ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
Ενώπιον: X-M Σ. Καραπατάκη, Ε.Δ.
Συνεκδικαζόμενες αγωγές
Αρ. Αγωγής: 4868/2015
Μεταξύ:
Δέσποινας Κοντοζή, [ ]
Ενάγουσας
-και-
Τράπεζα Κύπρου Δημόσια Εταιρεία Λτδ,
Στασίνου 51, Αγία Παρασκευή, 2002 Στρόβολος
Εναγόμενης
Συνεκδικασθείσα δυνάμει διατάγματος ημερ. 09/04/2024
Αρ. Αγωγής: 4869/2015
Μεταξύ:
Γεωργίας Χατζηγεωργίου, [ ] 14,
[ ], [ ] Λευκωσία
Ενάγουσας
-και-
Τράπεζα Κύπρου Δημόσια Εταιρεία Λτδ,
Στασίνου 51, Αγία Παρασκευή, 2002 Στρόβολος
Εναγόμενης
--------------------------------------------------------------------------------------
Ημερομηνία: 31 Μαρτίου 2025
Εμφανίσεις:
Για Ενάγουσες: κα Μ. Κέστωρος για κκ. Ευστάθιος Κ. Ευσταθίου Δ.Ε.Π.Ε.
Για Εναγόμενη: κα Ξ. Κόκκινου για κκ. Χρυσαφίνης και Πολυβίου Δ.Ε.Π.Ε.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
[1] Οι υπό τους ως άνω τίτλους και αριθμούς αγωγές αφορούν σε απαίτηση των Εναγουσών εναντίον της Εναγόμενης για αποζημίωση σε σχέση με ποσά γραμματίων που αναλήφθηκαν, στα οποία ήσαν συνδικαιούχες με την μητέρα τους.
[2] Στις πανομοιότυπες Εκθέσεις Απαιτήσεως των Εναγουσών σε επίπεδο ουσιωδών ισχυρισμών, λεπτομερειών και αξιώσεων αναφέρεται ότι η μεν Ενάγουσα στην 4868/15 («Ε4868») διατηρούσε με την μητέρα της Ε.Λ. κοινό καταθετικό γραμμάτιο 6 μηνών στην Εναγόμενη με αρ. …374 στο υποκατάστημα αρ. 0338 στην Λεμεσό, ενώ η Ενάγουσα στην 4869/15 («Ε4869») διατηρούσε με την μητέρα της Ε.Λ. κοινό καταθετικό γραμμάτιο 6 μηνών στην Εναγόμενη με αρ. …343 στο υποκατάστημα Φραγκλίνου Ρούσβελτ στη Λεμεσό. Τόσο ο λογαριασμός αρ. …374, όσο και ο λογαριασμός αρ. …343 προβάλλεται ότι ανανεωνόταν δυνάμει οδηγιών είτε των Εναγουσών είτε της Ε.Λ. από κοινού. Και οι δύο λογαριασμοί ανοίχθηκαν την 09/02/2009. Όπως ισχυρίζονται οι Ενάγουσες, η μητέρα τους θα είχε μόνο το δικαίωμα εντολών χειρισμού και όχι κλεισίματος των λογαριασμών.
[3] Αναφορικά με τα γεγονότα που αποτέλεσαν την αιτία καταχώρησης των αγωγών στις Εκθέσεις Απαίτησης υποστηρίζεται ότι την 25/06/2014 η Ε.Λ. με συνοδεία τρίτων προσώπων που της ασκούσαν επιρροή και χωρίς την έγκριση τους μετέβηκε στα υποκαταστήματα της Εναγόμενης και απέσυρε με την καταβολή προστίμου για τον μεν λογαριασμό αρ. …374 το ποσό των €21.119,65, για τον δε λογαριασμό αρ. …343 το ποσό των €17.983,05 και τους έκλεισε. Προβάλλουν ότι οι ενέργειες της Εναγόμενης αποτελούν παράβαση του καθήκοντος πίστεως έναντι τους και των όρων του λογαριασμού, καθότι έπρεπε να τις ενημερώσει για τις ενέργειες της Ε.Λ. και να αναζητήσει την συγκατάθεση τους, ότι η Ε.Λ. ήταν πτωχής σωματικής και πνευματικής κατάστασης και υπό ανεπίτρεπτη επιρροή του συζύγου της Λ.Δ. και άλλων προσώπων, ότι δεν αντιλαμβανόταν τι έπραττε, καθώς και ότι οι υπάλληλοι της Εναγόμενης δεν εξέτασαν το κατά πόσο μπορούσε να αντιληφθεί τις ενέργειες της. Εν τέλει, όπως αναφέρουν, η μητέρα τους απεβίωσε στις 08/10/2014 ένεκα των σοβαρών προβλημάτων υγείας που είχε που την απέτρεπαν να αντιλαμβάνεται τι έπραττε κατά τον ουσιώδη χρόνο και παραθέτουν λεπτομέρειες. Οι υποθέσεις καταγγέλθηκαν στην Αστυνομία, ενώ οι απαιτήσεις των Εναγουσών που υποβλήθηκαν στην Εναγόμενη μέσω των δικηγόρων τους δεν έτυχαν ανταπόκρισης. Εξαιτούνται διαταγμάτων αποκατάστασης των ποσών των λογαριασμών και αποζημιώσεις για αμέλεια και παράβαση καθηκόντων επιμέλειας και πίστης.
[4] Στον αντίποδα με τις πανομοιότυπες Υπερασπίσεις της η Εναγόμενη παραθέτει το ιστορικό των ανοιγμάτων των λογαριασμών από την Ε.Λ. ημερ. 5/06/2008 και της μεταγενέστερης τους μετατροπής σε κοινούς λογαριασμούς με την Ε4868 για τον λογαριασμό αρ….374 και με την Ε4869 για τον λογαριασμό αρ. …343. Υπογραμμίζει την υπογραφή των εγγράφων εντολής χειρισμού των λογαριασμών, τα οποία υπέγραψαν οι Ενάγουσες, η κάθε μία για τον λογαριασμό στον οποίο ήταν συνδικαιούχος με την Ε.Λ., όπου ρητά αναφερόταν ότι μόνο η Ε.Λ. είχε δικαίωμα εντολής για κλείσιμο του άνευ της συγκαταθέσεως της κάθε Ενάγουσας. Όπως προβάλλεται, τα ποσά που διεκδικούν οι Ενάγουσες στις 25/06/2014 αποσύρθηκαν από την Ε.Λ. σύμφωνα με τις οδηγίες της και τους όρους του εγγράφου εντολής. Αρνούνται τις αξιώσεις των Εναγουσών και τις λεπτομέρειες τόσο της παράβασης των καθηκόντων που τους καταλογίζουν, ενώ υποστηρίζουν ότι οι Ενάγουσες κωλύονται εκ των εγγράφων που υπέγραψαν σε σχέση με τους όρους εντολών και εκτέλεσης οδηγιών για τους λογαριασμούς τους, να εγείρουν αξιώσεις εναντίον της Εναγόμενης.
[5] Στα πλαίσια της ακροαματικής διαδικασίας έκαστη Ενάγουσα προσέφερε την δική της μαρτυρία, όπως επίσης και τη μαρτυρία λειτουργού του αρχείου του Γ.Ν. Λεμεσού, ενώ για την Εναγόμενη προσκομίστηκε η μαρτυρία του πρώην υπαλλήλου της κ. Γ. Μαυροκορδάτου.
Μαρτυρία κας Γ. Χατζηγεωργίου-E4869 (ΜΕ1):-
[6] Η ΜΕ1 κατάθεσε γραπτή δήλωση που σημειώθηκε ως Έγγραφο Α’. Σε αυτή αναφέρθηκε στο άνοιγμα του κοινού λογαριασμού αρ. …343 σε υποκατάστημα της Εναγόμενης και προέβαλε ότι αυτός ανανεωνόταν είτε με δικές της οδηγίες είτε κατόπιν οδηγιών της μητέρας της Ε.Λ. Κατάθεσε ως τεκμήριο 1 το έγγραφο εντολής ημερ. 09/02/2009. Υποστήριξε ότι η μητέρα της είχε μόνο δικαίωμα εντολών χειρισμού και όχι κλεισίματος του λογαριασμού και αναφέρθηκε στο γεγονός της μετάβασης της μητέρας της με την συνοδεία τρίτων προσώπων και κυρίως του συζύγου της Λ.Δ., που ασκούσαν σε αυτή επιρροή, στην τράπεζα, όπου απέσυρε το ποσό του γραμματίου και έκλεισε τον λογαριασμό με επιβολή προστίμου. Όπως εξηγεί, ουδέποτε την ειδοποίησε για την πρόθεση της η μητέρα της, αλλά ούτε και ζητήθηκε η συγκατάθεση της. Το γεγονός αυτό που έλαβε χώρα στις 25/06/14 δήλωσε ότι το πληροφορήθηκε μετά την αποστολή σε αυτή κατάστασης λογαριασμού περιόδου 10/06/14-25/06/14, την οποία κατάθεσε ως τεκμήριο 2. Καταλογίζει ευθύνη στην Εναγόμενη, γιατί επιτράπηκε στην μητέρα της να αποσύρει το ποσό του λογαριασμού χωρίς να την ειδοποιήσει ως συνδικαιούχος και πελάτισσα για την μετάβαση της μητέρας της με τρίτα πρόσωπα στο υποκατάστημα και για την πρόθεση της να αποσύρει τα χρήματα, την στιγμή που τα προηγούμενα χρόνια η Εναγόμενη της απέστελλε καταστάσεις λογαριασμού, τις οποίες κατάθεσε ως τεκμήρια 3-5. Υποδεικνύει δε ότι έπρεπε να ειδοποιηθεί, επειδή η μητέρα της ήταν μεγάλης ηλικίας, ότι αντιμετώπιζε κινητικά προβλήματα ευρισκόμενη σε τροχοκάθισμα, ήταν καρδιοπαθής, υπέστη εγκεφαλικά, έμφραγμα, είχε δυσκολία ομιλίας και αντίληψης και δεν μπορούσε να προστατεύσει τα συμφέροντα και δικαιώματα της. Όπως υποστηρίζει, το γεγονός καταγγέλθηκε στην Αστυνομία, όμως δεν είχε οποιαδήποτε βεβαίωση να παρουσιάσει εκ της παρόδου των ετών και ότι οι δικηγόροι της απέστειλαν επιστολή στην Εναγόμενη, την οποία κατάθεσε ως τεκμήριο 6.
[7] Κατά την αντεξέταση της παραδέχθηκε ότι πριν ο λογαριασμός μετατραπεί σε κοινό άνηκε στην μητέρα της. Στα πλαίσια αυτά κατατέθηκε ως τεκμήριο 8 η αίτηση ανοίγματος του κοινού λογαριασμού ημερ. 09/02/2009 με επισύναψη της ταυτότητας της ΜΕ1. Όπως απάντησε, ο σύζυγος της μητέρας της Λ.Δ. στον οποίο αναφέρθηκε, είναι ο πατέρας της και ότι όταν συνόδευσε την μητέρα της στην τράπεζα ήταν παντρεμένοι. Για το ζήτημα των εντολών απάντησε ότι τέτοιες έπρεπε να δίδονται ως συνδιοκτήτριες και από τις δύο και πως μόνο για την ανανέωση του γραμματίου θα τις έδιδε η μητέρα της βασίζοντας την θέση της αυτή στο ότι ήταν πάντα συνεννοημένες για να μην έχουν μεταξύ τους ενστάσεις. Στην επίμονη ερώτηση της ευπαίδευτης συνηγόρου της Εναγόμενης για το που προβλέπεται αυτό στο τεκμήριο 1, απάντησε ότι την ημέρα που έγινε το κλείσιμο του λογαριασμού η μητέρα της ευρισκόταν σε τροχοκάθισμα με εγκεφαλικό, ήταν 89 ετών και έπρεπε να ειδοποιηθεί. Υποστήριξε ότι η Εναγόμενη έπρεπε να της τηλεφωνήσει ως συνδιοκτήτρια του λογαριασμού, γιατί η μητέρα της δεν είχε αίσθηση του τι έπραττε και ήταν υπό πίεση. Όπως τόνισε, έπρεπε να ειδοποιηθεί γιατί οι υπάλληλοι της Εναγόμενης διαπίστωσαν ότι δεν μπορούσε να υπογράψει και ότι δικαιούται τουλάχιστον τα μισά χρήματα του λογαριασμού. Όπως απάντησε σχετικά ερωτώμενη, η μητέρα της δεν ήταν σε θέση να διαχειριστεί ή να δώσει εντολή για τον λογαριασμό, αλλά δεν προέβη σε διαδικασίες κήρυξης της ως ανίκανο πρόσωπο ή να αλλάξει τους όρους εντολής, γιατί δεν ήξερε ότι τα τρίτα πρόσωπα θα εκμεταλλεύονταν την κατάσταση της. Δεν ήξερε ποια ήταν τα τρίτα πρόσωπα εκτός του πατέρα της, απλά υπολογίζει ότι υπήρχαν τρίτα πρόσωπα. Παρά την κατάσταση της μητέρας της δήλωσε ότι από σεβασμό δεν άλλαξε τους όρους εντολής γιατί την εμπιστεύτηκε με το να της δώσει τα χρήματα και την στήριξε. Διερωτήθηκε γιατί να μην την ειδοποιήσουν την στιγμή που κάθε έξι μήνες λάμβανε καταστάσεις λογαριασμού.
[8] Στη συνέχεια της αντεξέτασης της αναγνώρισε και κατατέθηκε ως τεκμήριο 9 αντίγραφο του εντάλματος πληρωμής ημερ. 25/09/2014 για ποσό €17.983,50 και ως τεκμήριο 10 αντίγραφο επιταγής της Εναγόμενης ημερ. 25/09/2014 για το ίδιο ποσό εκδοθείσα στο όνομα Ε.Γ. Η ΜΕ1 δήλωσε ότι η μητέρα της ονομάζεται Ε.Λ και Ε.Δ. και όχι Ε.Γ. Όπως απάντησε, την ίδια ημέρα η μητέρα της απέσυρε τα χρήματα και από τον κοινό λογαριασμό που διατηρούσε από κοινού με την αδελφή της. Μετά από τρεις μήνες ανέφερε ότι η μητέρα της αποβίωσε προφανώς από το άγχος της εκ της ανάληψης. Αρνήθηκε ότι χρειαζόταν τα χρήματα για ιατρικά έξοδα γιατί ήταν σε δημόσιο Νοσοκομείο και όχι σε ιατρικό κέντρο. Το που πήγαν τα χρήματα δήλωσε ότι δεν το γνωρίζει. Της υποδείχθηκε περί τούτου αντίγραφο της επιταγής που εκδόθηκε στο όνομα Ε.Γ. για το ποσό των €21.109,60 όπου σημειώθηκε πως αφορούσε σε ιατρικά έξοδα με σημείωση του υπαλλήλου της τράπεζας.
[9] Η ΜΕ1 δήλωσε ότι η μητέρα της δεν της είπε ότι έκανε την ανάληψη, αλλά ότι το έμαθε όταν έλαβε την κατάσταση λογαριασμού. Όπως είπε, διατηρούσε καλή επαφή με την μητέρα της, αλλά δεν ήταν κοντά και δεν ήξερε ότι θα έκανε κάτι τέτοιο, γιατί εκείνη την ημέρα την πήραν σηκωτή στο τροχοκάθισμα. Αρχικά έδειξε να μην απαντά στο ερώτημα γιατί η μητέρα της δεν της είπε πως απέσυρε τα χρήματα. Όπως δήλωσε, όταν το έμαθε, η μητέρα της ήταν στο Νοσοκομείο και πήγε αμέσως και την ρώτησε, όμως δεν μπορούσε να μιλήσει. Όπως υποστήριξε, ήταν τόσο καταβεβλημένη και ότι οι ενέργειες της έγιναν υπό πίεση. Τον πατέρα της δήλωσε ότι δεν τον είδε και πως όταν έγινε αυτό δεν είχε επαφή μαζί του. Στην ερώτηση γιατί αφού ήταν εκείνος που την πήρε στην τράπεζα δεν τον ρώτησε για να μάθει τι έγινε, απάντησε ότι το γεγονός ότι η μητέρα της ξεγελάστηκε δεν ήταν ανάγκη να το ρωτήσει. Ακολούθως, διερωτήθηκε γιατί να βρίσκει αιτία της μητέρας ή του πατέρα της, αφού η μητέρα της ήταν άρρωστη και αποβίωσε μετά από τρεις μήνες. Στην ερώτηση γιατί δεν ήθελε να μάθει ποιος πήρε τα χρήματα, αφού υπήρξε η υποψία ότι κάποιος την ξεγέλασε, διερωτήθηκε για ποιο σκοπό αφού πήραν τα χρήματα χωρίς την έγκριση της. Στην καταληκτική υποβολή ότι η Εναγόμενη ενήργησε σύμφωνα με τους όρους εντολής, απάντησε ότι ως συνδικαιούχος αγνοήθηκε και αδικήθηκε, αφού η μητέρα της ήταν ψυχικά και πνευματικά ανίκανη.
[10] Κατά την επανεξέταση της η ΜΕ1 δήλωσε ότι η μητέρα της ήταν πάντοτε σε δημόσιο Νοσοκομείο και δεν χρωστούσε σε κάποιο ιατρείο. Την κατάσταση λογαριασμού δήλωσε ότι την παρέλαβε ταχυδρομικά και τότε διαπίστωσε ότι έγινε η ανάληψη.
Μαρτυρία κας Δ. Κοντοζή-E4868 (ΜΕ2):-
[11] Η ΜΕ2 κατάθεσε γραπτή δήλωση που σημειώθηκε ως Έγγραφο Β’. Σε αυτή υποστηρίζει με παρόμοιο τρόπο τα όσα προβάλλει η ΜΕ1 σε σχέση με τον δικό της λογαριασμό, αναφορικά με το πως λειτουργούσε ο λογαριασμός της αρ. …374, την παροχή εντολών, αλλά και το παράπονο της εναντίον της Εναγόμενης για τους ίδιους λόγους που πρόβαλε η ΜΕ1, ήτοι το γεγονός ότι ήταν συνδικαιούχος, καθώς και εκ της κατάστασης της μητέρα της και της επιρροής που της ασκήθηκε. Κατάθεσε ως τεκμήριο 11 το έγγραφο εντολής ημερ. 09/02/2009 για τον λογαριασμό αρ. …374 και ως τεκμήριο 12 το ένταλμα πληρωμής ημερ. 25/06/2014 για ποσό €21.119,65. Επισήμανε ότι η Εναγόμενη δεν της ζήτησε την συγκατάθεση της, αλλά ούτε και την ενημέρωσε. Το γεγονός του κλεισίματος του λογαριασμού αρ. …343 δήλωσε ότι το πληροφορήθηκε τυχαία υποστηρίζοντας ότι μετά από την απαίτηση της για έκδοση κατάστασης λογαριασμού πληροφορήθηκε για πρώτη φορά ότι ο λογαριασμός έκλεισε και το ποσό αναλήφθηκε από την μητέρα της με πληρωμή προστίμου πρόωρης ανάληψης. Κατάθεσε ως τεκμήριο 13 αντίγραφο κατάστασης του λογαριασμού αρ. …343. Όπως επισήμανε, η αναφορά σε ιατρικά έξοδα και εγχείρηση σε Πολυκλινική δεν ευσταθεί, γιατί η μητέρα της ουδέποτε έκανε εγχείρηση σε πολυκλινική, αλλά ούτε και νοσηλεύτηκε σε αυτή, επειδή η κατάσταση της υγείας της δεν της επέτρεπε εγχείρηση. Όπως υπέδειξε, η άσχημη κατάσταση της υγείας της εμφαίνετο και από τον τρόπο υπογραφής της στο ένταλμα πληρωμής, αφού η υπογραφή της δεν είναι ολοκληρωμένη.
[12] Κατά την αντεξέταση της η ΜΕ2 αναγνώρισε και κατατέθηκε ως τεκμήριο 14 η αίτηση ανοίγματος του κοινού λογαριασμού αρ. …374 ημερ. 09/02/2014 και ως τεκμήριο 15 αντίγραφο της ταυτότητας της. Η ΜΕ2 αρνήθηκε ότι το όνομα της μητέρας της είναι Ε.Γ. υποδεικνύοντας ότι ουδέποτε υπέγραψε με αυτό το όνομα, αλλά Ε.Λ. Όπως ανέφερε, το παράπονο της είναι ότι η μητέρα της δεν είχε την απαραίτητη διαύγεια να κάνει οτιδήποτε, ήταν άρρωστη και καθήμενη σε τροχοκάθισμα και την πήραν να αποσύρει τα χρήματα από τον κοινό λογαριασμό, υποθέτοντας ο πατέρας της. Επέμεινε ότι η μητέρα της δεν ήταν σε θέση χειριστεί την κατάσταση από μόνη της και να αντιληφθεί τις συνέπειες των πράξεων της, όμως δεν είχε κάποιο έγγραφο που να το καταδεικνύει. Όπως είπε, η Εναγόμενη δεν διερεύνησε σωστά, χωρίς η ΜΕ2 να είναι παρούσα και χωρίς να την ειδοποιήσει ως συνδικαιούχος ως όφειλε. Διαφώνησε με την θέση ότι σύμφωνα με το τεκμήριο 11 μόνο η μητέρα της μπορούσε να ζητήσει να κλείσει ο κοινός λογαριασμός, γιατί δεν ήταν σε θέση να ζητήσει κάτι τέτοιο.
[13] Για τον τρόπο με τον οποίο έλαβε γνώση του γεγονότος, η ΜΕ2 ανέφερε ότι έλαβε γνώση από την αδελφή της που την πήρε τηλέφωνο. Αυτό έγινε πριν να αποβιώσει η μητέρα της. Στην ερώτηση αν μετά που το έμαθε ρώτησε την μητέρα της γιατί το έκανε, απάντησε ότι δεν ήταν σε θέση να της απαντήσει, γιατί ήταν με εγκεφαλικά, όμως πήρε τηλέφωνο τον πατέρα της, ο οποίος της ανέφερε ότι δεν είναι δική της δουλειά τι γινόταν στο σπίτι του και της έκλεισε το τηλέφωνο. Όπως δήλωσε, οι σχέσεις με τους γονείς της ήταν καλές, αλλά δεν περίμενε να γίνει κάτι τέτοιο. Στην ερώτηση αν πριν την απόσυρση των χρημάτων μιλούσε με την μητέρα της απάντησε καταφατικά και στο ερώτημα αν ήταν σε θέση να συνομιλήσει πριν την απόσυρση και αν ήταν καλά, είπε ότι ήταν καλά «…λίγα πράγματα εννοώ είχα την έγνοια της, επικοινωνούσα, την ρωτούσα αν είναι καλά, ένα καλά μου το έλεγε…». Δεν θυμόταν πότε είδε την μητέρα της πριν από τον Ιούνη του 2014, γιατί πέρασαν πολλά χρόνια από τότε. Την επισκέφθηκε στο δημόσιο Νοσοκομείο και ουδέποτε εισήχθη σε κλινική. Σε εκ νέου ερώτημα αν μίλησε κατ’ ιδίαν με την μητέρα της για την απόσυρση, η ΜΕ2 απάντησε ότι δεν της έδιδε περιθώριο ο πατέρας της για κάτι τέτοιο και αφού της έκλεισε το τηλέφωνο δεν δέχθηκε ξανά να επικοινωνήσει μαζί της. Δεν θυμόταν πόσα εγκεφαλικά ή εμφράγματα έπαθε η μητέρα της, παρά το ότι δήλωσε ότι ενδιαφερόταν για αυτή και την έπαιρνε τηλέφωνο.
[14] Της υποδείχθηκε η επιστολή των δικηγόρων των Εναγουσών, ήτοι το τεκμήριο 6 και ερωτήθηκε γιατί εκεί αναφέρεται ότι τα χρήματα τα πήρε ο πατέρας της. Όπως υποστήριξε η ΜΕ2 δεν ήταν εκεί να ξέρει τι έγινε και πως θέλει να αποζημιωθεί, επιμένοντας ότι η Εναγόμενη έκανε λάθος σε βάρος της. Ακολούθως, ανέφερε ότι ο πατέρας της ασκούσε μεγάλη επιρροή στην μητέρα της και η μητέρα της τον φοβόταν, γι’ αυτό και πήγε, προσθέτοντας ότι παλαιότερα την κτυπούσε και στην προσπάθεια της να την γλυτώσει δεχόταν αυτή μέρος των χτυπημάτων. Στην υποβολή ότι η Εναγόμενη έπραξε σύμφωνα με τους όρους του εγγράφου εντολής, ήτοι του τεκμηρίου 11 και τις εντολές της μητέρας της, η ΜΕ2 επανέλαβε ότι αυτό έγινε κατόπιν της επιρροής του πατέρα της, επειδή τον φοβόταν.
Μαρτυρία κ. Κ. Κλεοβούλου (ΜΕ3):-
[15] Ο ΜΕ3 στα πλαίσια της κυρίως του εξέτασης ανέφερε ότι εργάζεται στον ΟΚΥΠΥ και είναι τοποθετημένος στο Γ.Ν. Λεμεσού. Προσκόμισε τον φάκελο της μητέρας των Εναγουσών Ε.Λ. με ημερομηνία πρώτου εγγράφου 23/06/2010 μέχρι το πιο πρόσφατο της 08/10/2014. Όπως εξήγησε, οι ιατρικοί φάκελοι των ασθενών κρατούνται σε ένα αρχείο , όμως αν αφορούν σε δικαστικές ή αστυνομικές υποθέσεις φυλάσσονται σε μέρος που είναι κλειδωμένο και τα κλειδιά τα έχει στην κατοχή του ο εκάστοτε υπεύθυνος το ιατρικού αρχείου. Σε σχέση με τα έγγραφα από τον ιατρικό φάκελο της Ε.Λ. περιόδου Ιουνίου 2014 με Ιούλιο 2014 ετοίμασε δέσμη εγγράφων δηλώνοντας όμως ότι δεν έχει ιατρικές γνώσεις, εκ των οποίων υπέδειξε έγγραφα αιματολογικών εξετάσεων ημερ. 10/06/2014, εξετάσεων κλινικής βιοχημείας αίματος ημερ. 13/06/2014, άλλες αιματολογικές εξετάσεις ημερ. 22/06/2014, έντυπο γνωμάτευσης ακτινολόγου ημερ. 17/06/2014, εξιτήριο ασθενούς με ημερομηνίας εισαγωγής 10/06/2014 μέχρι 23/06/2014, νοσηλευτική αναφορά ημερ. 10/06/2014, έντυπο φαρμακευτικής θεραπείας που καταγράφει τα χορηγηθέντα φάρμακα ημερ. 10/06/2014, αιματολογικές εξετάσεις ημερ. 30/06/2014, εγγραφή στις Πρώτες Βοήθειες ημερ. 30/06/2014, νοσηλευτική αξιολόγηση ημερ. 30/06/2014 μέχρι 03/07/2014, καθώς και εξιτήριο ασθενούς για την ίδια περίοδο. Για την τελευταία αυτή περίοδο εντόπισε στον ιατρικό φάκελο της Ε.Λ. έντυπο φαρμακευτικής αγωγής, όπως επίσης και αιματολογικές εξετάσεις ημερ. 22/09/2014 και άλλες αναλύσεις που έγιναν στις 26/09/2014. Τα υπό αναφορά έγγραφα τα κατάθεσε ως δέσμη εγγράφων τεκμήριο 16.
[16] Στην αντεξέταση του ο ΜΕ3 δήλωσε ότι διορίστηκε υπεύθυνος του ιατρικού αρχείου του Γ.Ν. Λεμεσού στις 23/09/2024. Από τον φάκελο δεν προκύπτει αν η ασθενής απεβίωσε, αλλά κάτι τέτοιο πιθανόν να αναγράφεται ηλεκτρονικά στο μηχανογραφημένο σύστημα του Νοσοκομείου. Όπως εξήγησε, οι ιατρικοί φάκελοι καταστρέφονται μετά από πάροδο 15 ετών είτε από την τελευταία επίσκεψη του ασθενή στο Νοσοκομείο είτε από τον θάνατο του, εκτός αν εκκρεμεί οποιαδήποτε δικαστική υπόθεση, οπόταν φυλάγεται σε ξεχωριστό αρχείο. Σε υπόδειξη ιατρικού εγγράφου για διενέργεια ultrasound κοιλιακής χώρας, ο ΜΕ3 ανέφερε ότι δεν μπορούσε να απαντήσει για το ποια εξέταση έγινε ή για το αποτέλεσμα της, γιατί δεν έχει οποιεσδήποτε ιατρικές γνώσεις. Ο ίδιος, όπως δήλωσε είναι κάτοχος πτυχίου Δημόσιας Διοίκησης.
Μαρτυρία κ. Γ. Μαυροκορδάτου (ΜΥ):-
[17] Ο ΜΥ κατάθεσε γραπτή δήλωση ως Έγγραφο Γ’. Όπως αναφέρει, διατέλεσε κατά τα έτη 2104-2015 υπεύθυνος συναλλαγών στο Κεντρικό κατάστημα αρ. 330 της Εναγόμενης στη Λεμεσό. Αναφέρθηκε στην επίσκεψη της Ε.Λ. με τον σύζυγό της στο κατάστημα στις 25/06/2014, όπου ζήτησε να τερματίσει την εμπρόθεσμη κατάσταση που διατηρούσε με την ΜΕ1 καταβάλλοντας το κόστος πρόωρης ανάληψης με έκδοση επιταγής στο όνομα της. Όπως υπέδειξε το όνομα Ε.Λ. και Ε.Γ. αφορούσε στο ίδιο πρόσωπο. Όπως εξήγησε, ευρισκόταν σε τροχοκάθισμα και δεν μπορούσε να εισέλθει στο κτίριο εκ του γεγονότος ότι αυτό δεν διέθετε ως διατηρητέο κτίριο ράμπα και πως αυτός με την ταμία βγήκαν έξω από αυτό. Της μίλησε για να εξακριβώσει αν έχει σώας τας φρένας και κατά πόσο αντιλαμβανόταν την εντολή που έδωσε για ανάληψη του ποσού και του κλεισίματος του λογαριασμού. Αυτό δήλωσε ότι αποτελεί πάγια πρακτική της Εναγόμενης για πελάτες τέτοιας ηλικίας. Όπως εξήγησε, αυτή του δήλωσε ότι δεν την ένοιαζε η πληρωμή του προστίμου πρόωρης ανάληψης και αφού έλεγξαν τους όρους εντολής σε σχέση με το ποιου προσώπου δεσμεύει η υπογραφή προχώρησαν στην έκδοση της επιταγής και στο κλείσιμο του λογαριασμού. Υπέδειξε με αναφορά στο τεκμήριο 1 ότι η Ε.Λ. ήταν το πρόσωπο του οποίου δέσμευε η υπογραφή. Αναφέρθηκε στο αρχικό άνοιγμα του λογαριασμού αρ. …343 και στην μετατροπή του σε κοινό στις 09/02/2009. Κατέθεσε ως τεκμήριο 17 και τεκμήριο 18 αντίγραφα των εντολών μετατροπής για τους λογαριασμούς αρ. …343 και …374. Δήλωσε ότι αυτά τα έλαβε από τον σχετικό φάκελο που διατηρεί η Εναγόμενη.
[18] Όπως υποστήριξε ο ΜΥ, η Ε.Λ τους είχε αναφέρει ότι ήταν άρρωστη και χρειαζόταν τα χρήματα για ιατρικά έξοδα και φάρμακα, αλλά και για προσωπικούς λόγους. Όπως δήλωσε, έχει δει κατά τα έτη 2014-2015 τα έγγραφα που αφορούσαν τον λογαριασμό αρ….374, επειδή του είχε ζητηθεί από την νομική υπηρεσία της Εναγόμενης να ετοιμάσει λεπτομερή έκθεση των θέσεων της ως καταστήματα και είχε μιλήσει και με τον υπεύθυνο του καταστήματος της Φραγκλίνου Ρούσβελτ, αρ. 0345 που αφορούσε στην Ε4868. Κατάθεσε ως τεκμήριο 19 την αίτηση ανοίγματος του λογαριασμού αρ…343 με επισυνημμένες φωτοτυπίες διαβατηρίου της Ε.Λ. για να υποστηρίξει ότι είναι το ίδιο πρόσωπο με την Ε.Γ. στο όνομα του οποίου εκδόθηκαν οι επιταγές, εκ της ημερομηνίας και τόπου γέννησης, αλλά και στα χαρακτηριστικά της υπογραφής, χωρίς να δηλώνει γραφολόγος. Επίσης, κατάθεσε ως τεκμήριο 20 την αίτηση του αρχικού ανοίγματος του λογαριασμού αρ…374 και αναγνώρισε και κατέστησε ως τεκμήριο 21 την επιταγή που εκδόθηκε στο όνομα Ε.Γ. μετά το κλείσιμο που λογαριασμού αρ. …374. Την διαφορά που εντόπισε στις υπογραφές στις οδηγίες ανάληψης σε σχέση με αυτές των οδηγιών μετατροπής των λογαριασμών του 2009 τις απέδωσε στην θέση της Ε.Λ. σε τροχοκάθισμα και στην διαφορά της ηλικίας και υποστήριξε ότι αυτή είχε πλήρη επίγνωση των οδηγιών της. Σε συνέχεια της κυρίως του εξέτασης ανάφερε ότι για τα σχετικά έγγραφα σε σχέση με τον λογαριασμό της Ε4868 μίλησε με τον υπεύθυνο του καταταστήματος κ. Τ. και έκαναν μια κοινή επιστολή προς την νομική υπηρεσία της Εναγόμενης για τα γεγονότα και διαφάνηκε πως λειτούργησαν με τον ίδιο τρόπο σε σχέση με τα ερωτήματα που έγιναν στον πελάτη που ήταν κάποιας ηλικίας, αν είχε αντιληφθεί και για την ενημέρωση του κόστους ανάληψης.
[19] Στην αντεξέταση του ο ΜΥ απάντησε ότι η τακτική που ακολουθεί η Εναγόμενη όταν ο πελάτης είναι κάποιας ηλικίας είναι ένα ερωτηματολόγιο για να διαπιστωθεί αν αντιλαμβάνεται τι ζητούσε. Ειδικότερα, ρωτούσαν το όνομα, ημερομηνία γέννησης και διεύθυνση. Δεν μπορούσε να ενθυμηθεί αν ρώτησαν κάτι άλλο, απλά ότι την μετέφεραν σε ένα διπλανό καφενείο και την ρώτησαν. Αυτό χρειάστηκε 5-10 λεπτά. Όπως είπε, η Ε.Λ. τους ανέφερε ότι ήταν άρρωστη σε πολυκλινική και για κάποια γεγονότα που έγιναν στην οικογένεια. Η άμεση ανταπόκριση στις ερωτήσεις τους έπεισε για την ικανότητα αντίληψης της. Όπως εξήγησε, παρών ήταν και ο σύζυγος της και πως η άλλη συζήτηση που έγινε ήταν καθαρά κοινωνική, αφού τους έκανε κάποια παράπονα, τα οποία ήξερε ο σύζυγος της. Τις ίδιες ερωτήσεις τόνισε ότι τις υπέβαλε και ο διευθυντής του άλλου υποκαταστήματος στην Ε.Λ., όπως τον ενημέρωσε. Δεν είναι γιατρός για να κρίνει, αλλά αυτή τη διαδικασία ακολουθούσε η Εναγόμενη χωρίς προβλήματα. Το ότι ρώτησε τον σύζυγο αν είναι καλά η Ε.Λ. δεν αφορούσε στο αν είχε σώας τας φρένας, αλλά αν ήταν καλά μετά την παραμονή της στο Νοσοκομείο.
[20] Όπως απάντησε ο ΜΥ, η όλη διαδικασία διήρκησε 1 ώρα και στην ερώτηση γιατί δεν ειδοποιήθηκε η συνδικαιούχος Ε4869 που αφορούσε ο λογαριασμός στο υποκατάστημα του, εξήγησε ότι αφ’ ης στιγμής στο έγγραφο εντολής δικαιούχος υπογραφής ήταν μόνο η ίδια δεν μπορούσε να καλέσει τον συνδικαιούχο που απλώς προστέθηκε στον λογαριασμό για να τον ρωτήσει αν μπορεί να πάρει τα χρήματα. Όπως υπέδειξε, όταν κάποια πρόσωπα φθάσουν σε κάποια ηλικία τους προτρέπουν να προσθέσουν συγγενικό πρόσωπο στον λογαριασμό, ώστε σε περίπτωση θανάτου τους να παραμείνουν τα χρήματα στην οικογένεια. Στην περίπτωση της Ε4869 εξήγησε ότι δικαιούχος υπογραφής ήταν η Ε.Λ. μόνο. Για το γεγονός ότι με τα τεκμήρια 2, 3, 4 και 5 ενημερωνόταν η Ε4868, παρέπεμψε στο ότι πιθανόν η διεύθυνση που αναγραφόταν να ήταν η δικής της και για αυτό να αποστέλλονταν κοντά της, όμως αυτό δεν έχει σχέση με το ποιος είχε δικαίωμα υπογραφής. Όπως δήλωσε, η Ε.Λ. τους είπε ότι είχε καρδιολογικά προβλήματα και πρόβλημα στα νεφρά. Το ότι μετά την επίσκεψη της νοσηλεύτηκε στο Νοσοκομείο το έμαθε από την Ε4868 και τον υιό της όταν τον επισκέφθηκαν για το ζήτημα της ανάληψης των χρημάτων. Την αναφορά στο έντυπο της επιταγής για τον λόγο που ήθελε τα χρήματα είναι κάτι που ανέγραψε ο ταμίας κατά την διάρκεια έκδοσης της. Όμως δεν μπορούσε να ελέγξει τι θα έκανε η ίδια με τα χρήματα πέραν των όσων τους ανέφερε. Δεν θυμόταν αν τους είπε κλινική ή Νοσοκομείο. Για την γνώση του στο τι έπραξε το άλλο υποκατάστημα για την περίπτωση του λογαριασμού της Ε4869 επανέλαβε ότι ενημερώθηκε, ώστε να ετοιμάσει μια επιστολή. Παράπεμψε στις διαπιστώσεις και του άλλου υποκαταστήματος, αφού της έδωσαν τα χρήματα, αναφορικά με την πνευματική διαύγεια της Ε.Λ. Κατά την επανεξέταση του ο ΜΥ ανέφερε ότι εξ όσων γνωρίζει η Ε.Λ. επισκέφθηκε και το άλλο υποκατάστημα την ίδια ημέρα με το δικό του.
[21] Κρίσιμο ζήτημα σε αστικής φύσεως υποθέσεις είναι η ορθή αξιολόγηση της προσκομισθείσας μαρτυρίας από το Δικαστήριο, ώστε να προβεί σε διαπιστώσεις αναφορικά με τα πραγματικά γεγονότα, με τελική κατάληξη στο κατά πόσο ο διάδικος που φέρει το βάρος της απόδειξης το έχει αποσείσει στο ισοζύγιο των πιθανοτήτων. Η αναφορά της απόφασης στην υπόθεση Μαρσέλ κ.α. ν. Λαϊκή Τράπεζα Λτδ (2001) 1(B) Α.Α.Δ 1858 είναι διαφωτιστική αναφορικά με το ζήτημα αυτό:
«Το κριτήριο δεν είναι αν η θέση ή η εκδοχή του διαδίκου που φέρει το βάρος της απόδειξης (onus of proof) είναι «η πιο πιθανή παρά η αντίθετη», εκείνη δηλαδή του αντιδίκου του. Το κριτήριο είναι κατά πόσο ο διάδικος που φέρει το βάρος της απόδειξης ικανοποίησε το Δικαστήριο, με επαρκή αποδεικτικά στοιχεία, ότι η θέση του ή η εκδοχή του είναι πιο πιθανή παρά όχι (is more probable than not).».
[22] Η αξιολόγηση της μαρτυρίας λαμβάνει υπόψη της την αρχή ότι πρέπει να γίνεται πάντοτε υπό το πρίσμα της συνοχής της που αυτή καταδεικνύει σε σχέση με την δικογραφηθείσα εκδοχή της κάθε πλευράς (βλ. Χρίστου ν. Ηροδότου κ.α. (2008) 1 Α.Α.Δ. 676) και ότι η μαρτυρία που παρουσιάζεται δεν κρίνεται μικροσκοπικά, με απομόνωση των λεγόμενων του κάθε μάρτυρα από το συνολικό πλαίσιο της μαρτυρίας, ενώ δεν πρέπει να περιοριστεί στην ατομική κρίση της αξιοπιστίας του κάθε μάρτυρα αλλά να συσχετιστεί, να τεθεί σε αντιπαράθεση και να διερευνηθεί με την αντικειμενική υπόσταση των εκατέρωθεν θέσεων (βλ. Στυλιανίδης v. Χατζηπιέρα (1992) 1 Α.Α.Δ. 1056 και Mustafa v. Κακουρή κ.α (2002) 1Α Α.Α.Δ. 165). Επίσης, το Δικαστήριο, στα πλαίσια αυτά λαμβάνει υπόψη την αρχή ότι ένας μάρτυρας μπορεί να γίνει πιστευτός μερικώς ή ολικώς (βλ. Γενικός Εισαγγελέας v. Μανώλη (1995) 1 Α.Α.Δ. 207 και Ομήρου v. Δημοκρατίας (2001) 2 Α.Α.Δ. 506) και πως η επιλεκτική αποδοχή μέρους της μαρτυρίας ενός μάρτυρα δεν είναι επιλήψιμη (βλ. Χάρης Χρίστου v. Ευγενία Khoreva (2002) 1 (Α) Α.Α.Δ. 455 και Mossa και Mohamed Mustafa v. Ανδρέα Κακουρή κ.ά. (2002) 1 (Α) Α.Α.Δ. 165).
Αξιολόγηση μαρτυρίας ΜΕ1:-
[23] Η ΜΕ1 επικαλέστηκε δικαίωμα να ειδοποιηθεί σε σχέση με τις ενέργειες της μητέρας της Ε.Λ. για ανάληψη του ποσού του λογαριασμού αρ. …343 στην οποία ήταν συνδικαιούχος αναφερόμενη στο τεκμήριο 1 και υποστηρίζοντας ότι η Ε.Λ. είχε δικαίωμα μόνο σε χειρισμό του λογαριασμού και όχι στο κλείσιμο του. Κάτι τέτοιο δεν προκύπτει εκ του τεκμηρίου 1 όπως το επικαλείται η ΜΕ1, αντιθέτως δικαίωμα οδηγιών είχε μόνο η Ε.Λ. για σειρά ενεργειών σε σχέση με αυτόν, μεταξύ άλλων για χρεώσεις, αναλήψεις, εντολές πληρωμής περιλαμβανομένης εντολής για κλείσιμο, ως οι όροι 2 και 5. Την θέση της για την υποχρέωση της Εναγόμενης να την ειδοποιήσει την βάσισε μόνο στο γεγονός ότι ήταν συνδικαιούχος, στην ηλικία της μητέρας της και στα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε. Τα όσα ανέφερε περί επιρροής του πατέρα της αποτέλεσαν μέρος της προσπάθειας της να ενισχύσει την θέση της ότι έπρεπε να ειδοποιηθεί και πως έπρεπε η Εναγόμενη να το γνωρίζει, αντιλαμβανόμενη ότι η απαντήσεις της μετά από υπόδειξη του τεκμηρίου 1 ήταν ατεκμηρίωτες.
[24] Αναφορικά με την σχέση που διατηρούσε με την μητέρα της δεν φαίνεται να ήταν ειλικρινής στο Δικαστήριο, καθότι σε σειρά από απαντήσεις που έδωσε διαφάνηκε ότι προσπάθησε να πείσει ότι διατηρούσε καλή σχέση και τακτική επαφή, όμως δεν μπορούσε να καθορίσει τι της είπε η μητέρα της σε σχέση με τους λόγους που απέσυρε τα χρήματα από τον κοινό λογαριασμό και τον έκλεισε. Απλά βολεύτηκε με την απάντηση που έδωσε πως δεν μπορούσε να μιλήσει για να πείσει για την προβληθείσα θέση ότι η μητέρα της δεν αντιλαμβανόταν τι έκανε ένεκα των προβλημάτων υγείας που είχε. Επίσης δεν μπορούσε να καθορίσει πότε επισκεπτόταν την μητέρα της στο Νοσοκομείο, απαντώντας γενικά και αόριστα περί της θέσης της αυτής για να καταδείξει ότι αυτό που έκανε η μητέρα της δεν το ανέμενε και πως ήταν κεραυνός εν αιθρία. Παραδέχθηκε ότι δεν είχε επαφή με τον πατέρα της προσθέτοντας ότι η μητέρα της ξεγελάστηκε και δεν χρειαζόταν να τον ρωτήσει γιατί το έκανε, παραπέμποντας και πάλι στο ότι θεωρεί πως έπρεπε να την ειδοποιήσουν. Για την θέση της ότι η μητέρα της δεν αντιλαμβανόταν το τι έκανε και δεν είχε σώας τας φρένας δεν παρουσίασε οτιδήποτε για να το καταδείξει, τονίζοντας μόνο ότι είχε καρδιολογικά προβλήματα, κινητικά προβλήματα ευρισκόμενη σε τροχοκάθισμα, καθώς και ότι υπέστηκε εγκεφαλικά. Όλα αυτά καταδεικνύουν ότι η ΜΕ1 προσπάθησε με την μαρτυρία της να επιρρίψει ευθύνη στην Εναγόμενη για τις ενέργειες της μητέρας της επικαλούμενη ανειλικρινώς και ανεπιτυχώς και χωρίς τεκμηρίωση παράβαση των όρων του εγγράφου εντολής του τεκμήριου 1, αθέμιτο επηρεασμό από τον πατέρα της και την έλλειψη διαύγειας της μητέρας της, χωρίς να προσκομίσει μαρτυρία περί τούτου επικαλούμενη απλά τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε και την μεγάλη της ηλικία. Τα όσα υποστήριξε περί καταγγελίας της υπόθεσης στην Αστυνομία και ποιο το αποτέλεσμα της δεν το κατέδειξε με κάτι το συγκεκριμένο.
Αξιολόγηση μαρτυρίας ΜΕ2:-
[25] Στο ίδιο μοτίβο κυμάνθηκε και η μαρτυρία της ΜΕ2, η οποία επικαλέστηκε άνευ τεκμηρίωσης παράβαση των όρων του τεκμηρίου 11 σε σχέση με το ποιος δίδει εντολές για τον λογαριασμό αρ. …374, θέση που δεν προκύπτει ότι συνάδει με τους όρους 2 και 5. Προσπάθησε να πείσει και αυτή με την σειρά της ότι η μητέρα της δεν αντιλαμβανόταν τι έπραττε ένεκα των προβλημάτων υγείας και της έλλειψης διαύγειας και αντίληψης, καθώς και της επιρροής του πατέρα της. Το ότι διατηρούσε σχέσεις με την μητέρα της και πόση συχνή επαφή είχε με τους γονείς της δεν φαίνεται να είπε την αλήθεια στο Δικαστήριο. Από την μια επικαλέστηκε έλλειψη διαύγειας της μητέρας της, βασιζόμενη μόνο στα προβλήματα υγείας της και από την άλλη την επιρροή του πατέρα της, ο οποίος χαρακτηριστικά ανέφερε ότι παλαιότερα την κτυπούσε και τον φοβόταν, προσθέτοντας ότι όταν τον πήρε τηλέφωνο να μάθει τι έγινε αυτός της έκλεισε το τηλέφωνο. Στην ουσία και αυτή βάσισε την θέση της στο ότι επειδή ήταν συνδικαιούχος του λογαριασμού αρ. …374 έπρεπε να την ειδοποιήσει η Εναγόμενη για τις ενέργειες της μητέρας της. Αυτή ήταν μόνο η θέση της για να στηρίξει την απαίτηση της προωθώντας την θέση ότι δεν μπορούσε η μητέρα της να αντιληφθεί τις πράξεις της. Τα ίδια αξιολογούνται και σε σχέση με τον ισχυρισμό της ΜΕ2 ότι κατάγγειλε την υπόθεση στην Αστυνομία, κάτι για το οποίο δεν προσκόμισε το οτιδήποτε ή οποιαδήποτε άλλη περί τούτου μαρτυρία.
Αξιολόγηση μαρτυρίας ΜΕ3:-
[26] O ΜΕ3 για όσα έγγραφα κατάθεσε από τον ιατρικό φάκελο της Ε.Λ. δεν αμφισβητήθηκαν. Δεν είχε οποιοδήποτε λόγο στα όσα απάντησε να υποστηρίξει τις θέσεις των Εναγουσών. Υπήρξε ειλικρινής ότι τα όσα έγγραφα καταθέτει μπορεί από την εμπειρία του να διαβάσει κάποια πράγματα, όμως δεν έχει οποιεσδήποτε ιατρικές γνώσεις για να τα εξηγήσει και αναλύσει. Δεν προσήλθε στο Δικαστήριο ως εμπειρογνώμονας, αλλά ως ο κάτοχος του ιατρικού φακέλου της μητέρας των Εναγουσών.
Αξιολόγηση μαρτυρίας ΜΥ:-
[27] O ΜΥ έκανε θετική εντύπωση στο Δικαστήριο και σε καμία περίπτωση δεν μου έδωσε την εντύπωση ότι ήρθε με σκοπό να βοηθήσει την υπεράσπιση των πρώην εργοδοτών του. Αναφέρθηκε στα γεγονότα που έλαβαν χώρα στις 25/06/2014 που γνώριζε από πρώτο χέρι και στο τι έπραξε όταν η Ε.Λ. ζήτησε να αποσύρει τα χρήματα από τον λογαριασμό αρ. …343 και να το κλείσει. Ανέφερε ότι την συνόδευε ο σύζυγος της και πατέρας των Εναγουσών, κάτι που και οι ίδιες δεν αμφισβήτησαν και εξήγησε την διαδικασία που ακολουθήθηκε. Για την γνώση του σε σχέση με το τι έκαναν οι συνάδελφοι του στο υποκατάστημα τήρησης του λογαριασμού αρ. …374 παράπεμψε στις πληροφορίες που έλαβα από αυτούς και τον διευθυντή, επειδή θα ετοίμαζε επιστολή προς την νομική υπηρεσία της τράπεζας. Δεν θεωρώ ότι αυτό διαφοροποιεί τα πράγμα τα ως προς την κατάσταση της Ε.Λ., αφού και στα δύο υποκαταστήματα η επίσκεψη έγινε την ίδια ημέρα. Εξάλλου, δεν μου προσκομίστηκε οτιδήποτε που να καταδεικνύει ότι η Ε.Λ. δεν είχε σώας τα φρένας και έπασχε από οποιαδήποτε νοητική ασθένεια, ώστε να μην αντιλαμβάνεται τις συνέπειες των πράξεων της. Το γεγονός ότι ήταν μεγάλης ηλικίας και αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας δεν σημαίνει ότι δεν αντιλαμβανόταν τι έπραττε. Κάτι τέτοιο δεν μου έχει καταδειχθεί με ιατρική ή άλλη επιστημονική μαρτυρία. Θα συμφωνήσω με την θέση του ΜΥ ότι αφ’ ης στιγμής συνόδευε την μητέρα των Εναγουσών ο πατέρας τους, ερωτήθηκε και απάντησε τι ήθελε να κάνει, δεν είχαν λόγο οι υπάλληλοι της Εναγόμενης να αρνηθούν να εκτελέσουν τις οδηγίες ενόψει και των τεκμηρίων 1 και 11. Η σημασία αυτών των εγγράφων θα αναλυθεί στην νομική πτυχή που θα ακολουθήσει. Τα όσα υποστήριξε ο ΜΥ περί του καθεστώτος των λογαριασμών και σε ποιον ανήκει, ήτοι αν έχουν δικαίωμα ιδιοκτησίας ή όχι οι Ενάγουσες, δεν θα αξιολογήσω την μαρτυρία του, ως εμπίπτουσα σε σχετικές νομικές αρχές. Για την θέση του ότι η Ε.Λ. είναι το ίδιο πρόσωπο με την Ε.Γ. δέχομαι την μαρτυρία του, εξάλλου δεν αμφισβητήθηκε ότι το κλείσιμο των λογαριασμών αρ. …343 και 374 έγινε με ενέργειες και υπογραφές της Ε.Λ. που ήταν και το πρόσωπο που υπέγραφε σύμφωνα με τους όρους εντολής μόνο, ως τα τεκμήρια 1 και 11 που κατέθεσαν οι ίδιες οι Ενάγουσες. Τα όσα ανέφερε ο ΜΥ για την αποστολή ειδοποιήσεων στην ΜΕ1 και ότι αυτό πιθανόν να έγινε επειδή δηλώθηκε η διεύθυνση αυτή, αλλά αυτό δεν αναιρεί το ποιος είχε δικαίωμα υπογραφής και εντολών κρίνονται ως το λογικό συμπέρασμα της όλης τραπεζικής διεργασίας στην προκείμενη περίπτωση. Άλλωστε η ΜΕ2 δεν παρουσίασε οποιοδήποτε έγγραφο ότι την ενημέρωνε για το κλείσιμο του λογαριασμού αρ…343 για να υποστηρίξει την ίδια θέση.
[28] Έχοντας αξιολογήσει ανωτέρω την προσαχθείσα μαρτυρία προβαίνω στην διατύπωση των κάτωθι ευρημάτων.
i. Στις 05/06/2008 η Ε.Λ., μητέρα των Ε4868 και Ε4869 προέβη σε άνοιγμα των καταθετικών λογαριασμών 6μηνης προθεσμίας αρ. …343 και …374 στο Κεντρικό Κατάστημα αρ. 0330 και στο υποκατάστημα της οδού Φ. Ρούσβελτ αρ. 0345 της Εναγόμενης, αντίστοιχα.
ii. Στις 09/02/2009 οι λογαριασμοί αρ. …343 και …374 μετατράπηκαν σε κοινούς λογαριασμούς με την προσθήκη ως συνδιακαιούχου για τον μεν λογαριασμό αρ. …343 της Ε4869, για δε τον λογαριασμό αρ. 373 της Ε4868. Ταυτοχρόνως, τόσο η Ε.Λ για κάθε λογαριασμό, όσο και η Ε4869 για τον λογαριασμό αρ. 343 και η Ε4868 για τον λογαριασμό αρ. …373 υπέγραψαν έγγραφα εντολής με τα οποία δήλωναν ότι οι εντολές σε σχέση με τους λογαριασμούς αυτούς θα εκτελούνταν από την Εναγόμενη με οδηγίες της Ε.Λ. μόνο.
iii. Στις 25/06/2014 η Ε.Λ. συνοδευόμενη από τον σύζυγο της και πατέρα των Ε4868 και Ε4869 επισκέφθηκε το Κεντρικό κατάστημα αρ. 0330 και το υποκατάστημα αρ. 0345 της Εναγόμενης και υπέγραψε το κλείσιμο των λογαριασμών αρ. …343 και αρ. 373 και την ανάληψη των όλου του ποσού των χρημάτων που ευρίσκονταν κατατεθειμένα σε αυτούς με αποκοπή ποσού προστίμου (penalty) πρόωρης ανάληψης, αφού τα χρήματα ήταν δεσμευμένα ως γραμμάτια.
iv. Μετά την καταβολή του προστίμου πρόωρης ανάληψης και άλλων εξόδων έκδοσης επιταγών η Ε.Λ. έλαβε επιταγές της Εναγόμενης σε σχέση με τον λογαριασμό αρ. …343 για το ποσό των €17.973- για δε τον λογαριασμό αρ. …374 για το ποσό των €21.109,60. Οι δύο αυτές επιταγές εκδόθηκαν στο όνομα Ε.Γ., το οποίο την αφορούσε.
v. Η Ε.Λ. αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας και εισήχθη στο Γ.Ν. Λεμεσού σε διάφορες περιόδους, όπου προέβη σε αιματολογικές, καρδιολογικές, νεφρολογικές και άλλες εξετάσεις και ακολούθως έλαβε εξιτήριο.
vi. Η Ε4869 έλαβε γνώση των ενεργειών της μητέρας της με την αποστολή κατάστασης λογαριασμού στις πρώτες μέρες Ιουλίου 2014 και ενημέρωσε και την Ε4869, οι οποίες αποτάθηκαν στους δικηγόρους τους, οι οποίοι απέστειλαν επιστολή απαίτησης στην Εναγόμενη.
[29] H απαρχή της παράθεσης των νομικών αρχών και ακολούθως της δικαστικής κρίσης προϋποθέτει την προσπάθεια καταγραφής των ζητημάτων που προωθούν οι Ενάγουσες και στο που βασίζουν τις θέσεις τους. Εν ολίγοις, οι Ενάγουσες προέβαλαν ότι η Ε.Λ. σύμφωνα με τα έγγραφα εντολής τεκμήρια 1 και 11 δικαιούτο μόνο να χειρίζεται τους λογαριασμούς αρ. …343 και …374 και όχι να προβεί στο κλείσιμο τους. Ακόμη, προβλήθηκε και υποβλήθηκε η θέση ότι η Εναγόμενη είχε υποχρέωση ως συνδικαιούχες να τις ενημερώσουν, ενόψει της ηλικίας και των προβλημάτων υγείας της Ε.Λ., η οποία δεν της επέτρεπε να έχει αντίληψη του τι έπραττε υπό την πίεση και του συζύγου της και πατέρα τους. Σε μια παράλληλη θέση υποστήριξαν και υπέβαλαν ότι η Εναγόμενη έπρεπε να διαγνώσει την κατάσταση της Ε.Λ.
[30] Εκκινώντας από το τελευταίο ζήτημα, ήτοι την υποχρέωση διαπίστωσης της κατάστασης της Ε.Λ. έχω ήδη αξιολογήσει την προσκομισθείσα για την πλευρά των Εναγουσών μαρτυρία και έκρινα ότι δεν μου έχει καταδειχθεί ποια ήταν η διανοητική κατάσταση της Ε.Λ. και πως τα προβλήματα της υγείας της επηρέασαν την κρίση και την διαύγεια της, ώστε να τίθεται ζήτημα απόδειξης εκ μέρους της Εναγόμενης των ενεργειών της προς αποφυγή πρόκλησης της όποιας ζημιάς επικαλέστηκαν. Ουδεμία επιστημονική μαρτυρία προσκομίστηκε η οποία να επεξηγεί στο Δικαστήριο πως τα όσα έγγραφα κατατέθηκαν ως δέσμη τεκμήριο 16 από τον ιατρικό της φάκελο υποδείκνυαν μειωμένη αντίληψη και μη διαύγεια πνεύματος. Τα όσα περιλαμβάνονται στη δέσμη του τεκμηρίου 16 παραπέμπουν σε καρδιολογικά προβλήματα για τα οποία εισήχθη στο ΓΝΛ σε δύο περιπτώσεις πριν και μετά τα επίδικα συμβάντα της 25ης Ιουνίου 2014, ήτοι το διάστημα 10/06/2014 – 23/06/2014 και την περίοδο 30/06/2014 – 03/07/2014. Καμία μαρτυρία περί εγκεφαλικών ή μειωμένης αντίληψης, μάλιστα δε παρατηρώ ότι στην νοσηλευτική αξιολόγηση εισαγωγής ασθενούς για την εισαγωγή της στο Γ.Ν. Λεμεσού στις 30/06/2014 δηλώνεται η βάδιση με βοήθεια και σε σχέση με το νευρολογικό σύστημα αναφορικά με την ετοιμότητα, τον προσανατολισμό της στον τόπο, χρόνο, πρόσωπα, συμπεριφορά, αντανάκλαση κόρων οφθαλμών, ομιλία, συντονισμό, κινητικότητα, αιμωδία, τρόμο και μνήμη τίθεται το σύμβολο “✔” που ως κλειδί αντιστοιχεί στην ένδειξη «φυσιολογικά ευρήματα». Ούτε η ηλικία της Ε.Λ. συνηγορεί αυτόματα προς αυτή την κατεύθυνση, ενώ σημειώνω για ακόμη μια φορά τα όσα ανέφερε στη μαρτυρία της η ΜΕ2, η οποία ενώ πρόβαλε μειωμένη αντίληψη της μητέρας της, παρέθεσε ιστορικό βίας στην οικογένεια από τον πατέρα της σε βάρος της μητέρας της και της ιδίας που της προκαλούσε φόβο. Οι όποιες ενέργειες του πατέρα των Εναγουσών σε βάρος της Ε.Λ. ουδόλως αφορούσαν την Εναγόμενη, μάλλον θα έπρεπε εξ αυτού ενδεχόμενα να αναζητήσουν την ευθύνη στον ίδιο. Καμία ένδειξη δεν προέκυψε ότι είχαν οι λειτουργοί της Εναγόμενης για τέτοια συμπεριφορά του πατέρα των Εναγουσών και σε καμία περίπτωση η παρουσία του με την Ε.Λ. στα υποκαταστήματα της Εναγόμενης δεν υποδείκνυε τέτοια επιρροή ή πίεση που να τους έθετε σε οποιαδήποτε υποψία. Ακόμη και στην περίπτωση αυτή το καθήκον επιμέλειας ενδεχόμενα θα το υπείχε η Εναγόμενη προς την Ε.Λ. και όχι στις Ενάγουσες με δεδομένο πάντοτε ότι τα χρήματα κατέληξαν σε τρίτο πρόσωπο. Κάτι τέτοιο βέβαια ούτε στην περίπτωση αυτή έχει καταδειχθεί.
[31] Όπως έχει αποφασιστεί, η μετατροπή ενός υφιστάμενου λογαριασμού σε κοινό εμπεριέχει μεταβολή της αρχικής σύμβασης λογαριασμού με την προσθήκη ενός μέρους παρά η εξαφάνιση της και η αντικατάσταση της με νέα σύμβαση (βλ. Damayanti Kantilal Doshi v. Indian Bank [1999] 4 SLR 1). Στην Αγγλική υπόθεση Catlin v. Cyprus Finance Corporation (London) Ltd [1983] QB 759 o Λόρδος Bingham J ανέφερε ότι στην περίπτωση κοινού λογαριασμού όπου οι οδηγίες πρέπει να δίδονται από κοινού από όλους τους δικαιούχους του, η τράπεζα υπέχει έναντι εκάστου δικαιούχου ατομικά το καθήκον τήρησης της εντολής και ότι ο σκοπός της απαίτησης της υπογραφής όλων των δικαιούχων ήταν ο αποκλεισμός της πιθανότητας ανεξάρτητων ενεργειών από ένα εκ των δικαιούχων προς βλάβη των συμφερόντων του άλλου. Στην περίπτωση μη τήρησης των οδηγιών, τότε η αξίωση που δύναται να εγείρει ένας αθώος δικαιούχος για παράβαση εντολής, ήτοι του εγγράφου εντολής, αφορά μόνο για την αναλογία του συμφέροντος του στον κοινό λογαριασμό (βλ. Vella Permanent Mortgages Pty Ltd [2008] NSWSC 505).
[32] Στο σύγγραμμα Ellinger’s Modern Banking Law, 5η έκδοση, OUP, 2011, σελ. 322 αναφέρονται χαρακτηριστικά τα εξής:
«In contrast, the problems just considered do not arise where the joint account mandate allows the bank to honour cheques by any one account holder acting individually. Unless there is evidence that the account has been opened for a specific object, each party is entitled to draw on the joint account for his own purposes. In Re Bishop decd., National Provincial Bank Ltd v. Bishop, a husband purchased shares in his own name by drawing cheques upon a joint account that authorised either spouse to sign cheques. The bank duly honoured the cheques, and it was subsequently held that the shares were beneficially owned by the husband, and not held on trust for himself and his wife….Given that Bishop still remains authoritative in England, the basic position remains that a bank need not concern itself about the operation of a joint account when eiach account holder is entitled to operate it individually. This principle has recently been reaffirmed in Fielding n. Royal Bank of Scotland plc…».
[33] Στη συνέχεια το εν λόγω σύγγραμμα με αναφορά στην Αγγλική υπόθεση Fielding v. Royal Bank of Scotland plc [2004] EWCA Civ. 64 σε σχέση με τις περιπτώσεις ενδεχόμενου καθήκοντος της τράπεζας προς ένα συνδικαιούχο κοινού λογαριασμού όταν ο λογαριασμός χρησιμοποιείται βάσει εντολών από δικαιούχο και έχει λόγο να θεωρήσει ότι η εντολή τυγχάνει κατάχρησης αναφέρει τα εξής:
«…His Lordship did, however, indicate that it would be difficult to envisage a situation where a bank would owe a duty of care to a joint account holder “simply by operating an account in accordance with its (subsisting) mandate”. This is entirely consistent with the duty of care owed generally to a customer to ignore payment instructions that the bank has strong grounds to suspect are an attempt to defraud that customer. As it was suggested previously, a duty of care to ignore an otherwise valid payment instruction is only owed in the post exceptional of circumstances. Fielding suggests that the position is no different in the case of a joint account.».
[34] Στο σύγγραμμα Paget’s Law of Banking, 15η έκδοση, 2018, παρ. 5 εξηγείται η φύση του κοινού λογαριασμού ως χρέος που οφείλει η τράπεζα προς του κατόχους του από κοινού, κάτι που εγείρει το ερώτημα σε σχέση με τα δικαιώματα του ενός εκ των κοινών πιστωτών εάν η τράπεζα εκ λάθους πληρώσει τον άλλο. Το σύγγραμμα στην παρ. 5.21. αναφέρει ότι κάθε κάτοχος ενός κοινού λογαριασμού είναι συνιδιοκτήτης του αγώγιμου δικαιώματος ενάντια στην τράπεζα. Το σύγγραμμα στη συνέχεια παραθέτει τα εξής χαρακτηριστικά:
«In contrast, in Russell v Scott in the High Court of Australia, it was found that an account jointly held by aunt and nephew vested in the nephew on the aunt's death. This was the intention of the parties. The same type of trust was found in Drakeford v Cotton, where the deceased holder was a mother and the survivor her daughter. Morgan J confirmed that it was entirely possible to have such a joint account, with only the first holder contributing to and withdrawing from the account during her life, and yet for the beneficial interest to be held jointly such that the account would pass upon the first holder's death to the second holder and not to the first holder's estate. It may also be the case that, although the account is held jointly and intended to pass to the survivor in this way, any withdrawals are still intended to accrue solely to the party making the withdrawal.».
[35] Στις υπό κρίση περιπτώσεις η μετατροπή των λογαριασμών της Ε.Λ. αρ. …343 και αρ...374 στις 09/02/2009 με την προσθήκη της Ε4868 στον πρώτο και της Ε4869 στον δεύτερο και η υπογραφή των τεκμηρίων 1 και 11, δεν κρίνω ότι αφήνει περιθώρια ερμηνείας διαφορετικής από το εύρημα ότι μόνο η Ε.Λ. είχε δικαίωμα υπογραφής και οδηγιών σε σχέση όχι μόνο με την διαχείριση των λογαριασμών, αλλά και του κλεισίματος τους, έστω και αν αυτό αφορούσε σε ολική ανάληψη των χρημάτων από την ίδια για οποιοδήποτε σκοπό. Η Εναγόμενη στις συγκεκριμένες περιπτώσεις ακολούθησε την συμφωνία που διαφοροποιήθηκε με την συμφωνία προσθήκης των Ε4868 και Ε4869 και δεν είχε την υποχρέωση να τις ειδοποιήσει, αλλά ούτε και το δικαίωμα να αρνηθεί την εκτέλεση των εντολών της Ε.Λ. Δεν προέκυψε οτιδήποτε άλλο στις συγκεκριμένες περιπτώσεις που υποχρέωνε την Εναγόμενη να αναζητήσει την συγκατάθεση των Ε4868 και Ε4869, ενώ το ποιες συμφωνίες και υπό ποιες προϋποθέσεις μετατράπηκαν οι λογαριασμοί σε κοινούς μεταξύ της Ε.Λ. και των Ε4868 και Ε4869 δεν αφορά την Εναγόμενη.
[36] Τα όσα παρατίθενται στην παράγραφο 35 σφραγίζουν και την τύχη των αξιώσεων των Ε4868 και Ε4869, οι οποίες αποτυγχάνουν. Οι αγωγές αποσυνενώνονται. Η αγωγή αρ. 4868/15 απορρίπτεται με έξοδα υπέρ της Εναγόμενης και εναντίον της Ενάγουσας μέχρι την ημερομηνία συνένωσης (09/04/2024) και ακολούθως στο ήμισυ των εξόδων αυτών, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο. Η αγωγή αρ. 4869/15 απορρίπτεται με έξοδα υπέρ της Εναγόμενης και εναντίον της Ενάγουσας μέχρι την ημερομηνία συνένωσης (09/04/2024) και ακολούθως στο ήμισυ των εξόδων αυτών, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο.
(υπ.)………………………………………….
Χ-Μ Σ. Καραπατάκης, Ε.Δ.
Πιστόν Αντίγραφον
Πρωτοκολλητής
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο