ΜΟΝΙΜΟ ΚΑΚΟΥΡΓΙΟΔΙΚΕΙΟ ΠΑΦΟΥ
EΝΩΠΙΟΝ: Λ. Μάρκου, Π.Ε.Δ.
Ν. Φακοντής, Ε.Δ.
Θ. Συμεωνίδης, Ε.Δ.
Αρ. Υπόθεσης: 2410/2025
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
v.
S. G. L
Κατηγορούμενου
---------------------------
Ημερομηνία: 03.11.2025
Εμφανίσεις:
Για Δημοκρατία: κα. Νικολέτα Παπούτσα
Για Κατηγορούμενο: κος Hλίας Στεφάνου
Κατηγορούμενος: Παρών
Η διαδικασία διεξάγεται κεκλεισμένων των θυρών
ΠΟΙΝΗ
Ο κατηγορούμενος έχει κριθεί ένοχος, κατόπιν δικής του παραδοχής, σε τρείς (3) συνολικά κατηγορίες.
H 1η Κατηγορία αφορά το αδίκημα της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιού κατά παράβαση των άρθρων 2, 6(3), (7) και 14 του Περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας Νόμου 91(Ι)/2014.
Η 2η Κατηγορία αφορά το αδίκημα της άσεμνης επίθεσης γυναίκας κατά παράβαση του άρθρου 151 του Ποινικού Κώδικα Κεφ. 154 και αδίκημα κατά των γυναικών κατά παράβαση των άρθρων 2, 5(α) ΜΕΡΟΣ VI ΠΙΝΑΚΑΣ (Άρθρο 5) αδίκημα αριθμός 21 του Περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και Περί Συναφών Θεμάτων Νόμος 115(Ι)/2021.
Η 3η Κατηγορία αφορά το αδίκημα της σεξουαλικής παρενόχλησης κατά παράβαση των άρθρων 2, 5(γ) και 7 του Περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και περί Συναφών Θεμάτων Νόμου 115(Ι)/2021.
Σύμφωνα με τις λεπτομέρειες των πιο πάνω αναφερόμενων κατηγοριών, αποδίδεται στον κατηγορούμενο ότι στις 15 Απριλίου 2025, ενώ βρισκόταν για διακοπές στο ξενοδοχείο με την ονομασία << ……..>> στην [ …] της Επαρχίας Πάφου, έβαλε το χέρι του μέσα από το παντελόνι και το εσώρουχο της δεκάχρονης R. Z. επισκέπτριας από το [ ….] και την άγγιζε στα γεννητικά της όργανα.
Τα γεγονότα της υπόθεσης έχουν εκτεθεί γραπτώς (σχετικό το Έγγραφο Α) από την Κατηγορούσα Αρχή, δεν έτυχαν αμφισβήτησης και διαλαμβάνουν τα ακόλουθα:
‘’Στις 15.04.2025 στον Κλάδο Διερεύνησης Αδικημάτων Σεξουαλικής Κακοποίησης Ανηλίκων, λήφθηκε αναφορά από το ΤΑΕ Πάφου για καταγγελία σεξουαλικής κακοποίησης της ανήλικης RZ με ημερομηνία γέννησης 20.12.2012 από το [ ..] η οποία βρισκόταν για διακοπές με την οικογένεια της στην Κύπρο, από την 12.04.2025 μέχρι και την 17.04.2025 στο ξενοδοχείο [….]. Σύμφωνα με την αναφορά, ενώ η ανήλικη βρισκόταν με άλλα συγγενικά της πρόσωπα σε χώρο ψυχαγωγίας παιδιών εντός του εν λόγω ξενοδοχείου, ένας άγνωστος άντρας την πλησίασε στο διάδρομο του ξενοδοχείου που βρίσκεται πλησίον του χώρου υποδοχής και έβαλε το χέρι του μέσα από το παντελόνι και μέσα από το εσώρουχο της και την άγγιξε στα γεννητικά της όργανα. Ακολούθως σύμφωνα με την αναφορά της ανήλικης, ο άγνωστος άντρας έφυγε με γοργό βήμα προς τον ανελκυστήρα.
Μέλη του ΤΑΕ Πάφου μετέβησαν στο εν λόγω ξενοδοχείο την ημέρα της αναφοράς, όπου συνάντησαν τον πατέρα της ανήλικης. Αυτός ανέφερε σε μέλος του ΤΑΕ Πάφου, ότι ο ανήλικος γιός του 12 ετών ο οποίος βρισκόταν στο καθιστικό του ξενοδοχείου και στον οποίο άμεσα η ανήλικη ανέφερε τι είχε συμβεί προηγουμένως, βιντεογράφησε τον άγνωστο άνδρα κατόπιν υπόδειξης της ανήλικης. Στη συνέχεια ο πατέρας της ανήλικης, υπέδειξε το βίντεο στο επί καθήκοντι προσωπικό της υποδοχής του ξενοδοχείου και αυτός αναγνωρίστηκε από το προσωπικό ως ο ένοικος συγκεκριμένου δωματίου. Από τα στοιχεία που εξασφαλίστηκαν από το γραφείο υποδοχής του ξενοδοχείου σχετικά με τον ένοικο του εν λόγω δωματίου, διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για τον κατηγορούμενο ήτοι τον S. G. L, ηλικίας 57 ετών από την Βρετανία ο οποίος βρισκόταν για διακοπές στην Κύπρο από την 12.04.2025 μαζί με το ανήλικο γιο του μέχρι και την 16.04.2025.
Κατά την οπτικογραφημένη κατάθεση που λήφθηκε από την ανήλικη, αυτή είπε, μεταξύ άλλων, ότι στις 15.04.2025 το βράδυ, ενώ η ίδια βρισκόταν στο δωμάτιο <<kids disco>> του ξενοδοχείου με τον πεντάχρονο αδελφό της, εξήλθε από αυτό με τον αδελφό της για να πάει στο <<teens room>> στο οποίο βρισκόταν ο 12 χρόνος αδελφός της με τον ξάδελφο τους. Ενώ περπατούσε στο διάδρομο του ξενοδοχείου, που βρίσκεται πλησίον του χώρου υποδοχής και ο οποίος οδηγεί στο teens room, ο Κατηγορούμενος που περνούσε εκείνη την ώρα δίπλα της, αφού την σταμάτησε αγγίζοντας την στον ώμο, ακολούθως έβαλε το χέρι του μέσα στο παντελόνι και μέσα από το εσώρουχο της και την άγγιξε στο γεννητικό της όργανο. Το περιστατικό σύμφωνα με την ανήλικη διήρκησε κάποια δευτερόλεπτα. Στην συνέχεια ο κατηγορούμενος αναχώρησε γρήγορα από το σημείο. Περαιτέρω η ανήλικη ανέφερε ότι νωρίτερα την ίδια ημέρα ενώ καθόταν σε καναπέ που βρίσκεται στο χώρο υποδοχής του ξενοδοχείου, ο κατηγορούμενος έριξε κάτι το οποίο έμοιαζε με θήκη γυαλιών πάνω της και συγκεκριμένα στα πόδια της και ακολούθως εκείνος το έπιασε χωρίς να κάνει οτιδήποτε άλλο.
Την 16.04.2025, εκδόθηκε εναντίον του Κατηγορούμενου Δικαστικό ένταλμα σύλληψης και την ίδια μέρα και ώρα 1030, αυτός συνελήφθη στο ΤΑΕ Πάφου. Αφού του εξηγήθηκαν οι λόγοι της σύλληψης του και του επεστήθηκε η προσοχή του στον Νόμο, απάντησε <<I didn’t do anything>> (μτφρ.:<<Δεν έκανα τίποτα>>).
Επίσης, λήφθηκε οπτικογραφημένη κατάθεση από τον μεγαλύτερο αδελφό της ανήλικης, ο οποίος επιβεβαίωσε τα λεγόμενα της παραπονούμενης, ότι δηλαδή αυτή πήγε και τον βρήκε στο <<teens room>> του ξενοδοχείου και του ανέφερε ότι λίγο πριν ένας άγνωστος της άντρας την σταμάτησε στο διάδρομο και έβαλε το χέρι του μέσα από το παντελόνι της και το εσώρουχο της και την άγγιξε στο γεννητικό της όργανο.
Στις 16.04.2024 παραλήφθηκαν τα ρούχα που φορούσε η ανήλικη την 15.04.2025 κατά την διάρκεια του περιστατικού, για να σταλούν για επιστημονικές εξετάσεις.
Την 18.04.2025 ο Λοχ. 2478 στην παρουσία του Α/Αστ. 2298, ανέκρινε προφορικά τον κατηγορούμενο στην μητρική του γλώσσα που είναι η Αγγλική. Αυτός αρχικά αρνήθηκε τα όσα του καταλογίζονται. Ερωτηθείς ανέφερε ότι, εκείνο το βράδυ, βρισκόταν στον χώρο της δισκοθήκης του ξενοδοχείου και σε κάποια στιγμή έφυγε από το χώρο της δισκοθήκης και μετέβηκε στις τουαλέτες που βρίσκονται δίπλα από τον ανελκυστήρα. Αφού τελείωσε από την τουαλέτα και επέστρεφε στο χώρο της δισκοθήκης, επειδή ο ίδιος είχε καταναλώσει προηγουμένως ποσότητα αλκοόλης, σε κάποια στιγμή σκόνταψε και έπεσε κατά λάθος πάνω στην ανήλικη, η οποία είχε αντίθετη κατεύθυνση από αυτόν και μαζί της ήταν ακόμα ένα ανήλικο πρόσωπο. Ρωτήθηκε που άγγιξε την ανήλικη όταν σκόνταψε πάνω της και απάντησε ότι δεν θυμόταν που την είχε αγγίξει. Ακολούθως, ρωτήθηκε κατά πόσο προηγουμένως την ίδια μέρα, υπήρξε άλλο περιστατικό με την ίδια ανήλικη και ανέφερε ότι προηγουμένως την ίδια μέρα ενώ βρισκόταν στο χώρο υποδοχής του ξενοδοχείου (lobby) και καθόταν πλησίον της ανήλικης, σε κάποια στιγμή ως εκ λάθους έριξε την θήκη των γυαλιών του πάνω στην ανήλικη και αφού της απολογήθηκε την έπιασε.
Την 22.04.2025 λήφθηκε ανακριτική κατάθεση από τον κατηγορούμενο, ο οποίος αφού πληροφορήθηκε για τα αδικήματα που διερευνώνται εναντίον του και του επιστήθηκε η προσοχή του στο Νόμο, αυτός αρνήθηκε ότι άγγιξε την ανήλικη στο γενετικό της όργανο και έδωσε τους δικούς του ισχυρισμούς. Συγκεκριμένα ισχυρίστηκε ότι ενώ μετέβαινε μέσω του διαδρόμου στις τουαλέτες, οι οποίες βρίσκονται πλησίον των ανελκυστήρων, παρά το teens rooms, σε κάποια στιγμή σκόνταψε και έπεσε πάνω στην ανήλικη, η οποία προπορευόταν μπροστά του, της απολογήθηκε και συνέχισε την πορεία του προς τις τουαλέτες. Όταν τέλειωσε από το αποχωρητήριο, επέστρεψε αμέσως πίσω στη ντίσκο. Από τον Κατηγορούμενο λήφθηκαν παρειακά επιχρίσματα με σκοπό τη διενέργεια επιστημονικών εξετάσεων.
Από επιστημονικές εξετάσεις που διενεργήθηκαν στα ρούχα και εσώρουχα της παραπονούμενης, προέκυψε ότι η κύρια συνεισφορά γενετικού υλικού στο μικτό γενετικό υλικό που απομονώθηκε από το εσωτερικό κάτω μέρος του εσώρουχου και από το εξωτερικό εσωτερικό μέρος του καβάλου του παντελονιού της ανήλικης, ταυτίζεται με το γενετικό προφίλ του χρωματοσώματος Υ του Κατηγορούμενου.’’
Τέλος η ευπαίδευτη συνήγορος της Κατηγορούσας Αρχής ανέφερε πως ο Κατηγορούμενος είναι πρόσωπο λευκού ποινικού μητρώου.
Ενόψει της σοβαρότητας των αδικημάτων που ο Κατηγορούμενος αντιμετωπίζει ζητήθηκε και ετοιμάστηκε Έκθεση του Γραφείου Ευημερίας αναφορικά με τις προσωπικές, οικογενειακές και οικονομικές περιστάσεις του Κατηγορούμενου στο περιεχόμενο της οποίας αναφορά θα γίνει κατωτέρω.
Ο ευπαίδευτος συνήγορος του κατηγορουμένου, για σκοπούς μετριασμού της ποινής, κατάθεσε ενώπιον του Δικαστηρίου εμπεριστατωμένη γραπτή αγόρευση (Έγγραφο Β) στην οποία εκθέτει όλους τους μετριαστικούς παράγοντες τους οποίους, κατά τη θέση του, το Δικαστήριο θα πρέπει να λάβει υπόψη του. Επιπρόσθετα παραθέτει στο περιεχόμενο της και αποφάσεις από τις οποίες κατά την άποψη του θα μπορούσε να αντληθεί καθοδήγηση αναφορικά με ποινές που επιβλήθηκαν σε υποθέσεις παρόμοιων κατηγοριών. Σημειώνεται ότι έχουμε διεξέλθει με πολλή προσοχή της εν λόγω αγόρευσης του συνηγόρου υπεράσπισης και την λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη, μαζί με τις σχετικές προφορικές διευκρινίσεις που έχουν γίνει από μέρους του και είναι καταγραμμένες στα πρακτικά.
Συνοπτικά ο κος Στεφάνου, κάλεσε το Δικαστήριο όπως λάβει υπόψη του, την παραδοχή και ειλικρινή μεταμέλεια του κατηγορούμενου, την απολογία του τόσο προς το θύμα όσο και προς την οικογένεια του, το λευκό του ποινικό μητρώο, την κατάσταση μέθης την οποία βρισκόταν κατά τον χρόνο διάπραξης των αδικημάτων, την εξωδικαστική τιμωρία που θα υποστεί και συγκεκριμένα την μη δυνατότητα άσκησης πλέον του επαγγέλματος του [….], καθώς και το σύνολο των προσωπικών, οικογενειακών και οικονομικών του περιστάσεων τα οποία εκθέτει με λεπτομέρεια στην γραπτή του αγόρευση υιοθετώντας και το περιεχόμενο της έκθεσης του Γραφείου Ευημερίας.
Επιπρόσθετα, τόνισε και σε σχέση με τα γεγονότα που διέπουν τις κατηγορίες χωρίς σε καμιά περίπτωση να υποβαθμίζει την σοβαρότητα των αδικημάτων που ο πελάτης του έχει διαπράξει, ότι θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι επρόκειτο για μεμονωμένο περιστατικό το οποίο διήρκεσε για λίγα δευτερόλεπτα (όχι πάνω από 5 δευτερόλεπτα) με τον κατηγορούμενο να διέπεται από αλλόκοτη συμπεριφορά λόγω της από μέρους του κατανάλωσης αλκοόλ, ενώ δεν επρόκειτο για κάτι προσχεδιασμένο.
Εξέφρασε τη ετοιμότητα του πελάτη του να αποδεχθεί την τιμωρία του για την παραβατική του συμπεριφορά, να εκτίσει την ποινή του και να επιστρέψει πίσω στην πατρίδα του.
Αναμφίβολα τα αδικήματα τα οποία ο κατηγορούμενος αντιμετωπίζει είναι ιδιαίτερα σοβαρά και αυτό αντικατοπτρίζεται από τις προβλεπόμενες στο Νόμο ποινές. Για το αδίκημα της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιού και ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που το θύμα είναι παιδί το οποίο, κατά την διάπραξη του αδικήματος, ήταν ηλικίας κάτω των δεκατριών (13) ετών, το άρθρο 6(7) του Ν. 91(Ι)/2014 προνοεί ποινή φυλάκισης μέχρι και δια βίου.
Σε σχέση με το αδίκημα της άσεμνης επίθεσης εναντίον γυναίκας τόσο το άρθρο 151 του Κεφ. 154 όσο και το άρθρο 5(α) ΜΕΡΟΣ VI ΠΙΝΑΚΑΣ (Άρθρο 5) αδίκημα αριθμός 21 του Ν. 115(Ι)/2021 προνοεί ποινή φυλάκισης μέχρι και πέντε χρόνια ενώ για το αδίκημα τα σεξουαλικής παρενόχλησης το άρθρο 5(γ) και 7 του Ν. 115(Ι)/2021 προνοεί σε περίπτωση καταδίκης ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα πέντε (5) έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις δέκα χιλιάδες ευρώ (€10.000) ή και στις δύο αυτές ποινές.
Οι προβλεπόμενες στο Νόμο ποινές συνιστούν ένα από τους παράγοντες που συνθέτουν τη σοβαρότητα του αδικήματος και ο οποίος λαμβάνεται υπόψη στην επιμέτρηση της ποινής και συνεκτιμάται με τα γεγονότα της υπόθεσης, τόσο για την επιλογή του είδους της ποινής όσο και για τον καθορισμό της έκτασης της (βλ. Δημοκρατία v. Kυριάκου κ.α. (1990) 2 Α.Α.Δ.264, Souilmi v. Aστυνομίας (1992) 2Α.Α.Δ.248, Λεβέντηςv. Αστυνομίας (1999) 2 Α.Α.Δ. 632).
Η σοβαρότητα ενός ποινικού αδικήματος, διαγράφεται από το μέγιστο της προβλεπόμενης στο Νόμο ποινής. Η πρόβλεψη από τον Νομοθέτη για ποινικό αδίκημα, ιδιαιτέρως ποινής φυλάκισης, αλλά και το μέγεθος της, δίδουν και το στίγμα του μεγέθους της απαρέσκειας ή και αποστροφής της κοινωνίας για πράξεις ή παραλείψεις, των οποίων, μέσω αυτής, επιδιώκεται η αποτροπή. Όσο μεγαλύτερη είναι η προβλεπόμενη στο Νόμο ποινή, τόσο σοβαρότερο πρέπει να θεωρείται και το ποινικό αδίκημα. Το Δικαστήριο εφαρμόζει το Νόμο, πρέπει να τον εφαρμόζει αποτελεσματικά ώστε οι σκοποί του να επιτυγχάνονται και για αυτό ακριβώς τον λόγο, η σοβαρότητα ενός ποινικού αδικήματος, ως οροθετείται από τον Νομοθέτη και η ανάγκη για αποτροπή, πρέπει να αντανακλώνται και στην ποινή (βλ. Γενικός Εισαγγελέας ν Γεωργίου (2001) 2 Α.Α.Δ. 272).
Ως γενική αρχή, επίσης, τα γεγονότα της υπόθεσης μπορούν να επηρεάσουν τη σοβαρότητα ενός αδικήματος (βλ. Μιχαηλίδης v. Δημοκρατίας (1991) 2 Α.Α.Δ. 391).
Σεξουαλικής φύσης αδικήματα τα οποία στρέφονται εναντίον παιδιών αντιμετωπίζονται από τα Δικαστήρια με την επιβολή ιδιαίτερα αυστηρών και αποτρεπτικών ποινών. Χαρακτηριστικό είναι το πιο κάτω απόσπασμα από την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου στην υπόθεση Λευκαρίτης κ.ά. ν. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφ. 135/14 (σχ. με 138/14), ημερ. 22/11/2016:
«Σεξουαλικής φύσης αδικήματα τιμωρούνται από τα δικαστήρια με αποτρεπτικές ποινές, σε μια προσπάθεια καταστολής τους, τόσο επειδή στρέφονται και προσβάλλουν τα ήθη γενικά, όσο και επειδή προσβάλλουν και συνθλίβουν την προσωπικότητα των θυμάτων (βλ. Γενικός Εισαγγελέας ν. Κυριάκου (2008) 2 Α.Α.Δ. 562). Ανάλογα με τα περιστατικά της κάθε υπόθεσης, η ποινή μπορεί να είναι ιδιαίτερα αυστηρή. Όταν στρέφονται κατά νεαρών προσώπων, τα οποία δεν έχουν ακόμη ολοκληρωμένη και ορθή αντίληψη για τη σεξουαλική πτυχή της ζωής ούτε σταθερές δυνάμεις αντίστασης, τα αδικήματα αυτά καθίστανται ιδιαίτερα σοβαρά. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι, παρόλον που ένα νεαρό θύμα μπορεί, φαινομενικά, να είχε συναινέσει, η συμπεριφορά αυτή μπορεί να του προκαλέσει βλάβη, γι' αυτό ακριβώς ο νομοθέτης προνόησε για το συγκεκριμένο αδίκημα (R. v. Perry [2010] 2 Cr. App. R (S) 98). Βέβαια, και σε αυτές τις περιπτώσεις η εξατομίκευση έχει τη θέση της, αλλά δεν μπορεί να οδηγεί στην εξουδετέρωση της ποινής και του αποτρεπτικού χαρακτήρα της.»
Η αυστηρή αντιμετώπιση τέτοιους είδους αδικημάτων από τα Δικαστήριο επιβάλλεται και λόγω της έξαρσης που παρατηρείται στη διάπραξη τους, τα οποία έχουν καταντήσει κοινωνική μάστιγα (βλ. Γενικός Εισαγγελέας ν. Σωτήρη Σάββα, Ποιν. Έφ. 202/2021, ημερ. 17/2/2022, Clarson v. Αστυνομία, Ποιν. Έφ. 38/22, ημερ. 27.10.2022, ECLI:CY:AD:2022:B411, S.J.L. v. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφ. 129/21, ημερ. 27.10.2022, ECLI:CY:AD:2022:B409). Το πιο κάτω απόσπασμα από την υπόθεση Ν.Σ. ν. Δημοκρατίας Ποιν. Έφ.184/2015 ημερ. 13.02.18, ECLI:CY:AD:2018:B72 αποτυπώνει το μέγεθος του προβλήματος:
«........θα τονίσουμε, όχι απλώς την ανησυχία, αλλά την αγωνία των Δικαστηρίων σε σχέση με την ολοένα αυξανόμενη τάση διάπραξης τέτοιων αδικημάτων, τα οποία έχουν καταστεί δεσπόζοντα. Ό,τι πλήττουν είναι το παιδί και ο ευαίσθητος κόσμος του, αξίες μεγάλης σπουδαιότητας για την κοινωνία, τον άνθρωπο και τον πολιτισμό.»
To αδίκημα μάλιστα της 1ης Κατηγορίας απορρέει από τον Νόμο 91(I)/2014. Οι σκοποί του και η φιλοσοφία της ποινικοποίησης πράξεων και συμπεριφορών, που, με βάση τις πρόνοιες του, αποτελούν σεξουαλική εκμετάλλευση ή και κακοποίηση παιδιών, σε σχέση και με το ζήτημα της διαμόρφωσης των ποινών από το Δικαστήριο για τα σχετικά ποινικά αδικήματα, εξετάστηκαν από το Ανώτατο Δικαστήριο στην υπόθεση Αστυνομία ν Πατούρη, Ποινική Έφεση Αρ. 51/2020, 03/12/2020, από την απόφαση του οποίου, για σκοπούς επεξήγησης, παραθέτουμε την ακόλουθη περικοπή:
«Ο Νόμος 91(Ι)/2014 θεσπίστηκε με σκοπό την καλύτερη εφαρμογή του νομικού γίγνεσθαι αναφορικά με την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού, η οποία καθιερώθηκε με πράξεις Διεθνών Οργανισμών. Προπαντός, όμως, έγινε προς εναρμόνιση της ημεδαπής νομοθεσίας με πράξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο συγκεκριμένο τομέα του δικαίου. Από αυτές, ξεχωρίζει, ιδιαίτερα, η Οδηγία 2011/92/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Δεκεμβρίου, 2011, (η «Οδηγία»), την οποία ο εν λόγω Νόμος έχει, εν πολλοίς, ως πρότυπο. Στο Προοίμιό της, εκτιμάται, διά της αιτιολογικής σκέψεως 1, ότι:-
"Η σεξουαλική κακοποίηση και η σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών, συμπεριλαμβανομένης της παιδικής πορνογραφίας, συνιστούν σοβαρές παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων, ειδικότερα των δικαιωμάτων των παιδιών στην προστασία και τη φροντίδα που είναι αναγκαίες για την ευημερία τους, όπως προβλέπονται στη σύμβαση του 1989 των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού και στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης."
Ακολούθως, στην αιτιολογική σκέψη 2, εκτιμάται, σύμφωνα με ό,τι διαλαμβάνει το πρόγραμμα της Στοκχόλμης, πως:-
"Μια ανοικτή και ασφαλής Ευρώπη που εξυπηρετεί και προστατεύει τους πολίτες παρέχει σαφή προτεραιότητα στην καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης, της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας."
Εμφανώς, η προστασία του παιδιού αναγνωρίζεται από το διεθνές και ημεδαπό δίκαιο ως κοινωνική ανάγκη, πηγάζουσα εκ της εγγενούς φύσεώς του. Στο προοίμιο της Σύμβασης περί των Δικαιωμάτων του Παιδιού, κυρωθείσας με τον ομώνυμο Νόμο του 1990, (Ν. 243/1990), αναφέρεται, συναφώς ότι: "..., όπως υποδεικνύεται στη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Παιδιού, 'το παιδί, λόγω της σωματικής και διανοητικής του ανωριμότητας, χρειάζεται ειδική προστασία και φροντίδα, συμπεριλαμβανομένης και της κατάλληλης νομικής προστασίας, τόσο πριν όσο και μετά τη γέννησή του'". Στο επίπεδο, ειδικά, της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης, εκτιμάται, στην αιτιολογική σκέψη 12 της Οδηγίας, πως:-
"Για τις σοβαρές μορφές σεξουαλικής κακοποίησης και σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών θα πρέπει να επιβάλλονται αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές ποινές."
Η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, έχοντας ως πρότυπο τις πιο πάνω αρχές, διαμόρφωσε, ανάλογα, τις ποινές οι οποίες επιβάλλονται για αδικήματα που εμπίπτουν στον υπό αναφορά τομέα του δικαίου.».
Όπως, λοιπόν, προκύπτει από όλα τα ανωτέρω και την νομολογία, σεξουαλικής φύσης αδικήματα τα οποία στρέφονται εναντίον παιδιών αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερα αυστηρές και αποτρεπτικές ποινές (βλ. επίσης Δ.Β.Γ.Κ. v Δημοκρατίας, Ποιν. Έφεση Αρ. 3/2022, Ημερ. 29/02/2024 και ARR v. Αστυνομίας, Ποιν. Έφεση Αρ. 20/2022, Ημερ. 30/04/2024).
Ένεκα της ανάγκης για επιβολή αυστηρών και αποτρεπτικών ποινών οι προσωπικές περιστάσεις σε τέτοιας φύσης αδικήματα, αν και λαμβάνονται υπόψη και έχουν τον ρόλο τους στην επιμέτρηση της ποινής, εντούτοις είναι ήσσονος σημασίας. Εκείνο το οποίο προέχει είναι η αυστηρή τιμωρία. Στην Γ.Α. v. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφ. Αρ. 178/2017, ημερ. 24/10/2018, ECLI:CY:AD:2018:B457, λέχθηκε ότι «Η μεγάλη κοινωνική απαξία που τα αδικήματα αυτής της φύσης ενέχουν, η ανάγκη αποτροπής που πηγάζει από την απαράδεκτη συχνότητα με την οποία παρουσιάζονται και η μεγάλη σημασία που έχει το αγαθό που ο Νόμος θέλει να προστατεύσει, δηλαδή το παιδί, είναι παράγοντες που καθιστούν τις προσωπικές και οικογενειακές περιστάσεις δευτερεύουσας σημασίας».
Για σκοπούς διαβάθμισης της ποινικής ευθύνης του κατηγορούμενου, λαμβάνουμε υπόψη όλες τις περιστάσεις διάπραξης των αδικημάτων ως ανωτέρω αναφέρονται στα γεγονότα. Ειδικότερα λαμβάνουμε υπόψη τη φύση της σεξουαλικής πράξης του κατηγορούμενου έναντι της παραπονούμενης, ήτοι το ότι συνίσταται σε άγγιγμα στα γεννητικά της όργανα, το σύντομο χρονικό διάστημα που διήρκεσε η υπό κρίση πράξη, ήτοι όχι πέραν των 5 δευτερολέπτων, το μεμονωμένο του περιστατικού και την έλλειψη προσχεδιασμού από μέρους του κατηγορούμενου (ως ισχυρίστηκε ο συνήγορός του και δεν αμφισβητήθηκε από την Κατηγορούσα Αρχή). Μεγαλύτερη σοβαρότητα στο αδίκημα προσδίδει, σαφώς, το γεγονός ότι η υπό κρίσης πράξη συνίσταται σε απευθείας άγγιγμα στα γεννητικά όργανα της ανήλικης παραπονούμενης, δηλαδή μέσα από τα ρούχα της καθώς, επίσης, και η μεγάλη διαφορά ηλικίας μεταξύ του κατηγορούμενου και της παραπονούμενης. Κατά τον ουσιώδη χρόνο ο κατηγορούμενος ήταν ηλικίας 57 χρόνων με την παραπονούμενη να είναι ηλικίας μόλις 10 ετών, δηλαδή υπήρχε μια μεγάλη διαφορά ηλικίας 47 περίπου χρόνων (βλ. Ν.Σ. v. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφεση Αρ. 184/2015, Ημερ. 13/02/2018, ECLI:CY:AD:2018:B72).
Η πιο πάνω συμπεριφορά του κατηγορούμενου κρίνεται σοβαρή, δημιουργεί αποστροφή και απαξία και εγείρει την ανάγκη επιβολής ποινών αποτρεπτικού χαρακτήρα με σκοπό την καταστολή τέτοιου είδους συμπεριφορών στο μέλλον. Το Δικαστήριο έχει καθήκον να προστατέψει τα δικαιώματα των παιδιών, να διαφυλάξει την υγιή ανάπτυξη τους και να προστατέψει τον ψυχικό τους κόσμο καθώς και την αξιοπρέπεια τους.
Η επιβολή της ποινής αποτελεί πολύ λεπτό έργο του Δικαστηρίου και η δικαστική διεργασία για την επιμέτρηση της δεν είναι εύκολη. Απαιτείται εξισορρόπηση του γενικού συμφέροντος της δικαιοσύνης από τη μια και της εξατομίκευσης της ποινής στα πλαίσια του συγκεκριμένου παραβάτη από την άλλη (βλ. Κωνσταντίνος Λευκαρίτης κ.α. v. Δημοκρατία, Ποιν. Έφεση Αρ. 135/2014 και 138/2014).
Παρά τα πιο πάνω και τη σοβαρότητα των αδικημάτων που ο κατηγορούμενος αντιμετωπίζει και την ανάγκη που υπάρχει για αυστηρή αντιμετώπιση τους, η υποχρέωση του Δικαστηρίου για εξατομίκευση της ποινής, ώστε η ποινή που τελικά θα επιβληθεί από το Δικαστήριο, να αρμόζει στις προσωπικές περιστάσεις του κατηγορουμένου, λαμβάνοντας πραγματικά υπόψη, όλα τα ελαφρυντικά στοιχεία που μπορεί να υπάρχουν, δεν ατονεί. Η εξατομίκευση της ποινής όμως σε τέτοιου είδους αδικήματα δεν μπορεί εξουδετερώνει τα στοιχεία εκείνα που σχετίζονται με τη σοβαρότητα του ποινικού αδικήματος και την ανάγκη, ως και προελέχθη, για αποτελεσματική εφαρμογή του Νόμου προς προστασία των παιδιών ειδικά και της κοινωνίας γενικότερα (βλ. Κ. Χ. ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 272/2017, 26/09/2019, ECLI:CY:AD:2019:B397, Γ. Α. ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 178/2017, 24/10/2018, ECLI:CY:AD:2018:B457, Αστυνομία ν Πατούρη, Ποινική Έφεση Αρ. 51/2020, 03/12/2020 και A. D. ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 177/2021, 16/03/2022, ECLI:CY:AD:2022:B96.
Προς όφελος του κατηγορούμενου και για σκοπούς μετριασμού της ποινής, λαμβάνουμε υπόψη μας την παραδοχή του στις κατηγορίες που αντιμετωπίζει. Σημειώνεται βεβαίως το γεγονός ότι αυτός δεν είχε παραδεχθεί άμεσα, όμως ζήτησε και άλλαξε την απάντηση του σε σύντομο σχετικά χρόνο και πριν την έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας. Θα δώσουμε τη δέουσα βαρύτητα στην παραδοχή του κατηγορούμενου, η οποία αποτελεί και ένδειξη μεταμέλειας στις κατηγορίες που αντιμετωπίζει. Όπως τονίστηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο στην υπόθεση Ανδρέου ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 163/2015, 11/07/2016: «. η παραδοχή είναι ο μόνος απτός τρόπος για να "μεταφερθεί" στο Δικαστήριο η μεταμέλεια ενός κατηγορουμένου και γι' αυτό το λόγο έχει δεσπόζουσα σημασία στην επιμέτρηση της ποινής.» (βλ. επίσης, Okmelashvili ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 146/2020, Ημερ. 22/12/2021 και M. C. T. ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 222/2020, Ημερ. 14/10/2022, ECLI:CY:AD:2022:B386).
Σημειώνεται, περαιτέρω, ότι η παραδοχή σε τέτοιου είδους υποθέσεις αποκτά αυξημένη σημασία. Στην Γ. Α. ν Δημοκρατίας Ποινική Έφεση Αρ. 178/2017, 24/10/2018, ECLI:CY:AD:2018:B457, λέχθηκαν τα εξής σχετικά:
«Η παραδοχή ακριβώς υποδηλώνει την αντίληψη του δράστη για το κακό που διέπραξε. Σε περιπτώσεις δε όπως η παρούσα έχει ως αποτέλεσμα να μην υποβληθεί ένα παιδί στην τραυματική εμπειρία της δίκης, όσο προσεκτική και αν είναι η αντιμετώπισή του κατά τη διάρκεια της αντεξέτασής του. Τότε είναι που θα μπορούσε ο εφεσείοντας με ψυχική και συνειδησιακή ταπείνωση έναντι του παιδιού, του οποίου την προσωπικότητα εξευτέλισε και τραυμάτισε ενεργώντας συστηματικά σε μια μακρά περίοδο χρόνου, να επικαλεστεί έμπρακτη μεταμέλεια και μειωμένη ανάγκη για ειδική αποτροπή. Η παρατήρηση βεβαίως αυτή δεν αναφέρεται στο αναφαίρετο δικαίωμα κάθε κατηγορούμενου να μην παραδεχθεί ενοχή το οποίο, όπως ορθά παρατήρησε το Κακουργιοδικείο, δεν μπορεί να εκλαμβάνεται ως επιβαρυντικός παράγοντας, αλλά στο ότι ένας κατηγορούμενος, ιδιαίτερα υπό τέτοιες περιστάσεις όπου η μη παραδοχή δεν περιορίστηκε στη νομική πτυχή αλλά είχε ως αποτέλεσμα να κληθεί ως μάρτυρας η ανήλικη, δεν μπορεί να τύχει της επιείκειας που θα εδικαιούτο εάν εξέφραζε εξ αρχής πλήρη και έμπρακτη μεταμέλεια.».
(βλ. επίσης, Αστυνομία ν Πατούρη, Ποινική Έφεση Αρ. 51/2020, 03/12/2020), Γενικός Εισαγγελέας ν Σ. Σ., Ποινική Έφεση Αρ. 202/2021, Ημερ. 17/03/2022, ECLI:CY:AD:2022:D116, A. D. ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 177/2021, 16/03/2022, ECLI:CY:AD:2022:B96, Filip ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 112/2019, 03/12/2020, ECLI:CY:AD:2020:D412, Κ. Α. Μ. ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 127/2021, 04/11/2022, ECLI:CY:AD:2022:B419, M. C. T. ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 222/2020, ημερ. 14/10/2022, ECLI:CY:AD:2022:B386, Ν. Σ. ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 184/2015, 13/02/2018, ECLI:CY:AD:2018:B72 και Νικολάου ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 2/2022, 19/12/2022).
Η παραδοχή, λοιπόν, του κατηγορούμενου, πέραν από το ότι περίσωσε πολύτιμο χρόνο του Δικαστηρίου, καταδεικνύει, σε συνδυασμό και με την απολογία του κατηγορούμενου, όπως εκφράστηκε από το συνήγορο του, την έμπρακτη μεταμέλεια του, στοιχείο στο οποίο θα δώσουμε τη δέουσα βαρύτητα, υπό τις περιστάσεις, όπως επιτάσσει η νομολογία. Έχει δεσπόζουσα βαρύτητα στην επιμέτρηση της ποινής, με αποτέλεσμα αυτή να μειώνεται ανάλογα.
Επιπρόσθετα σημειώνεται και το γεγονός ότι ο κατηγορούμενος είναι λευκού ποινικού μητρώου και ως εκ τούτου, δικαιούται να τύχει της επιείκειας του Δικαστηρίου. Και αυτό επειδή, το λευκό ποινικό μητρώο ενός κατηγορουμένου, αποτελεί ένδειξη της πρότερης στάσης του προς την τήρηση της έννομης τάξης (βλ. Ψωμά ν. Αστυνομίας, (1992) 2 Α.Α.Δ. 40, Γενικός Εισαγγελέας ν. Πάγκαλου, (2001) 2 Α.Α.Δ. 304 και Abe v. Δημοκρατίας, (2008) 2 Α.Α.Δ. 211).
Ως προς το στοιχείο της μέθης του κατηγορούμενου κατά το χρόνο διάπραξης των αδικημάτων, σημειώνουμε ότι στην Pernell κ.ά. ν. Δημοκρατίας (Αρ.2) (1998) 2 Α.Α.Δ.417 αναφέρθηκε ότι σύμφωνα με την κυπριακή νομολογία η επήρεια του ποτού είναι παράγοντας ο οποίος λαμβάνεται υπόψη με ποικίλες όμως επιπτώσεις στην ποινή. Μπορεί ανάλογα με την επίδραση του στη διάπραξη του εγκλήματος, σε συνάρτηση με τη φύση του εγκλήματος, να προσμετρήσει είτε ως επιβαρυντικός είτε ως ελαφρυντικός παράγοντας. Έχει λεχθεί στην Pernell (ανωτέρω) ότι στον βαθμό που η μέθη αμβλύνει τον αυτοέλεγχο και η χαλαρότητα που επιφέρει επιδρά στις πράξεις του παραβάτη, μπορεί να προσμετρήσει ως ελαφρυντικός παράγοντας νοουμένου ότι η κατανάλωση αλκοόλης δεν έχει ως λόγο τη διευκόλυνση της υλοποίησης απόφασης για τη διάπραξη του εγκλήματος. (βλ. Νικολάου ν. Δημοκρατίας (1992) 2 Α.Α.Δ.51 και Λάτο ν. Δημοκρατίας (2000) 2 Α.Α.Δ.351, Μωυσίδης v. Δημοκρατίας, Ποιν. Εφ. 64/06, ημερ. 23.1.2007).
Στην παρούσα υπόθεση, θέση της υπεράσπισης, η οποία δεν έχει αμφισβητηθεί, ήταν ότι ο Κατηγορούμενος κατά το χρόνο διάπραξης των αδικημάτων βρισκόταν υπό την επήρεια οινοπνευματωδών ποτών. Επομένως λαμβάνουμε υπόψιν σε αυτό το πλαίσιο, ότι η κατανάλωση αλκοόλης από τον Κατηγορούμενο, άμβλυνε την κρίση του και μείωσε σε κάποιο βαθμό την ικανότητα αυτοελέγχου και υπό αυτή την έννοια λαμβάνεται υπόψιν ως ελαφρυντικό στοιχείο, δεδομένου του ότι δεν προκύπτει από τα ενώπιον μας δεδομένα να είχε η κατανάλωση αλκοόλης από τον Κατηγορούμενο, στην προκειμένη περίπτωση, ως σκοπό να επηρεαστεί ή να διευκολυνθεί ο ίδιος στη διάπραξη των επίδικων αδικημάτων.
Στοιχείο που επίσης λαμβάνεται υπόψη προς όφελος του Κατηγορούμενου είναι και η εξωδικαστική τιμωρία την οποία υπέστη και αφορά κυρίως τις δυσμενείς συνέπειες στην επαγγελματική του σταδιοδρομία δια της απώλειας της άδειας ασκήσεως του επαγγέλματος του […] που διεξήγαγε στο Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο αναμένεται να έχει ανάλογες οικονομικές επιπτώσεις στον ίδιο αλλά και στα μέλη της οικογένειάς του που στηρίζονται οικονομικά σε αυτόν (ήτοι στο ανήλικο παιδί του, από προηγούμενη σχέση, για το οποίο καταβάλει μηνιαίως χρηματικό ποσό ως διατροφή και στους ηλικιωμένους γονείς του, οι οποίοι αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας).
Συγκεκριμένα, έπειτα από τη διάπραξη των υπό κρίση αδικημάτων και εκκρεμούσης της δίκης, ο […] σύλλογος, κίνησε διαδικασία προσωρινής αναστολής της άδειας εξάσκησης του επαγγέλματός του και λίγο πριν την παραδοχή του ενώπιον του Δικαστηρίου, ο κατηγορούμενος, αναγνωρίζοντας ότι οι πράξεις του δεν συνάδουν με τα επαγγελματικά του καθήκοντα, απέστειλε αίτημα διαγραφής του από το μητρώο προσώπων που δικαιούνται να διεξάγουν το εν λόγω επάγγελμα. Αν και τα πιο πάνω λαμβάνονται υπόψη προς όφελος του κατηγορούμενου για σκοπούς επιμέτρησης της ποινής του, δεν παραγνωρίζεται, παράλληλα, ότι η απώλεια της επαγγελματικής του άδειας λαμβάνει χώρα κατά χρόνο που ο κατηγορούμενος βρίσκεται ήδη στην ηλικία των 57 ετών και ότι, όπως καταγράφεται στην έκθεση του Γραφείου Ευημερίας, ο ίδιος πρόκειται να προχωρήσει σε διαβήματα για να λάβει πρόωρη σύνταξη. Για αυτή την απώλεια ο κατηγορούμενος δεν έχει παρά να μέμφεται τον εαυτό του, εφόσον αποτελεί συνέπεια που θα υποστεί λόγω της ως άνω αναφερόμενης σοβαρής εγκληματικής συμπεριφοράς του.
Προς περαιτέρω μετριασμό και εξατομίκευση της ποινής που θα επιβληθεί, λαμβάνουμε υπόψη τις προσωπικές, οικογενειακές και οικονομικές του συνθήκες, όπως αυτές αναφέρονται στην Έκθεση του Γραφείου Ευημερίας, την οποία ο συνήγορος του υιοθέτησε αλλά και στα όσα περιλαμβάνονται στην γραπτή του αγόρευση.
Ειδικότερα, ότι ο Κατηγορούμενος είναι ηλικίας 57 ετών με καταγωγή από το Ηνωμένο Βασίλειο και το μικρότερο παιδί τετραμελούς οικογένειας, διέμενε και εργαζόταν μέχρι και προ της συλλήψεως του, ως Ιδιώτης […] στην [….] με ετήσιο εισόδημα που ανέρχεται στις £70.000 διατηρώντας ταυτόχρονα και επιχειρηματικό δάνειο ύψους £100.000. Δεν έχει συνάψει οποιοδήποτε γάμο, όμως έχει αποκτήσει ένα τέκνο ηλικίας 8 ετών από προηγούμενη σχέση που διατηρούσε για το οποίο ασκεί κοινή κηδεμονία με την μητέρα, ενώ καταβάλει μηνιαίως και το ποσό των £1.200 ως διατροφή. Τα τελευταία 4 χρόνια διατηρεί σχέση με πρόσωπο το οποίο επίσης στηρίζει οικονομικά ενώ καταβάλει και ποσό ύψους £1.200 ως ενοίκιο για την κατοικία που διαμένει.
Μάλιστα πριν την προφυλάκιση του ανέλαβε και την φροντίδα την ηλικιωμένων γονέων του οι οποίοι αντιμετωπίζουν αρκετά προβλήματα υγείας με τον ίδιο να βρίσκεται δίπλα τους και να τους βοηθά αρκετές φορές την εβδομάδα.
Τέλος στην Έκθεση του Γραφείου Ευημερίας γίνεται αναφορά και για την ύπαρξη χρόνιου […..] προβλήματος υγείας το οποίο ο Κατηγορούμενος αντιμετωπίζει (…….) για το οποίο υπεβλήθη σε χειρουργική επέμβαση πριν από 5 χρόνια με αποτέλεσμα να ακολουθεί ειδική διατροφή. Αυτό βεβαίως είναι ζήτημα που αναμένεται να αντιμετωπιστεί από την Διεύθυνση των Κεντρικών Φυλακών σε περίπτωση που κριθεί ως αρμόζουσα ποινή αυτή της φυλάκισης.
Λαμβάνουμε υπόψη μας τις προσωπικές περιστάσεις του Κατηγορούμενου όπως εκτίθενται ανωτέρω, όμως θα πρέπει να αναφερθεί ότι σε αδικήματα αυτής της φύσης, δηλαδή αδικήματα ιδιαίτερα σοβαρά τα οποία χρήζουν αποτροπής, οι προσωπικές περιστάσεις, δεν μπορούν να εξουδετερώσουν ή να αποδυναμώσουν τον αποτρεπτικό χαρακτήρα που πρέπει να έχει η ποινή. Ενόψει της σοβαρότητας των υπό κρίση αδικημάτων, η σημασία που μπορεί να προσδοθεί σε αυτό τον παράγοντα είναι μειωμένη και προέχει η ανάγκη για αποτελεσματική εφαρμογή του Νόμου για προστασία του παιδιού ειδικά, και του κοινωνικού συνόλου γενικότερα(Κ. Χ. ν Δημοκρατίας (ανωτέρω), Γ. Α. ν Δημοκρατίας (ανωτέρω), Αστυνομία ν Πατούρη (ανωτέρω) και A. D. ν Δημοκρατίας (ανωτέρω).
Συνυπολογίζουμε επιπρόσθετα, παρά το γεγονός ότι στο στοιχείο αυτό δεν μπορεί να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα, και τις όποιες δυσχέρειες ενδεχομένως αυτός να αντιμετωπίσει σε περίπτωση επιβολής ποινής φυλάκισης ένεκα του γεγονότος ότι πρόκειται για αλλοδαπό πρόσωπο χωρίς οποιαδήποτε οικεία του πρόσωπα στην Κύπρο (βλ. Schadow ν. Αστυνομίας (1992) 2 ΑΑΔ 168).
Προηγούμενες αποφάσεις επιβολής ποινών δεν ενέχουν δεσμευτικό χαρακτήρα καθότι είναι αλληλένδετες με τη φύση και συνθήκες διάπραξης του εκάστοτε αδικήματος και τις προσωπικές συνθήκες του παραβάτη. Είναι, όμως, ενδεικτικές ως προς τον καθορισμό του μέτρου τιμωρίας συγκεκριμένων αδικημάτων και των παραμέτρων καθορισμού της ποινής (βλ. Ναζίπ ν Αστυνομίας (2014) 2Β Α.Α.Δ 808, Bistriceanu ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 76/2017, 26/04/2018, ECLI:CY:AD:2018:B199, και Νικολάου ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 2/2022, 19/12/2022).
Στην Α.R.R. v. Aστυνομίας, Ποινική Έφεση Αρ. 20/2022, Ημερ. 30/04/2024, συντρέχουσες ποινές φυλάκισης 3,5 ετών που επιβλήθηκαν στον εφεσείοντα σε δύο κατηγορίες σεξουαλικής κακοποίησης παιδιού, κατά παράβαση του Άρθρου 6(4)(α) του Νόμου 91(1)/2014, μειώθηκαν κατ' έφεση σε συντρέχουσες ποινές φυλάκισης 3 ετών καθότι λανθασμένα λήφθηκε ως επιβαρυντικός παράγοντας η κατάχρηση θέσης εμπιστοσύνης, αφού αποτελούσε συστατικό στοιχείο των αδικημάτων. Ο εφεσείοντας διέπραξε τα αδικήματα κατά των δυο ανηλίκων παιδιών της συζύγου του από προηγούμενο γάμο, ήτοι της Ι.Κ. και Κ.Κ., γεννηθείσες περί τον Οκτώβριο του 2006 και Φεβρουάριο του 2005, αντίστοιχα. Κατά τον χρόνο διάπραξης των αδικημάτων ο Εφεσείων ήταν παντρεμένος με τη μητέρα των ανηλίκων με την οποία απέκτησαν ένα παιδί. Συζούσαν όλοι μαζί στην οικογενειακή κατοικία από το 2016. Τα αδικήματα κατά της Ι.Κ. διαπράχθηκαν στις 17.11.2020, όταν το θύμα βρισκόταν σε ηλικία 14 ετών. Ο Εφεσείων εισήλθε αργά το βράδυ περί τις 11μ.μ., στο δωμάτιο της ανήλικης φορώντας μόνο το εσώρουχο του και της ζήτησε να του κάνει μασάζ, το οποίο η ανήλικη έπραξε για λίγο. Ακολούθως ο Εφεσείων της είπε να ξαπλώσει μπρούμυτα και «αφού κάθισε στα οπίσθια της, της έβγαλε τη φανέλα και το στηθόδεσμο και της έγλειψε την πλάτη». Η ανήλικη του είπε ότι δεν ήθελε άλλο και τότε ο Εφεσειών έφυγε από το δωμάτιο, λέγοντας της να μην αποκαλύψει τι έγινε στη μητέρα της. Τα δε αδικήματα κατά της Κ.Κ. διαπράχθηκαν μεταξύ των ημερομηνιών 1.1.2018 και 31.7.2020, σε δυο διαφορετικές περιπτώσεις στις οποίες ο Εφεσείων «την αγκάλιαζε σφικτά αγγίζοντας την παράλληλα σε διάφορα μέρη του σώματος της κυρίως πάνω από τον κόκκυγα και στα πλαϊνά της κοιλιάς της».
Ως επιβαρυντικοί παράγοντες λήφθηκαν υπόψη η μεγάλη διαφορά ηλικίας μεταξύ του Εφεσείοντος και της Ι.Κ. (29 έτη) και το γεγονός ότι η Ι.Κ. ήταν ευάλωτο παιδί το οποίο πάσχει από Δ.Ε.Π.Υ. Προς μετριασμό της ποινής λήφθηκε υπόψη το λευκό του ποινικό μητρώο και το ότι είναι πατέρα μιας θυγατέρας την οποία απέκτησε με τη μητέρα του θύματος.
Στην Γ.Α. v. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφεση Αρ. 178/2017, Ημερ. 24/10/2018, ECLI:CY:AD:2018:B457, επιβλήθηκαν στο εφεσείοντα, συντρέχουσες ποινές φυλάκισης 6 ετών για κάθε κατηγορία σεξουαλικής κακοποίησης, κατά παράβαση του Άρθρου 6(4)(α) του Νόμου 91(1)/2014 και 15 μηνών για κάθε κατηγορία Άσεμνης Επίθεσης, κατά παράβαση του Άρθρου 151 του Ποινικού Κώδικα Κεφ. 154, οι οποίες επικυρώθηκαν κατ' έφεση. Η έκνομη συμπεριφορά του εφεσείοντα στρεφόταν εναντίον της 10 χρονης τότε παραπονούμενης εκδηλούμενη από τον Μαϊο του 2015 μέχρι το Μαϊο του 2016. Κρίθηκε ένοχος μετά από ακροαματική διαδικασία σε 22 κατηγορίες, οι οποίες συνίσταντο στο ότι σε μια περίπτωση τη φίλησε στο στόμα, σε άλλες επτά περιπτώσεις τη φίλησε στο στόμα, τη «χαϊδεψε» στα γεννητικά όργανα, στα οπίσθια και στο στήθος, σε άλλες δύο περιπτώσεις τη φίλησε, τη χαϊδεψε στα γεννητικά όργανα, στα οπίσθια και στο στήθος, καθώς επίσης ότι τη φίλησε στο στόμα. Σε μια άλλη περίπτωση, φίλησε την ανήλικη, την αγκάλιασε και τη χαϊδεψε. Λήφθηκαν υπόψη ότι ο εφεσείοντας ενήργησε με μεθοδευμένο τρόπο δράσης και οι προσωπικές του συνθήκες και τονίστηκε η ιδιαίτερη σοβαρότητα τέτοιας φύσεων αδικημάτων και η ανάγκη για αποτροπή.
Στην υπόθεση Filip ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 112/2019, 03/12/2020, ECLI:CY:AD:2020:D412, συντρέχουσες ποινές φυλάκισης 7 χρόνων που επιβλήθηκαν στον εφεσείοντα από το πρωτόδικο Δικαστήριο σε δύο ξεχωριστές κατηγορίες για το αδίκημα της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιού, κατά παράβαση του Άρθρου 6(4)(α) του Νόμου 91(1)/2014, μειώθηκαν κατ' έφεση σε συντρέχουσες ποινές φυλάκισης 5 χρόνων φυλάκισης. Ο κατηγορούμενος, ήταν ο πατέρας της ανήλικης, η οποία όταν έλαβαν χώρα τα επίδικα περιστατικά, ήταν ηλικίας 13 χρονών. Ήταν ο μοναδικός γονέας και προστάτης της ανήλικης και άλλων δύο ανήλικων παιδιών. Ο κατηγορούμενος, σε δύο διαφορετικές περιπτώσεις στην διάρκεια του ιδίου έτους, είχε εισέλθει στο υπνοδωμάτιο της ανήλικης, ενώ αυτή ήταν ξαπλωμένη στο κρεβάτι της. Την πλησίασε και άρχισε να την αγγίζει σε διάφορα μέρη του σώματος της. Και τις δύο φορές, η ανήλικη αντέδρασε, φωνάζοντας για να τον απωθήσει. Κατά την διάρκεια του πρώτου περιστατικού μάλιστα, όταν η ανήλικη έπραξε ως προαναφέρθηκε, ο κατηγορούμενος την κτύπησε στο πρόσωπο με αποτέλεσμα αυτή να πέσει στο κρεβάτι και να κτυπήσει στην συνέχεια με το κεφάλι της στο πάτωμα. Και στις δύο περιπτώσεις, ο κατηγορούμενος δεν πτοήθηκε από την αντίδραση της ανήλικης. Ξάπλωσε στην συνέχεια δίπλα της στο κρεβάτι, της αφαίρεσε τα ρούχα και της άγγιζε στα γεννητικά όργανα. Ο κατηγορούμενος, ήταν λευκού ποινικού μητρώου και παραδέχθηκε αμέσως ενώπιον του Δικαστηρίου την εγκληματική του συμπεριφορά, επιδεικνύοντας μεταμέλεια. Ως μετριαστικός παράγοντας της ποινής του κατηγορουμένου που δεν ελήφθη υπόψη από το Δικαστήριο, κρίθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο ότι ήταν, η επίδραση που θα είχε η ποινή φυλάκισης στα άλλα δύο ανήλικα παιδιά του κατηγορουμένου.
Στην υπόθεση Γενικός Εισαγγελέας ν Ν. Ν., Ποιν. Έφεση Αρ. 69/2017, ημερ. 05/12/2017 ποινή φυλάκισης 18 μηνών που επιβλήθηκε στον κατηγορούμενο από το πρωτόδικο Δικαστήριο, σε μία κατηγορία για το ποινικό αδίκημα της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιού, κατά παράβαση του Άρθρου 6(3) του Νόμου 91(1)/2014, αυξήθηκε κατ' έφεση σε ποινή φυλάκισης 3 χρόνων. Η σεξουαλική κακοποίηση συνίστατο σε τρίψιμο των γεννητικών οργάνων ανήλικου παιδιού ηλικίας 6 ½ χρόνων ενώ ο κατηγορούμενος ήταν ηλικίας 36 χρονών και φιλικό, προς την οικογένεια της ανήλικης, άτομο. Το περιστατικό, έλαβε χώρα σε χρόνο που η ανήλικη βρισκόταν υπό την εποπτεία της μητέρας του κατηγορουμένου. Ο κατηγορούμενος, είχε πάρει την ανήλικη μαζί με ακόμη ένα συγγενικό του παιδί, να παίξουν στην αυλή της οικίας του. Εκεί, στις κούνιες, ενώ ο κατηγορούμενος κουνούσε την ανήλικη στην κούνια, βρίσκοντας την κατάλληλη ευκαιρία, έβαλε το χέρι του μέσα από το φόρεμα της και κάτω από το εσώρουχο της και έτριψε τα γεννητικά της όργανα. Ως αποτέλεσμα του συμβάντος, ήταν η πρόκληση ψυχικού τραύματος στην ανήλικη, η οποία, σύμφωνα με την γνώμη παιδοψυχίατρου, έχρηζε ψυχολογικής υποστήριξης και θεραπείας για να συνεχίσει απρόσκοπτα η φυσιολογική ψυχό-συναισθηματική της ανάπτυξη. Σε εκείνη την υπόθεση, όμως, δεν υπήρξε προσχεδιασμός για την εγκληματική δράση του κατηγορουμένου, βία ή απειλή από πλευράς του προς την ανήλικη, ούτε και υπήρξε ποτέ στο παρελθόν από μέρους κατηγορουμένου τέτοιου είδους συμπεριφορά. Ο κατηγορούμενος ήταν λευκού ποινικού μητρώου, άγαμος, άνεργος και χρόνιος καρδιοπαθής. Παραδέχθηκε αμέσως στον ποινικό ανακριτή την εγκληματική του δράση και στην συνέχεια, παραδέχθηκε αμέσως και ενώπιον του Δικαστηρίου. Δήλωσε προς το Δικαστήριο, αναφερόμενος και στην συναισθηματική του συντριβή λόγω της εγκληματικής του δράσης, την μεταμέλεια του.
Στην Ν.Σ. v. Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 184/2015, Ημερομηνίας 13/02/2018, ECLI:CY:AD:2018:B72, ο εφεσειών κρίθηκε ένοχος μετά από ακρόαση για το αδίκημα του Άρθρου 6(3) του Νόμου 91(1)/2014. Ποινή φυλάκισης 3 ετών που του επιβλήθηκε πρωτόδικα αυξήθηκε κατ' εφέση στα 5 έτη. Το θύμα ήταν ηλικίας 13 ετών και εφεσείοντας 63 ετών. Εντοπίστηκαν να στέκονται σε σημείο πολυκατοικίας και φιλιόνταν, γλείφονταν στο λαιμό, αγκαλιάζονταν και ο εφεσείοντας έπιανε τα οπίσθια και άλλα μέρη του σώματος της. Ο εφεσείοντας ήταν λευκού ποινικού μητρώου. Η ηλικία του ήταν ιδιαίτερα επιβαρυντικός παράγοντας ως προς την ίδια τη διάπραξη του αδικήματος και την ηλικία του θύματος. Επιβαρυντικά στοιχεία επίσης θεωρήθηκαν ο απόμερος και σκοτεινός τόπος που συντελέστηκε το αδίκημα, καθώς και οι λοιπές του συνθήκες, όπως ο εξ' αντικειμένου αντίκτυπος της πράξης στο συγκεκριμένο θύμα. Τονίστηκε περαιτέρω η σημασία που υπέχει η παραδοχή σε τέτοιου είδους αδικήματα, η οποία δεν υπήρχε σε εκείνη την υπόθεση. Σημειώνεται ότι η καταδίκη του εφεσείοντα για το αδίκημα της σεξουαλικής κακοποίησης με κατάχρηση ευάλωτης θέσης, εδραζόμενο στο άρθρο 6(4)(β) του ιδίου Νόμου και στην οποία πρωτόδικα επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 7 έτη, ακυρώθηκε κατ' έφεση.
Στην Αστυνομία ν. Πατούρη (ανωτέρω) συντρέχουσες ποινές 10 μηνών για σεξουαλική κακοποίηση παιδιού ηλικίας 13½ ετών, βάσει των Άρθρων 6(3) και 6(4)(α) του Ν.91(Ι)/2014, κρίθηκαν έκδηλα ανεπαρκείς και αυξήθηκαν σε 3 έτη. Τα γεγονότα αφορούσαν δυο ξεχωριστά περιστατικά κατά τα οποία ο Εφεσείων ηλικίας 51 ετών, όντας σύντροφος και συμβίος της διαζευγμένης μητέρας της ανήλικης, (α) της τράβηξε την φανέλα που φορούσε προς τα πάνω πιάνοντας την από το στήθος και σφίγγοντας την συγχρόνως, το οποίο συνέχισε παρότι του ζήτησε να σταματήσει, (β) την επομένη ημέρα επανέλαβε την ίδια συμπεριφορά και πρόσθετα την έγλειψε στο στήθος και την φίλησε στο στόμα. Αποτελούσε αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι ο συμβίος της μητέρας της βρισκόταν σε θέση εμπιστοσύνης προς την ανήλικη, το οποίο αποτέλεσε επιβαρυντικό παράγοντα, καθώς και η μεγάλη διαφορά ηλικίας. Αναφορά γίνεται και στο Sexual Offences Definitive Guideline (σελ. 45-47), όπου για παρόμοια περιστατικά επιβλήθηκαν ποινές φυλάκισης μεταξύ 2 και 6 ετών. Για άλλη μια φορά επισημαίνεται η σημασία της παραδοχής σε σεξουαλικής φύσης αδικήματα, καθότι το θύμα δεν υπόκειται εκ νέου στην ψυχολογική δοκιμασία αναβίωσης της τραυματικής εμπειρίας.
Στην ΧΧΧ ΑL Dhess v. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφεση Αρ. 177/2021, Ημερ. 16/03/2022, ECLI:CY:AD:2022:B96, επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 5 χρόνων για τα αδικήματα της σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων και επιθέσεις. Επρόκειτο για αγγίγματα και χαϊδέματα των ανήλικων. Συγκεκριμένα, ο εφεσειών ο οποίος ήταν σύντροφος της μητέρας των ανηλίκων, Μ.Μ., Ν.Ν. και Α.Α. και διέμενε μαζί τους στην ίδια κατοικία, από τον Ιανουάριο του 2017 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2020, σε δέκα περιπτώσεις συμμετείχε σε σεξουαλικές πράξεις με την ανήλικη Μ.Μ., δηλαδή την χαΐδευε τόσο στο στήθος όσο και στα οπίσθια. Ξεκίνησε όταν η Μ.Μ. ήταν 10 χρόνων και τερματίστηκε όταν ήταν 13 ετών. Της επιτέθηκε, επίσης, κτυπώντας την στα χέρια και σε διάφορα σημεία του σώματος της. Την ίδια περίοδο, ο εφεσειών σε δέκα περιπτώσεις συμμετείχε σε σεξουαλικές πράξεις με την Ν.Ν., δηλαδή την χαΐδευε στο στήθος και στα οπίσθια. Κατά την ίδια περίοδο ο Εφεσείων σε τέσσερις περιπτώσεις κτύπησε, επίσης, την εν λόγω ανήλικη σε διάφορα σημεία του σώματος της. Οι ανήλικες παρουσίαζαν ψυχικά ενοχλήματα από τη συμπεριφορά του εφεσείοντα. Λήφθηκε υπόψη η παραδοχή του κατηγορούμενου σε εκείνη την υπόθεση καθώς και το γεγονός ότι η υπόθεση εντασσόταν στην κατηγορία της επαφής δια του αγγίγματος στο σώμα του θύματος, χωρίς να υπάρχει επαφή σε γυμνό σημείο.
Συνεκτιμώντας όλα τα πιο πάνω, κρίνουμε ότι η ποινή φυλάκισης δεν μπορεί να αποφευχθεί στην παρούσα περίπτωση. Τα αδικήματα τα οποία ο κατηγορούμενος αντιμετωπίζει και οι περιστάσεις διάπραξης τους είναι ιδιαίτερα σοβαρά και οποιαδήποτε άλλη ποινή, πέραν αυτή της φυλάκισης, δεν θα ήταν αρμόζουσα υπό τις περιστάσεις. Όλα τα ελαφρυντικά στοιχεία που επενεργούν προς όφελος του κατηγορούμενου δεν είναι ικανά να διαφοροποιήσουν το είδος της ποινής, θα επηρεάσουν όμως το ύψος της ποινής φυλάκισης που θα του επιβληθεί.
Καταλήγοντας, επιβάλλονται στον κατηγορούμενο, οι κάτωθι ποινές:
Στην 1η Κατηγορία που αφορά το αδίκημα της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιού, ποινή φυλάκισης τριών (3) χρόνων.
Στην 2η Κατηγορία & 3η Κατηγορία ενόψει του ότι πρόκειται για κατηγορίες που επιφέρουν μικρότερη ποινή από ότι η 1η Κατηγορία και ένεκα του γεγονότος ότι τα γεγονότα αυτών ταυτίζονται με τα γεγονότα της 1ης Κατηγορίας στην οποία ήδη επιβλήθηκε ποινή, δεν επιβάλλεται καμιά ποινή (Παύλος Πισσαρίδης v. Αστυνομίας, Ποινική Έφεση Αρ.: 67/2023, 68/2023, ημερ. 29/5/2025, Περικλέους v. Αστυνομίας (1996) 2 Α.Α.Δ. 34, Ηρακλέους v. Αστυνομίας (2004) 2 Α.Α.Δ. 174).
Ο ευπαίδευτος συνήγορος του Κατηγορούμενου δεν προέβηκε σε οποιαδήποτε εισήγηση, ότι στην προκειμένη περίπτωση θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο αναστολής εκτέλεσης ποινής φυλάκισης, δυνατότητα που δίδεται από το άρθρο 3(2) του Ν.95/72, ως έχει μέχρι σήμερα τροποποιηθεί.
Εν πάση περιπτώσει, και έχοντας υπόψη το ύψος της ποινής που του έχει επιβληθεί που δίδει την δυνατότητα εξέτασης τέτοιου ενδεχομένου, περιοριζόμαστε στο να αναφέρουμε ότι, η παρούσα υπόθεση είναι πολύ σοβαρή και τούτο καταδεικνύεται από τα ενεχόμενα αδικήματα, τις προβλεπόμενες από τον νόμο ποινές και των περιστατικών που τα περιβάλλουν.
Όπως έχει ήδη σημειωθεί, μεταξύ άλλων έχει διαπραχθεί από μέρος του Κατηγορούμενου το αδίκημα της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιού ηλικίας κάτω των 13 ετών με την σχετική νομοθεσία να προβλέπει ως μέγιστη ποινή αυτή της δια βίου φυλάκισης. Την ίδια στιγμή έχουμε εκτιμήσει με πολλή προσοχή την ηλικία του κατηγορούμενου, το λευκό του ποινικό μητρώο, την παραδοχή του, την μεταμέλεια του, τις προσωπικές του περιστάσεις και γενικότερα όλους τους ελαφρυντικούς παράγοντες, πλην όμως αυτά (είτε μεμονωμένα είτε σωρευτικά) δεν δικαιολογούν την άσκηση της διακριτικής ευχέρειας υπέρ της αναστολής της ποινής που επιβλήθηκε σε αυτόν.
Επαναλαμβάνουμε πως τα αδικήματα που έχει διαπράξει ο Κατηγορούμενος, τα οποία στις μέρες μας βρίσκονται σε έξαρση, ενέχουν ιδιαίτερη σοβαρότητα και απαιτείται η επιβολή αποτρεπτικών ποινών προκειμένου να διασφαλιστεί η προστασία των παιδιών ειδικά και της κοινωνίας γενικότερα.
Τυχόν άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου υπέρ της αναστολής της ποινής φυλάκισης που έχει επιβληθεί στον Κατηγορούμενο δεν θα αντικατόπτριζε την αντικειμενική σοβαρότητα των αδικημάτων και θα εξέπεμπε στην κοινωνία λανθασμένα μηνύματα ως προς την ποινική μεταχείριση που αναμένεται να έχουν επίδοξοι δράστες στο μέλλον σε τέτοιας φύσεως αδικήματα.
Συνεπώς, το δημόσιο συμφέρον επιτάσσει όπως η ποινή φυλάκισης που επιβλήθηκε στον Κατηγορούμενο σήμερα να έχει άμεση ισχύ. Η περίοδος όμως έκτισης της, μειώνεται κατά το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ο Κατηγορούμενος τελεί σε προφυλάκιση στα πλαίσια της υπό εξέταση υπόθεσης (βλ. Άρθρο 117 Ποινικής Δικονομίας Νόμου Κεφ. 155) ήτοι από τις 25.04.2025.
Αναφορικά με την δυνατότητα που δίδει το άρθρο 14 του Ν. 91(Ι)/2014 για την παραπομπή του Κατηγορούμενου για εποπτεία στην Αρχή Εποπτείας, σημειώνουμε ότι τέτοιο αίτημα δεν υποβλήθηκε από πλευράς Κατηγορούσας Αρχής. Σε κάθε περίπτωση δεν θα προχωρούσαμε στην έκδοση του παρά την φύση των αδικημάτων που αφορούν την εμπλοκή ανήλικου προσώπου, έχοντας κατά νου ότι ο Κατηγορούμενος, βρισκόταν στην Κύπρο κατά τον χρόνο διάπραξης των αδικημάτων για ολιγοήμερες διακοπές και θα επέστρεφε πίσω στην πατρίδα του. Συνεπώς ενόψει της προσωρινής παραμονής του στην Δημοκρατία δεν εξυπηρετεί στην πράξη η έκδοση διατάγματος εποπτείας η οποιουδήποτε άλλου διατάγματος.
Τα έξοδα του μεταφραστή να καταβληθούν από την Δημοκρατία.
Όσον αφορά τα τεκμήρια της υπόθεσης που βρίσκονται στην κατοχή της Αστυνομίας δίδουμε τις ακόλουθες οδηγίες:
(α) Αναφορικά με το κινητό τηλέφωνο του Κατηγορούμενου, αυτό να επιστραφεί είτε στον ίδιο είτε σε εξουσιοδοτημένο αντιπρόσωπο του, και
(β) Αναφορικά με όλα τα υπόλοιπα τεκμήρια της υπόθεσης αυτά να παραμείνουν στην κατοχή της Αστυνομίας και να τύχουν διαχείρισης σύμφωνα με τις οδηγίες που θα λάβει από την Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας.
(Υπ.)………………
Λ. Μάρκου, Π.Ε.Δ.
(Υπ.) ......................
Ν. Φακοντής, Ε.Δ.
(Υπ.) .......................
Θ. Συμεωνίδης, Ε.Δ.
Πιστόν Αντίγραφον
Πρωτοκολλητής
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο