 

110.     Στην Χατζηφόραδος ν. Λουκά Πολ. Έφ. 48/13, 15.2.2019, ECLI:CY:AD:2019:D43, ο Εφεσίβλητος, 39 ετών συνέπια του εκεί ατυχήματος, επιδεινώθηκε προϋπάρχουσα οστεροαρθρίτιδα με τελική κατάληξη την πρόκληση κήλης δίσκου, στο επίπεδο 03/04 του μεσοσπονδυλίου δίσκου με πίεση του ισχιακού νεύρου αριστερά. Παράλληλα, το ατύχημα επιβάρυνε ακόμη περισσότερο την κατάσταση της ψυχικής του υγείας εξαιτίας του ότι δεν μπορεί πλέον να εργαστεί με επιδείνωση των πρακτικών προβλημάτων της ζωής του. Το Δικαστήριο, ως αποτέλεσμα των πιο πάνω διαπιστώσεών του, επιδίκασε προς όφελος του εφεσίβλητου και εναντίον των εφεσειόντων αποζημιώσεις, ήτοι, μεταξύ άλλων, επί πλήρους ευθύνης, ποσό €35.000,00, ως γενικές αποζημιώσεις για τον πόνο και την ταλαιπωρία, που αυτός υπέστη και θα συνεχίσει να υφίσταται στο μέλλον. Η υπό κρίση περίπτωση είναι σοβαρότερη ενόψει του ότι πρόκειται για εκτενέστερους τραυματισμούς και με ορατή πιθανότητα ανάγκης μελλοντικής εγχείρησης προς αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που αναμένεται να συνεχίσουν να ταλαιπωρούν την Ενάγουσα.

 

111.     Αναφέρω πρόσθετα στο σημείο αυτό ότι η πιθανότητα μελλοντικής εγχείρησης είναι υπαρκτή στη βάση των όσων κατέθεσε ο ΜΕ4 και, ειδικότερα, τη χρονιότητα της κατάστασης της υγείας της αλλά, παράλληλα, τη δυσμενή εξέλιξη αυτής, παρά και την πλήρη και αυστηρή της συμμόρφωση με το σύνολο των ιατρικών συστάσεων προς αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της. Η ύπαρξη πιθανότητας για την υποβολή ενάγοντα σε μελλοντική εγχείρηση, αποτελεί αναγνωρισμένη πτυχή των γενικών αποζημιώσεων και αποδίδεται ως μέρος τους, ανεξαρτήτως του κατά πόσο θα μπορούσε να αποδοθεί επιπρόσθετα και ως μέρος των ειδικών αποζημιώσεων, εάν υπάρχει η κατάλληλη δικογράφηση και απόδειξη επί τούτου (Ορφανίδου ν. Πέρναρου (1991) 1 ΑΑΔ 253 και Ορθοδόξου ν. Ιωάννου (2012) 1 ΑΑΔ 1561). Τούτο διότι, αφ’ ενός, συνιστά δαπάνη που δεν έχει αποκρυσταλλωθεί κατά την ακρόαση της υπόθεσης και αφ’ ετέρου, παρουσιάζει στοιχείο του πόνου, της δυσχέρειας και της ταλαιπωρίας που αναμένεται να υποστεί ως αποτέλεσμα μελλοντικής χειρουργικής επέμβασης (Μαυροπετρή ν. Λουκά (1991) 1 ΑΑΔ 66 και Χαραλάμπους ν. Ξυδά (2007) 1 ΑΑΔ 792). Συναφώς, ως μέρος των γενικών αποζημιώσεων δεν χρήζει ούτε ειδικής δικογράφησης (Ορθοδόξου (ανωτέρω)). Εν προκειμένω, δεν υπήρξε μαρτυρία ως προς το κόστος ή το ενδεχόμενο κόστος μιας τέτοιας εγχείρησης. Παρά τούτο, και στη βάση των ως άνω αρχών, η διαπίστωση αυτή δεν αφαιρεί το δικαίωμα σε αποζημίωση για μελλοντικό πόνο, δυσχέρεια και ταλαιπωρία στα πλαίσια γενικών αποζημιώσεων (Λοϊζου ν. Χριστοδούλου Πολ. Έφ. 167/2019, 22.1.2025.)

 

112.     Έχοντας λοιπόν τα πιο πάνω κατά νουν και τα περιστατικά της υπό κρίση υπόθεσης ως προκύπτουν από τα ευρήματα του Δικαστηρίου και ιδιαίτερα, μεταξύ άλλων, (α) τη σοβαρότητα των σωματικών της βλαβών που υπέστη συνεπεία του Ατυχήματος οι οποίες είναι μόνιμες και χρόνιες, (β) την έκταση και την ένταση των συμπτωμάτων που την ταλαιπωρούν μέχρι σήμερα σε διάφορα μέρη του σώματος της (πόνοι, μουδιάσματα, κεφαλαλγία, ναυτία κλπ.), (γ) την κατ’ επανάληψη υποβολή της σε αναγκαίες διαγνωστικές και ιατρικές εξετάσεις, (δ) τη συνεχή χρήση φαρμάκων από το χρόνο του Ατυχήματος, (ε) την αδιάληπτη ανάγκη για υποβολή της σε φυσιοθεραπείες, εξιδεικευμένη γυμναστική και προσωπική άσκηση, (στ) τα προβλήματα στη λειτουργικότητα της και τις ενοχλήσεις που αντιμετωπίζει στον ύπνο, στην οδήγηση και σε απλές καθημερινές δραστηριότητες όπως οικιακές εργασίες αλλά και στην ίδια την εργασία της και την εκτέλεση των εργασιακών της καθηκόντων, (ζ) το νεαρό της ηλικίας της, (η) το γεγονός ότι το σύνολο των πιο πάνω αποτελούν στοιχεία που θα την ταλαιπωρούν και στο μέλλον, (θ) την πιθανότητα μιας μελλοντικής νευροχειρουργικής εγχείρησης προς αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της, με την αντίστοιχη αναμενόμενη ταλαιπωρία που μια τέτοια εγχείρηση θα της προξενούσε και (ι) λαμβάνοντας υπόψιν τον επηρεασμό της αξίας του χρήματος από την πάροδο του χρόνου αλλά και τη μείωση της αξίας του χρήματος τα τελευταία χρόνια καθώς και (κ) την αυξητική τάση των αποζημιώσεων, κρίνω ως δίκαιο και εύλογο ποσό αποζημίωσης για τον πόνο και την ταλαιπωρία της Ενάγουσας, το ποσό των €40,000.

 

113.     Στη βάση των όσων έχουν καταγραφεί στην παρ. 81 πιο πάνω  και στη βάση του συνόλου των ποσών που καταγράφονται στις παρ. 5 μέχρι 6 πιο πάνω, η Ενάγουσα έχει αποδείξει την αξίωση της για ειδικές ζημιές για το συνολικό ποσό των €5408,72 (€1801,65 + €500 + €3107,07) και δικαιούται σε ανάλογη απόφαση για ειδικές αποζημιώσεις.

 

114.     Αναφέρω εδώ ότι η συνήγορος της Ενάγουσας στην παρ. 144 της γραπτής της αγόρευσης καταγράφει το κόστος μελλοντικών φυσιοθεραπειών και εξιδεικευμένης γυμναστικής που θα πρέπει η Ενάγουσα να ακολουθεί για το υπόλοιπο της ζωής της. Πλην όμως, στη βάση της ενώπιον μου μαρτυρίας, το ποσό το οποίο έχει αποδειχθεί είναι αυτό των £50 στερλινών για κάθε συνεδρία φυσιοθεραπείας. Επίσης, δεν διασαφηνίστηκε από τον ΜΕ4 η ακριβής συχνότητα των φυσιοθεραπειών στις οποίες η Ενάγουσα θα πρέπει να υποβάλλεται ετησίως.  Γίνεται μεν αναφορά από τον ΜΕ4 σε 12 με 15 συνεδρίες φυσιοθεραπειών πλην όμως, ως ανέφερε, αυτές θα είναι σε περίοδο εξάρσεων, χωρίς να διευκρινίζει ποια είναι η αναμενόμενη συχνότητα των εξάρσεων αυτών, ώστε να δύναται να αποδοθεί συγκεκριμένο ποσό στη βάση του συγκεκριμένου πολλαπλασιαστή, ως η σχετική εισήγηση της συνηγόρου της Ενάγουσας. Συνεπώς, δεν δύναται να επιδικασθεί οιοδήποτε επιπλέον ποσό για το μελλοντικό κόστος φυσιοθεραπειών.

 

(κ)   ΤΟΚΟΣ

 

115.     Το θέμα του καθορισμού του τόκου εμπίπτει εντός των πλαισίων της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου το οποίο διατηρεί ευρεία διακριτική ευχέρεια (Μιρέλα Μαρκίδου ν. Χριστάκης Παπαμάρκου, Πολ. Έφ. Αρ. 288/18, 16.7.24. Εκτενής ανάλυση του θέματος με ειδική αναφορά στην αγγλική νομολογία έγινε στην υπόθεση Φοινικαρίδης ν. Γεωργίου (1991) 1 ΑΑΔ 475. Σε σχέση με της ειδικές αποζημιώσεις εκεί αναφέρθηκε ότι:

«Το ύψος των ειδικών ζημιών είναι γνωστό κατά το χρόνο της δίκης και, ως θέμα αρχής, το ορθό θα ήταν να επιδικάζεται τόκος από την ημερομηνία κατά την οποία ο ενάγων είχε υποστεί την κάθε ζημιά. Όμως αυτό θα συνεπαγόταν πολυδιάσπαση των ποσών και ενασχόληση με πολλές αριθμητικές πράξεις συνήθως με αντικείμενο μικρά  ποσά κάθε  φορά.  Αναφέρεται  το  παράδειγμα της απώλειας απολαβών που είναι σταδιακή και που εκτείνεται στη μεγάλη καμιά φορά περίοδο από την ημέρα της γέννησης του αγώγιμου δικαιώματος ως τη δίκη. Έτσι, ευνοήθηκε η προσέγγιση του θέματος πάνω σε γενικές γραμμές και προκρίθηκε ως δίκαιη η επιδίκαση τόκου πάνω στο συνολικό ποσό των ειδικών αποζημιώσεων που επιδικάζονται, από την ημέρα της γέννησης του αγώγιμου δικαιώματος ως τη δίκη, μειωμένου όμως κατά το μισό ώστε να αντισταθμιστεί το γεγονός ότι δεν προκύπτει όλη η ζημιά από την αρχή*. Τονίζεται πως αυτό μόνο σε συνηθισμένες περιπτώσεις. Δεν αποκλείεται διαφορετική προσέγγιση όταν τα ιδιαίτερα περιστατικά της κάθε υπόθεσης το δικαιολογούν.»

 

116.     Κατ’ εφαρμογή των πιο πάνω κρίνω ότι δεν δικαιολογείται απόκλιση από τον γενικό κανόνα που έθεσε η Φοινικαρίδης και συνεπώς σε σχέση με το ποσό των €5408,72 ο νόμιμος τόκος θα επιδικασθεί από τις 12.8.2016, ημερομηνία του Ατυχήματος μέχρι σήμερα, μειωμένος κατά το ήμισυ. Ακολούθως, ο νόμιμος τόκος θα επιδικασθεί από τις 20.3.25 μέχρι πλήρους εξόφλησης του εν λόγω εξ αποφάσεως ποσού.   

 

117.     Ως προς τις γενικές αποζημιώσεις εκτός εάν διαπιστωθεί αδικαιολόγητη καθυστέρηση ή ολιγωρία εκ μέρους του Ενάγοντα (Καμπούρης ν. Εταιρείας Βιοχρώμ Λτδ (2005) 1(Β) ΑΑΔ 1246), επιδικάζεται νόμιμος τόκος επί του ποσού των γενικών αποζημιώσεων από την ημέρα που προκύπτει το αγώγιμο δικαίωμα (βλ. Μιρέλα Μακρίδου (ανωτέρω), άρθρο 58Α του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου Κεφ. 148, και άρθρο 33(2)-(4) του περί Δικαστηρίων Ν.14/60). Στην υπό εξέταση περίπτωση, η αγωγή καταχωρήθηκε δύο μήνες μετά το Ατύχημα. Η Έκθεση Απαίτησης καταχωρήθηκε 11 μήνες κατόπιν. Η εν λόγω καθυστέρηση δεν επιχειρήθηκε να επεξηγηθεί. Συναφώς, κρίνω ότι ο τόκος επί των γενικών αποζημιώσεων θα πρέπει να επιδικαστεί από την ημερομηνία καταχώρησης της Έκθεσης Απαίτησης.

 

 

(λ)  ΚΑΤΑΛΗΞΗ

 

118.     Υπό το φως όλων των πιο πάνω εκδίδεται απόφαση υπέρ της Ενάγουσας και εναντίον του Εναγόμενου ως εξής:

 

(α) Για το ποσό των €5408,72 πλέον νόμιμο τόκο από τις 12.8.2016 μέχρι σήμερα  μειωμένο κατά το ήμισυ, πλέον νόμιμο τόκο από 20.3.25 μέχρι πλήρους εξόφλησης,

 

(β) Για το ποσό των €40.000 πλέον νόμιμο τόκο από την ημερομηνία καταχώρησης της Έκθεσης Απαίτησης μέχρι πλήρους εξόφλησης.

 

119.     Ενόψει της επιτυχίας της απαίτησης της Ενάγουσας, τα έξοδα επιδικάζονται υπέρ της και εναντίον του Εναγόμενου όπως αυτά υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.

 

 

 

 

 

(Υπ.)…………………………

Ν. Παπανδρέου, Ε.Δ.

 

 

 

 

 

Πιστό αντίγραφο

 

Πρωτοκολλητής