ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
ΕΝΩΠΙΟΝ: Κ. Ηλία, Ε.Δ.
Αγωγή αρ. 3320/21
Μεταξύ:-
Maha Youssef Ahmed Farid
Ενάγουσα
-και-
1. Κωνσταντίνος Παναγκάσωβ
2. Παγκυπριακή Ασφαλιστική Λίμιτεδ
Εναγόμενοι
Ενδιάμεση Απόφαση
Αίτηση, ημ. 10/2/2025
Ημερομηνία: 10 Ιουλίου 2025
Για Ενάγουσα / Καθ’ ης η Αίτηση: κα Α. Παύλου για Ν. Ροτσίδης & Σία Δ.Ε.Π.Ε.
Για Εναγόμενους 1 και 2 / Αιτητές: κ. Χ. Δημητριάδης για Κώστας Π. Δημητριάδης Δ.Ε.Π.Ε.
Με την υπό κρίση αίτηση οι Εναγόμενοι 1 και 2 / Αιτητές (εφεξής «οι Εναγόμενοι») αιτούνται όπως η Ενάγουσα διαταχθεί όπως εντός 1 μηνός ή σε χρόνο που θα καθορίσει το Δικαστήριο παραχωρήσει ασφάλεια εξόδων για το ποσό των €9,000 ή οποιοδήποτε άλλο ποσό το Δικαστήριο ήθελε θεωρήσει ορθό και δίκαιο καθώς και την αναστολή της διαδικασίας.
Η αίτηση βασίζεται, κυρίως, στη Δ.60, θ. 1 και 5 και υποστηρίζεται από ένορκη δήλωση του [], ανώτερου λειτουργού απαιτήσεων της Εναγομένης 2 (εφεξής «η ΕΔ Κωνσταντίνου»). Στην εν λόγω ένορκη δήλωση γίνεται αναφορά στην ισχύ των εκατέρωθεν εκδοχών υποστηρίζοντας ότι «η υπόθεση της Ενάγουσας είναι πάρα πολύ αδύναμη, ενώ η υπόθεση των Εναγόμενων είναι πολύ ισχυρή.». Αναφορά γίνεται, επίσης, στην αναγραφείσα στο κλητήριο ένταλμα διεύθυνση διαμονής της Ενάγουσας στο Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο από τις 31/1/2020 έπαυσε να αποτελεί κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και τα όσα σχετικά ανέφερε στην κατάθεση της στην Αστυνομία (Τεκμήριο 1). Ο ενόρκως δηλών αναφέρει, περαιτέρω, ότι εξ όσων καλύτερα γνωρίζει και ειλικρινά πιστεύει, η Ενάγουσα δεν έχει οποιαδήποτε κινητή ή ακίνητη περιουσία στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου δυνάμενη να εκποιηθεί για κάλυψη τυχόν εξόδων των Εναγομένων. Τέλος, επισυνάπτεται προκαταρκτικός κατάλογος εξόδων (Τεκμήριο 5), ο οποίος περιλαμβάνει τόσο έξοδα που έχουν ήδη προκύψει όσο και έξοδα που κατά λογική πρόβλεψη θα επωμιστούν οι Εναγόμενοι.
Η Ενάγουσα καταχώρισε ένστασης προβάλλοντας 6 λόγους ένστασης, οι οποίοι συνοψίζονται ως ακολούθως:
- Το υπό κρίση αίτημα δεν καλύπτεται από τα Παραρτήματα (Τύπος 25) των Εναγομένων, ούτε προωθήθηκε κατά το στάδιο έκδοσης οδηγιών και υπάρχει καθυστέρηση στην προώθηση του.
- Η οικονομική κατάσταση της Ενάγουσας δεν της επιτρέπει να συμμορφωθεί με διαταγή για καταβολή ασφάλειας εξόδων.
- Το ποσό των €9,000 είναι υπερβολικό και καταπιεστικό και πλήττει τον πυρήνα του δικαιώματος της Ενάγουσας για πρόσβαση στη δικαιοσύνη.
- Η Ενάγουσα έχει σοβαρή και ορατή πιθανότητα επιτυχίας στην αγωγή.
Η ένσταση υποστηρίζεται από ένορκη δήλωση της [], δικηγόρου (εφεξής «ΕΔ Χρίστου»), στην οποία αναφέρεται ότι η Ενάγουσα διαμένει πλέον μόνιμα στο Κάιρο της Αιγύπτου και ότι «…δεν έχει περιουσία στο όνομα της την οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για σκοπούς κάλυψης ασφάλειας εξόδων των Εναγομένων…είναι σήμερα 62 ετών, πλέον δεν εργάζεται και δεν δικαιούται να λαμβάνει σύνταξη στην Αίγυπτο καθότι δεν έχει συμπληρώσει τα χρόνια εργασίας που απαιτούνται στην Αίγυπτο για να δικαιούται να λαμβάνει σύνταξη. Δεν έχει η ίδια εισόδημα και αδυνατεί να καταβάλει οποιοδήποτε ποσό ως ασφάλεια εξόδων στους Εναγόμενους. Λαμβάνει οικονομική βοήθεια από τη θυγατέρα της η οποία ζει και εργάζεται στο Λονδίνο.». Υποστηρίζεται, επίσης, ότι «…η Ενάγουσα έχει ισχυρή υπόθεση εναντίον των Εναγομένων η οποία βασίζεται στην αμέλεια του Εναγόμενου 1.» και προβάλλεται εκτεταμένη επιχειρηματολογία υπέρ της απόρριψης της αίτησης.
Η ακρόαση διεξήχθη στη βάση των γραπτών αγορεύσεων των ευπαιδεύτων συνηγόρων, οι οποίες λαμβάνονται υπόψη.
Νομική πτυχή
Η Δ.60, θ. 1 και 5 προνοούν ως ακολούθως:
«1. A plaintiff (and, in respect of a counter-claim which is not merely in the nature of a set-off, a defendant) ordinarily resident out of Cyprus ή Κράτους-Μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης may, at any stage of the action, be ordered to give security for costs, though he may be temporarily resident in Cyprus ή σε Κράτος-Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Νοείται ότι αλλοδαποί εργαζόμενοι με χαμηλό εισόδημα εξαιρούνται οποιασδήποτε διαταγής για παροχή ασφάλειας εξόδων.
5. Where the Court orders security for costs to be given it may stay the proceedings in the action until such security is given, and in the event of the security not being given within the time appointed may dismiss the action.».
Η Δ.60 «θέτει ως προϋπόθεση ότι για να μπορεί να διαταχθεί ασφάλεια εξόδων θα πρέπει ο ενάγων να διαμένει συνήθως εκτός Κύπρου ή εκτός κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης» (Σωκράτους ν Νικολάου, Πολ. Εφ. Αρ. 405/2016, ημ. 15/4/2021, ECLI:CY:AD:2021:A154) (δέστε, επίσης, Genemp Trading Ltd (ανωτέρω), Κυριάκου ν Μιχαήλ (2007) 1 ΑΑΔ 933, Stejaru v Ιωάννου (2002) 1 ΑΑΔ 906).
Εν προκειμένω, κοινή συνισταμένη των θέσεων των μερών είναι ότι η Ενάγουσα διαμένει εκτός δικαιοδοσίας σε κράτος εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επομένως, η πιο πάνω προϋπόθεση πληρούται.
Το κατά πόσο, όμως, θα διαταχθεί η παροχή ασφάλειας εξόδων άπτεται της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου. Ως τέθηκε στην Alahmari v Alia The Royal Jordanian Airline (1990) 1 ΑΑΔ 434, «…δεν επιβάλλεται η έκδοση διαταγής για τα έξοδα οποτεδήποτε ο ενάγων είναι κάτοικος εξωτερικού. Το θέμα ανάγεται στη διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου, όπως υποδηλώνει ο όρος "may" (δύναται) που απαντάται στο πλαίσιο της Δ.60 κ1, που ασκείται δικαστικά.». Στην Union (ανωτέρω) προστέθηκε, μάλιστα, ότι «[η] δικαιοδοσία του δικαστηρίου είναι ευρύτατη γιατί οι θεσμοί δεν καθορίζουν τα κριτήρια για την άσκηση της.».
Ως σημειώθηκε από τον Πογιατζή, Δ. στην Sally Line Ltd v Greenmar Navigation Limited κ.α. (1993) 1 ΑΑΔ 633, «…ο σκοπός της πρόνοιας του Κανονισμού 185 [του Ναυτοδικείου, ο οποίος αντιστοιχεί στην πρόνοια της Δ.60, θ.1] είναι να απαλλάξει τον επιτυχόντα εναγόμενο από την ταλαιπωρία, την καθυστέρηση και τα έξοδα που συνεπάγεται η προσφυγή σε δικαστήριο εκτός της Κύπρου για την είσπραξη των εξόδων που του έχει επιδικάσει Δικαστήριο στην Κύπρο ενώπιον του οποίου ηγέρθηκε αγωγή εναντίον του από αλλοδαπό ενάγοντα.» (δέστε, επίσης, Union (ανωτέρω) σε σχέση με την αναφορά στην Kohn v Rinson & Stafford (Brod) Ltd [1947] 2 All E.R. 839).
Συναφώς, σύμφωνα με την Alahmari (ανωτέρω), «[ό]ταν τεθεί το θεμέλιο για την άσκηση της δικαιοδοσίας, με τη διαπίστωση ότι ο ενάγων (εφεσείων) έχει τη συνήθη κατοικία του στο εξωτερικό, οι παράγοντες οι οποίοι λαμβάνονται υπόψη στην άσκηση της διακριτικής εξουσίας του πρωτόδικου δικαστηρίου είναι κατεξοχή δύο, η κατοχή εκ μέρους του ενάγοντα περιουσίας, και ιδίως ακίνητης (που δε μετακινείται εύκολα), στην Κύπρο, και η ισχύς της υπόθεσής του.» Η ισχύς της υπόθεσης του ενάγοντα συγκαταλέγεται στα ευρύτερα κριτήρια για την παροχή ασφάλειας εξόδων «διότι αν έχει καλή υπόθεση, η δε υπεράσπιση φαίνεται να μην ευσταθεί, τότε θα ήταν αντίθετο με το πνεύμα της δικαιοσύνης να διαταχθεί η καταβολή ασφάλειας εξόδων επιβραβεύοντας έτσι ουσιαστικά τον εναγόμενο και καθυστερώντας την όλη διαδικασία.» (Genemp Trading Ltd (ανωτέρω), Μοναχή Μαρκέλλα κ.α. ν Αρχιμανδρίτη Σεβαστιανού Σταύρου κ.α., Πολ. Εφ. Αρ. 9/2016, ημ. 29/1/2021, ECLI:CY:AD:2021:A28).
Ακόμα κι αν ήθελε γίνει δεκτό, στη βάση των όσων αναφέρονται στην ΕΔ Κωνσταντίνου, ότι οι Εναγόμενοι έχουν καλή υπεράσπιση, η πιο σημαντική και ουσιώδης παράμετρος στην υπό κρίση περίπτωση αφορά στην οικονομική δυνατότητα της Ενάγουσας.
Η θέση στην ΕΔ Κωνσταντίνου ότι η Ενάγουσα δεν έχει οποιαδήποτε κινητή ή ακίνητη περιουσία στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου δυνάμενη να εκποιηθεί για κάλυψη τυχόν εξόδων των Εναγομένων επιβεβαιώνεται στην ΕΔ Χρίστου.
Το ζήτημα, όμως, δεν τελειώνει εδώ. Ως λέχθηκε στην Genemp Trading Ltd (ανωτέρω), «[τ]ο ζητούμενο είναι σε κάθε περίσταση κατά πόσο η παροχή ασφάλειας εξόδων είναι αντικειμενικά δικαιολογημένη έχοντας υπόψη τις όλες συνθήκες, καθώς και το πιθανό βάρος επί των ώμων του διαδίκου που θα διαταχθεί να καταβάλει αυτή την ασφάλεια.».
Στην ΕΔ Χρίστου προστίθεται στα όσα αναφέρονται πιο πάνω ότι η Ενάγουσα δεν εργάζεται, δεν έχει δικό της εισόδημα και λαμβάνει οικονομική βοήθεια από τη θυγατέρα της. Δεν παραγνωρίζω την σχετική επιχειρηματολογία του ευπαίδευτου συνηγόρου των Εναγομένων, πλην, όμως, θεωρώ ότι οι θέσεις αυτές παρέμειναν αναντίλεκτες αφού ουδόλως προβάλλεται στην ΕΔ Κωνσταντίνου οτιδήποτε περί οικονομικής ευχέρειας της Ενάγουσας, πέραν της μη ύπαρξης περιουσίας στην Κύπρο δυνάμενης να εκποιηθεί, ουδόλως ζητήθηκε η αντεξέταση της ενόρκως δηλούσας και ούτε ζητήθηκε άδεια για καταχώριση συμπληρωματικής ένορκης δήλωσης προς αντίκρουση τους.
Προκύπτει, συνεπώς, στη βάση όλων όσων έχουν τεθεί ενώπιον μου ότι η Ενάγουσα, όχι μόνο δεν έχει περιουσία στην Κύπρο δυνάμενη να εκποιηθεί, αλλά, επίσης, αντιμετωπίζει αδυναμία στην παροχή ασφάλειας εξόδων και όχι απλώς δυσχέρεια. Αναπόφευκτα, επομένως, τυχόν έκδοση διαταγής για παροχή ασφάλειας εξόδων θα συνεπαγόταν τη μη δυνατότητα από μέρους της να προωθήσει την αγωγή της.
Στην Conway v Ηλία (2002) 1 ΑΑΔ 1653 λέχθηκαν συναφώς τα ακόλουθα:
«Η απόφαση στην Continental Ins. Co of Hampshire v. O'Regan (1998) 1 Α.Α.Δ. 1087, διαγράφει το πλαίσιο άσκησης της διακριτικής εξουσίας του δικαστηρίου κάτω από τη Δ.60, θ.1, υπό το πρίσμα των συνταγματικών διατάξεων που κατοχυρώνουν το δικαίωμα πρόσβασης του ατόμου στη Δικαιοσύνη. Ως υπέδειξε το Δικαστήριο στην Continental Ins. Co of Hampshire v. O'Regan, η ασφάλεια για τα έξοδα παρέχεται υπό το πρίσμα των διατάξεων του Άρθρου 30.2 του Συντάγματος και των αντίστοιχων διατάξεων του Άρθρου 6(1) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, οι οποίες κατοχυρώνουν την πρόσβαση του ατόμου στο δικαστήριο ως θεμελιώδες δικαίωμά του. Συναρτάται, τοιουτοτρόπως, η άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του δικαστηρίου με τη δυνατότητα του ενάγοντος ή του εφεσείοντος, ως η περίπτωση, ανάλογα με την οικονομική του ευχέρεια, να παράσχει την εξαιτούμενη ασφάλεια. Εφόσον δε διαθέτει τα μέσα, το αίτημα απορρίπτεται. Ο λόγος της απόφασης αυτής συμπυκνώνεται στην πρόταση ότι δε χωρεί διαταγή για την παροχή ασφάλειας για τα έξοδα, όπου η έκδοσή της απολήγει σε στέρηση του δικαιώματος πρόσβασης στο δικαστήριο του ενάγοντος ή του εφεσείοντος….
Όπως προκύπτει από την απόφαση της Ολομέλειας στη Γιωργαλλά ν. Χ" Χριστοδούλου (2000) 1 Α.Α.Δ. 2060, όροι περιοριστικοί του δικαιώματος πρόσβασης στο δικαστήριο, ή, ακριβέστερα ρυθμιστικοί της άσκησής του, μπορεί να τεθούν, νοουμένου ότι δεν πλήττουν τον πυρήνα του δικαιώματος, ο οποίος εντοπίζεται στη λελογισμένα ανεμπόδιστη πρόσβαση στο δικαστήριο. Ο πυρήνας του δικαιώματος πρόσβασης στο δικαστήριο πλήττεται και το δικαίωμα παραβιάζεται, εφόσον ο προσφεύγων στο δικαστήριο δε διαθέτει τα μέσα για εξασφάλιση των εξόδων του αντιδίκου. Το γεγονός ότι ο προσφεύγων κατοικεί εκτός της επικράτειας, θα μπορούσε να δικαιολογήσει την επιβολή υποχρέωσης για παροχή ασφάλειας για τα έξοδα του εναγόμενου ή του εφεσίβλητου, ως η περίπτωση, εφόσον καταδεικνύεται ότι αυτός διαθέτει τα μέσα για το σκοπό αυτό.
Στην προκείμενη περίπτωση, όχι μόνο ο αιτητής - εφεσίβλητος δεν έχει αποδείξει ότι ο καθ' ου η αίτηση - εφεσείων έχει τα μέσα, αλλά αντίθετα προκύπτει, από τα στοιχεία τα οποία εκτίθενται στην ένορκη ομολογία που συνοδεύει την ένσταση, ότι αυτός στερείται των μέσων να παράσχει ασφάλεια για τα έξοδα του εφεσίβλητου. Η διαπίστωση αυτή καταρρίπτει την αίτηση.».
Τα ίδια ισχύουν και εδώ. Όχι μόνο οι Εναγόμενοι δεν απέδειξαν ότι η Ενάγουσα έχει τα μέσα, αλλά, αντίθετα, από τα όσα αναφέρονται στην ΕΔ Χρίστου, προκύπτει ότι στερείται των μέσων να παράσχει την οποιαδήποτε ασφάλεια για τυχόν έξοδα των Εναγομένων.
Οι πιο πάνω αρχές επαναλήφθηκαν σχετικά πρόσφατα στην Biblio-Globus Ltd ν Derova Ltd, Πολ. Εφ. Αρ. 390/2017, ημ. 18/9/2023, ECLI:CY:AD:2023:A284, όπου λέχθηκαν τα ακόλουθα: «Έχει επανειλημμένα τονιστεί ότι δεν εκδίδεται διαταγή για ασφάλεια εξόδων, εκεί όπου η έκδοση τέτοιας διαταγής απολήγει σε στέρηση του θεμελιώδους δικαιώματος πρόσβασης στο Δικαστήριο (Άρθρο 30.2 του Συντάγματος και Άρθρο 6(1) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, η οποία έχει κυρωθεί με τον Ν. 39/62). Και το εν λόγω δικαίωμα πλήττεται, όταν διάδικος που θα διαταχθεί να δώσει τέτοια ασφάλεια, δεν διαθέτει τα μέσα για την εξασφάλιση των εξόδων του αντιδίκου του (Conwayv. Ηλία (2002) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1653). Σε τέτοια περίπτωση η ανάγκη προστασίας του διαδίκου που ζητά τη διαταγή, υποτάσσεται στο δικαίωμα πρόσβασης στο Δικαστήριο του αντιδίκου του (Δημητρίου ν. Δημητρίου άλλως Στυλιανού (2014) 1(Α) 768).
Στην Ιωάννου κ.ά. ν. Σοφιανού (2016) 1(Β) Α.Α.Δ. 1808, ECLI:CY:AD:2016:A362, η αίτηση για ασφάλεια εξόδων απορρίφθηκε αφού, όπως χαρακτηριστικά τονίστηκε «. η έλλειψη ρευστότητας την οποία οι καθ΄ ων η αίτηση επικαλούνται και ο αιτητής δεν αμφισβητεί, είναι δυνατόν ή πιθανό, εκτιμούμε, να του στερήσει το δικαίωμα πρόσβασης στο Δικαστήριο για να προωθήσουν την έφεσή του».».
(Δέστε, επίσης, Σωκράτους (ανωτέρω), Μοναχή Μαρκέλλα (ανωτέρω), Y. Liasides Developers Ltd v Μιχαήλ κ.α., Πολ. Εφ. Αρ. 123/2012, ημ. 2/6/2017, ECLI:CY:AD:2017:A211, Χαραλαμπίδης ν Πέτρου κ.α. (2003) 1 ΑΑΔ 1698, The Continental Insurance Company of Hampshire v Sac Eugene O’Regan (1998) 1 ΑΑΔ 1087)
Στη βάση των πιο πάνω, κρίνω, λοιπόν, ότι τυχόν διαταγή για παροχή ασφάλειας εξόδων θα έπληττε τον πυρήνα του θεμελιώδους δικαιώματος της Ενάγουσας για πρόσβαση στο Δικαστήριο και, ως εκ τούτου, η διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου θα πρέπει να ασκηθεί υπέρ της απόρριψης της αίτησης.
Καθίσταται, επομένως, περιττή και αχρείαστη η εξέταση των λοιπών λόγων ένστασης.
Κατάληξη
Για όλους τους πιο πάνω λόγους, η αίτηση απορρίπτεται.
Υπό το φως των πιο πάνω και των περιστάσεων της υπόθεσης, κρίνω ορθό και δίκαιο να μην εκδοθεί, και δεν εκδίδεται, οποιαδήποτε διαταγή για έξοδα.
(Υπ.)……………………
Κ. Ηλία, Ε.Δ.
Πρωτοκολλητής
Πιστό αντίγραφο
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο