ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΑΡΝΑΚΑΣ
Ενώπιον: Λ. ΧΑΒΙΑΡΑ, Ε.Δ.
Αρ. Υπ. 20938/2022
Μεταξύ:
ΔΗΜΟΣ ΛΑΡΝΑΚΑΣ
Κατηγορούσας Αρχής
-και-
1.ΓΡΑΦΕΙΟ ΚΗΔΕΙΩΝ “ΑΓΙΟΣ ΦΙΛΩΝ ΛΤΔ”
2.ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
3.ΣΟΦΙΑ ΧΑΤΖΗΜΑΡΚΟΥ
Κατηγορούμενων
Ημερομηνία: 7.2.2025
Για την Κατηγορούσα Αρχή: κ. Αναξαγόρου
Για τους Κατηγορούμενους: κ. Πραστίτης
ΑΠΟΦΑΣΗ
Το Κατηγορητήριο - Μαρτυρία
Οι Κατηγορούμενοι αντιμετωπίζουν αριθμό κατηγοριών για διάφορες παραβάσεις του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου Κεφ.96
Σύμφωνα με τις λεπτομέρειες των κατηγοριών, οι Κατηγορούμενοι κατά ή περί την 29.9.2022 ή/και προγενέστερα ανέγειραν οικοδομή εντός του τεμαχίου αρ. {…}, σύμπλεγμα {…}, ενορία Χρυσοπολίτισσα, στην οδό {…} Λάρνακα χωρίς άδεια από την αρμόδια αρχή, δηλαδή τον Δήμο Λάρνακας. Συγκεκριμένα οι κατηγορούμενοι ανέγειραν ισόγειο υποστατικό από υλικά ευτελούς αξίας, το οποίο λειτουργεί σήμερα ως γραφείο κηδειών (κατηγορία 1). Ταυτόχρονα κατηγορούνται ότι επέτρεψαν και ανέχθηκαν να ανεγερθεί η πιο πάνω οικοδομή (κατηγορίες 2 και 3), ότι χρησιμοποιούν την εν λόγω οικοδομή και ότι την κατέχουν χωρίς πιστοποιητικό τελικής έγκρισης (κατηγορίες 4 και 5)
Για να αποδείξει την υπόθεση της η Κατηγορούσα Αρχή κάλεσε ως μάρτυρες τον ΜΚ1 ο οποίος είναι στην υπηρεσία του Δήμου Λάρνακας και τον ΜΚ2, ιδιώτη επιδότη και τον ΜΚ3 λειτουργό στο Τμήμα Φόρων του Δήμου Λάρνακας. Οι Κατηγορούμενοι αφότου κλήθηκαν να προβάλουν την υπεράσπιση τους, τήρησαν το δικαίωμα της σιωπής και δεν κάλεσαν οποιοδήποτε μάρτυρα υπεράσπισης.
Μαρτυρία ΜΚ1
Ο ΜΚ1 υιοθέτησε δήλωση την οποία κατάθεσε στο Δικαστήριο (Έγγραφο Α). Ανάφερε μεταξύ άλλων ότι προέβη σε επιτόπια εξέταση και είδε ότι εκεί υπήρχε μια πινακίδα για γραφείο κηδειών με τις φράσεις «Ο ΑΓΙΟΣ ΦΙΛΩΝ» και «ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ (ΣΥΡΙΜΗΣ) ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ ΚΗΔΕΙΩΝ ΑΡ. ΑΔΕΙΑΣ 24/2017». Πρόκειται για ένα ισόγειο υποστατικό κατασκευασμένο από ευτελή υλικά. Έξω από το υποστατικό υπήρχαν νεκροφόρες παρκαρισμένες, το γραφείο μέσα είχε αρκετά δείγματα ότι λειτουργούσε ως γραφείο κηδειών. Από έρευνα του στον έφορο εταιρειών, διευθυντές της Κατηγορούμενης 1 είναι οι Κατηγορούμενοι 2 και 3 και το εγγεγραμμένο γραφείο είναι στην οδό Γλαύκου Αλιθέρση 3. Ο ΜΚ1 κατάθεσε επίσης αριθμό τεκμηρίων μεταξύ των οποίων και φωτογραφικό υλικό.
Στην αντεξέταση του ρωτήθηκε από τον συνήγορο των Κατηγορούμενων αν οι τελευταίοι ανέγειραν, επέτρεψαν την ανέγερση ή ανέχθηκαν την ανέγερση και ο ΜΚ1 απάντησε δεν είναι ιδιοκτήτες για να πει μετά ότι συμφωνεί πως τίποτα από τα τρία πιο πάνω δεν ισχύει. Είπε ακόμη ότι εξ όσων γνωρίζει δεν είναι ιδιοκτήτες και είναι ενοικιαστές. Όταν ρωτήθηκε αν είδε κάποιον από τους Κατηγορούμενους μέσα στο υποστατικό είπε ότι δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι ο Κατηγορούμενος 2 είναι το πρόσωπο που είδε και μίλησε όταν επισκέφθηκε τον χώρο.
Δεν έψαξε να βρει τους ιδιοκτήτες του υποστατικού. Ρωτήθηκε αν γνωρίζει πως κτίστηκε και απάντησε ότι είναι υλικά προκατασκευασμένα, συναρμολογήσιμη οικοδομή. Υπάρχουν όμως και σταθερά κομμάτια. Δεν γνωρίζει από ποιον ανεγέρθηκε, ούτε πότε αν και σε προγενέστερη ερώτηση είχε πει ότι το υποστατικό σίγουρα ανεγέρθηκε πολύ πριν γίνει καταγγελία και κατοχή από την εταιρεία. Αρνήθηκε υποβολή ότι το 2021 οι Κατηγορούμενοι στεγάζονταν σε άλλο υποστατικό γιατί είπε, είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τους κατόχους όποιοι και να ήταν και τους ανάφεραν ότι είχαν ήδη βρει άλλο χώρο για να μετακομίσουν την επιχείρηση τους. Η επικοινωνία ήταν τηλεφωνική δεν έβλεπε με ποιον μίλησε και δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι είναι ο κάτοχος. Στο υποστατικό πήγε μια φορά που μίλησε με κάποιον υπεύθυνο τον οποίο είδε μια φορά το 2022 και δεν θυμάται ποιος ήταν και άλλες φορές για να ελέγχει κατά καιρούς τι συμβαίνει και πως προχωρά η υπόθεση.
Μαρτυρία ΜΚ2
Ο ΜΚ2 στην πολύ σύντομη δήλωση που κατάθεσε (Έγγραφο Β) ανάφερε ότι στις 10.1.2023 επέδωσε το κατηγορητήριο της παρούσας υπόθεσης στον Κατηγορούμενο 2 προσωπικά. Ο Κατηγορούμενος 2 το παράλαβε και ως διευθυντής της Κατηγορούμενης 1 και ως πατέρας και υπεύθυνος του χώρου εργασίας της Κατηγορούμενης 3. Η επίδοση έλαβε χώρα στο γραφείο κηδειών των Κατηγορούμενων στην οδό {…} Λάρνακα.
Στην ακόμη πιο σύντομη αντεξέταση του ανάφερε ότι όταν συνάντησε τον Κατηγορούμενο στο γραφείο, το γραφείο ήταν σε λειτουργήσιμη κατάσταση.
Μαρτυρία ΜΚ3
Ο ΜΚ3 κατάθεσε επίσης γραπτή δήλωση (Έγγραφο Γ), στην οποία αναφέρει, μεταξύ άλλων ότι, στην πιο πάνω οδό επιβλήθηκαν για το έτος 2022 φόροι για επαγγελματική άδεια, για αποκομιδή σκυβάλων και για διατήρηση επαγγελματικού υποστατικού στο Γραφείο Κηδειών «Άγιος Φίλων». Οι εν λόγω φόροι πληρώθηκαν στις 11.10.2022 ως φαίνεται από την κατάσταση λογαριασμού (Τεκμήριο 4). Η Κατηγορούμενη 1 πλήρωσε από το 2014 μέχρι και το 2022 τους φόρους και ο Δήμος εξέδωσε σχετικές αποδείξεις πληρωμών (Τεκμήριο 5).
Αντεξεταζόμενος του υποβλήθηκε ότι στην συγκεκριμένη οδό υπάρχουν και άλλα υποστατικά και είπε ότι απλά ξέρει ότι πλήρωσε το 2022. Συμφώνησε ότι για να έχει κάποιος άδεια επαγγελματικού υποστατικού χρειάζεται και άδεια οικοδομής. Ερωτώμενος εάν συμφωνεί ότι αυτό σημαίνει ότι για να παίρνει φόρους ο Δήμος Λάρνακας η επίδικη οικοδομή έχει όλες τις άδειες είπε ότι δεν μπορεί να το ξέρει απόλυτα αυτό, κανονικά δεν εισπράττονται φόροι από παράνομα υποστατικά.
Αξιολόγηση
Παρακολούθησα με προσοχή τους μάρτυρες. Ολόκληρη η μαρτυρία τους έχει καταγραφεί στα πρακτικά και έχει αποτιμηθεί στο σύνολο της. Αξιολόγησα τη μαρτυρία τους σύμφωνα με τις αρχές της νομολογίας, έχοντας εξετάσει επίσης το περιεχόμενο των εγγράφων που κατατέθηκαν ως Τεκμήρια και έλαβα υπόψη την εικόνα τους στο Δικαστήριο (βλ. Ζαβρού ν. Χαραλάμπους (1996) 1 Α.Α.Δ 447, Χριστοφή ν Ζαχαριάδη (2002) 1 Α.Α.Δ 401, Παπαδοπούλου v Αστυνομίας (2007) 2 Α.Α.Δ 173, Κυπριανού ν Αστυνομίας (2008) 2 Α.Α.Δ 816).
Μικρές αντιφάσεις σε ασήμαντες λεπτομέρειες ή ελαχίστου σημασίας ανακρίβειες δεν καταστρέφουν την όλη αξιοπιστία του μάρτυρα, την οποία το Δικαστήριο δεν εξετάζει αποσπασματικά (βλ. Κουδουνάρης ν Αστυνομίας (1991) 2 Α.Α.Δ 320).
Με γνώμονα τα πιο πάνω προχωρώ να καταγράψω όσα αποκόμισα από την ενώπιον μου τεθείσα μαρτυρία.
Ο ΜΚ1 άφησε θετική εντύπωση στο Δικαστήριο. Κατάθεσε με σαφήνεια και λεπτομερώς σε σχέση με τις ενέργειες στις οποίες προέβη όταν χειρίστηκε την υπό εξέταση περίπτωση, χωρίς να επιχειρήσει να εκφράσει γνώμη αναφορικά με όσα ο ίδιος δεν γνώριζε ή για τα οποία δεν είχε προσωπική εμπλοκή. Έδιδε άμεσα απαντήσεις χωρίς υπεκφυγές και δεν κλονίστηκε στην αντεξέταση. Κρίνω ότι ο ΜΚ1 κατάθεσε με την ίδια ανεξαρτησία και αμεροληψία που τον διακατείχε κατά την επιθεώρηση του επίδικου ακινήτου ως άλλωστε αναμενόταν να πράξει στα πλαίσια των καθηκόντων του ως τεχνικός και επιθεωρητής στην υπηρεσία του Δήμου. Η ειλικρίνεια του ΜΚ1 διαφάνηκε και από το γεγονός ότι δεν δίστασε να αναφέρει κατά την μαρτυρία του ότι οι Κατηγορούμενοι ούτε ανέγειραν, ούτε ανέχθηκαν να ανεγερθεί, ούτε επέτρεψαν να ανεγερθεί παράνομη οικοδομή καθώς και από την απάντηση που έδωσε ότι δεν ήταν βέβαιος εάν στο τηλέφωνο συνομίλησε με τον κάτοχο. Η υποβολή από πλευράς υπεράσπισης ότι από το 2021 οι Κατηγορούμενοι στεγάζονται σε άλλο υποστατικό δεν μπορεί να γίνει αποδεχθεί καθότι πρόκειται για θέση η οποία παράμεινε μετέωρη χωρίς προσκόμιση κάποιας μαρτυρίας, επομένως γίνεται αποδεκτή η θέση του μάρτυρα ότι αυτό δεν είναι δυνατό. Γίνεται αποδεκτή η μαρτυρία του ότι οι Κατηγορούμενοι είναι ενοικιαστές του υποστατικού καθότι παράμεινε αναντίλεκτη. Γίνεται επίσης αποδεκτή η μαρτυρία του ότι επιθεώρησε το επίδικο υποστατικό καθώς και η περιγραφή που έδωσε σε σχέση με την κατάσταση του, ως διαφαίνεται και από το φωτογραφικό υλικό. Γίνεται επίσης αποδεκτή η μαρτυρία του ότι για το επίδικο υποστατικό δεν έχει εκδοθεί άδεια οικοδομής.
Θετική ήταν η εικόνα που αποκόμισα και από τον ΜΚ2. Αναφέρω πως όσα έχει αναφέρει σε σχέση με την επίδοση του κατηγορητηρίου της παρούσας διαφαίνονται και από τις ένορκες δηλώσεις επίδοσης που είναι κατατεθειμένες στον φάκελο του Δικαστηρίου και δεν έτυχε αμφισβήτησης από την υπεράσπιση. Σε σχέση με την αναφορά του ότι εντόπισε τον Κατηγορούμενο στο γραφείο το οποίο ήταν σε λειτουργήσιμη κατάσταση αυτή παράμεινε αναντίλεκτη. Αποδέχομαι την μαρτυρία του στο σύνολο της.
Και ο ΜΚ3 κρίνεται ως ειλικρινής μάρτυρας. Δεν αμφισβητήθηκε η μαρτυρία του στην ουσία της και γίνεται αποδεκτή στο σύνολο της.
Νομική Πτυχή - Ευρήματα
Με την άρνηση των Κατηγοριών η Κατηγορούσα Αρχή έχει υποχρέωση να αποδείξει κάθε συστατικό στοιχείο των αδικημάτων, με αποδεκτή μαρτυρία, και δεν επιτρέπονται υποθέσεις ως προς την ύπαρξη γεγονότων, όσο εύλογες και εάν είναι (βλ. Γενικός Εισαγγελέας ν Σπύρος Σπύρου (2002) 2 ΑΑΔ 71, Λοϊζου ν Αστυνομίας (1989) 2 Α.Α.Δ. 363 και Σωτηριάδης ν Αστυνομίας (1991) 2 Α.Α.Δ. 482). Ο κατηγορούμενος δεν υποχρεούται να αποδείξει ότι οι ισχυρισμοί του είναι αληθινοί ή βάσιμοι αλλά αρκεί η δημιουργία λογικής αμφιβολίας. Διαφορετική προσέγγιση θα παραβίαζε το τεκμήριο της αθωότητας το οποίο κατοχυρώνεται από το Άρθρο 12(4) του Συντάγματος (Ιακώβου ν. Δημοκρατίας (1991) 2 Α.Α.Δ. 211, σελίδα 218).
Σε σχέση με τις κατηγορίες που αντιμετωπίζουν οι Κατηγορούμενοι, το άρθρο 3(1)(β) του Κεφ. 96 ανωτέρω προνοεί ότι. κανένα πρόσωπο δεν δύναται:
«να ανεγείρει ή να ανέχεται ή να επιτρέπει να ανεγείρεται οικοδομή ή να κατεδαφίζει ή να ανοικοδομεί ή να προβαίνει σε μετατροπή, προσθήκη ή επισκευή σε οποιαδήποτε υφιστάμενη οικοδομή ή να ανέχεται ή να επιτρέπει να γίνει οποιαδήποτε τέτοια κατεδάφιση ή ανοικοδόμηση ή οποιαδήποτε τέτοια μετατροπή, προσθήκη ή επισκευή.»
Στο εδάφιο (2) του άρθρου 3 προβλέπεται ότι:
«(2) Αρμόδια Αρχή εντός:
(β) οποιασδήποτε περιοχής, η οποία δεν είναι περιοχή Δήμου, είναι ο Έπαρχος της Επαρχίας»
Σύμφωνα με το άρθρο 2 του οικείου Νόμου:
«“οικοδομή” σημαίνει οποιαδήποτε κατασκευή, είτε από λίθους, σκυρόδεμα, πηλό, σίδερο, ξύλο ή άλλη ύλη, και περιλαμβάνει οποιοδήποτε λάκκο και οποιοδήποτε θεμέλιο, τοίχο, στέγη, καπνοδόχο, βεράντα, εξώστη, κορωνίδα ή προεξοχή ή τμήμα οικοδομής, ή οποιοδήποτε πράγμα που είναι προσαρτημένο σε αυτή, ή οποιοδήποτε τοίχο, ανάχωμα, φράκτη, περίφραγμα ή άλλη κατασκευή που περικλείει ή οροθετεί ή έχει σκοπό να περικλείει ή να οροθετεί οποιαδήποτε γη ή χώρο.»
Συνάγεται πως τα συστατικά στοιχεία του αδικήματος των κατηγοριών 1-3 είναι (α) η ανέγερση οικοδομής ή ανοχή ή επίτρεψη ανέγερσης οικοδομής, (β) η οικοδομή να αποτελεί οικοδομή εν τη έννοια του Νόμου, (γ) η ανέγερση να έχει γίνει χωρίς προηγουμένως να έχει ληφθεί άδεια από την αρμόδια αρχή και συνεπώς η αρμόδια αρχή να είναι η Κατηγορούσα Αρχή
Στην υπόθεση Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου ν. Δήμου Αγλαντζιάς (2006) 2 Α.Α.Δ. 291 λέχθηκαν τα πιο κάτω:
«Το κατά πόσο κατασκευή θεωρείται «οικοδομή» ή όχι είναι θέμα πραγματικό (Tsiolis v. The District Officer Nicosia (1982) 2 C.L.R. 11). Λαμβάνονται υπ΄ όψιν όλα τα συναφή γεγονότα, όπως επί παραδείγματι, το σχήμα και το μέγεθος της κατασκευής, τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν, ο τρόπος κατασκευής της οικοδομής, κατά πόσο είναι προσαρτημένη στη λοιπή οικοδομή, η σχέση της κατασκευής με τα υπόλοιπα κατασκευάσματα και τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει χρήση της οικοδομής. Κανένας από τους πιο πάνω παράγοντες δεν είναι καθοριστικός, αλλά όλα μαζί βοηθούν στην απάντηση του τιθέμενου ερωτήματος (βλέπε South Wales Aluminium Co. Ltd. v. Assessment Committee for the Neath Assessment Area [1943] 2 All E.R. 587).
Ακόμα και η τοποθέτηση πασσάλου παράλληλα προς υφιστάμενο τοίχο και η τοποθέτηση στέγης κρίθηκε ότι αποτελεί κατασκευή η οποία περικλείει και οριοθετεί χώρο (Κυπριανού ν. Δήμου Στροβόλου (1992) 2 Α.Α.Δ. 344, 347).»
Στην υπόθεση Κυπριανού ν. Δήμου Στροβόλου (1992) 2 Α.Α.Δ. 344, η κατασκευή υπόστεγου δια της τοποθέτησης πασσάλων παράλληλα προς υπάρχοντα τοίχο, καθώς και στέγης που στηριζόταν στον απέναντι τοίχο οικοδομής, θεωρήθηκε ως εμπίπτουσα στον ορισμό του όρου «οικοδομή» και περαιτέρω αναφέρθηκαν τα ακόλουθα:
«Αναμφίβολα η τοποθέτηση πασσάλου παράλληλα προς υπάρχοντα τοίχο και η τοποθέτηση στέγης αποτελεί κατασκευή η οποία περικλείει και οριοθετεί χώρο».
Στην υπόθεση Σαββάκης Αριστείδης v. Δήμου Γερμασόγειας (2013) 2 Α.Α.Δ.1, επικυρώθηκε η κρίση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι τέντα κατασκευασμένη με στύλους, οι οποίοι είχαν στερεωθεί στο έδαφος σε προκατασκευασθέντα θεμέλια και η οποία ήταν επίσης στερεωμένη με οριζόντιες δοκούς στον τοίχο της κύριας οικοδομής, ενέπιπτε στο νομοθετικό ορισμό του όρου «οικοδομή».
Ακόμη και κατασκευές χωρίς μόνιμο χαρακτήρα ή μετακινούμενες έχουν κριθεί ότι αποτελούν οικοδομές καθότι δεν εξετάζεται μόνο η φύση της κατασκευής αλλά και ο σκοπός για τον οποίο ανεγέρθηκε ακόμη και αν προορίζεται για μετακίνηση σε διαφορετικά σημεία εντός του ακινήτου όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο, διαφορετικά θα μπορούσε κάθε πρόσωπο να τοποθετεί σε μετακινούμενους μηχανισμούς κατασκευές και ακολούθως να επικαλείται ότι δεν είναι οικοδομή (βλ. The London County Council v. Tann (1954) 1 All E.R. 389, The Mayor etc. of Nicosia Town v Keravnos 20 CLR (II) 51, London County Council v Pearce (1892) 2 QB 109).
Στα πλαίσια της παρούσας υπόθεσης ουδέποτε αποτέλεσε αμφισβητούμενο γεγονός ότι αρμόδια αρχή είναι ο Δήμος Λάρνακας και ότι το ακίνητο βρίσκεται εντός της Επαρχίας Λάρνακας. Ουδέποτε αποτέλεσε αμφισβητούμενο γεγονός ότι το επίδικο υποστατικό είναι οικοδομή. Σε κάθε περίπτωση, ως το έχει περιγράψει ο ΜΚ1 και ως μπορεί και το Δικαστήριο να διαπιστώσει από το φωτογραφικό υλικό που κατατέθηκε ως Τεκμήριο 1, το επίδικο υποστατικό είναι οικοδομή εν τη έννοια του άρθρου 2 του οικείου Νόμου.
Σημειώνεται ότι παρά του ότι τέθηκε εμμέσως η θέση στον ΜΚ3 ότι για να πληρώνονται οι φόροι σημαίνει έχουν εκδοθεί όλες οι απαραίτητες άδειες, δεν έχει παρουσιαστεί μαρτυρία από πλευράς υπεράσπισης ότι έχει εκδοθεί άδεια οικοδομής κατά το στάδιο που θα έπρεπε να παρουσιάσει τη μαρτυρία της, ούτε αντικρούστηκε η θέση του ΜΚ1 ότι δεν έχει εκδοθεί άδεια οικοδομής για το επίδικο υποστατικό.
Επομένως, αποτελούν ευρήματα του Δικαστηρίου ότι το επίδικο υποστατικό επί της οδού που αναγράφεται στις λεπτομέρειες αδικημάτων, βρίσκεται εντός της επαρχίας Λάρνακας και είναι οικοδομή. Αρμόδια αρχή έκδοσης της άδειας οικοδομής είναι ο Δήμος Λάρνακας που είναι η Κατηγορούσα Αρχή και το επίδικο υποστατικό ανεγέρθηκε χωρίς άδεια οικοδομής.
Παραμένει το ερώτημα κατά πόσο είναι οι Κατηγορούμενοι που ανέγειραν ή ανέχθηκαν ή επέτρεψαν να ανεγερθεί η επίδικη οικοδομή. Η απάντηση στο ερώτημα είναι αρνητική. Δεν υπάρχει μαρτυρία προς τούτο. Υπενθυμίζω τη θέση του ΜΚ1 ως φαίνεται από τα πρακτικά του Δικαστηρίου:
«Ε. Οι Κατηγορούμενοι κατηγορούνται ότι κατ’ ισχυρισμό ανέγειραν μια παράνομη οικοδομή ότι επέτρεψαν να ανεγερθεί μια οικοδομή και ότι ανέχθηκαν να ανεγερθεί δηλαδή ανέγειραν, την επέτρεψαν ή ανέχθηκαν;
Α. Αφού δεν είναι ιδιοκτήτες.
Ε. Άρα συμφωνείς μαζί μου ότι κανένα από τα πιο πάνω που σου είπα δεν ισχύει;
Α. Συμφωνώ».
Εν όψει των πιο πάνω, οι Κατηγορούμενοι θα πρέπει να αθωωθούν στις κατηγορίες 1, 2 και 3.
Σχετικό με τις κατηγορίες 4 και 5 που αντιμετωπίζουν οι Κατηγορούμενοι είναι και το άρθρο 10 του Περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου Κεφ.96 το οποίο προνοεί τα εξής:
«Κανένα πρόσωπο δεν κατέχει ή χρησιμοποιεί ή ενεργεί όπως οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο κατέχει ή χρησιμοποιεί, ή επιτρέπει, ή ανέχεται οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο να κατέχει ή να χρησιμοποιεί οποιαδήποτε οικοδομή, εκτός αν και μέχρις ότου εκδοθεί πιστοποιητικό τελικής έγκρισης από την αρμόδια αρχή σε σχέση με αυτή, ανεξάρτητα αν χορηγήθηκε άδεια για τέτοια οικοδομή δυνάμει του άρθρου 3.»
Στο άρθρο 20 του ίδιου Νόμου προνοούνται τα ακόλουθα:
20. (1) Ανεξαρτήτως από την επιβολή οποιουδήποτε διοικητικού προστίµου δυνάµει των διατάξεων του παρόντος Νόµου, πρόσωπο το οποίο -
……….
(γ) κατέχει ή χρησιµοποιεί ή ενεργεί, ώστε οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο να κατέχει ή να χρησιµοποιεί οποιαδήποτε οικοδοµή ή τµήµα οικοδοµής πριν από την έκδοση πιστοποιητικού έγκρισης από την αρµόδια αρχή, όπως απαιτείται σύµφωνα µε τις διατάξεις του εδαφίου (1) του άρθρου 10·
……..
διαπράττει αδίκηµα για το οποίο υπόκειται σε περίπτωση πρώτης καταδίκης, σε φυλάκιση για περίοδο που δεν υπερβαίνει το ένα (1) έτος ή σε χρηµατική ποινή που δεν υπερβαίνει τις δέκα χιλιάδες ευρώ ( €10.000) ή και στις δύο ποινές µαζί και σε περίπτωση δεύτερης ή µεταγενέστερης καταδίκης, σε φυλάκιση για περίοδο που δεν υπερβαίνει τα δύο (2) έτη ή σε χρηµατική ποινή που δεν υπερβαίνει τις είκοσι χιλιάδες ευρώ (€20.000) ή και στις δύο ποινές µαζί.
Εναπόκειται στον ιδιοκτήτη η έκδοση του πιστοποιητικού τελικής έγκρισης (βλ. Milan Garaca κ.α. ν. Δώρου Τάκκα, Ποιν. Εφ. 261/06 κ.α., ημερ. 22.3.2007, Neratzia Hotel Apartments Ltd v. Christoforou & Avraam (Catering Services) Ltd (2004) 2 Α.Α.Δ. 34).
Επομένως, για να στοιχειοθετηθεί το αδίκημα της κατοχής οικοδομής ή τμήματος οικοδομής, χωρίς πιστοποιητικό έγκρισης από την αρμόδια αρχή σε σχέση με την εν λόγω οικοδομή ή τμήματος αυτής, θα πρέπει να αποδειχθεί ότι: (α) οι κατηγορούμενοι κατέχουν ή χρησιμοποιούν ή ενεργούν ώστε άλλο πρόσωπο να κατέχει ή να χρησιμοποιεί οικοδομή ή τμήμα οικοδομής και (β) ότι δεν έχει εκδοθεί σε σχέση με την εν λόγω οικοδομή ή τμήμα της πιστοποιητικό έγκρισης από την αρμόδια αρχή δηλαδή, ως καταγράφεται στο κατηγορητήριο, από τον Δήμο Λάρνακας.
Πρόκειται επίσης για αδίκημα συνεχούς φύσεως (βλ. σχετικά Στέφανος Φράγκος ν. Αλεξάνδρας Αλιφάντη κ.α. (2003) 2 Α.Α.Δ. 528 και Milan Garaca ανωτέρω).
Στην υπόθεση Έπαρχος Πάφου v. TREMETOUSHIOTIS DEVELOPERS LTD κ.α, Ποινική Έφεση αρ.153/2018, ημερομηνίας 27.3.2019, το Ανώτατο Δικαστήριο ανάφερε τα εξής:
« η έννοια της κατοχής στο σχετικό άρθρο του Νόμου (και δεν υπάρχει ορισμός της λέξης στο ερμηνευτικό άρθρο), πρέπει να ερμηνευθεί τελεολογικά και κατά τρόπο που να αποδεικνύει τη μη απώλεια της ιδιοκτησίας. Ορθά το Δικαστήριο ανέφερε ότι η ιδιοκτήτης οικοδομής δεν σημαίνει χωρίς άλλο ότι είναι και κάτοχος της, αλλά αυτό μόνο από την άποψη της φυσικής κατοχής. Η ουσία του άρθρου 10(1) είναι η απαγόρευση κατοχής χωρίς πιστοποιητικό έγκρισης ανεξάρτητα από το αν χορηγήθηκε άδεια για την οικοδομή ή τμήμα αυτής. Το γεγονός ότι η οικοδομή στο βαθμό που είχε συμπληρωθεί είχε ενοίκους δεν σημαίνει ότι η λήψη του πιστοποιητικού έγκρισης δεν βάρυνε τους εφεσίβλητους ως ιδιοκτήτες των τεμαχίων γης και ως εκείνους που είχαν ανεγείρει την οικοδομή. Η έννοια της κατοχής («possession») σύμφωνα με τα νομικά ερμηνευτικά λεξικά μπορεί να υποδηλώνει την πραγματική κατοχή ή μπορεί να υποδηλώνει τη νομική κατοχή δηλαδή τον συνταγματικό έλεγχο με πρόθεση χρήσης και το δικαίωμα εισόδου (δέστε Oxford Dictionary of Law 5η έκδοση, σελ.371 και Osborn: A concise Law Dictionary, 5η έκδοση σελ. 245)…. Η νομοθεσία του Κεφ.96 είναι αυστηρή διότι σχετίζεται με την ασφάλεια των οικοδομών και κατ’ επέκταση των χρηστών και με αυτό τον τρόπο και υπό αυτή τη φιλοσοφία πρέπει να ερμηνεύεται ούτως ώστε το Δικαστήριο να μπορεί να εκδίδει και τα ανάλογα διατάγματα απαγόρευσης, κατεδάφισης κλπ».
Στις εκθέσεις αδικήματος περιλαμβάνεται και το άρθρο 20 του Κεφ.154. Ως έχει καταδείξει η Νομολογία μας, η ιδιότητα του διευθυντή από μόνη της δεν είναι ικανή για καταδίκη αλλά χρειάζεται μαρτυρία η οποία να καταδεικνύει την συμμετοχή ή συμπεριφορά η οποία να στοιχειοθετεί την συνέργεια και θα πρέπει να καλύπτει χρονικά όλο το διάστημα παροχής συνδρομής στη διάπραξη του αδικήματος ή στην παράλειψη που συνεισφέρει στην δημιουργία του αδικήματος (βλ. Terezian v. Θεοδώρου, Ποινική Έφεση Αρ. 198/2015, ημερομηνίας 2.12.2016 Ευρυβιάδης ν. Αστυνομίας (2000) 2 Α.Α.Δ. 600, Παυλόπουλος ν Scopy Shoe Factory Ltd (2003) 2 A.A.Δ. 261, Ιωαννίδη ν Gastop Boutique Ltd κ.α. Ποινική Έφεση 161/2014, ημερομηνίας 30.6.2017, ECLI:CY:AD:2017:B235, M&K TELEFONE LTD v. Νικολάου κ.α., Ποινική Έφεση 206/22, ημερομηνίας 30.5.2024).
Ως έχω ήδη αποδεχθεί ανωτέρω κατά την αξιολόγηση της μαρτυρίας, οι Κατηγορούμενοι είναι ενοικιαστές της οικοδομής. Ο ΜΚ1 δεν ήταν βέβαιος ότι στον χώρο συνάντησε τον Κατηγορούμενο 2 ή το πρόσωπο που συνάντησε ήταν κάποιος άλλος. Το γραφείο κηδειών όμως ήταν σε λειτουργία. Αυτή είναι η μαρτυρία που αφορά στον επίδικο χρόνο τον οποίο καθόρισε η κατηγορούσα αρχή στις λεπτομέρειες των αδικημάτων να είναι «κατά ή περί την 29.9.2022 ή/και προγενέστερα». Ότι δηλαδή, στον χώρο λειτουργούσε γραφείο κηδειών, άρα χρησιμοποιείτο η οικοδομή και ότι βρισκόταν στον χώρο ένα άτομο με το οποίο συνομίλησε και πιθανόν να ήταν ο Κατηγορούμενος 2.
Η μαρτυρία που προσέφερε Κατηγορούσα Αρχή προσπάθησε να καταδείξει ότι υπήρξε μια συνέχεια στον χρόνο σε ότι αφορά την κατοχή και χρήση του υποστατικού από την επιθεώρηση του από τον ΜΚ1 και έπειτα. Δεν διέλαθε της προσοχής μου ότι ο ΜΚ2 επισκέφθηκε το υποστατικό, για να επιδώσει το κατηγορητήριο της παρούσας υπόθεσης μετά τον επίδικο χρόνο. Εντόπισε όμως στις 10.1.2023 εκεί τον Κατηγορούμενο 2, ο οποίος παράλαβε το κατηγορητήριο για τους Κατηγορούμενους 1 και 3 ως διευθυντής της Κατηγορούμενης 1 και υπεύθυνος χώρου εργασίας και πατέρας της Κατηγορούμενης 3.
Σημειώνω επίσης ότι, στο Τεκμήριο 1 φαίνεται το ονοματεπώνυμο «ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ (ΣΥΡΙΜΗΣ) στην 1η φωτογραφία στην είσοδο του υποστατικού και στην 2η φωτογραφία σε ταμπέλα στο πλάι της οικοδομής, το οποίο συνάδει με το ονοματεπώνυμο του Κατηγορούμενου 2 και δεν προωθήθηκε κάτι το αντίθετο από πλευράς υπεράσπισης. Η Κατηγορούμενη 1 επίσης, σύμφωνα με την αποδεκτή μαρτυρία του ΜΚ3 κατέβαλε τα τέλη που της αναλογούν από το 2014 μέχρι το 2022 για το εν λόγω υποστατικό. Στην 1η φωτογραφία στο Τεκμήριο 1 φαίνεται και το όνομα «ΑΓΙΟΣ ΦΙΛΩΝ» που είναι το όνομα της Κατηγορούμενης 1. Ουδέποτε αποτέλεσε αμφισβητούμενο γεγονός ότι η Κατηγορούμενη 1 διατηρεί γραφείο κηδειών με την ονομασία αυτή.
Ακολουθώντας όλα τα πιο πάνω κομμάτια δεν διακρίνω οποιοδήποτε κενό στην εικόνα και δεν μπορώ να οδηγηθώ σε άλλο συμπέρασμα πέραν του ότι το πρόσωπο για το οποίο ομιλεί ο ΜΚ1 είναι άλλο από τον Κατηγορούμενο 2 και ότι η οικοδομή κατέχεται και χρησιμοποιείται από τους Κατηγορούμενους 1 και 2 για την οποία οικοδομή δεν έχει εκδοθεί πιστοποιητικό τελικής έγκρισης (βλ. Καλογήρου ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση 44/12, ημερ. 17.1.2013, Παφίτης κ.α. ν. Δημοκρατίας (1990) 2 Α.Α.Δ. 102). Σημειώνω επίσης ότι οι Κατηγορούμενοι τήρησαν το δικαίωμα της σιωπής και δεν κάλεσαν κάποιο μάρτυρα υπεράσπισης. Ενώπιον μου δεν υπάρχει οτιδήποτε το οποίο να δείχνει το αντίθετο, ούτε οποιαδήποτε δικαιολογία ή πειστική εξήγηση από πλευράς υπεράσπισης προβαλλόμενη στο στάδιο που θα έπρεπε να παρουσιάσει την μαρτυρία της, που να υποστηρίζει τον ισχυρισμό ότι δεν πρόκειται για τους Κατηγορούμενους, ούτε παρουσιάστηκε οποιαδήποτε μαρτυρία από πλευράς υπεράσπισης ότι έχει εκδοθεί πιστοποιητικό τελικής έγκρισης (βλ. Χρυσάνθου ν. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφεση 51/12, ημερ. 22.10.2013) συνεπώς αποτελεί εύρημα του Δικαστηρίου ότι δεν έχει εκδοθεί.
Σε ό,τι αφορά όμως την Κατηγορούμενη 3, από την ενώπιον μου μαρτυρία διαφαίνεται ότι είναι εκ των διευθυντών της Κατηγορούμενης 1. Αυτό δεν αμφισβητήθηκε. Ο Κατηγορούμενος 2 παράλαβε το κατηγορητήριο και για εκείνη στις 10.1.2023 ως πατέρας της και υπεύθυνος του χώρου εργασίας της. Αυτό όμως προκύπτει μετά τον επίδικο χρόνο και σε αντίθεση με τον Κατηγορούμενο 2, δεν υπάρχει τέτοια μαρτυρία που να δεικνύει ότι κατά ή περί την 29.9.2022 ή/και προγενέστερα η Κατηγορούμενη 3 κατείχε ή χρησιμοποιούσε την οικοδομή. Η ιδιότητα του διευθυντή από μόνη της, στην περίπτωση της Κατηγορούμενης 3 χωρίς οποιοδήποτε άλλο στοιχείο, δεν επαρκεί για καταδίκη της. Παραπέμπω στην M&K TELEFONE LTD όπου λέχθηκαν τα πιο κάτω:
« Το πρώτιστο λοιπόν, το οποίο εξετάζεται, είναι το κατά πόσον εντοπίζεται από πλευράς γεγονότων συγκεκριμένη συμπεριφορά ή δράση, η οποία να συνιστά τη συμμετοχή κάποιου στο αδίκημα άλλου προσώπου. Αυτή η δράση, αν εντοπιστεί, αποτελεί την αντικειμενική υπόσταση της συμμετοχής ή της συνέργειας (actus reus). Η οποία και πάλι δεν αρκεί από μόνη της για να στοιχειοθετήσει το αδίκημα βάσει του Π.Κ.20, αφού ακόμα και στα αδικήματα αυστηρής ευθύνης (strict liability), απαιτείται για τον συνεργό να υφίσταται η αναγκαία γνώση ή πρόθεση, δηλαδή η υποκειμενική υπόσταση ή άλλως, η ένοχη διάνοια (mens rea).
.....
Στη βάση των πιο πάνω είχαμε καταλήξει πως το απαύγασμα της νομολογίας αποκρυσταλλώνεται στη θέση ότι αυτό το οποίο απαιτείται για τον συνεργό δεν είναι η βεβαιότητα εκείνου ότι θα διαπραχθεί αδίκημα αλλά η αντίληψη του, υπό την έννοια συνειδητοποίησης, περί ύπαρξης κινδύνου διάπραξης αδικήματος (εν προκειμένω σχετικού με επιταγή) και παρόλα αυτά να προβαίνει εκουσίως στην παροχή συνδρομής. Όντως είναι από τα γεγονότα της κάθε υπόθεσης που δύναται να καταδειχθεί είτε η γνώση του προβαλλόμενου ως συνεργού (εν προκειμένω ενός διευθυντή) είτε η εθελοτυφλία του ενώπιον της πραγματικότητας, (η οποία εθελοτυφλία συνιστά πτυχή της γνώσης) είτε η αδιαφορία ως προς τον κίνδυνο επέλευσης κολάσιμου αποτελέσματος.»
Στην βάση των πιο πάνω και έχοντας κατά νου ότι η μοναδική μαρτυρία που προκύπτει για την Κατηγορούμενη 3, πέραν της ιδιότητας του διευθυντή, είναι μαρτυρία που προέρχεται από όσα προφανώς ανάφερε ο Κατηγορούμενος 2 στον επιδότη (ΜΚ2) και αυτός κατέγραψε
κατά την επίδοση του κατηγορητηρίου, σε μεταγενέστερο από τον επίδικο χρόνο, το Δικαστήριο δεν μπορεί να προβεί σε ασφαλές εύρημα ότι η Κατηγορούμενη 3 κατείχε ή χρησιμοποιούσε ή συνέργησε ούτως ώστε η Κατηγορούμενη 1 να κατέχει ή χρησιμοποιεί την επίδικη οικοδομή.
Συνοψίζοντας, είναι ευρήματα του Δικαστηρίου στην βάση όλων των ανωτέρω ότι, κατά τον επίδικο χρόνο η οικοδομή που βρίσκεται εντός του τεμαχίου αρ. {…}, σύμπλεγμα {…}, ενορία Χρυσοπολίτισσα, στην οδό {…} Λάρνακα και λειτουργεί ως γραφείο κηδειών, ανεγέρθηκε χωρίς άδεια από την αρμόδια αρχή, δηλαδή τον Δήμο Λάρνακας και κατέχεται και χρησιμοποιείται από τους Κατηγορούμενους 1 και 2 χωρίς να έχει εκδοθεί για αυτήν πιστοποιητικό τελικής έγκρισης.
Κατάληξη
Για όλους του πιο πάνω λόγους, η Κατηγορούσα Αρχή έχει αποτύχει να αποδείξει τις κατηγορίες 1, 2 και 3 στον απαιτούμενο βαθμό και οι Κατηγορούμενοι 1, 2 και 3 αθωώνονται σε αυτές. Η Κατηγορούσα Αρχή έχει αποδείξει τις κατηγορίες 4 και 5 στον απαιτούμενο βαθμό και οι Κατηγορούμενοι 1 και 2 κρίνονται ένοχοι σε αυτές. Η Κατηγορούμενη 3 αθωώνεται και στις κατηγορίες 4 και 5.
Σε ό,τι αφορά τα έξοδα της διαδικασίας, υπενθυμίζοντας ότι πρόκειται για ποινική υπόθεση στην οποία το ζήτημα προσεγγίζεται με διαφορετικό τρόπο, ήτοι λαμβάνεται υπόψιν και το αποτέλεσμα και το σύνολο της διαδικασίας κρίνω ορθό και δίκαιο όπως επιδικαστούν έξοδα υπέρ της Κατηγορούσας Αρχής εναντίον των Κατηγορούμενων 1 και 2 αλληλέγγυα και κεχωρισμένα ως υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο, περιορισμένα όμως κατά 1/3, ένεκα του ότι η υπόθεση προωθήθηκε με πέντε κατηγορίες πλην όμως στο τέλος διαφάνηκε ότι οι πρώτες τρεις κατηγορίες ήταν ανυπόστατες. Επιδικάζονται επίσης έξοδα υπέρ της Κατηγορούμενης 3 και εναντίον της Κατηγορούσας Αρχής ως υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
(Υπ.)...................................
Λ. Χαβιαράς, Ε.Δ.
Πιστόν Αντίγραφον
Πρωτοκολλητής
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο