ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΑΡΝΑΚΑΣ
Ενώπιον: Λ. ΧΑΒΙΑΡΑ, Προσ. Ε.Δ.
Αρ. Υπ. 2215/2022
Μεταξύ:
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ
Κατηγορούσας Αρχής
-και-
1. ANTRI AND XANTHI NOVELTIES LIMITED
2. ΑΝΤΡΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Κατηγορούμενες
Ημερομηνία: 12.7.2024
Για την Κατηγορούσα Αρχή: κ. Προδρόμου
Για Κατηγορούμενες: κα. Κώστα
ΑΠΟΦΑΣΗ
Το Κατηγορητήριο
Οι Κατηγορούμενες, αντιμετωπίζουν κατηγορίες σε σχέση με ισχυριζόμενες παραβάσεις του Νόμου που προνοεί για την προστασία των μισθών, του περί Ρύθμισης λειτουργίας καταστημάτων και όρων απασχόλησης των υπαλλήλων και του Ποινικού Κώδικα.
Συγκεκριμένα, η Κατηγορούμενη 1 κατηγορείται για αποκοπή μισθών και 13ου μισθού χωρίς συγκατάθεση (1η, 3η και 7η κατηγορίες), για μη πληρωμή μηνιαίων μισθών (5η και 9η κατηγορίες) και για παράλειψη παρουσίασης πίνακα/καταλόγου ωραρίων εργασίας, διαλειμμάτων και ωρών ανάπαυσης καθώς και αρχείο μισθοδοσίας και αποδείξεις πληρωμών (11η και 13η κατηγορίες).
Η Κατηγορούμενη 2 κατηγορείται ότι ως διευθύντρια της Κατηγορούμενης 1 παρακίνησε την τελευταία στην διάπραξη των αδικημάτων (2η, 4η, 6η, 8η, 10η, 12η και 14η κατηγορίες).
Η Μαρτυρία
Η Κατηγορούσα Αρχή για να αποδείξει την υπόθεσης της παρουσίασε τρεις μάρτυρες. Την Μ.Ο. που κατά την επίδικη περίοδο ήταν λειτουργός στο Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας (εφεξής «το Τμήμα») (ΜΚ1), την Σ.Κ. που είναι η παραπονούμενη (ΜΚ2) και τον Μ.Λ. διοικητικό λειτουργό στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΜΚ3). Για τις Κατηγορούμενες, αφότου κλήθηκαν σε απολογία κατάθεσε η ενόρκως η Κατηγορούμενη 2 και κάλεσαν δυο μάρτυρες, τον κ. […] Γραφολόγο (ΜΥ1) και τον κ.[…] λογιστή στο επάγγελμα (ΜΥ2).
Μαρτυρία ΜΚ1
Η ΜΚ1 εργαζόταν στο Τμήμα. Κατάθεσε ως Τεκμήριο 1 έκθεση την οποία υιοθέτησε. Σύμφωνα με την ΜΚ1, η ΜΚ2 υπόβαλε παράπονο στο Τμήμα στις 6.10.2021. Η ΜΚ2 ισχυρίστηκε ότι εργαζόταν ως πωλήτρια στο κατάστημα της Κατηγορούμενης 1 από το 2005 και εξακολουθούσε να εργάζεται με μηνιαίο μισθό €873 καθαρά. Το παράπονο της αφορούσε σε αποκοπή από τους μισθούς της Αυγούστου και Σεπτεμβρίου 2021 και υπόλοιπο 13ου μισθού του 2020 ύψους €450 καθαρά. Η ΜΚ1 κατάθεσε επίσης ως Τεκμήριο 2 το έντυπο υποβολής παραπόνου και ως Τεκμήριο 3 το συμβόλαιο που προσκόμισε στο Τμήμα η ΜΚ2. Στις 6.10.2021 επικοινώνησε τηλεφωνικώς η ΜΚ2 και της ανάφερε ότι παραιτήθηκε. Στις 11.10.2021 η ΜΚ1 επικοινώνησε τηλεφωνικώς με την Κατηγορούμενη 2 και την ενημέρωσε για την υποβολή του παραπόνου της ΜΚ2. Της ζήτησε όπως προσκομιστούν στο Τμήμα αποδείξεις πληρωμών των μισθών Ιουλίου-Σεπτεμβρίου 2021, προγράμματα εργασίας για τους πιο πάνω μήνες, αποδείξεις πληρωμών 13ου μισθού για τα έτη 2020 και 2021 και την σύμβαση απασχόλησης της ΜΚ2. Την ίδια ημέρα μίλησε στο τηλέφωνο και με δικηγόρο της Κατηγορούμενης 1 και με την κόρη της Κατηγορούμενης 2 η οποία ενημερώθηκε για τα έγγραφα που ζητούσε το Τμήμα.
Στις 20.10.2021 προσκομίστηκαν στο Τμήμα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου οι αποδείξεις πληρωμής των μισθών Ιουλίου-Σεπτεμβρίου 2021 (Τεκμήριο 4). Στην συνέχεια, η ΜΚ1 αναφέρθηκε στον τρόπο που υπολόγισε, σύμφωνα με τα στοιχεία που προσκομίστηκαν από την Κατηγορούμενη 1 και την συνομιλία της με την ΜΚ2, το ποσό που αναλογεί σε κάθε εργάσιμη εβδομάδα και κατέληξε στο ότι η ΜΚ2 έπρεπε να είχε πληρωθεί για τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 2021 €873 καθαρά μείον €202 καθαρά και αντί αυτού πληρώθηκε €625 καθαρά και αυτό σημαίνει ότι υπήρξε αποκοπή €46 για κάθε μήνα. Η ΜΚ1 ανάφερε επίσης ότι οφείλεται στην ΜΚ2 ο μισθός του Οκτώβριου 2021 ύψους €136 και ανάφερε ότι το ποσό αυτό υπολογίστηκε για τις ημέρες που εργάστηκε η ΜΚ2 εντός του Οκτωβρίου 2021. Ανάφερε ακόμη, ότι οφείλονται στην ΜΚ2 €450 καθαρά ως υπόλοιπο 13ου μισθού για το 2020 ως ισχυρίστηκε η ΜΚ2 και 13ος του 2021 ύψους €666 καθαρά, ποσό το οποίο υπολόγισε βάσει των μηνών που εργάστηκε η ΜΚ2 εντός του 2021.
Ακολούθως, επικοινώνησε ξανά τηλεφωνικώς με την Κατηγορούμενη 2 στις 27.10.2021 και την ενημέρωσε ότι δεν προσκομίστηκαν τα προγράμματα εργασίας στο Τμήμα και για το ότι έπρεπε να καταβαλλόταν στην ΜΚ2 υπόλοιπο 13ου μισθού για το 2020 και αναλογία 13ου για το 2021 ως προνοείται στο Τεκμήριο 3 και η Κατηγορούμενη 2 της είπε ότι το Τεκμήριο 3 δεν ισχύει γιατί υπογράφηκε πριν 16 χρόνια και ότι αυτό που λάμβανε η ΜΚ2 ήταν φιλοδώρημα και όχι 13ος μισθός. Η ΜΚ1 της ζήτησε να προσκομίσει τα στοιχεία και την κάλεσε να παραστεί σε συνάντηση στο Τμήμα για επίλυση της διαφοράς και της δόθηκε χρόνος μέχρι τις 29.10.2021 για να το σκεφτεί. Στις 29.10.2021 και 9.11.2021 η ΜΚ1 τηλεφώνησε στην Κατηγορούμενη 2 χωρίς να απαντηθούν οι κλήσεις της. Απέστειλε και επιστολή στις 26.11.2021 η οποία επιστράφηκε ως αζήτητη (Τεκμήριο 6). Στις 17.1.2022 παρέδωσε στην Κατηγορούμενη 2 δια χειρός επιστολή με την οποία την ενημέρωνε για τα παράπονα της ΜΚ2 και της ζητούσε δια της επιστολής όπως εντός μιας εβδομάδας παραδίδονταν στο Τμήμα έγγραφα και αποδείξεις (Τεκμήριο 7).
Στην αντεξέταση της ρωτήθηκε γιατί το Τμήμα δεν ζήτησε να δει προηγούμενους μισθούς της ΜΚ2 και είπε ότι το παράπονο αφορούσε σε αποκοπή μισθών. Ζήτησαν να δουν τον μισθό της ΜΚ2 για να διαπιστωθεί κατά πόσο το παράπονο της ότι δεν πληρώθηκε ήταν σωστό. Ήταν μηνιαία αμοιβόμενο πρόσωπο και η εργοδοτική πλευρά ουδέποτε είχε αμφισβητήσει το ύψος του μισθού. Ζήτησαν προκαταρκτικά είπε, επίσης, να σταλούν στοιχεία για 3 μήνες και ακολούθως με την παράδοση του Τεκμηρίου 7 στην Κατηγορούμενη 2 ζήτησε προγράμματα εργασίας για Ιανουάριο μέχρι Οκτώβριο του 2021 και δεν προσκομίστηκαν.
Σε υποβολή ότι στο Τεκμήριο 5 υπάρχει διαφορά στις αποδοχές είναι γιατί συμφώνησαν με την ΜΚ2 να πληρώνεται με βάση εργατοώρες η ΜΚ1 είπε ότι εάν έγινε οποιαδήποτε χρήση ειδικών σχεδίων για την περίοδο που δίδονταν από το Υπουργείο την περίοδο του κορονοιού απαγορευόταν οποιαδήποτε αλλαγή στους όρους εργοδότησης, Δηλαδή το Υπουργείο κάλυπτε με βάση τα σχέδια ποσό ύψους περί το 60% και το υπόλοιπο για κάθε ώρα που εργαζόταν ο υπάλληλος καταβαλλόταν από τον εργοδότη. Στην περίπτωση της ΜΚ2 είπε, με βάση τα στοιχεία που είχε ενώπιον του το Τμήμα φαίνεται να υπάρχει διαφορά στο ύψος του μισθού της ΜΚ2 αναφερόμενη στην ανάλυση που έκανε στην κυρίως εξέταση της. Οποιαδήποτε αλλαγή επείλθε έπρεπε να γινόταν γραπτώς και να γνωστοποιείτο στον υπάλληλο.
Μαρτυρία ΜΚ2
H MK2 ανάφερε ότι δούλευε 16 χρόνια ως πωλήτρια και το πρώην αφεντικό της ήταν η Κατηγορούμενη 2. Ξεκίνησε το 2006 και έφυγε το 2020 γιατί ήταν πολύ άσχημη η συμπεριφορά της Κατηγορούμενης 2 από τον καιρό του κορονοϊού. Της ασκούσε ψυχολογική βία, έκανε χειρονομίες και πάρα πολλά άλλα πράγματα. Την ρώτησε για ποιο λόγο της αποκόπτει λεφτά και η Κατηγορούμενη 2 της απάντησε ότι θα της αποκόπτει και αν δεν της αρέσει να φύγει. Τηλεφωνούσε στο Τμήμα και ενημέρωνε και της έλεγαν να προσπαθήσει να μείνει και να μιλήσει με την Κατηγορούμενη 2 να την δηλώσει ως πλεονάζον προσωπικό. Όταν έφυγε υπόβαλε παράπονο (Τεκμήριο 2) στο Τμήμα. Της υποδείχθηκε το Τεκμήριο 2 στο οποίο αναγνώρισε την υπογραφή της και είπε ότι είχε παράπονο από την Κατηγορούμενη 2 γιατί προσπαθούσε να την κάνει να φύγει. Τους τελευταίους μήνες της απέκοπτε συνέχεια χρήματα και της ζητούσε το λόγο. Μίλησε και με τον λογιστή και εκείνος είπε στην Κατηγορούμενη 2 ότι δεν είναι σωστό αυτό που γίνεται. Είπε να αντέξει για το πλεονάζον, όταν όμως δεν άντεξε πλέον την συμπεριφορά της έφυγε και επικοινώνησε με το Τμήμα.
Ο μισθός της ήταν €880-€890 αλλά μετά γινόταν αποκοπή για ΓΕΣΥ και μετά άλλες αποκοπές. Πληρωνόταν με επιταγές και είχαν συμβόλαιο. Ανάφερε ότι σύμφωνα με το συμβόλαιο της έπρεπε να λαμβάνει 13ο μισθό και άλλα πράγματα που δεν τηρούνταν όπως να πληρώνεται διπλά τις αργίες. Τον 13ο μισθό τον λάμβανε κάθε χρόνο, πάντα Χριστούγεννα αλλά πάντα καθυστερημένα. Όταν έφυγε ζήτησε τον 13ο μισθό αλλά δεν τον πήρε όπως και κάποια άλλα χρήματα. Την περίοδο του κορονοϊού τα πιο πολλά καταστήματα έκλεισαν και της Κατηγορούμενης μαζί με ακόμη ένα μόνο άνοιγαν. Την ρωτούσε γιατί να πηγαίνει δουλειά αφού δεν είχαν και της έλεγε να έρχεται και θα πληρωθεί. Στο τέλος του μήνα ήρθε η κόρη της Κατηγορούμενης 2 και της είπε ότι της έφερε το μισθό της πετώντας της πάνω στο γραφείο €200. Η ΜΚ2 της είπε ότι δεν είναι αυτός ο μισθός της. Όταν θα έκλειναν όλα τα καταστήματα της τηλεφωνούσε συνέχεια γιατί είχε ανάγκη τα χρήματα. Ο 13ος μισθός που δεν πήρε ήταν €880.
Έπειτα αναφέρθηκε στο Τεκμήριο 3 και είπε ότι όταν ήταν στο κατάστημα, ο σύζυγος της Κατηγορούμενης 2 είπε ότι αφού πέρασε ένας χρόνος πρέπει να γίνει συμβόλαιο. Το συμπλήρωσε εκείνος και η Κατηγορούμενη 2 του είπε να υπογράψει και να τα κάνει όπως αυτός ξέρει. Της έδωσαν ένα αντίγραφο.
Στην αντεξέταση της ερωτώμενη σχετικά με το Τεκμήριο 3 η ΜΚ2 ανάφερε ότι δεν υπογράφηκε από την Κατηγορούμενη 2 αλλά από τον σύζυγο της στην παρουσία της Κατηγορούμενης 2. Επίσης αρνήθηκε ότι έκανε οποιαδήποτε συμφωνία στην περίοδο του κορονοϊού. Ισχυρίστηκε επίσης ότι ουδέποτε αποδέχθηκε την κατάσταση όμως έκανε υπομονή γιατί δεν μπορούσε να χάσει την δουλειά της και ήλπιζε ότι θα δηλωνόταν ως πλεονάζον προσωπικό. Ρωτούσε είπε για τον μισθό της και της έλεγε ότι, τόσα έπρεπε να παίρνει στην παρουσία του συζύγου της Κατηγορούμενης 2 και της είπε ότι θα βρουν λύση και τηλεφώνησαν στον ΜΥ2. Σε υποβολή ότι δεν έφυγε γιατί η Κατηγορούμενη 2 ήταν πολύ τυπική και σωστή με τις πληρωμές της, η ΜΚ2 απάντησε ότι δεν έφυγε γιατί ήταν αθώα και καλοπροέραιτη και έβλεπε την Κατηγορούμενη 2 σαν φίλη.
Μαρτυρια ΜΚ3
Ο ΜΚ3 είναι στη μονάδα εσωτερικού ελέγχου του Υπουργείου Εργασίας και μεσολαβητής μεταξύ του Υπουργείου Εργασίας και του Κέντρου Παραγωγικότητας. Φαίνεται στο αρχείο ότι, η Κατηγορούμενη 1 υπέβαλε αίτηση για τα σχέδια κατά την περίοδο του κορονοϊού (Τεκμήριο 8) και εκτύπωσε από το σύστημα των Κοινωνικών Ασφαλίσεων την μερίδα της ΜΚ2 όπου φαίνονται τα στοιχεία της και οι αιτήσεις που έγιναν από την Κατηγορούμενη 1 και περιλαμβάνονται σε αυτές το όνομα της ΜΚ2 (Τεκμήριο 9). Κατάθεσε επίσης κατάσταση αποδοχών εργοδοτουμένων (Τεκμήριο 10). Η Κατηγορούμενη 1 αιτήθηκε για 11η – 15η περίοδο, δηλαδή για Ιανουάριο του 2021, Φεβρουάριο του 2021, Απρίλιο και Μάη του 2021 και συμπεριέλαβε τρία πρόσωπα, την Α.Κ., τον Α.Κ. και την ΜΚ2. Αυτά τα τρία άτομα ήταν σε όλες τις αιτήσεις για επίδομα και εγκρίθηκαν. Για την ΜΚ2, για την περίοδο Ιανουαρίου καταβλήθηκε το ποσό των €445,47, για τον Φεβρουάριο ποσό €148,49, για τον Απρίλιο €123,74 και για τον Μάη ποσό €173,24. Οι περίοδοι για τις οποίες αιτήθηκε η Κατηγορούμενη 1 ήταν σχετικά μικρές. Για τον Ιανουάριο ήταν για τις ημέρες 10.1.2021 μέχρι 31.1.2021, για τον Φεβρουάριο από 1.2.2021 μέχρι 7.2.2021, για τον Απρίλιο 26.4.2021 μέχρι 30.4.2021 και για τον Μάη από 1.5.2021 μέχρι 9.5.2021. Έπειτα δεν έκανε άλλη αίτηση και θα έπρεπε να καταβάλει στους υπαλλήλους της τον προκαθορισμένο μισθό τους. Στο Τεκμήριο 10 φαίνεται να έχουν δηλωθεί μισθοί μέχρι τον Οκτώβριο του 2021. Τον Ιανουάριο 2021 έχει δηλωθεί για την ΜΚ2 ποσό €271, τον Φεβρουάριο €742, τον Μάρτιο €681, Απρίλιο €742, τον Μάη επίσης €742, επαναφέρει τον μισθό σε €989 τον Ιούνιο και Ιούλιο, τον Αύγουστο €789, τον Σεπτέμβριο €612 και Οκτώβριο €152. Τα εν λόγω ποσά είναι ακάθαρτα.
Μαρτυρία Κατηγορούμενης 2
Η Κατηγορούμενη 2 ανάφερε ότι, είναι η διευθύντρια της Κατηγορούμενης 1. Υιοθέτησε και κατάθεσε γραπτή δήλωση (Τεκμήριο 11) και είπε ότι η ΜΚ2 ξεκίνησε να εργάζεται στην Κατηγορούμενη 1 κατά το 2005 και παραιτήθηκε μέσα Οκτωβρίου 2021. Από την αρχή της εργοδότησης της αμειβόταν μηνιαία και το τελευταίο της εισόδημα ήταν €989 μηνιαίως. Δεν έγινε οποιαδήποτε συμφωνία μεταξύ της ΜΚ2 και της Κατηγορούμενης 1 ή με εκείνη για καταβολή 13ου μισθού. Δεν είναι η υπογραφή της στο Τεκμήριο 3.
Περί το 2021 λόγω της πανδημίας, η Κατηγορούμενη 1 υπόβαλε αίτηση για παροχή επιδομάτων από την Κυβέρνηση. Μετά την λήξη του προγράμματος τον Μάη του 2021, λόγω της μειωμένης δουλειάς, δεν μπορούσε πλέον να εργοδοτείται η ΜΚ2. Επειδή εργαζόταν για χρόνια και την γνώριζε πολύ καλά, δίσταζε να την απολύσει ξέροντας την δύσκολη οικονομική κατάσταση στην οποία βρισκόταν και γιατί θα ήταν δύσκολο λόγω της πανδημίας και της ηλικίας της να βρει άλλη εργασία στον τομέα της. Οπότε ήρθαν σε συμβιβασμό και συγκεκριμένα ότι από τον Ιούνιο 2021 να μειωθούν οι ώρες εργασίας της και να αμείβεται με βάση τις ώρες που θα εργαζόταν. Ετοιμάστηκε σχετική συμφωνία, την οποία παρουσίασε στην ΜΚ2 και της είπε ότι δεν χρειάζεται να υπογράψουν εννοώντας ότι υπήρχε εμπιστοσύνη μεταξύ τους. Επομένως δεν επέμεινε και βασίστηκε στα λόγια της ΜΚ2. Λίγες ημέρες κατά την ταξινόμηση των εγγράφων της Κατηγορούμενης 1 εντόπισε την συμφωνία (Τεκμήριο 12). Μετά που η ΜΚ2 άρχισε να εργάζεται συγκεκριμένες ώρες της είπε κάποιο πρωί ότι βρήκε την ησυχία της και της αρέσει να εργάζεται μόνο πρωί. Μέχρι τον Οκτώβριο του 2021 ουδέν ποσό της αποκόπηκε.
Στην αντέξεταση της δέχθηκε ότι μίλησε με την ΜΚ1 2-3 φορές και ότι παράλαβε από αυτήν την επιστολή Τεκμήριο 7. Δέχθηκε επίσης ότι τα έγγραφα που ζητούσε το Τμήμα με την εν λόγω επιστολή δεν στάλθηκαν στο Τμήμα. Δέχθηκε επίσης ότι της προτάθηκε να γίνει συνάντηση στο Τμήμα και ρωτήθηκε αν δεν ήθελε να πάει και είπε ότι η ΜΚ2 της είπε ότι φεύγει και δεν της άφησε περιθώριο και δεν είχε άλλο στο κατάστημα και μετά όταν τηλεφώνησε στην ΜΚ2 να έρθει να πληρωθεί τον Οκτώβριο του 2021 της είπε ότι θα τα βρουν με τους Δικαστές και της έκλεισε το τηλέφωνο. Για την ίδια δεν υπήρχε περίπτωση να έρθουν σε συμβιβασμό μετά από αυτό. Δεν συμβιβαζόταν η ΜΚ2. Για την συνάντηση στο Τμήμα είπε, μεταξύ άλλων, ότι ήταν μια περίοδος πολύ δύσκολη για το σπίτι της και δεν ήταν σε θέση να ασχοληθεί με αυτά τα πράγματα. Ερωτώμενη σχετικά για τον μισθό του Οκτώβριου 2021 η Κατηγορούμενη 2 είπε ότι δεν πληρώθηκε.
Συμφώνησε επίσης ότι η ημερομηνία που φέρει το Τεκμήριο 12 είναι Ιούλιος του 2021 και ρωτήθηκε γιατί δεν την ανάφερε στην ΜΚ1. Η Κατηγορούμενη 2 απάντησε ότι την είχε ξεχάσει εντελώς και την εντόπισε εντελώς τυχαία για να προσθέσει ότι με την ΜΚ2 δούλευαν χρόνια και έπαιρναν αποφάσεις προφορικά και για αυτό έκανε αυτό το χαρτί (Τεκμήριο 12) το οποίο δεν υπόγραψαν και ξέχασε εντελώς.
Ρωτήθηκε επίσης αν τηρούσαν προγράμματα εργασίας και είπε ότι δεν τηρούσαν. Δεν την ενημέρωσε κανένας 35 χρόνια που έχει κατάστημα ότι έπρεπε να τηρούνταν ούτε και κάποια λειτουργός μπήκε τόσα χρόνια για να την ενημερώσει. Για τους μισθούς είπε ότι δεν ήταν αυτή που καθόριζε τις Κοινωνικές Ασφαλίσεις. Εκείνη δεν γνώριζε, πάντα είναι ο λογιστής που τις πλήρωνε. Της υποδείχθηκε επίσης το Τεκμήριο 5 και ρωτήθηκε γιατί γράφει στον Ιούνιο και Ιούλιο 2021 η κατάσταση δείχνει πληρωμή ολόκληρου μισθού αν η ΜΚ2 εργαζόταν μόνο τις ώρες που δούλευε και απάντησε ότι δεν γνωρίζει. Εκείνο που γνωρίζει είναι ότι από τον Ιούνιο του 2021 συμμετείχαν στο πρόγραμμα και η ΜΚ2 πληρωνόταν με επιταγή με βάση τις ώρες που δούλευε.
Μαρτυρία ΜΥ1
Ο ΜΥ1, γραφολόγος, αναγνώρισε και κατάθεσε ως Τεκμήριο την έκθεση που ετοίμασε (Τεκμήριο 13). Για να ετοιμάσει την έκθεση του μετάβηκε στο Τμήμα και στην παρουσία λειτουργού εξέτασε την πρωτότυπη σύμβαση εργασίας, στην οποία, είπε, υπήρχαν δυο αμφισβητούμενες υπογραφές. Για σκοπούς σύγκρισης των υπογραφών στον φάκελο που είδε στο Τμήμα υπήρχαν και άλλα έγγραφα τα οποία περιγράφει στο Τεκμήριο 13. Έλαβε επίσης συνολικά 20 δείγματα γραφής της Κατηγορούμενης 2 από τα οποία κάποια είναι πρωτότυπα και κάποια σε ανύποπτο χρόνο. Ακολούθως, ο ΜΥ1, με αναφορές στο Τεκμήριο 13, εξήγησε στο Δικαστήριο πως κατάληξε στο συμπέρασμα ότι η υπογραφή στο Τεκμήριο 3.
Ρωτήθηκε στην αντεξέταση του κατά πόσον έχει καταλήξει ως προς το ποιος έχει υπογράψει εφόσον η υπογραφή δεν είναι της Κατηγορούμενης 2 και απάντησε αρνητικά γιατί το ερώτημα το οποίο κλήθηκε να απαντήσει ήταν κατά πόσο οι υπογραφές ήταν γνήσιες υπογραφές ή όχι της Κατηγορούμενης 2.
Μαρτυρία ΜΥ2
Ο ΜΥ2 είναι λογιστής και στην εταιρεία του κάνουν το λογιστικό και ελεγκτικό της Κατηγορούμενης 1. Με τους εργαζόμενους της Κατηγορούμενης 1 δεν έχουν άμεση σχέση. Παρέχουν υπηρεσίες στην Κατηγορούμενη 1, κάθε τριμηνία για σκοπούς Φ.Π.Α. και κάθε χρόνο που χρειάζεται να υποβληθούν φορολογικές δηλώσεις και ετοιμάζουν κάθε τι απαραίτητο για να είναι νομότυπη η Κατηγορούμενη 1 και να λειτουργεί σωστά. Υποβάλλουν επίσης, καταστάσεις αποδοχών των εργαζομένων σε μηνιαία βάση στην Υπηρεσία των Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Δεν γνωρίζει την ΜΚ2 σε προσωπικό επίπεδο, αλλά την γνωρίζει μέσα από τις δηλώσεις της. Στην αντεξέταση του είπε ότι μίλησε 2-3 φορές μαζί της στο τηλέφωνο διότι τον ρωτούσε για ζητήματα του μισθούς της. Ρωτούσε πως καταλήγουν στον τελικό της μισθό και για τις αποκοπές του ΓΕΣΥ.
Η αμοιβή της ΜΚ2 ήταν σε μηνιαία βάση και κατά την περίοδο του κορονοϊού άλλαξε όπως οι πλείστες εταιρείες στην Κύπρο. Εξ όσων γνωρίζει και είχε συζητήσει με την Κατηγορούμενη 2, η ΜΚ2 έγινε ωρομίσθια ανάλογα των ωρών που εργαζόταν από ένα σημείο και μετά και αυτό πρέπει να έγινε τον Μάη του 2021. Απ’ ότι θυμάται ο εν λόγω μάρτυρας, η Κατηγορούμενη 2 του είπε ότι θα έκαναν μια συμφωνία με την ΜΚ2 αλλά τέτοια συμφωνία δεν ήρθε ποτέ κοντά του όπως καμία άλλη συμφωνία με άλλο εργαζόμενο. Αρχικά ο μισθός της ΜΚ2 ήταν €889 συν το ταμείο αδειών. Μετά που άλλαξε το καθεστώς πληρωμής της δεν μπορεί να γνωρίζει πως αμειβόταν γιατί δεν κρατούσαν αρχείο των ωρών. Ενημερωνόταν μηνιαίως από την Κατηγορούμενη 2 για τον μεικτό μισθό του υπαλλήλου και με βάση αυτόν τον μεικτό μισθό ενημέρωνε ακολούθως τις Κοινωνικές Ασφαλίσεις. Στην αντεξέταση του ανάφερε ότι δεν γνωρίζει κατά πόσο η ΜΚ2 λάμβανε μηνιαία κατάσταση αποδοχών (pay slip). Δήλωναν ότι τους ανάφερε η Κατηγορούμενη 2 και δεν έχει κάτι γραπτό το οποίο να δείχνει πόσες ώρες εργαζόταν η ΜΚ2.
Ο ΜΥ2 ανάφερε επίσης ότι δεν λάμβανε 13ο μισθό η ΜΚ2 γιατί αν λάμβανε θα έπρεπε να δηλωνόταν στις Κοινωνικές Ασφαλίσεις και δεν βλέπει να είχε, συνεπώς δεν λάμβανε. Στην αντεξέταση του είπε πως δεν γνωρίζει εάν λάμβανε φιλοδώρημα ετησίως η ΜΚ2.
Αξιολόγηση
Παρακολούθησα με προσοχή τους μάρτυρες. Ολόκληρη η μαρτυρία τους έχει καταγραφεί στα πρακτικά και έχει αποτιμηθεί στο σύνολο της. Κατά την αξιολόγηση της μαρτυρίας τους, έχοντας εξετάσει και το περιεχόμενο των εγγράφων που κατατέθηκαν ως Τεκμήρια, έλαβα υπόψη την εικόνα τους στο Δικαστήριο αλλά εξέτασα επίσης την μαρτυρία τους και υπό το φως της ανθρώπινης πείρας και συμπεριφοράς, στοιχείο αποφασιστικής σημασίας για να καταλήξει το Δικαστήριο ως προς την αξιοπιστία τους (βλ. Ζαβρού ν. Χαραλάμπους (1996) 1 Α.Α.Δ 447, Χριστοφή ν Ζαχαριάδη (2002) 1 Α.Α.Δ 401, Παπαδοπούλου v Αστυνομίας (2007) 2 Α.Α.Δ 173, Κυπριανού ν Αστυνομίας (2008) 2 Α.Α.Δ 816). Μικρές αντιφάσεις σε ασήμαντες λεπτομέρειες ή ελαχίστου σημασίας ανακρίβειες δεν καταστρέφουν την όλη αξιοπιστία του μάρτυρα, την οποία το Δικαστήριο δεν εξετάζει αποσπασματικά (βλ. Κουδουνάρης ν Αστυνομίας (1991) 2 Α.Α.Δ 320).
Με βάση τα πιο πάνω προχωρώ να καταγράψω όσα αποκόμισα από την ενώπιον μου μαρτυρία.
ΜΚ1
Η ΜΚ1 άφησε θετική εντύπωση στο Δικαστήριο. Κατάθεσε με σαφήνεια και λεπτομερώς σε σχέση με τις ενέργειες στις οποίες προέβη ως επιθεωρήτρια και λειτουργός που χειρίστηκε την υπό εξέταση περίπτωση. Έδιδε άμεσα απαντήσεις χωρίς υπεκφυγές και δεν κλονίστηκε στην αντεξέταση. Δεν έχω αμφιβολία ότι η εν λόγω μάρτυρας ήταν μάρτυρας της αλήθειας και αποδέχομαι την μαρτυρία της στο σύνολο της.
ΜΚ2
Η ΜΚ2 ήταν συναισθηματικά φορτισμένη, αμήχανη, πλατείαζε αχρείαστα σε πολλές περιπτώσεις κατά την αντεξέταση της και επιχείρησε να παρουσιάσει την Κατηγορούμενη 2 ως ένα καταπιεστικό και αδίστακτο εργοδότη. Παρά τις διάφορες υπερβολές της ΜΚ2, τις οποίες αποδίδω στο αίσθημα αδικίας που την διακατέχει, η ύπαρξη προβλήματος στην εργοδότηση της ήταν φανερή. Δεν μου διαφεύγει ότι η ΜΚ2 δεν αναγνώρισε την υπογραφή της στο έντυπο υποβολής παραπόνου (Τεκμήριο 2), αυτό όμως δεν σημαίνει ότι απορρίπτεται η μαρτυρία της σε σχέση με το ίδιο το παράπονο. Ήταν προφανές το γεγονός ότι η ΜΚ2 υπέβαλε παράπονο, διαφορετικά δεν θα μπορούσε να είχε χειριστεί το ζήτημα η ΜΚ1, ούτε οι Κατηγορούμενες θα γνώριζαν για αυτό. Σε κάθε περίπτωση έχω την γνώμη ότι, το έντυπο υποβολής παραπόνου είναι απλά το μέσο με το οποίο πληροφορείται το Τμήμα σχετικά τις πρώτες απαραίτητες πληροφορίες για να αρχίσει να διερευνά μια καταγγελία.
Αποδέχομαι την θέση της ΜΚ2 ότι υπογράφηκε συμβόλαιο μεταξύ εκείνης και της Κατηγορούμενης 1 (Τεκμήριο 3). Το γεγονός ότι η ΜΚ2 είπε την αλήθεια περί τούτου διαφαίνεται από το γεγονός ότι παραδέχθηκε ευθέως ότι για την Κατηγορούμενη 1 υπόγραψε ο σύζυγος της Κατηγορούμενης 2. Η ύπαρξη του εν λόγω συμβολαίου επιβεβαιώνεται και από την μαρτυρία της ΜΚ1 της οποίας είπε τηλεφωνικώς η Κατηγορούμενη 2 στις 27.10.2021 ότι το πιο πάνω αναφερόμενο συμβόλαιο δεν ισχύει γιατί υπογράφηκε 16 χρόνια πριν.
Γίνεται αποδεκτός και ο ισχυρισμός της ΜΚ2 ότι δεν πληρώθηκε τον μισθό του Οκτώβριου 2021 καθότι δεν αμφισβητήθηκε από την υπεράσπιση. Αντίθετα, το επιβεβαίωσε η Κατηγορούμενη 2 στην μαρτυρία της. Γίνεται επίσης αποδεκτός ο ισχυρισμός της ότι δεν πληρώθηκε ολόκληρο τον μισθό Αυγούστου 2021 και Σεπτεμβρίου 2021 καθότι η υπεράσπιση δεν αμφισβήτησε το ύψος του συμφωνημένου μισθού αλλά εκείνο που υπόβαλε η υπεράσπιση ήταν ότι συμφώνησε να πληρώνεται ανάλογα με τις ώρες που εργαζόταν. Γίνεται επίσης αποδεκτός ο ισχυρισμός της ΜΚ2 ότι κάθε περίοδο εορτών κάθε επόμενου έτους για όσα έτη εργάστηκε στην Κατηγορούμενη 1 λάμβανε ποσό ίσο με το μισθό της. Κάτι τέτοιο δεν αμφισβητήθηκε από πλευράς υπεράσπισης. Εκείνο το οποίο αμφισβητεί είναι ότι το εν λόγω ποσό συνιστά 13ο μισθό.
Σε ό,τι αφορά τους ισχυρισμούς της ΜΚ2 για την συμπεριφορά της Κατηγορούμενης 2, για το γεγονός ότι δεν της επέτρεπε να απουσιάζει ή να πάρει άδεια όταν είχε δύσκολες οικογενειακές στιγμές ή ότι δεν αποδεχόταν η Κατηγορούμενη 2 να δηλωθεί η ΜΚ2 ως πλεονάζον προσωπικό χαρακτηρίζονταν από υπερβολές, γενικότητα και αοριστία ως εκ τούτου δεν γίνονται αποδεκτοί, χωρίς να αποκλείεται ο μεταξύ τους διαπληκτισμός σε κάποιες περιστάσεις.
Η μεταξύ τους σχέση και η μετέπειτα εξέλιξη της καθιστά κατά την κρίση μου, ειλικρινή τη στάση της ΜΚ2 ως προς το γεγονός ότι δεν προέβη σε καταγγελία νωρίτερα και το γεγονός γιατί δεν έφυγε από την δούλεψη της Κατηγορούμενης 1 όταν άρχισε να έχει παράπονα.
ΜΚ3
Ο ΜΚ3 επίσης άφησε θετική εντύπωση στο Δικαστήριο. Η μαρτυρία του δεν αμφισβητήθηκε στην ουσία της από την υπεράσπιση. Η ειλικρίνεια του ΜΚ3 διαφάνηκε και από το γεγονός ότι ερωτώμενος εάν υπήρχε συμφωνία να εργάζεται συγκεκριμένες ώρες η ΜΚ2 και την δέχθηκε, απάντησε ότι θεωρεί πως τότε γίνεται να πληρώνεται σύμφωνα με τις ώρες που εργαζόταν. Αποδέχομαι την μαρτυρία του στο σύνολο της ως αξιόπιστη.
Κατηγορούμενη 2
Η εικόνα της Κατηγορούμενης 2 δεν ήταν θετική. Ήταν εμφανώς ενοχλημένη από την υποβολή παραπόνου από πλευράς ΜΚ2 και κατά την μαρτυρία της αισθανόταν συνεχώς την ανάγκη να δικαιολογείται. Δεν γίνεται αποδεκτός ο ισχυρισμός της για την ύπαρξη συμφωνίας (Τεκμήριο 12). Ένα τόσης ουσιαστικής σημασίας για την υπεράσπιση έγγραφο θα έπρεπε να είχε υποδειχθεί στους μάρτυρες κατηγορίας. Δεν γίνεται αποδεκτό επίσης διότι στις επικοινωνίες που είχε η ΜΚ1 με την Κατηγορούμενη 2, η τελευταία ουδέποτε αναφέρθηκε στην ύπαρξη αυτού του εγγράφου ενώ η ημερομηνία που φέρει ήταν Ιουλίου 2021 άρα σε σύντομο από την καταγγελία χρόνο και λογικά έπρεπε να ήταν σε θέση να το παρουσιάσει κατά την αντεξέταση των μαρτύρων κατηγορίας. Δεν είναι επίσης κατά την κρίση μου λογικό να είχε ξεχάσει την ύπαρξη του η Κατηγορούμενη 2, εφόσον ολόκληρη η υπεράσπιση των Κατηγορούμενων ήταν βασισμένη στο γεγονός ότι η ΜΚ2 πληρωνόταν σύμφωνα με τις ώρες που εργαζόταν και συμφώνησε προς τούτο.
Υπενθυμίζω ότι για λόγους που η ίδια ανάφερε, δεν πήγε σε συνάντηση στο Τμήμα που πρότεινε η ΜΚ1 να γίνει και θα μπορούσε τότε να προβάλει τους ισχυρισμούς αυτούς. Η Κατηγορούμενη 2, ανάφερε επίσης στην δήλωση της (Τεκμήριο 11) ότι εντόπισε το Τεκμήριο 12 λίγες ημέρες πριν (δώσει μαρτυρία). Η εκ των υστέρων υποβολή τέτοιων θέσεων ενώπιον του Δικαστηρίου, δηλαδή ότι είχε καταρτιστεί και υπογραφή από τότε το ουσιαστικότερο για την υπεράσπιση έγγραφο σε μια υπόθεση που άρχισε να διερευνάται από τον Οκτώβριο του 2021, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή και η μη εξ’ υπαρχής προώθηση τέτοιων ουσιωδών ισχυρισμών πλήττει ανεπανόρθωτα την αξιοπιστία και την γενικότερη εκδοχή της υπεράσπισης. Σημειώνω στο σημείο αυτό ότι υποβλήθηκε στις ΜΚ1 και ΜΚ2 ότι έγινε συμφωνία κατά την περίοδο κορονοϊού αλλά ουδέποτε τους υποδείχθηκε το Τεκμήριο 12 για να τοποθετηθούν ούτε υποβλήθηκε ότι συμφώνησε γραπτώς η ΜΚ2.
Επιπρόσθετα, δημιουργεί αμφιβολίες ως προς την γνησιότητα του ο ισχυρισμός της Κατηγορούμενης 2 και για το λόγο ότι, εάν γίνει πιστευτή η Κατηγορούμενη 2 ότι συμφωνούσαν με την ΜΚ2 προφορικά καθώς προχωρούσε η σχέση τους και υπήρχε εμπιστοσύνη, δεν θα υπήρχε ανάγκη για κατάρτιση συμφωνίας (Τεκμήριο 12). Για ό,τι έχει σημασία ο ισχυρισμός της Κατηγορούμενης 2 ότι καταρτίστηκε το Τεκμήριο 12 μετά τον Μάη του 2021 που ήταν η τελευταία περίοδος που συμμετείχε η Κατηγορούμενη 1 στα σχέδια της Κυβέρνησης έρχεται σε σύγκρουση με το γεγονός ότι για τους επόμενους μήνες (Ιούνιο και Ιούλιο 2021) ο μισθός που δηλώθηκε στις Κοινωνικές Ασφαλίσεις για την ΜΚ2 ήταν ο κανονικός μισθός που λάμβανε γεγονός το οποίο δεικνύει ότι δούλευε κανονικά και όχι μειωμένα.
Παρόλο που δεν υπόγραψε η ίδια τη συμφωνία Τεκμήριο 3, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός ο ισχυρισμός της ότι ουδέποτε συμφώνησαν για πληρωμή 13ου μισθού γιατί η πρώτη αντίδραση της Κατηγορούμενης 2 στην ΜΚ1, δεν ήταν η άρνηση της ύπαρξης του Τεκμήριου 3 αλλά ότι αυτό πλέον δεν ισχύει, γεγονός το οποίο κατά την κρίση μου υποδεικνύει και το γεγονός ότι γνώριζε για την ύπαρξη του η Κατηγορούμενη 2. Δεν γίνεται επίσης αποδεκτός ο ισχυρισμός της ότι δεν πληρωνόταν 13ο μισθό η ΜΚ2 και για το λόγο ότι η πλευρά της υπεράσπισης ουδέποτε αμφισβήτησε ότι η ΜΚ2 κάθε περίοδο εορτών για όσα έτη δούλεψε εκεί λάμβανε ποσό ίσο με μισθό, το οποίο η ΜΚ2 λάμβανε σταθερά και μόνιμα ως διαφάνηκε από την ενώπιον μου μαρτυρία.
Από την μαρτυρία της Κατηγορούμενης 2 αποδέχομαι το γεγονός ότι δεν καταβλήθηκε στην ΜΚ2 ο μισθός Οκτωβρίου 2021 καθώς επίσης και το ότι δεν προσκομίστηκαν στο Τμήμα τα έγγραφα που ζητήθηκαν. Παραθέτω σχετικά το απόσπασμα από τα πρακτικά του Δικαστηρίου:
«Ε. Άρα συμφωνήσαμε ότι ο μισθός του Οκτώβρη είναι απλήρωτος και τα έγγραφα που σας ζητήθηκαν δεν τα πήρατε;
Α. Μάλιστα
.....
Ε. Κυρία Αντωνίου, βεβαίως είναι δικαίωμα σας να απαντάτε όπως νομίζετε, αλλά εγώ σας ρώτησα εάν τηρούσατε προγράμματα εργασίας και είπατε κάποια άλλα πράγματα.
Α. Εννοείτε αναγραφόμενα;
Ε. Ναι.
Α. Δεν τηρούσα γιατί η πραγματικότητα, είναι η αλήθεια τούτη, εγώ δεν ήξερα ούτε με ενημέρωσε κάποιος....»
Αποδέχομαι επίσης από την μαρτυρία της ότι το Τεκμήριο 3 δεν υπογράφηκε από την ίδια, κάτι το οποίο επιβεβαίωσε και η ΜΚ2.
ΜΥ1
Ο ΜΥ1 αποδέχομαι ότι είναι εμπειρογνώμονας. Τα προσόντα, η εμπειρία του και η εμπειρογνωμοσύνη του δεν αφμισβητήθηκαν από την κατηγορούσα αρχή. Το καθήκον ενός εμπειρογνώμονα, είναι να εφοδιάσει το Δικαστήριο με τις απαραίτητες επιστημονικές πληροφορίες σε εξειδικευμένα επίδικα θέματα για να δυνηθεί το Δικαστήριο να εξακριβώσει, αφού αξιολογήσει, την ακρίβεια των συμπερασμάτων του εμπειρογνώμονα (βλ. Καουρής ν Δημητρίου (2008) 1Β Α.Α.Δ. 746, Cybargo v Kovascik (2001) 1 Α.Α.Δ. 2013, Σπύρου ν. Χατζηχαραλάμπους (1989) 1(Ε) Α.Α.Δ. 298.
Η μαρτυρία εμπειρογνώμονα δεν υποκαθιστά την κρίση του Δικαστηρίου. Το Δικαστήριο θα πρέπει να καταλήξει σε δικά του ευρήματα (βλ. Νεάρχου ν Στεφανίδη (2003) 1 Α.Α.Δ. 351, Κοινοτικό Συμβούλιο Ομόδους ν Κονναρή (2011) 1 Α.Α.Δ. 2298).
Η εμπειρογνωμοσύνη δεν βασίζεται μόνο στα ακαδημαϊκά προσόντα, αλλά και στην πραγματική εμπειρία που αποκτάται πάνω σε αυτά (βλ. Σιακόλα ν Αστυνομίας (2013) 2 Α.Α.Δ. 110).
Ο εμπειρογνώμονας δύναται να εκφέρει γνώμη, όμως η εξακρίβωση των γεγονότων, η αξιολόγηση της μαρτυρίας και η ετυμηγορία αθώωσης ή ενοχής είναι αποκλειστικό έργο του Δικαστηρίου.
Στην περίπτωση που εξετάζεται, η μαρτυρία του ΜΥ1 δεν προσέφερε οτιδήποτε ουσιαστικό στην υπόθεση εφόσον, η ίδια η ΜΚ2 όχι μόνο δέχθηκε ότι στο Τεκμήριο 3 δεν είναι η υπογραφή της Κατηγορούμενης 2 πρόσθεσε μάλιστα ότι η υπογραφή είναι του συζύγου της Κατηγορούμενης 2. Κατά συνέπεια, το εύρημα του ΜΥ1 ότι δεν πρόκειται για την υπογραφή της Κατηγορούμενης 2 δεν τέλεσε υπό αμφισβήτηση. Δέχομαι την θέση του ότι δεν μπορεί να πει ποιος το υπόγραψε όμως καθότι δεν ήταν κάτι τέτοιο στις εντολές του.
ΜΥ2
Ο ΜΥ2 δεν θεωρώ ότι προσήλθε στο Δικαστήριο με σκοπό να βοηθήσει τις Κατηγορούμενες παρά να καταθέσει την αλήθεια. Η διάθεση του μάρτυρα να πει την αλήθεια διαφάνηκε και από το γεγονός ότι απάντησε ευθέως ότι συζήτησε με την ΜΚ2 κάποιες φορές στο τηλέφωνο για ζητήματα του μισθού της αλλά και από το γεγονός ότι δεν επιχείρησε σε καμία στιγμή της μαρτυρίας του να καλύψει κατά οποιοδήποτε τρόπο τις Κατηγορούμενες.
Ο μάρτυρας κρίνεται ειλικρινής όμως δεν έχει προσθέσει οτιδήποτε στην υπόθεση της υπεράσπισης, εφόσον οι γνώσεις του ΜΥ2 σε ό,τι αφορά την υπό εξέταση υπόθεση περιορίζονται στο τι του μετέφερε κατά καιρούς η Κατηγορούμενη 2. Η αναφορά του ότι δεν υπήρχε 13ος μισθός επειδή αν υπήρχε θα έπρεπε να δηλωνόταν δεν εξυπηρετεί σε κάτι εφόσον εναπόκειται στο Δικαστήριο να αποφασίσει στην τελική κατά πόσο η ΜΚ2 λάμβανε 13ο μισθό ή φιλοδώρημα και ποια η σημασία του.
Ευρήματα
Αναφέρω προτού προχωρήσω με την καταγραφή των ευρημάτων μου ότι τα πιο κάτω, αποτέλεσαν παραδεκτά γεγονότα τα οποία καθίστανται και ευρήματα του Δικαστηρίου:
Η ΜΚ2 ήταν εργοδοτούμενη της Κατηγορούμενης 1.
Η Κατηγορούμενη 1 είναι εταιρεία εγγεγραμμένη στο μητρώο του Εφόρου Εταιρειών.
Η Κατηγορούμενη 2 κατά τον ουσιώδη ως προς τα γεγονότα χρόνο είναι η διευθύντρια της Κατηγορούμενης 1.
Τα πιο κάτω, αποτέλεσαν μη αμφισβητούμενα γεγονότα και καθίστανται επίσης ευρήματα του Δικαστηρίου:
Η ΜΚ2 εργάστηκε στην Κατηγορούμενη 1 μέχρι τον Οκτώβριο του 2021.
Η Κατηγορούμενη 1 την περίοδο του κορονοϊού εντάχθηκε στα σχέδια επιχορήγησης της Κυβέρνησης μέχρι τον Μάιο του 2021.
Το Δικαστήριο στην βάση της πιο πάνω αξιολόγησης προβαίνει και στα ακόλουθα ευρήματα:
Η ΜΚ2 είχε συμφωνήσει με την Κατηγορούμενη 1 εγγράφως για τους όρους απασχόλησης της (Τεκμήριο 3) και λάμβανε 13ο μισθό. Η εν λόγω συμφωνία φέρει την υπογραφή του συζύγου της Κατηγορούμενης 2 για την Κατηγορούμενη 1.
Η Κατηγορούμενη 1 μετά τον Μάη του 2021 δεν αιτήθηκε να ενταχθεί σε οποιοδήποτε άλλο πλάνο της Κυβέρνησης και θα έπρεπε να επιστρέψει στην καταβολή των μισθών ως είχαν πριν την ένταξη της στο πλάνο της Κυβέρνησης.
Η ΜΚ2 πληρώθηκε μειωμένο μισθό τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 2021.
Η ΜΚ2 δεν πληρώθηκε τον μισθό Οκτωβρίου 2021.
Η Κατηγορούμενη 1 από τις 17.1.2022 μέχρι σήμερα δεν παράδωσε στο Τμήμα τα έγγραφα που ζητήθηκαν από την ΜΚ1.
Η Κατηγορούμενη 2 παράλαβε προσωπικά την επιστολή Τεκμήριο 7, με την οποία ζητούσε έγγραφα από την Κατηγορούμενη 1 το Τμήμα.
Νομική Πτυχή
Με την άρνηση των Κατηγοριών η Κατηγορούσα Αρχή έχει υποχρέωση να αποδείξει κάθε συστατικό στοιχείο των αδικημάτων, με αποδεκτή μαρτυρία, και δεν επιτρέπονται υποθέσεις ως προς την ύπαρξη γεγονότων, όσο εύλογες και εάν είναι (βλ. Γενικός Εισαγγελέας ν Σπύρος Σπύρου (2002) 2 ΑΑΔ 71, Λοϊζου ν Αστυνομίας (1989) 2 Α.Α.Δ. 363 και Σωτηριάδης ν Αστυνομίας (1991) 2 Α.Α.Δ. 482).
Ο κατηγορούμενος δεν υποχρεούται να αποδείξει ότι οι ισχυρισμοί του είναι αληθινοί ή βάσιμοι αλλά αρκεί η δημιουργία λογικής αμφιβολίας. Διαφορετική προσέγγιση θα παραβίαζε το τεκμήριο της αθωότητας το οποίο κατοχυρώνεται από το Άρθρο 12(4) του Συντάγματος (Ιακώβου ν. Δημοκρατίας (1991) 2 Α.Α.Δ. 211, σελίδα 218).
Υπάρχουν όμως εξαιρέσεις όπου το βάρος απόδειξης δύναται να μετατοπιστεί. Ως καταγράφεται στην σελ. 179 στου συγγράμματος Το Δίκαιο της Απόδειξης των Τάκη Ηλιάδη και Νικόλα Σάντη:
«Έτσι, όταν συγκεκριμένη νομοθετική διάταξη δημιουργεί ποινικό αδίκημα που όμως δεν συνιστά αδίκημα εάν η πράξη εκτελείται από πρόσωπο που κατέχει τα προσόντα ή την άδεια συγκεκριμένης αρχής, τότε ο κατηγορούμενος έχει το βάρος να αποδείξει ότι κατέχει τα προσόντα ή τη σχετική άδεια και τούτο γιατί οι λεπτομέρειες βρίσκονται μόνο στην προσωπική γνώση ή κατοχή του και είναι δύσκολο (αν όχι αδύνατο) για την Κατηγορούσα Αρχή να τις αντικρούσει. Σε τέτοια περίπτωση, ο κατηγορούμενος μπορεί να αποσείσει το σχετικό βάρος στο ισοζύγιο των πιθανοτήτων (R v Carr-Braint (1943)2 All ER 156)»
Τα υπό εξέταση αδικήματα, είναι αδικήματα αυστηρής ευθύνης και δεν απαιτείται η συνδρομή της υποκειμενικής υπόστασης (βλ. Peppis Company Ltd κ.α. ν. Επαρχιακού Λειτουργού Εργασίας (1999) 2 Α.Α.Δ. 272, MAGAR TERΕZIAN v. Γιάννου Θεόδωρου Ποιν. Εφ. 198/2015 ημερομηνίας 2.12.2016).
Στρέφομαι πρώτα στις κατηγορίες που αντιμετωπίζει η 1η Κατηγορούμενη. Δεν αμφισβητήθηκε από πλευράς υπεράσπισης η πληρωμή χαμηλότερου μισθού. Εκείνο που προβλήθηκε ήταν ότι συμφώνησε η ΜΚ2 προς τούτο και από την αντεξέταση της ηγέρθηκε ζήτημα γιατί δεν αντέδρασε με καταγγελία νωρίτερα η ΜΚ2.
Στην υπόθεση Κυπριακές Αερογραμμές ν Αντωνίου, Πολιτική Έφεση 101/2013, ημερομηνίας 16.7.2019, τονίστηκαν τα πιο κάτω:
«Το δικαίωμα του εργοδοτούμενου δεν παραμένει ανοικτό επ΄ αόριστο και τυχόν υπέρμετρη, υπό τις συνθήκες, καθυστέρηση εγκατάλειψης της εργασίας του μπορεί να θεωρηθεί και να εκληφθεί ως επιβεβαίωση της σύμβασης εργασίας, όπως αυτή τροποποιήθηκε ως αποτέλεσμα της συμπεριφοράς του εργοδότη και ότι παραιτήθηκε από το δικαίωμά του προς τερματισμό και αξίωση αποζημιώσεων. Η συνεχιζόμενη προσφορά εργασίας από εργοδοτούμενο είναι δυνατόν, συνυπολογιζομένων όλων των σχετικών παραγόντων - μεταξύ των οποίων το διάστημα εργοδότησης και την απουσία οποιασδήποτε αμφισβήτησης - να κριθεί ως εγκατάλειψη της δυνατότητας επίκλησης των δικαιωμάτων του, μεταξύ των οποίων της καταγγελίας της σύμβασης. Προβάλλει, λοιπόν, ως πάγια αρχή ότι η αποδοχή τροποποίησης σύμβασης εργασίας από εργοδοτούμενο μπορεί να γίνει είτε ρητώς είτε σιωπηρώς. Οπου ο εργοδοτούμενος συνεχίσει να εργάζεται επί μακρό χρονικό διάστημα παρά τη διαφοροποίηση των όρων εργασίας του από τον εργοδότη, ανεπιφύλακτα και χωρίς να διαμαρτυρηθεί ως προς τις συγκεκριμένες ενέργειες του εργοδότη και τη βλαπτική μεταβολή των όρων της εργασιακής του σύμβασης, τεκμαίρεται ότι σιωπηρώς προκύπτει η βούλησή του για αποδοχή της τροποποιητικής σύμβασης. Στην περίπτωση αυτή η μεταβολή των όρων εργασίας παύει να είναι μονομερής, ακριβώς λόγω της, έστω και σιωπηρής, αποδοχής τους από τον εργοδοτούμενο. Εντέλει, κρίσιμος παράγοντας ως προς το τι συνιστά σημαντικό χρονικό διάστημα είναι τα ίδια τα γεγονότα που περιβάλλουν την κάθε περίπτωση. Ως εκ τούτου, η περίοδος που μεσολαβεί μεταξύ της εκδήλωσης της συμπεριφοράς από τον εργοδότη που δίδει το δικαίωμα παραίτησης στον εργοδοτούμενο και της χρονικής στιγμής της παραίτησης από αυτόν, δεν θα πρέπει να αντικρίζεται αποσπασματικά και από την άποψη της χρονικής και μόνο διάρκειας, αλλά υπό το φως των όλων περιστάσεων της υπόθεσης.»
Σημειώνω ότι η πιο πάνω υπόθεση αφορούσε σε περίπτωση εξαναγκασμού υπαλλήλων σε παραίτηση. Θεωρώ όμως ότι η φιλοσοφία σχετικά με την αποδοχή ή μη της μεταβολής στους όρους εργασίας παραμένει η ίδια και δύναται να εφαρμοστεί και στην υπό εξέταση περίπτωση.
Στο άρθρο 10(1) του Νόμου 35(Ι)/2007 ανωτέρω αναφέρεται ότι:
«Τηρουμένων των διατάξεων των εδαφίων (2), (3) και (4) του παρόντος άρθρου, δεν επιτρέπονται αποκοπές ποσών από το μισθό, παρά μόνο:
(α) αποκοπές που προνοεί νόμος ή κανονισμός·
(β) αποκοπές σύμφωνα με κανονισμούς ταμείων σύνταξης, ταμείων προνοίας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης·
(γ) αποκοπές δυνάμει δικαστικής απόφασης˙
(δ) αποκοπές για αποζημίωση λόγω ζημιάς που υπέστη η επιχείρηση και που προκλήθηκε σκόπιμα ή ένεκα βαριάς αμέλειας του εργοδοτούμενου· και
(ε) αποκοπές που προβλέπει συλλογική σύμβαση ή γενική συμφωνία μεταξύ εργοδοτικών οργανώσεων και εκπροσώπων των εργαζομένων, για εργαζόμενους για τους οποίους αυτές εφαρμόζονται·
(στ) άλλες αποκοπές, μετά από γραπτή και ενυπόγραφη συγκατάθεση του εργοδοτούμενου.»
Εναπόκειται στην κατηγορούσα αρχή να αποδείξει ότι υπήρξε αποκοπή από τον μισθό και ακολούθως το βάρος απόδειξης ότι η αποκοπή εμπίπτει στις εξαιρέσεις του πιο πάνω άρθρου, μετατίθεται στους ώμους της υπεράσπισης, στο ισοζύγιο των πιθανοτήτων.
Στην υπό εξέταση περίπτωση, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό ότι έχει συγκατανεύσει η ΜΚ2 στην πληρωμή χαμηλότερου μισθού. Ως διαφάνηκε, διαμαρτυρήθηκε και της είχαν πει από το Τμήμα να προσπαθήσει να μιλήσει με την εργοδοτική πλευρά για να δηλωθεί ως πλεονάζον προσωπικό. Πέραν τούτου, το γεγονός ότι ρωτούσε η ΜΚ2 για τα χρήματα που λάμβανε επιβεβαιώθηκε και από την μαρτυρία του ΜΥ2 ο οποίος είπε ότι μίλησε τηλεφωνικώς με την ΜΚ2 για τον μισθό της. Είναι γεγονός ότι η ΜΚ2 εργαζόταν επί 16 συναπτά έτη στην Κατηγορούμενη 1 και ανάπτυξε σχέσεις με την Κατηγορούμενη 2, κάτι το οποίο δυσκόλευε ακόμη περισσότερο, σε συνδυασμό με τις άσχημες οικονομικές της περιστάσεις και τις συνθήκες πανδημίας, να παραιτείτο νωρίτερα. Εν όψει του ότι δεν έγινε αποδεκτή η θέση της υπεράσπισης ότι συγκατάνευσε εγγράφως η ΜΚ2 να πληρώνεται διαφορετικά απ’ ότι πληρωνόταν, καταλήγω στο ότι υπήρξε αποκοπή στους μισθούς της Αυγούστου και Σεπτεμβρίου του 2021. Η αποκοπή αντιστοιχεί και στην μείωση που φαίνεται να δηλώθηκε στις Κοινωνικές Ασφαλίσεις (Τεκμήριο 10).
Συνεπώς οι κατηγορίες 1 και 3 έχουν αποδειχθεί.
Παρεμβάλλω στο σημείο αυτό ότι, η αμφισβήτηση της υπογραφής του Τεκμηρίου 3 από πλευράς Κατηγορούμενης 2, δεν απαλλάσσει την Κατηγορούμενη 1 από την εν λόγω συμφωνία. Πέραν του ότι δεν έγινε αποδεκτός ο ισχυρισμός ότι αυτή δεν ισχύει, εξ όσων διαφάνηκε από την ενώπιον μου μαρτυρία και οι δυο πλευρές είχαν υπαχθεί στους όρους της συμφωνίας Τεκμήριο 3 και είναι στην βάση αυτής που λειτουργούσαν.
Σε σχέση με την μη καταβολή μισθού σύμφωνα με το άρθρο 9 του Νόμου, αυτή πρέπει να είναι μηνιαία. Τι συνιστά μισθός ερμηνεύεται στο άρθρο 2 του Νόμου και περιλαμβάνει «...κάθε χρηματική αντιμισθία που προκύπτει από απασχόληση εργοδοτούμενου και κάθε κέρδος από τέτοια απασχόληση που είναι δεκτικό χρηματικής αποτίμησης, και περιλαμβάνει τις εισφορές ταμείων προνοίας, καθώς επίσης και την εισφορά που πρέπει να καταβάλλεται στο Κεντρικό Ταμείο Αδειών, το οποίο ιδρύθηκε δυνάμει του περί Ετήσιων Αδειών μετ' Απολαβών Νόμου και δεν περιλαμβάνει έκτακτες προμήθειες ή κατά χάριν (ex- gratia) πληρωμές.»
Για τον μήνα Οκτώβριο 2021, η Κατηγορούμενη 2 έχει παραδεχθεί στην αντεξέταση ότι δεν πληρώθηκε ο συγκεκριμένος μισθός. Ασχέτως του γεγονότος ότι η ΜΚ2 δεν πήγε προσωπικά να τον πληρωθεί, η Κατηγορούμενη 1 μπορούσε να το διευθετήσει μέσω της ΜΚ1 και δεν το έπραξε. Οι λόγοι που οδηγούν στην παράλειψη καταβολής του μισθού ως έχει καταδείξει η Νομολογία μας είναι αδιάφοροι (βλ. Οικονομίδης ν. Διευθυντής Κοινωνικών Ασφαλίσεων (1989) 2 Α.Α.Δ 235). Και η 5 κατηγορία έχει αποδειχθεί.
Αναφορικά με τις κατηγορίες 7 και 9 σχετικά με τον 13ο μισθό, έχω αναφέρει ανωτέρω πως ερμηνεύει το άρθρο 2 του Νόμου τον μισθό. Παρατηρώ ότι, από την προσκομισθείσα μαρτυρία διαφάνηκε ότι η ΜΚ2 επί 16 συναπτά έτη λάμβανε χρηματικό ποσό ίσο με μισθό κάθε Χριστούγεννα ή τέλος Χριστουγέννων. Παρά του ότι στο Τεκμήριο 3 καταγράφεται 13ος μισθός, η πλευρά της υπεράσπισης επέμεινε ότι δεν ήταν 13ος μισθός αλλά φιλοδώρημα.
Είτε ίσχυε είτε δεν ίσχυε ο όρος στο Τεκμήριο 3, η μονιμότητα στην κατάσταση που δημιούργησε η πλευρά της Κατηγορούμενης 1, δίδοντας το δικαίωμα στην ΜΚ2 να αναμένει κάθε επόμενη περίοδο των εορτών να λαμβάνει ποσό ίσο με μισθό δεν μπορεί να τύχει διαφορετικής ερμηνείας παρά μόνο ότι πρόκειται για 13ο μισθό. Επομένως, εμπίπτει στις προστατευτικές πρόνοιες του Νόμου και δεν μπορούσε, σύμφωνα με το άρθρο 10 του Νόμου, να αποκοπεί χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της ΜΚ2. Εν όψει του ότι έχω αποδεχθεί ότι δεν συγκατατέθηκε η ΜΚ2 σε αποκοπή, η κατηγορία 7 έχει αποδειχθεί. Συνακόλουθα κρίνω ότι έχει αποδειχθεί και η 9η κατηγορία που αφορά στην μη πληρωμή αναλογίας 13ου μισθού για τον Δεκέμβριο του 2021.
Σε σχέση με τα έγγραφα που ζητήθηκαν από το Τμήμα και αφορούν στις κατηγορίες 11 και 13, το άθρο 10ΣΤ του Ν.100(Ι)/2000 προνοεί τα εξής:
«10ΣΤ.-(1) Τηρουμένων των διατάξεων του εδαφίου (2), όποιος -
...
(γ) παραλείπει να παρουσιάσει οποιοδήποτε αρχείο, πιστοποιητικό, βιβλίο, ή άλλο έγγραφο ή στοιχείο που απαιτείται να παρουσιάσει σύμφωνα με το Νόμο˙
...
είναι ένοχος αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι τρεις (3) μήνες ή με χρηματική ποινή μέχρι τρεις χιλιάδες λίρες (ΛΚ 3.000,00) ή και με τις δύο αυτές ποινές.»
Ως διαφαίνεται από το πιο πάνω λεκτικό, δεν γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένο πρόσωπο και είναι δυνατή η διάπραξη του αδικήματος από οποιοδήποτε πρόσωπο ήθελε κληθεί από τον Επιθεωρητή να παρουσιάσει οποιοδήποτε από τα στοιχεία που αναφέρονται στην παράγραφο (γ) ανωτέρω (βλ. Παρασκευαίδου κ.α. ν. Διευθυντή Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων Ποιν. Εφ 130/16 κ.α., ημερομηνίας 18.4.2018, ECLI:CY:AD:2018:B170).
Η Κατηγορούμενη 2 παραδέχθηκε στην αντεξέταση της ότι δεν προσκομίστηκαν στο Τμήμα τα έγγραφα που ζητήθηκαν από την ΜΚ1. Παραδέχθηκε επίσης ότι δεν τηρείτο πίνακας ωραρίου. Υπενθυμίζω ότι ο ΜΥ2 ανάφερε επίσης ότι δεν κρατούσαν αρχείο με τις ώρες εργασίας. Με την μη προσκόμιση των εγγράφων που ζητήθηκαν από πλευράς Κατηγορούμενης 1 ενώ κλήθηκε από την αρμόδιο Επιθεωρήτρια να το πράξει, οι κατηγορίες 11 και 13 έχουν αποδειχθεί στον απαιτούμενο βαθμό και η Κατηγορούμενη 1 θα πρέπει να κριθεί ένοχη.
Στην παρούσα περίπτωση, συγκατηγορούμενη είναι η διευθύντρια της Κατηγορούμενης 1 οπότε θα πρέπει να γίνει αναφορά στο εδάφιο (2) του πιο πάνω άρθρου το οποίο διαλαμβάνει τα εξής:
«(2) Αν τα προβλεπόμενα στο εδάφιο (1) του παρόντος άρθρου αδικήματα διαπράττονται από νομικό πρόσωπο ή οργανισμό, ένοχοι θα είναι ο διευθύνων σύμβουλος, πρόεδρος, διευθυντής, γραμματέας ή άλλος παρόμοιος αξιωματούχος του νομικού προσώπου ή οργανισμού, εφόσον αποδειχθεί ότι το αδίκημα έχει διαπραχθεί με τη συγκατάθεση, σύμπραξη ή ανοχή του, ο οποίος θα τιμωρείται κατά το εδάφιο (1) του παρόντος άρθρου, καθώς και το νομικό πρόσωπο ή ο οργανισμός που θα τιμωρείται μόνο με τη χρηματική ποινή που προβλέπεται από το εδάφιο αυτό.»
Δοσμένων των πιο πάνω, για να αποδειχθεί η ενοχή του Κατηγορούμενου 2, θα πρέπει να αποδειχθεί συγκατάθεση, σύμπραξη ή ανοχή από μέρους του εφόσον εργοδότρια είναι η Κατηγορούμενη 1 (βλ. Peppis ανωτέρω).
Σε σχέση με το άρθρο 20 του Ποινικού Κώδικα Κεφ. 154 που αφορά στην παροχή συνδρομής και περιλαμβάνεται στην έκθεση αδικήματος της 3ης κατηγορίας, η ιδιότητα του διευθυντή ή αξιωματούχου από μόνη της δεν είναι ικανή για καταδίκη του Κατηγορούμενου ως συνεργού αλλά, χρειάζεται μαρτυρία η οποία να καταδεικνύει την συμμετοχή ή συμπεριφορά η οποία να στοιχειοθετεί την συνέργεια και θα πρέπει να καλύπτει χρονικά όλο το διάστημα παροχής συνδρομής στη διάπραξη του αδικήματος ή στην παράλειψη που συνεισφέρει στην δημιουργία του αδικήματος (βλ. Terezian (ανωτέρω), Παυλόπουλος ν Scopy Shoe Factory Ltd (2003) 2 A.A.Δ. 261, Ιωαννίδη ν Gastop Boutique Ltd κ.α. Ποινική Έφεση 161/2014, ημερομηνίας 30.6.2017, ECLI:CY:AD:2017:B235, Σάββας Θεοχάρους & Υιός Λτδ ν. Ορφανίδης, Ποινική Έφεση Αρ. 102/2014, ημερομηνίας 23.10.2015).
Η εμπλοκή της Κατηγορούμενης 2 στην υπόθεση έχει διαφανεί τόσο από την προσκομισθείσα και αποδεχθείσα ενώπιον μου μαρτυρία καθώς και μέσω των δικών της παραδοχών.
Στην βάση των πιο πάνω ευρημάτων μου και στη βάση του καθοριστικού ρόλου που είχε η Κατηγορούμενη 2 καθ’ όλη τη διάρκεια που εργοδοτείτο η ΜΚ2 στην Κατηγορούμενη 1 αλλά στον ρόλο που διαδραμάτισε η ΜΚ2 στο να αποκοπούν ποσά από τους μισθούς της ΜΚ2, στην μη πληρωμή μισθών περιλαμβανομένου 13ου και αναλογίας 13ου μισθού καθώς και στην μη προσκόμιση των εγγράφων που ζητήθηκαν από το Τμήμα, και στην βάση των αρχών που διατυπώθηκαν στην Νομολογία ανωτέρω κρίνω ότι αποδεικνύεται η ενοχή και της Κατηγορούμενης 2 στις κατηγορίες αυτή αντιμετωπίζει.
Κατάληξη
Εν όψει όλων των πιο πάνω, και για τους λόγους που προσπάθησα να εξηγήσω, η Κατηγορούμενη 1 κρίνεται ένοχη στις κατηγορίες 1, 3, 5, 7, 9, 11 και 13 και η Κατηγορούμενη 2 κρίνεται ένοχη στις κατηγορίες 2, 4, 6, 8, 10, 12 και 14.
(Υπ.) .....................................
Λ. Χαβιαράς, Προσ Ε.Δ.
Πιστόν Αντίγραφον
Πρωτοκολλητής
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο