ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΠΑΦΟΥ
ΕΝΩΠΙΟΝ: Λ. Χατζηξενοφώντος, Ε.Δ.
Αρ. Υπόθεσης: 1318/2022
1. Α. Ζ.
2. Δ. Ζ.
v.
1. I. Erodotou Restaurants Ltd
2. Χ. Η.
3. Α.Γ.
Κατηγορούμενοι
Ημερομηνία: 17/10/2025
Για τους Παραπονούμενους: κος Α. Χρ. Δημητριάδης
Για τους Κατηγορούμενους 1 και 3: κος Α. Γιωρκάτζης μαζί με κα Κτίστη
Κατηγορούμενος 3 παρών
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Α. Εισαγωγή
Με βάση το κατηγορητήριο οι Κατηγορούμενοι 1 και 3 αντιμετώπιζαν έκαστος τέσσερις κατηγορίες, οι οποίες σχετίζονται με παραβιάσεις του Περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96. Οι κατηγορίες υπ’ αριθμό ένα μέχρι έξι αφορούσαν την κατηγορία της προσθήκης σε υφιστάμενη οικοδομή, χωρίς την εξασφάλιση απαραίτητης άδειας οικοδομής από την αρμόδια αρχή. Στο στάδιο του εκ πρώτης όψεως οι εν λόγω κατηγορίες απορρίφθηκαν, μετά από ενδιάμεση απόφαση του Δικαστηρίου, και οι Κατηγορούμενοι 1 και 3 απαλλάχθηκαν και αθωώθηκαν στις κατηγορίες υπ’ αριθμό ένα μέχρι έξι.
Οι Κατηγορούμενοι 1 και 3, σύμφωνα με την ενδιάμεση απόφαση του Δικαστηρίου, κλήθηκαν σε απολογία μόνο στην έβδομη και όγδοη κατηγορία.
Η έβδομη κατηγορία αφορά μόνο την Κατηγορούμενη 1, και σύμφωνα με τις λεπτομέρειες της κατηγορίας, της αποδίδεται ότι «από τις 03/06/2013 μέχρι σήμερα, στην Λεμεσό, υπό την ιδιότητα της ως ενοικιαστής της οικοδομής την οποία κατέχει και χρησιμοποιεί ως εστιατόριο υπό την πιο πάνω ιδιότητα της και η οποία ευρίσκεται εντός του τεμαχίου [ ], Φ/Σχ [ ], με αρ. εγγραφής [ ] στην οδό [ ], κατέχει και χρησιμοποιεί την εν λόγω οικοδομή, χωρίς πιστοποιητικό εγκρίσεως παρά της Αρμόδιας Αρχής και ενάντια στους σχετικούς Κανονισμούς».
Ο Κατηγορούμενος 3 αντιμετωπίζει την όγδοη κατηγορία, όπου σύμφωνα με τις λεπτομέρειες της κατηγορίας, του αποδίδεται ότι «από τις 01/01/2006 μέχρι σήμερα, στην Λεμεσό, υπό την ιδιότητα του ως αξιωματούχος και/ή διευθυντής και/ή λειτουργός και/ή αντιπρόσωπος και/ή ιθύνων νους της A.GEORGIOU RESTAURANTS LTD (HE 161519) και της Κατηγορούμενης 1, παρείχε συνδρομή και/ή παρακίνηση και/ή βοήθεια τόσο στην A.GEORGIOU RESTAURANTS LTD όσο και στην Κατηγορούμενη 1 να κατέχει και να χρησιμοποιεί οικοδομή δηλαδή το πιο πάνω εστιατόριο, χωρίς πιστοποιητικό εγκρίσεως παρά της Αρμόδιας Αρχής και ενάντια στους σχετικούς Κανονισμούς».
Μετά που οι Κατηγορούμενοι 1 και 3 κρίθηκαν εκ πρώτης όψεως ένοχοι στις εν λόγω κατηγορίες, και κλήθηκαν σε απολογία, η Κατηγορούμενη 1 άσκησε το δικαίωμα της σιωπής και ο Κατηγορούμενος 3 επέλεξε να προβεί σε ανώμοτη δήλωση.
Για σκοπούς πληρότητας σημειώνεται ότι η ποινική δίωξη εναντίον της Κατηγορούμενης 2 αναστάλθηκε από τον Γενικό Εισαγγελέα, και έτσι η Κατηγορούμενη 2 απαλλάχθηκε στις κατηγορίες που αντιμετώπιζε.
Β. Μαρτυρία
Το πλήρες περιεχόμενο της μαρτυρίας βρίσκεται καταγεγραμμένο στα πρακτικά της υπόθεσης και μαζί με το περιεχόμενο των τεκμηρίων έχει μελετηθεί και λαμβάνεται υπόψη στο σύνολό του. Δεν θα προβώ σε εκτενή και λεπτομερή παράθεση της μαρτυρίας, αλλά θα περιοριστώ στα ουσιώδη σημεία της μαρτυρίας εκάστου μάρτυρα, τα οποία σχετίζονται με τις κατηγορίες που παραμένουν υπό εξέταση, ήτοι τις κατηγορίες υπ’ αριθμό επτά και οκτώ.
Μ.Κ.1
Ο Κώστας Μούγιαννος, πολιτικός μηχανικός εγγεγραμμένος στο ΕΤΕΚ, ανέφερε στην μαρτυρία του ότι το επίδικο ακίνητο ανήκει κατά ½ μερίδιο στους Παραπονούμενους 1 και 2. Στις 11/3/1992 εκδόθηκε πολεοδομική άδεια για το ακίνητο έτσι ώστε να μετατραπεί και να γίνει αλλαγή χρήσης από κατάστημα σε εστιατόριο σύμφωνα με τα εγκεκριμένα σχέδια. Στις 11/9/1992 εκδόθηκε άδεια οικοδομής για τις προσθηκομετατροπές που θα γίνονταν στα τότε υφιστάμενα δύο καταστήματα για την μετατροπή τους σε εστιατόριο.
Μ.Κ.2
Ο Πρόδρομος Προδρόμου, ασκούσε το επάγγελμα του τεχνικού μηχανικού στις τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου Μέσα Γειτονίας από την 1/10/1999 μέχρι τις 20/6/2024. Από την 1/7/2024 μέχρι τις 28/2/2025 εργαζόταν στις τεχνικές υπηρεσίες του Επαρχιακού Οργανισμού Αυτοδιοίκησης Λεμεσού ως τεχνικός μηχανικός, και έκτοτε εργάζεται στο Δήμο Λεμεσού. Διερχόμενος του υπηρεσιακού φακέλου του Δήμου, ανέφερε ότι δεν υπήρξε άλλη μεταγενέστερη πολεοδομική άδεια για το επίδικο ακίνητο, και ούτε άλλη μεταγενέστερη άδεια οικοδομής από αυτές που εκδόθηκαν το 1992.
Ο ίδιος επισκέφθηκε το εστιατόριο «Charcoal House» όπου στεγάζεται στο επίδικο ακίνητο στις 20/11/2024 για πρώτη φορά, και του επιτράπηκε η είσοδος σε αυτό από άτομο όπου υπήρχε στο χώρο, αφότου τηλεφώνησε στον διαχειριστή του εστιατορίου, ο οποίος ήταν ο Κατηγορούμενος 3, και έλαβε σχετική άδεια. Στον επιτόπιο έλεγχο εντόπισε μετατροπές οι οποίες δεν ήταν σύμφωνες με τα εγκεκριμένα σχέδια.
Ο Μ.Κ.2 κατέθεσε διάφορα έγγραφα τα οποία βρίσκονταν στον υπηρεσιακό φάκελο τα οποία δεικνύουν την εξέλιξη των γεγονότων σχετικά με το επίδικο υποστατικό, και τα οποία έχουν ως ακολούθως:
Στις 3/2/2014 η Πυροσβεστική Υπηρεσία απέστειλε επιστολή προς τον Δήμαρχο Μέσα Γειτονίας στην οποία αναφέρεται ότι το υποστατικό επιθεωρήθηκε στις 31/1/2014 και κατά την επιθεώρηση διαπιστώθηκε ότι έχουν γίνει προσθήκες και μετατροπές οι οποίες επηρεάζουν τα μέσα διαφυγής και την πυροπροστασία ολόκληρης της οικοδομής. Η Πυροσβεστική Υπηρεσία απέστειλε νέα επιστολή προς τον Δήμαρχο Μέσα Γειτονίας ημερομηνίας 22/2/2016, σε συνέχεια της πιο πάνω επιστολής, αναφέροντας ότι ένεκα του ότι ακόμη εκκρεμούν οι παρατηρήσεις της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας δεν συστήνεται η έκδοση πιστοποιητικού καταλληλότητας.
Στις 28/6/2016 Δημοτικός Μηχανικός του Δήμου Μέσου Γειτονιάς απέστειλε επιστολή στον Κατηγορούμενο 3, εκ μέρους του εστιατορίου «Charcoal House», ενημερώνοντας τον ότι θα του δίδετο χρονικό περιθώριο μέχρι τις 31/12/2016 για να εκδοθεί καλυπτική άδεια οικοδομής για τις προσθήκες και μετατροπές, πιστοποιητικό τελικής έγκρισης, πιστοποιητικό πυρασφάλειας από την Πυροσβεστική Υπηρεσία, πιστοποιητικό από το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας και άδεια αποθήκευσης υγραερίου από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας.
Στις 7/5/2018 η Πυροσβεστική Υπηρεσία απέστειλε νέα επιστολή προς τον Δήμαρχο Μέσα Γειτονίας αναφέροντας εκ νέου ότι ακόμη εκκρεμούν οι παρατηρήσεις της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και προς τούτο δεν συστήνεται η έκδοση πιστοποιητικού καταλληλότητας. Στις 21/8/2018 ο Δημοτικός Μηχανικός του Δήμου Μέσου Γειτονιάς απέστειλε νέα επιστολή προς το εστιατόριο «Charcoal House» δίδοντας χρονικό περιθώριο μέχρι τις 31/12/2018 για να εκδοθεί καλυπτική άδεια οικοδομής για τις προσθήκες και μετατροπές, πιστοποιητικό τελικής έγκρισης, πιστοποιητικό πυρασφάλειας από την Πυροσβεστική Υπηρεσία, πιστοποιητικό από το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας και άδεια αποθήκευσης υγραερίου από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας.
Μ.Κ.3
Ο Παραπονούμενος 1, είναι ιδιοκτήτης κατά ½ μερίδιο του επίδικου ακινήτου και το άλλο ½ μερίδιο ανήκει στην αδελφή του, Παραπονούμενη 2. Στα πλαίσια της κυρίως εξέτασης του ανέφερε ότι στις 11/3/1992 εκδόθηκε πολεοδομική άδεια για αλλαγή χρήσης δύο καταστημάτων σε εστιατόριο, στις 11/9/1992 εξασφαλίστηκε οικοδομική άδεια και στις 27/4/1995 εξασφαλίστηκε άδεια λειτουργίας κέντρου από τον ΚΟΤ. Ο ίδιος λειτούργησε τον ισόγειο χώρο του επίδικου ακινήτου ως εστιατόριο, υπό την επωνυμία «Nakis Place» μέχρι τα μέσα του 1998. Στην συνέχεια, και μέχρι τις 9/10/2005, χρησιμοποιούσε τον εν λόγω χώρο ως βοηθητική αποθήκη.
Στις 10/10/2005 ο Παραπονούμενος 1 ενοικίασε τον χώρο του εστιατορίου, δυνάμει γραπτής συμφωνίας, στην εταιρεία A. Georgiou Restaurants Ltd, για περίοδο πέντε ετών από την 1/1/2006 μέχρι τις 31/12/2011 (στο εξής «Πρώτη Συμφωνία Ενοικίασης»). Ανέφερε ότι διευθυντής της εταιρείας A. Georgiou Restaurants Ltd ήταν ο Κατηγορούμενος 3.
Η A. Georgiou Restaurants Ltd συνέχισε να κατέχει τον χώρο του εστιατορίου μέχρι τις 2/6/2013, και μετά από παράκληση του Κατηγορούμενου 3 συνάφθηκε νέα συμφωνία ενοικίασης στις 3/6/2013 μεταξύ του Παραπονούμενου 1 και της Κατηγορούμενης 1 εταιρείας (στο εξής «Δεύτερη Συμφωνία Ενοικίασης»). Διευθυντής και μέτοχος της Κατηγορούμενης 1 ήταν η αδελφή του Κατηγορούμενου 3, Ιφιγένεια Ηροδότου. Στις 2/1/2015 οι μετοχές της Ι. Η. στην Κατηγορούμενη 1 εταιρεία μεταβιβάστηκαν στην Κατηγορούμενη 2 και η Κατηγορούμενη 2 κατέστη ο μοναδικός διευθυντής και γραμματέας της Κατηγορούμενης 1.
Τον Μάρτιο του 2018 ο Παραπονούμενος 1 συμφώνησε προφορικά με τους Κατηγορούμενους 1 και 3 να ανανεωθεί η ενοικίαση μέχρι τις 2/1/2023 με μηνιαίο ενοίκιο ύψους €1,800, και με τους ίδιους όρους της Δεύτερης Συμφωνίας Ενοικίασης. Προς τούτο ετοιμάστηκε σχετική συμφωνία ενοικίασης, η οποία δεν υπογράφηκε από κανέναν, αλλά όπως ανέφερε ο Παραπονούμενος 1 εφαρμόστηκε από τα μέρη. Ανέφερε ότι η συμφωνία ετοιμάστηκε από κάποια δικηγόρο στην Λευκωσία την οποία διόρισε αυτός και η αδελφή του, αλλά δεν θυμόταν το όνομα της. Ήταν η θέση του ότι παρέδωσαν το κείμενο της συμφωνίας στον Κατηγορούμενο 3 για να το υπογράψει, αλλά ο τελευταίος δεν την υπέγραψε γιατί τους είχε πει ότι δεν ήθελε. Αντεξεταζόμενος ανέφερε ότι δεν όχλησαν τον Κατηγορούμενο 3 με επιστολές για το θέμα, τονίζοντας ότι η συμφωνία του Μαρτίου 2018 ήταν προφορική.
Αντεξεταζόμενος ανέφερε ότι το επίδικο ακίνητο μεταβιβάστηκε στον ίδιο και στην αδελφή του κατά ½ μερίδιο το 1972 από την μητέρα τους. Οι ίδιοι δεν προέβησαν σε οποιαδήποτε ενέργεια για να εκδοθεί πιστοποιητικό τελικής έγκρισης μετά την έκδοση της πολεοδομικής και οικοδομικής άδειας το 1992 καθ’ ότι ανέμεναν να ολοκληρωθεί η ανέγερση του πρώτου ορόφου. Όταν στην συνέχεια επισκέφθηκε τον αρχιτέκτονα τους για να υποβάλει τις σχετικές αιτήσεις, το εστιατόριο είχε ενοικιαστεί στην Κατηγορούμενη 1 και εκτελέστηκαν παράνομες προσθήκες και μετατροπές το έτος 2013 και έτσι δεν ήταν εφικτό να προχωρήσει η διαδικασία. Όταν ερωτήθηκε γιατί όταν ο ίδιος λειτουργούσε το εστιατόριο, το οποίο είχε πολεοδομική και οικοδομική άδεια, δεν προχώρησε να αιτηθεί να εκδοθεί πιστοποιητικό τελικής έγκρισης, εξήγησε ότι δεν προχώρησε με την αίτηση γιατί «δεν ήταν κάτι που την τότε εποχή ήταν υποχρεωτικό» και ως γνώριζε, «εκείνη την εποχή» ήταν αρκετό να υπάρχει μόνο η οικοδομική και πολεοδομική άδεια.
Η θέση του Παραπονούμενου 1, ως τέθηκε κατά την μαρτυρία του, είναι ότι ο ιθύνον νους και διαχειριστής της Κατηγορούμενης 1 είναι ο Κατηγορούμενος 3, και ως εξήγησε η θέση του αυτή υποστηρίζεται από τα ακόλουθα:
· Έγινε παραδοχή από την Ρ. Η., αδελφή του Κατηγορούμενου 3, αλλά και από τον Κατηγορούμενο 3 σε κατάθεση του στην Αστυνομία.
· Η διαχείριση του εστιατορίου γίνεται από τον Κατηγορούμενο 3.
· Το εστιατόριο λειτουργεί με την εμπορική επωνυμία «Charcoal House» και ιδιοκτήτης της εμπορικής επωνυμίας «Charcoal House» είναι η A. GEORGIOU RESTAURANTS LIMITED.
· Και για τις δύο συμφωνίες ενοικίασης η διαπραγμάτευση έγινε από τον Κατηγορούμενο 3.
· Τα ενοίκια του εστιατορίου τα κατέβαλε ο Κατηγορούμενος 3.
· Ο λογαριασμός τηλεφώνου του εστιατορίου είναι στο όνομα του Κατηγορούμενου 3.
· Ο λογαριασμός νερού του εστιατορίου είναι στο όνομα «Charcoal House», η οποία ανήκει στην A. Georgiou Restaurants Ltd, της οποίας μέτοχος και διευθυντής είναι ο Κατηγορούμενος 3.
· Σε δημοσιεύσεις του ΚΟΤ/ Υφυπουργείου Τουρισμού στην ιστοσελίδα «Cyprus in your heart» ο Κατηγορούμενος 3 παρουσιάζεται ως διευθυντής και γραμματέας του «Charcoal House».
· Σε ανακοινώσεις στο διαδίκτυο αναφορικά με χρεώσεις πελατών αναγράφεται ο Κατηγορούμενος 3 ως ο Εισπράξας/ Ταμίας του εστιατορίου.
· Η Κατηγορούμενη 2, είναι προχωρημένης ηλικίας, και δεν ασχολείται με την διαχείριση της Κατηγορούμενης 1.
· Όταν ο ίδιος επισκεπτόταν το εστιατόριο ο Κατηγορούμενος 3 το διεύθυνε και σε αυτόν πλήρωνε τον λογαριασμό.
· Τα τελευταία 20 χρόνια όπου διαμένει στον πρώτο όροφο, πάνω από το εστιατόριο, βλέπει τον Κατηγορούμενο 3 να «κάνει κουμάντο», να φέρνει τα ψώνια, και αν έρθει κάποιος υδραυλικός ή κάποιος ειδικός για να ψεκάσει στον χώρο ο Κατηγορούμενος 3 είναι παρών.
Διαφώνησε κατά την αντεξέταση του ότι με την λήξη της Δεύτερης Συμφωνίας Ενοικίασης η Κατηγορούμενη 1 κατέστη θέσμια ενοικιάστρια. Αναφερόμενος στην αύξηση του ενοικίου εξήγησε ότι λόγω του ότι υπήρχαν καθυστερημένα ενοίκια, συμφώνησαν το ενοίκιο να καταβάλλεται μηνιαίως και να αυξηθεί. Όταν του υποβλήθηκε ότι αυτή η διευθέτηση ήταν το αποτέλεσμα των εκβιασμών του προς τον Κατηγορούμενο 3 ότι θα τους κατάγγελλέ, γιατί δεν είχαν άδεια λειτουργίας του εστιατορίου, ο Παραπονούμενος αρνήθηκε. Λόγω της διαφωνίας του με τον Κατηγορούμενο 3 σχετικά με τις κατ’ ισχυρισμό παράνομες προσθήκες και μετατροπές, από το 2020 δεν έχουν καμία επικοινωνία, και σταμάτησε να επισκέπτεται το εστιατόριο.
Τέλος ανέφερε ότι εκκρεμεί ενώπιον του Δικαστηρίου Ελέγχου Ενοικιάσεως Λεμεσού – Πάφου, Τμήμα Λεμεσού, η αίτηση υπ’ αρ. Ε156/2021 μεταξύ των Παραπονούμενων και της Κατηγορούμενης 1, με την οποία αξιώνουν τα οφειλόμενα ενοίκια αλλά και αποζημιώσεις λόγω των παράνομων κατασκευών στα υποστατικά.
Γ. Αξιολόγηση Μαρτυρίας
Έχω παρακολουθήσει με προσοχή όλους τους μάρτυρες που κατέθεσαν ενώπιον του Δικαστηρίου και είμαι σε θέση να αξιολογήσω την μαρτυρία τους, έχοντας την ευκαιρία να παρακολουθήσω τις αντιδράσεις τους, φυσικές ή αφύσικες, τον τρόπο που απαντούσαν, τη νευρικότητα ή την επιφυλακτικότητά τους, ή την ιδιοσυγκρασία που εκδήλωσαν, λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές που έχει καθιερώσει η σχετική νομολογία (βλ. Αυξεντίου v. Διγκλη (2007) 1 ΑΑΔ 1367, Χάρης Χρίστου v. Ευγενείας Khoreva (2002) 1 AAΔ 454, Παπαδοπούλου v Αστυνομίας (2007) 2 ΑΑΔ 173).
Είναι καλά γνωστό ότι η μαρτυρία που παρουσιάζεται απ' όλες τις πλευρές στο Δικαστήριο, δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται μικροσκοπικά, αλλά μέσα στο συνολικό της πλαίσιο, με όλα τα πιθανά επακόλουθα που μπορεί να επιφέρει. Έτσι στην αξιολόγηση της μαρτυρίας που παρουσιάζεται, το Δικαστήριο, που έχει την ευκαιρία να ακούσει και να παρακολουθήσει τους μάρτυρες που καταθέτουν, έχει τη διακριτική ευχέρεια να αποδεχθεί ολόκληρη ή μέρος της μαρτυρίας ενός μάρτυρα και να ενεργήσει ανάλογα (βλ. Κωνσταντίνου ν Αστυνομίας (1989) 2 ΑΑΔ 109).
Σημειώνεται ότι η αξιολόγηση δεν έχει περιοριστεί στην ατομική κρίση της αξιοπιστίας του κάθε μάρτυρα αλλά συσχετίστηκε, τέθηκε σε αντιπαράθεση και διερευνήθηκε με την αντικειμενική υπόσταση των εκατέρωθεν θέσεων (βλ. Στυλιανίδης v Χατζηπιέρα (1992) 1 ΑΑΔ 1056 και Mustafa v Κακουρή κ.α (2002) 1 ΑΑΔ 165).
Μ.Κ.1
Είναι νομολογημένο ότι στην αξιολόγηση της μαρτυρίας το Δικαστήριο δεν πρέπει να λαμβάνει υπόψη στοιχεία που είναι άσχετα με τα επίδικα θέματα (βλ. Hellenic Bank Public Co Ltd ν Χριστοδουλίδη (2016) 1 ΑΑΔ 585).
Η μαρτυρία του Μ.Κ.1, η οποία είναι σχετική με τις κατηγορίες υπ’ αριθμό επτά και οκτώ, αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς του ακινήτου αλλά και την έκδοση πολεοδομικής και οικοδομικής άδειας το έτος 1992. Γεγονότα τα οποία προκύπτουν ως αδιαμφισβήτητα από τον χειρισμό των μερών κατά την ακροαματική διαδικασία, και ένεκα τούτου δεν χρήζει αξιολόγησης η μαρτυρία του Μ.Κ.1 επί αυτών (βλ. Κυριακίδης ν Τράπεζα Πειραιώς (Κύπρου) Λτδ, Πολιτική Έφεση αρ. 185/2012, 19/04/2018, ECLI:CY:AD:2018:A179 ).
Για σκοπούς πληρότητας σημειώνεται ότι ο Μ.Κ.1 κατά την μαρτυρία του έθεσε την δική του θέση κατά πόσον κάποιες μετατροπές και προσθήκες που έγιναν στο επίδικο εστιατόριο ήταν σύμφωνες με τα εγκεκριμένα σχέδια της πολεοδομικής και οικοδομικής άδειας. Ωστόσο τα ζητήματα αυτά έπαψαν να είναι πλέον επίδικα με την απόρριψη των κατηγοριών υπ’ αριθμό ένα μέχρι έξι στο εκ πρώτης όψεως στάδιο, και επομένως τα όσα αναφέρθηκαν από τον Μ.Κ.1 επί αυτών των θεμάτων δεν θα τύχουν αξιολόγησης από το Δικαστήριο καθ’ ότι πλέον έχουν καταστεί άσχετα με τα επίδικα ζητήματα (βλ. Hellenic Bank Public Co Ltd ν Χριστοδουλίδη ανωτέρω).
Μ.Κ.2
Η μαρτυρία του Μ.Κ.2 στην ουσία αφορούσε την κατάθεση της αλληλογραφίας που βρισκόταν εντός του υπηρεσιακού φακέλου της αρμόδιας αρχής. Κρίνω ότι ήταν μάρτυρας της αλήθειας και δεν είχε οποιοδήποτε κίνητρο να αποκρύψει από το Δικαστήριο την αλληλογραφία ή τις σχετικές άδειες που υπήρχαν στον υπηρεσιακό φάκελο και προς τούτο αποδέχομαι την μαρτυρία του ως αξιόπιστη.
Διερχόμενη της μαρτυρίας του Μ.Κ.2 διαπιστώνω ότι η μοναδική μαρτυρία που προσέφερε, η οποία σχετίζεται με τις υπό εκδίκαση κατηγορίες (έβδομη και όγδοη κατηγορία), αφορά τις επιστολές του Δήμου Μέσα Γειτονίας προς το εστιατόριο «Charcoal House», ημερομηνίας 28/6/2016 και 21/8/2018 (Τεκμήρια 11 και 13), στις οποίες γίνεται αναφορά ότι ακόμη εκκρεμούσε η έκδοση πιστοποιητικού τελικής έγκρισης για την οικοδομή. Όπως προκύπτει όμως από τον χειρισμό των μερών κατά την ακροαματική διαδικασία η ανυπαρξία πιστοποιητικού τελικής έγκρισης για ολόκληρη την οικοδομή προκύπτει ως αδιαμφησβήτητο γεγονός, και επομένως η μαρτυρία του επί αυτού του ζητήματος δεν χρήζει αξιολόγησης.
Δεν παραβλέπω ότι κατά την αντεξέταση του Μ.Κ.2 δεν αμφισβητήθηκε η θέση του ότι για να του επιτραπεί η είσοδος στο εστιατόριο στις 20/11/2024, το άτομο που ήταν εκεί τηλεφώνησε στον Κατηγορούμενο 3 για να λάβει έγκριση, γεγονός για το οποίο προβαίνω σε σχετικό εύρημα.
Για σκοπούς πληρότητας σημειώνεται ότι η έκταση της μαρτυρίας του Μ.Κ.2 που αφορούσε τις μετατροπές και προσθήκες που έγιναν στο εστιατόριο, έπαψε να είναι πλέον σχετική με τις υπό εξέταση κατηγορίες, και προς τούτο δεν θα αξιολογηθεί από το Δικαστήριο το μέρος αυτό της μαρτυρίας του.
Μ.Κ.3
Η μαρτυρία του Μ.Κ.3 επικεντρώθηκε σε μεγάλο βαθμό, στις κατ’ ισχυρισμό παράνομες κατασκευές και μετατροπές που ως ήταν η θέση του έγιναν επί του εστιατορίου από τους Κατηγορούμενους 1 και 3. Ακολουθώντας την ίδια συλλογιστική, ένεκα της απόρριψης των κατηγοριών οι οποίες σχετίζονται με τις κατασκευές και μετατροπές επί του εστιατορίου στο εκ πρώτης όψεως στάδιο, οι θέσεις αυτές του Μ.Κ.3 δεν αποτελούν πλέον επίδικα θέματα και επομένως η μαρτύρια του δεν θα τύχει αξιολόγησης επί αυτών των θεμάτων.
Προχωρώντας με την αξιολόγηση της μαρτυρίας του επί των επίδικων θεμάτων, οφείλω να ομολογήσω ότι ο Παραπονούμενος δεν μου άφησε θετική εικόνα. Μέσα από την συμπεριφορά του στο εδώλιο του μάρτυρα και τον τρόπο που απαντούσε, δεν με έπεισε ότι ήλθε στο Δικαστήριο για να πει την πάσα αλήθεια. Διέκρινα κατά την ζωντανή ατμόσφαιρα της δίκης ότι ο εν λόγω μάρτυρας ήταν πικραμένος και δυσαρεστημένος με θέματα που σχετίζονταν με την ενοικίαση του εστιατορίου και επεκτείνονταν στο αν η Κατηγορούμενη 1 κατέστη θέσμιος ενοικιαστής του ακινήτου, και ένεκα των διαφορών αυτών οι σχέσεις του αξιολογούμενου μάρτυρα και του Κατηγορούμενου 3 ήταν πλέον τεταμένες. Ακριβώς λόγω των προστριβών που δημιουργήθηκαν στην σχέση τους, είναι η κρίση του Δικαστηρίου ότι ο Παραπονούμενος δεν κατέθεσε με αντικειμενικότητα. Κατά την αντεξέταση του σε ουσιώδη σημεία απαντούσε με υπεκφυγές και πλάγια, ευρισκόμενος μόνιμα σε μια αμυντική στάση. Περαιτέρω, κάποιες θέσεις που πρόβαλε ήταν έντονα υπερβολικές και αντιστρατεύονται στην κοινή λογική, που ως έχει νομολογηθεί εν πολλοίς είναι και οδηγός ως προς τη λογική των πραγμάτων (βλ. Θεοφάνους Θεόδωρος Κώστας ν Δημοκρατίας (2015) 2 ΑΑΔ 161). Εξηγώ.
Σχετικά με την θέση του ότι συνάφθηκε μεταξύ των μερών προφορική συμφωνία τον Μάρτιο του 2018, η οποία θα επεκτεινόταν μέχρι τις 2/1/2023, κατέθεσε ένα ανυπόγραφο κείμενο συμφωνίας (Τεκμήριο 30) το οποίο όπως εξήγησε δεν υπογράφηκε γιατί εν τέλη ο Κατηγορούμενος 3 δεν ήθελε να την υπογράψει. Δημιουργούνται εύλογα ερωτήματα γιατί αφού εφαρμόστηκε αυτή η συμφωνία, ως ήταν ο ισχυρισμός του Μ.Κ.3, το αντισυμβαλλόμενο μέρος να μην θέλει να την υπογράψει. Επίσης, δεν νοείται να μην ήταν σε θέση να ονομάσει την δικηγόρο που ετοίμασε το κείμενο της συμφωνίας αυτής. Δεν παραβλέπω μάλιστα ότι στην επιστολή ημερομηνίας 2/10/2018, η οποία αποστάλθηκε από το δικηγορικό γραφείο Χατζηλοίζου, Χατζηνικολάου & ΣΙΑ Δ.Ε.Π.Ε., εκ μέρους των Παραπονούμενων, προς τους Κατηγορούμενους (Τεκμήριο 31) δεν γίνεται καμία αναφορά στην προφορική συμφωνία παρά μόνο στην δεύτερη συμφωνία ενοικίασης ημερομηνίας 3/6/2013, που ως αναφέρεται στην εν λόγω επιστολή είχε λήξει. Περαιτέρω στην επιστολή των Παραπονούμενων προς τον Αστυνομικό Διευθυντή Λεμεσού ημερομηνίας 28/6/2021 (Τεκμήριο 36) ανέγραψαν ότι η συμφωνία ενοικίασης που είχαν με τους ενοικιαστές έληξε και ότι δεν επιθυμούσαν οποιαδήποτε συμφωνία ενοικίασης μαζί τους. Ίδια ήταν η θέση τους στις επιστολές τους ημερομηνίας 31/1/2022 και 20/06/2022 προς τον ίδιο παραλήπτη (Τεκμήριο 36). Δημιουργείται εύλογα η απορία λοιπόν γιατί από την μια να ισχυρίζεται ότι η προφορική συμφωνία ενοικίασης του εστιατορίου θα ήταν μέχρι τις 2/1/2023 ενώ στην αλληλογραφία που ανταλλάχθηκε να αναγράφεται ότι η συμφωνία ενοικίασης του εστιατορίου έληξε.
Ούτε η απάντηση του κατά την αντεξέταση του, και συγκεκριμένα ότι δεν ενημέρωσε ούτε τους προηγούμενους δικηγόρους του (κ.κ. Χατζηλοίζου, Χατζηνικολάου & ΣΙΑ Δ.Ε.Π.Ε.) ούτε τους τωρινούς (κ.κ. Andreas Chr. Demetriades LLC) ότι είχε συναφθεί προφορική συμφωνία, μπορεί να γίνει πιστευτή.
Προς επίρρωση της κρίσης του Δικαστηρίου ότι οι διαφορές που προέκυψαν μεταξύ των μερών, δεν επέτρεψαν στον Μ.Κ.3 να καταθέσει με αντικειμενικότητα, παραπέμπω στο περιστατικό που αναφέρθηκε κατά την αντεξέταση του σχετικά με την διακοπή του νερού, που όταν ακόμη και στην παρουσία Αστυνομίας δεν επέτρεψε αυτός και η Παραπονούμενη 2 σε αντιπρόσωπους της Κατηγορούμενης 1 να μεταβούν στην οροφή της οικοδομής, για να επιλύσουν το ζήτημα που είχε προκύψει, επικαλούμενος την προσωπική τους ασφάλεια. Ακόμη ένα παράδειγμα αυτών των προστριβών είναι η ισχυριζόμενη επίθεση που δέχθηκε ο Παραπονούμενος από τον Κατηγορούμενο 3 και η καταγγελία του στην Αστυνομία.
Υπερβολικές και επιτηδευμένες ήταν οι απαντήσεις του όταν ισχυρίστηκε ότι όταν επισκεπτόταν το εστιατόριο καθόταν στον χώρο της βεράντας «που είναι ο νόμιμος χώρος» ή όταν με έντονο τρόπο αμφισβητούσε ότι το εστιατόριο δεν έχει άδεια λειτουργίας κέντρου του ΚΟΤ, παρά το ότι του υποδείχθηκε σχετικό πιστοποιητικό. Δεν παραβλέπω επίσης ότι όταν ερωτήθηκε αν ο ΚΟΤ, η Αστυνομία και η Πυροσβεστική Υπηρεσία συνωμότησαν εναντίον του, απάντησε είναι «καχύποπτος» καταλήγοντας με την φράση «εν στην Κύπρο που είμαστε».
Για όλους τους λόγους που προσπάθησα να εξηγήσω πιο πάνω, σε συνδυασμό με την γενικότερη εντύπωση που σχημάτισα για τον αξιολογούμενο μάρτυρα, η αξιοπιστία του έχει πληγεί καίρια και δεν μου επιτρέπεται να αποδώσω βαρύτητα στη μαρτυρία του η οποία απορρίπτεται στην ολότητα της ως καθ’ όλα αναξιόπιστη.
Παρά το ότι ο αξιολογούμενος μάρτυρας κρίνεται ως αναξιόπιστος, το Δικαστήριο οφείλει να αξιολογήσει την έγγραφη μαρτυρία, δηλαδή τα τεκμήρια που κατατέθηκαν κατά την μαρτυρία του, τα οποία με την κατάθεση τους αποτελούν μέρος του μαρτυρικού υλικού και πρέπει να αξιολογηθούν με την υπόλοιπη μαρτυρία (βλ. Καυκαρκού ν Χαπούπη (1992) 1 ΑΑΔ 260).
Η αποδοχή έγγραφης μαρτυρίας προϋποθέτει την εξέταση τριών βασικών ερωτημάτων. Το πρώτο ερώτημα, άπτεται της σχετικότητας της μαρτυρίας αυτής με τα επίδικα θέματα. Το δεύτερο ερώτημα αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα αποδειχθεί το περιεχόμενο του εγγράφου, δηλαδή αν θα αποδειχθεί με άμεση ή με δευτερογενή μαρτυρία. Επομένως είναι ζήτημα που αφορά την αποδεικτική αξία του εγγράφου αντί την αποδεκτότητα του (βλ. Σάουρος και Άλλου ν Φιλίππου (2009) 1 ΑΑΔ 203). Το τρίτο και τελευταίο ερώτημα αφορά την σωστή εκτέλεση του εγγράφου, δηλαδή την γνησιότητα του εγγράφου.
Σημειώνεται ότι τα τεκμήρια, το περιεχόμενο των οποίων προκύπτει ως αδιαμφισβήτητο ένεκα του χειρισμού των μερών κατά την ακροαματική διαδικασία, δεν χρειάζεται να αξιολογηθούν. Όπως διαφαίνεται, τα μόνα τεκμήρια τα οποία προκύπτουν ως σχετικά με τις υπό εκδίκαση κατηγορίες, και θα αξιολογηθούν από το Δικαστήριο είναι τα Τεκμήρια 26, 27, 28, 38 και 39. Σημειώνεται ότι όταν επιχειρήθηκαν να κατατεθούν τα Τεκμήρια 26, 27, 38 και 39 δεν υπήρξε ένσταση, ενώ όταν επιχειρήθηκε να κατατεθεί το Τεκμήριο 28 υπήρξε ένσταση από την Υπεράσπιση.
Τα Τεκμήρια 26 και 39 αφορούν αποδείξεις είσπραξης ενοικίων. Το Τεκμήριο 27 αφορά αντίγραφο της επίσημης ιστοσελίδας τουρισμού Κύπρου, στην οποία καταγράφεται ως ιδιοκτήτης και διευθυντής της επιχείρησης «Charcoal House Grill Restaurant» ο Κατηγορούμενος 3. Το Τεκμήριο 28 είναι δύο αποδείξεις του εστιατορίου «Charcoal House Grill Restaurant» στις οποίες αναγράφεται ως το άτομο που είσπραξε το όνομα «Antonis». Το Τεκμήριο 38 είναι έγγραφο του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού στο οποίο αναγράφεται ότι δόθηκε άδεια λειτουργίας στην εταιρεία A. Georgiou Restaurants Ltd μέχρι τις 31/12/2013 για το κέντρο «Charcoal House Grill Restaurant», διευθυντής του οποίου είναι ο Κατηγορούμενος 3.
Τα πιο πάνω τεκμήρια κρίνεται ότι είναι σχετικά καθ’ ότι άπτονται του επίδικου ζητήματος ως προς την σχέση του Κατηγορούμενου 3 με τις κατά καιρό ενοικιάστριες εταιρείες (όγδοη κατηγορία) και σε κανένα σημείο δεν προβλήθηκε οποιαδήποτε ένταση ή αντεξέταση που να σχετίζεται με την γνησιότητα των εγγράφων αυτών.
Σχετικά με την αποδεικτική αξία των εν λόγω τεκμηρίων, δεν παραβλέπω ότι αυτά ετοιμάστηκαν από τρίτα πρόσωπα, και επομένως πρόκειται για εξ ακοής μαρτυρία. Το Τεκμήριο 38 είναι πιστοποιητικό δημόσιας αρχής, υπογεγραμμένο εκ μέρους του Γενικού Διευθυντή του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού, και επομένως σύμφωνα με το άρθρο 35 του Περί Αποδείξεως Νόμου δύναται να προσαχθεί ως αποδεικτικό στοιχείο, χωρίς οποιαδήποτε περαιτέρω απόδειξη. Ωστόσο αυτό που επιθυμείτε να τονιστεί είναι ότι το όνομα του εστιατορίου που παρουσιάζεται στο εν λόγω τεκμήριο είναι «Charcoal House Grill Restaurant», και επομένως δεν μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα, εν απουσία οποιασδήποτε άλλης αξιόπιστης μαρτυρίας, ότι πρόκειται για το ίδιο εστιατόριο που δραστηριοποιείται υπό την εμπορική επωνυμία «Charcoal House». Δημιουργείται αμφιβολία ένεκα αυτής της διαφοράς στο όνομα και ένεκα τούτου δεν δύναται το Δικαστήριο να εξάγει οποιοδήποτε εύρημα από το Τεκμήριο 38.
Εξετάζοντας τώρα την αποδεικτική βαρύτητα των Τεκμηρίων 27 και 28, τα οποία σχετίζονται με την όγδοη κατηγορία, έχοντας υπόψη μου των σύνολο των περιστάσεων, κρίνω ότι δεν μπορώ να βασιστώ σε αυτά χωρίς την παρουσίαση οποιασδήποτε άλλης αξιόπιστης μαρτυρίας για τους ακόλουθους λόγους. Το Τεκμήριο 27 δεν φέρει οποιαδήποτε ημερομηνία, και σε συνδυασμό με την απόρριψη της μαρτυρίας του Μ.Κ.3 δεν μπορεί το Δικαστήριο να εξάγει οποιοδήποτε συμπέρασμα ως προς την ημερομηνία που εκτυπώθηκε. Διαφορετική βαρύτητα θα δίδετο από το Δικαστήριο αν το εν λόγω έγγραφο είναι πρόσφατο και διαφορετικό αν αφορά την περίοδο της πρώτης συμφωνίας ενοικίασης με την εταιρεία A. Georgiou Restaurants Ltd. Επίσης δεν παραβλέπω ότι το όνομα του εστιατορίου καταγράφεται ως «Charcoal House Grill Restaurant» και όχι ως «Charcoal House». Επομένως δεν μπορεί να εξαχθεί κάποιο εύρημα ή συμπέρασμα ότι πρόκειται για το ίδιο εστιατόριο. Σχετικά με το Τεκμήριο 28 κρίνω ότι επίσης δεν μπορεί να δοθεί οποιαδήποτε βαρύτητα, καθ’ ότι απλά η καταγραφή του ονόματος «Antonis» ως ταμίας, δεν μπορεί να εξαχθεί με βεβαιότητα το συμπέρασμα ότι είναι το πρόσωπο του Κατηγορούμενου 3.
Τέλος σχετικά με τα Τεκμήρια 26 και 39, ήτοι τις αποδείξεις είσπραξης ενοικίων, τα αποδέχομαι, και εν απουσία ένστασης ή αντεξέτασης επί αυτών, προβαίνω σε σχετικά ευρήματα, ήτοι ότι ο Κατηγορούμενος 3 παρέδωσε στον Μ.Κ.3 το ποσό των ενοικίων, εκ μέρους της Κατηγορούμενης 1 και της A.Georgiou Restaurants Ltd.
Δ. Κατηγορούμενοι
Η Κατηγορούμενη 1 μετά που κρίθηκε εκ πρώτης όψεως ένοχη τήρησε το δικαίωμα της σιωπής. Σημειώνεται ότι δεν μπορούν να εξαχθούν ενοχοποιητικά συμπεράσματα από την άσκηση του δικαιώματος της σιωπής από την Κατηγορούμενη 1, δικαίωμα το οποίο δίδει ο νόμος, αφού σε αντίθετη περίπτωση, θα υπάρχει κίνδυνος να παραβιαστεί το δικαίωμα εναντίον της μη αυτοενοχοποίησης και του τεκμηρίου της αθωότητας (βλ. Χάμαλης ν. Αστυνομικού Διευθυντή Αμμοχώστου (2010) 2 ΑΑΔ 329).
Ο Κατηγορούμενος 3 επέλεξε να προβεί σε ανώμοτη δήλωση όταν κλήθηκε σε απολογία. Η επιλογή ενός Κατηγορούμενου να προβεί σε ανώμοτη δήλωση δεν δύναται να εκληφθεί ως επιβαρυντικό στοιχείο εναντίον του (βλ. Δημοσθένους κ.α. v. Αστυνομίας (1998) 2 Α.Α.Δ 129).
Η ανώμοτη δήλωση όπως και η σιωπή, σε αντίθεση με την ένορκη κατάθεση, δεν υπόκειται σε αξιολόγηση (βλ. Themistocleous v. The Police (1981) 2 CLR 200 και Anastassiades v. The Republic (1977) 2 C.L.R. 97). Έχει κάποια αξία η οποία θα πρέπει να εξετάζεται μέσα στο σύνολο της μαρτυρίας, αλλά όχι τέτοια που να ισοδυναμεί με μαρτυρία (βλ. Onisiforou v. The Police (1987) 2 C.L.R. 261). Δεν προσφέρεται για την απόδειξη ή την κατάρριψη γεγονότων. Ωστόσο, μπορεί από το περιεχόμενό της να εξαχθούν κάποια συμπεράσματα που θα βοηθήσουν στη θεώρηση της μαρτυρίας από διαφορετική σκοπιά.
Όπως λέχθηκε στην απόφαση Α. Δ. ν Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση αρ. 91/2014, ημερομηνίας 22/6/2016, η αποδεικτική αξία μιας ανώμοτης δήλωσης είναι πειστική παρά αποδεικτική. Γι' αυτό εξετάζοντας την βαρύτητα που θα δώσει το Δικαστήριο στην ανώμοτη δήλωση, θα πρέπει να έχει υπόψη το σύνολο των γεγονότων. Παραθέτω αυτούσιο σχετικό απόσπασμα της απόφασης:
«Για παράδειγμα, αν κρίνει ότι η δήλωση είναι πειστική, μπορεί να προσεγγίσει διάφορα γεγονότα που έχει ενώπιον του, με διαφορετικό τρόπο. Όμως, αν κρίνει ότι η ανώμοτη δήλωση δεν είναι καθόλου πειστική, τότε το θέμα τελειώνει εκεί. Για να καταλήξει όμως ως προς τη βαρύτητα που θα πρέπει να της προσδώσει, είναι αναπόφευκτη η εξέτασή της έχοντας υπόψη το σύνολο των γεγονότων και ιδιαίτερα εκείνα τα στοιχεία μαρτυρίας που είναι αναντίλεκτα ή δεν χωρούν αμφισβήτηση (βλ. Ιωάννου ν. Δημοκρατίας (2001) 2 ΑΑΔ 195). Η αξιολόγηση του δικαστηρίου δεν πρέπει να γίνεται αποσπασματικά ή να χρησιμοποιείται μαρτυρία των μαρτύρων κατηγορίας ως σταθερή βάση για να κριθεί η ανώμοτη δήλωση του κατηγορουμένου (βλ. Γεωργίου ν. Δημοκρατίας (2010) 2 ΑΑΔ 354). Θα πρέπει να υπενθυμίσει στον εαυτό του ότι η δήλωση δεν είναι μαρτυρία και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αποδείξει οποιοδήποτε γεγονός για το οποίο υπάρχει άλλη μαρτυρία που να το αποδεικνύει. Όπως αναφέραμε, η δήλωση έχει περισσότερο πειστική αξία, γι' αυτό σε περίπτωση που κριθεί πειστική, μπορεί να επενεργήσει στο μυαλό των ενόρκων και του Δικαστή κατά τρόπο που να τους ωθήσει να δουν τα γεγονότα που αποδείχθηκαν με μαρτυρία, με διαφορετικό μάτι (R. v. Coughlan, ανωτέρω)».
Στην υπόθεση Θεοχάρους ν Δημοκρατίας (2008) 2 ΑΑΔ 22 αναφέρθηκαν επίσης τα ακόλουθα σχετικά:
«Η ανώμοτη δήλωση ενός κατηγορουμένου εξετάζεται και αξιολογείται μέσα στο σύνολο της μαρτυρίας, ανάλογα και με το πώς ταιριάζει στην κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Δεν μπορεί όμως να εξομοιωθεί με μαρτυρία με την έννοια να είναι ικανή να αντικρούσει μια ένορκη μαρτυρία που κρίθηκε ήδη από το δικαστήριο ως αξιόπιστη. (βλ μεταξύ άλλων Vrakas & Another v. Republic (1973) 2 C.L.R. 139, 188-191, Anastasiades v. Republic (1977) 2 C.L.R. 97, σελ. 113, 215, Khadar v. Republic (1978) 2 C.L.R. 152, 245-288, Δημοσθένους κ.ά. v. Αστυνομίας (1998) 2 Α.Α.Δ. 129 και Ιωάννου κ.ά. v. Δημοκρατίας (2001) 2 Α.Α.Δ. 195). Στο γενικό αυτό κανόνα υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις όπου τα γεγονότα όπως τα απέδειξε με τη μαρτυρία της η Κατηγορούσα Αρχή είναι τέτοια που χρήζει να δοθεί κάποια εξήγηση από τον κατηγορούμενο ιδιαίτερα εκεί που μια τέτοια εξήγηση εμπίπτει στη δική του αποκλειστική γνώση.»
Έχοντας υπόψη μου το σύνολο των γεγονότων της υπόθεσης, και ιδιαίτερα εκείνα τα στοιχεία μαρτυρίας που είναι αναντίλεκτα, προχωρώ να εξετάσω κατά πόσον η ανώμοτη δήλωση του Κατηγορούμενου 3 είναι πειστική. Σημειώνεται ότι όλες οι αναφορές στην δήλωση σχετικά με τις οικοδομικές εργασίες στο ακίνητο, δεν θα απασχολήσουν το Δικαστήριο ένεκα της απόρριψης των κατηγοριών υπ’ αριθμό ένα μέχρι έξι στο εκ πρώτης όψεως στάδιο.
Με την δήλωση του ο Κατηγορούμενος 3 παραδέχεται ότι είναι διευθυντής της εταιρείας A. Georgiou Restaurants Ltd, ως άλλωστε προκύπτει ως αδιαμφισβήτητο γεγονός. Ωστόσο όλα όσα αναφέρονται στην δήλωση του Κατηγορούμενου 3 σχετικά με το επίδικο ζήτημα της κατοχής του υποστατικού χωρίς πιστοποιητικό τελικής έγκρισης δεν διαθέτουν πειστική αξία για τους εξής λόγους. Από την μια αναφέρει στην δήλωση του ότι είναι εργοδοτούμενος της Κατηγορούμενης 1, που ως προκύπτει ως αδιαμφησβήτητο γεγονός υπέγραψε συμφωνία ενοικίασης του εστιατορίου και μέχρι σήμερα το κατέχει, αλλά από την άλλη αναφέρει ότι δεν γνωρίζει κατά ποσόν η Κατηγορούμενη 1 κατέχει και χρησιμοποιεί ως εστιατόριο την επίδικη οικοδομή. Ως εκ τούτου, η ανώμοτη δήλωση του Κατηγορούμενου 3, καθώς και τα έγγραφα τα οποία κατατέθηκαν ως έκθεμα στην δήλωση του, δεν διαθέτουν πειστική αξία.
Ε. Ευρήματα Δικαστηρίου
Αυτό που παρατηρείται είναι ότι τα πλείστα γεγονότα προκύπτουν ως αδιαμφισβήτητα ένεκα του χειρισμού των μερών κατά την ακρόαση (βλ. Κυριακίδης ν Τράπεζα Πειραιώς (Κύπρου) Λτδ, Πολιτική Έφεση αρ. 185/2012, 19/04/2018, ECLI:CY:AD:2018:A179).
Επομένως, υπό το φως της πιο πάνω αξιολόγησης της μαρτυρίας που έχει τεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου, καθώς και από τα αδιαμφισβήτητα γεγονότα ως προέκυψαν κατά την ακροαματική διαδικασία, καταλήγω στα ακόλουθα ευρήματα επί των επίδικων γεγονότων:
Το ακίνητο με αρ. εγγραφής [ ], Φ/Σχ [ ], τεμάχιο [ ] στην [ ] ανήκει κατά ½ μερίδιο σε έκαστο Παραπονούμενο. Στις 11/3/1992 εκδόθηκε πολεοδομική άδεια για το ακίνητο έτσι ώστε να μετατραπεί και να γίνει αλλαγή χρήσης από κατάστημα σε εστιατόριο σύμφωνα με τα εγκεκριμένα σχέδια και στις 11/9/1992 εκδόθηκε σχετική άδεια οικοδομής για τις προσθηκομετατροπές που θα γίνονταν στα τότε υφιστάμενα δύο καταστήματα για την μετατροπή τους σε εστιατόριο. Στο ισόγειο της οικοδομής που ανεγέρθηκε επί του ακινήτου βρίσκεται ένας χώρος που χρησιμοποιείται ως εστιατόριο και η οικία της μητέρας των Παραπονούμενων. Στον πάνω όροφο της οικοδομής βρίσκεται η οικία των Παραπονούμενων. Για ολόκληρη την οικοδομή που ανεγέρθηκε στο ακίνητο δεν εκδόθηκε πιστοποιητικό τελικής έγκρισης.
Μέχρι το έτος 1998 ο Μ.Κ.3 λειτουργούσε το εστιατόριο υπό την επωνυμία «Nakis Place». Στις 10/10/2005 το εστιατόριο ενοικιάστηκε, δυνάμει γραπτής συμφωνίας, στην εταιρεία A. Georgiou Restaurants Ltd, για περίοδο πέντε ετών από την 1/1/2006 μέχρι τις 31/12/2011. Διευθυντής της A. GEORGIOU RESTAURANTS LIMITED είναι ο Κατηγορούμενος 3.
Στις 3/6/2013 συνάφθηκε νέα γραπτή συμφωνία ενοικίασης μεταξύ του Παραπονούμενου 1 και της Κατηγορούμενης 1 εταιρείας για περίοδο 5 χρόνων, από τις 3/6/2013 μέχρι τις 2/6/2018. Διευθυντής και μέτοχος της Κατηγορούμενης 1 ήταν η αδελφή του Κατηγορούμενου 3, Ι. Η.. Στις 2/1/2015 οι μετοχές της Ι. Η. στην Κατηγορούμενη 1 εταιρεία μεταβιβάστηκαν στην Κατηγορούμενη 2 και η Κατηγορούμενη 2 κατέστη επίσης ο μοναδικός διευθυντής και γραμματέας της Κατηγορούμενης 1.
Το εστιατόριο, όπου στεγάζεται στο επίδικο ακίνητο, λειτουργεί με την εμπορική επωνυμία «Charcoal House» και ιδιοκτήτης της εμπορικής επωνυμίας «Charcoal House» είναι η εταιρεία A. GEORGIOU RESTAURANTS LIMITED. Μέχρι σήμερα ο ισόγειος χώρος του επίδικου ακινήτου, το οποίο χρησιμοποιείται ως εστιατόριο, το κατέχει η Κατηγορούμενη 1.
Κατά την περίοδο όπου η Κατηγορούμενη 1 ενοικίαζε το επίδικο υποστατικό σύμφωνα με την συμφωνία ενοικίασης ημερομηνίας 3/6/2013, ο Δήμος Μέσα Γειτονίας στις 28/6/2016, απέστειλε επιστολή στον Κατηγορούμενο 3 εκ μέρους του εστιατορίου «Charcoal House» (Τεκμήριο 11), με την οποία τον ενημέρωνε ότι θα δίδετο χρονικό περιθώριο μέχρι τις 31/12/2016 για να εκδοθεί πιστοποιητικό έγκρισης.
Στις 20/11/2024, το άτομο που ήταν στο εστιατόριο, έλαβε την έγκριση του Κατηγορούμενου 3 για να επιτρέψει στον Μ.Κ.2 να εισέλθει στο εστιατόριο.
Μεταξύ των Παραπονούμενων και της Κατηγορούμενης 1 εκκρεμεί ενώπιον του Δικαστηρίου Ελέγχου Ενοικιάσεως Λεμεσού – Πάφου, Τμήμα Λεμεσού, η αίτηση υπ’ αρ. Ε156/2021, με την οποία οι Παραπονούμενοι αξιώνουν οφειλόμενα ενοίκια αλλά και αποζημιώσεις.
ΣΤ.Κατάχρηση Διαδικασίας
Προτού προχωρήσω με την παράθεση του νομικού πλαισίου των επίδικων κατηγοριών κρίνω ορθό όπως εξετάσω κατά λογική προτεραιότητα την εισήγηση της Υπεράσπισης για κατάχρησης της διαδικασίας.
Σύμφωνα με την υπόθεση Ιωάννης Ανδρονίκου ν Δημοκρατίας (2008) 2 ΑΑΔ 486, αποτελεί γενικό κανόνα ότι το Δικαστήριο στην ποινική δίκη έχει δικαίωμα να αναψηλαφήσει όλη τη μαρτυρία, να προβεί σε τελικά ευρήματα και να υπαγάγει τα ευρήματα αυτά στις νομικές αρχές που ισχύουν για τις συγκεκριμένες κατηγορίες. Εάν ενδιαμέσως, είτε στο εκ πρώτης όψεως στάδιο, αποφασίζονται θέσεις που είναι εναντίον του Κατηγορούμενου, μπορούν να επαναξιολογηθούν τα ίδια ζητήματα στο τέλος της δίκης όταν το Δικαστήριο αξιολογήσει τελεσίδικα όλη τη μαρτυρία, υπό το φως της ολότητας ων δεδομένων ενώπιον του Δικαστηρίου. Έχοντας υπόψη μου την αξιολόγηση της μαρτυρίας αλλά και όλα τα δεδομένα που υπάρχουν ενώπιον του Δικαστηρίου, ως έχουν καταγραφεί ανωτέρω, θα προχωρήσω με την εξέταση του ζητήματος της κατάχρησης της διαδικασίας.
Όπως ξεκαθαρίστηκε στην απόφαση της Ολομέλειας του Ανώτατου Δικαστηρίου στην υπόθεση Χαραλαμπίδης ν Κωμοδρόμου (2002) 2 ΑΑΔ 522, το ελατήριο του κατήγορου είναι στοιχείο άσχετο, αφού αυτό δεν μπορεί με κανένα τρόπο να απολήξει στην είσπραξη του λαβείν του κατήγορου (βλ. επίσης Μ.Α.Ν.Ι Παναγιώτου Λτδ ν Plyntex Public Limited κ.α., Ποινική Έφεση 11/2015, 11/09/2017, ECLI:CY:AD:2017:B291).
Το ζήτημα της κατάχρησης της διαδικασίας σε ποινικές υποθέσεις, που αφορούσαν παραβιάσεις των προνοιών του Περί Ρυθμίσεων Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96, εξετάστηκε σε σωρεία αποφάσεων του Ανώτατου Δικαστηρίου. Στο σημείο αυτό της απόφασης θα παραθέσω το σχετικό απόσπασμα από την ενδιάμεση απόφαση του παρόντος Δικαστηρίου στο εκ πρώτης όψεως στάδιο, όπου παρατίθενται διάφορες αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου για το ζήτημα αυτό.
«Στην υπόθεση A. & P. Kkaras Estates Ltd v. A & A Topharos Catering Ltd κ.ά. (Αρ.1) (2002) 2 ΑΑΔ 400 το αδίκημα αφορούσε την κατοχή οικοδομής χωρίς την εξασφάλιση πιστοποιητικού τελικής έγκρισης κατά παράβαση των άρθρων 10 και 20 του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96 και το αδίκημα της παρακοής διατάγματος Δικαστηρίου με το οποίο διατάσσετο η κατεδάφιση των παράνομων υποστατικών. Η ποινική υπόθεση είχε καταχωρηθεί από τους ιδιοκτήτες των υποστατικών και κατηγορούμενοι ήταν οι ενοικιαστές των υποστατικών. Το Ανώτατο Δικαστήριο ανέτρεψε την πρωτόδικη απόφαση με την οποία το Δικαστήριο αθώωσε και απάλλαξε τους εφεσίβλητους (θέσμιους ενοικιαστές) στην πρώτη κατηγορία, ήτοι της κατοχής οικοδομής χωρίς την εξασφάλιση πιστοποιητικού τελικής έγκρισης. Στην εν λόγω υπόθεση το Πρωτόδικο Δικαστήριο είχε αποδεχθεί την θέση των κατηγορούμενων/ θέσμιων ενοικιαστών ότι τα ελατήρια των ιδιοκτητών για την προώθηση της ποινικής υπόθεσης δεν ήταν ειλικρινή, αφού σκοπός τους δεν ήταν να τιμωρηθούν οι κατηγορούμενοι για τα αδικήματα που αντιμετώπιζαν, αλλά για να εξαναγκαστούν να υπογράψουν νέο συμβόλαιο ενοικίασης με αυξημένο ενοίκιο, εφόσον είχαν ήδη καταστεί θέσμιοι ενοικιαστές. Το Ανώτατο Δικαστήριο ανατρέποντας την πρωτόδικη απόφαση ανέφερε τα ακόλουθα:
«Τα εσώτερα ελατήρια των κατηγόρων - εφεσειόντων, που δεν θα μας απασχολήσουν εδώ, δεν είχαν θέση στη συζήτηση της υπόθεσης. Σκοπός των εφεσειόντων ήταν, έστω και αργά, να εφαρμοστεί το διάταγμα του Δικαστηρίου. Γι' αυτό και απευθύνθηκαν και στους εφεσίβλητους, οι οποίοι γνώριζαν την παρανομία και την ανέχονταν, και ως εκ τούτου είχαν υποχρέωση να την άρουν. Οι κατηγορίες προσάφθηκαν εναντίον των εφεσιβλήτων βάσει των άρθρων 10 και 20 του Νόμου. Το άρθρο 10 προβλέπει πως κανένα πρόσωπο δεν κατέχει ή χρησιμοποιεί οποιαδήποτε οικοδομή, για την οποία δεν έχει εκδοθεί πιστοποιητικό έγκρισης από την αρμόδια αρχή. Από τα αδιαμφισβήτητα γεγονότα της υπόθεσης η καταδίκη των εφεσιβλήτων θα έπρεπε να ήταν η βέβαιη κατάληξη της υπόθεσης».
Σχετική επίσης είναι η υπόθεση Φλουρής Φλούρκας Επιχειρήσεις Λτδ ν Ανδριανής Παναγιώτου (2005) 2 ΑΑΔ 580 στην οποία επικυρώθηκε κατ’ έφεση η πρωτόδική απόφαση με την οποία οι ενοικιαστές οικοδομής κρίθηκαν ένοχοι σχετικά με την προσθήκη οικοδομής άνευ άδειας και χρήσης οικοδομής άνευ πιστοποιητικού τελικής έγκρισης. Τα γεγονότα της εν λόγω υπόθεσης είχαν ως ακολούθως. Το ενοικιαστήριο έγγραφο έληγε στις 31/12/2002. Πριν την λήξη της ενοικίασης, οι ιδιοκτήτες κάλεσαν τους ενοικιαστές να καταβάλουν κάποια καθυστερημένα ενοίκια και ταυτόχρονα τους πληροφορούσαν ότι δεν θα τους ανανέωναν το ενοικιαστήριο έγγραφο αλλά, με τη λήξη του την 31/12/2002, θα αναλάμβαναν την κατοχή του εστιατορίου. Πρόσθετα, τους κάλεσαν να κατεδαφίσουν και απομακρύνουν τις παράνομες οικοδομές. Οι ενοικιαστές, όμως, δε συμμορφώθηκαν. Συνέχισαν, μάλιστα, να κατέχουν το εστιατόριο και μετά τη λήξη του ενοικιαστηρίου εγγράφου. Ως εκ τούτου, οι ιδιοκτήτες καταχώρησαν ποινική υπόθεση εναντίον τους, ζητώντας, ταυτόχρονα, διάταγμα κατεδάφισης των παράνομων οικοδομών. Οι ιδιοκτήτες καταχώρησαν ταυτόχρονα με την ποινική υπόθεση αίτηση έξωσης στο Δικαστήριο Ελέγχου Ενοικιάσεων, με νομική βάση την χρησιμοποίηση του ακινήτου για ίδιους σκοπούς. Περαιτέρω δε, όπως είχε διαφανεί κατά την ακροαματική διαδικασία, εάν οι ενοικιαστές έδιδαν στους ιδιοκτήτες το ψηλότερο ενοίκιο που ζητούσαν, δε θα προχωρούσαν με την ποινική υπόθεση και ο λόγος για τον οποίο οι ιδιοκτήτες δεν προχώρησαν από προηγουμένως στην καταγγελία ή την ποινική δίωξη των ενοικιαστών ήταν η μη ύπαρξη προβλημάτων με το ενοίκιο.
Το Ανώτατο Δικαστήριο επικύρωσε την πρωτόδικη απόφαση και απέρριψε την εισήγηση για ανακοπή της διαδικασίας ως καταχρηστικής επαναλαμβάνοντας την νομολογιακή αρχή στις υποθέσεις A. & P. Kkaras Estates Ltd v. A & A Topharos Catering Ltd κ.ά. (Αρ.1) (2002) 2 ΑΑΔ 400 και Χαραλαμπίδης ν. Κωμοδρόμου (2002) 2 ΑΑΔ 522, στις οποίες κρίθηκε ότι το εσωτερικό ελατήριο του κατηγόρου ή ο απώτερος σκοπός του είναι στοιχεία εντελώς άσχετα, υπό την έννοια ότι δεν συνιστούν έρεισμα για ανακοπή της διαδικασίας ή για μη καταλογισμό ποινικής ευθύνης στον κατηγορούμενο.
Στην υπόθεση Pambos & Kostakis Moleskis Trading Ltd κ.α. ν Melpomeni Hotel Apartments Ltd (2011) 2 ΑΑΔ 365 το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε την εισήγηση περί κατάχρησης της διαδικασίας, σε ιδιωτική ποινική υπόθεση η οποία καταχωρήθηκε από τους ιδιοκτήτες των υποστατικών εναντίον των ενοικιαστών τους, και ενόσω εκκρεμούσε και άλλη διαδικασία πολιτικής φύσης. Παρατίθεται αυτούσιο απόσπασμα της απόφασης:
«Το γεγονός και μόνο ότι εκκρεμούσε η Αγωγή Αρ. 333/06, κύρια θεραπεία της οποίας ήταν όχι η κατεδάφιση αλλά οι αποζημιώσεις και η έκδοση διατάγματος να παύσουν οι εφεσείοντες Αρ. 1 να χρησιμοποιούν τις παράνομες μετατροπές, θεωρούμε ότι δεν εντάσσει την υπόθεση στα πλαίσια των καταχρηστικών διαδικασιών. Η καταχώριση της ιδιωτικής δίωξης από τους εφεσίβλητους δεν είχε άλλο σκοπό από την αποκατάσταση της νομιμότητας, η οποία διαταράχτηκε, όχι με δικές τους ενέργειες. Έναντι, όμως, του νόμου θεωρούνταν και οι ίδιοι υπεύθυνοι, γι' αυτό και επεδίωξαν την άρση της παρανομίας.»
Η εισήγηση της Υπεράσπισης είναι ότι από την στιγμή που οι Παραπονούμενοι, δεν εξασφάλισαν πιστοποιητικό τελικής έγκρισης για το επίδικο ακίνητο, δεν μπορούν να στρέφονται εναντίον των Κατηγορούμενων και να προωθούν την υπό κρίση διαδικασία σύμφωνα με το λατινικό αξίωμα «ex turpi causa non oritur action», στην βάση του οποίου κανένα άτομο δεν μπορεί να επωφεληθεί από την δική του παράνομη συμπεριφορά.
Ωστόσο, όπως προκύπτει από την νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ο ενοικιαστής ενός ακινήτου, ο οποίος κατέχει αυτό χωρίς να υπάρχει πιστοποιητικό έγκρισης, είναι ένοχος ποινικού αδικήματος στην βάση του άρθρου 10 του Κεφ. 96, ασχέτως του εσωτερικού ελατήριου του κατηγόρου ή του απώτερου σκοπού του. Τα γεγονότα στην υπόθεση A. & P. Kkaras Estates Ltd v. A & A Topharos Catering Ltd κ.ά. (Αρ.1) (2002) 2 ΑΑΔ 400, τα οποία προσομοιάζουν με τα γεγονότα της υπό κρίση περίπτωσης, κρίνω ότι μιλούν από μόνα τους. Το γεγονός ότι οι ιδιοκτήτες ενός ακινήτου δεν εξασφάλισαν από την αρμόδια αρχή το πιστοποιητικό τελικής έγκρισης, δεν αναιρεί το γεγονός ότι οι ενοικιαστές κατέχουν το εν λόγω ακίνητο, χωρίς να υπάρχει πιστοποιητικό τελικής έγκρισης.
Σαφέστατα και ο Νόμος δεν εναποθέτει στους ενοικιαστές το βάρος να λάβουν οι ίδιοι πιστοποιητικό έγκρισης, αφού κάτι τέτοιο αποτελεί υποχρέωση των ιδιοκτητών. Ωστόσο, όπως έχει τονιστεί στην υπόθεση Ανδρέου ν Δήμος Κάτω Πολεμιδιών, Ποινική Έφεση αρ. 35/2019, ημερομηνίας 20/12/2019, το γεγονός ότι μόνο ο ιδιοκτήτης θα μπορούσε να υποβάλει αίτηση για έκδοση του αναγκαίου πιστοποιητικού δεν απαλλάσσει το πρόσωπο που κατέχει την οικοδομή από την ποινική του ευθύνη. Υποδείχθηκε δε, συναφώς ότι «οποιοσδήποτε επιθυμεί την κατοχή και χρήση οικοδομών θα πρέπει πρώτα να βεβαιώνεται ότι αυτές είναι νόμιμες και ότι έχουν και άδεια οικοδομής και πιστοποιητικό έγκρισης από την αρμόδια αρχή». Αυστηρή, συνεπώς, είναι η εφαρμογή του Νόμου (βλ. Έπαρχος Πάφου ν. Tremetoushiotis Developers Ltd κ.α., Ποινική Έφεση Αρ. 153/18, ημερομηνίας 27/03/2019, ΕLFI Entertainment Ltd v. Δήμου Αγίας Νάπας (2006) 2 ΑΑΔ 361).
Για τους πιο πάνω λόγους, η θέση της Υπεράσπισης περί κατάχρησης της διαδικασίας απορρίπτεται.
Ζ. Νομική Πτυχή
Σύμφωνα με το άρθρο 10(1) του Περί Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96:
«Ουδέν πρόσωπο κατέχει ή χρησιμοποιεί ή ενεργεί, ώστε οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο να κατέχει ή να χρησιμοποιεί οποιαδήποτε οικοδομή ή τμήμα οικοδομής, μέχρις ότου εκδοθεί πιστοποιητικό έγκρισης από την αρμόδια αρχή σε σχέση με την εν λόγω οικοδομή ή τμήματος αυτής, ανεξάρτητα αν χορηγήθηκε άδεια για την οικοδομή ή τμήμα της, με βάση το άρθρο 3 του παρόντος Νόμου.»
Από το λεκτικό του άρθρου 10 του Κεφ. 96, συνάγεται ότι τα συστατικά στοιχεία αυτού του αδικήματος είναι τα ακόλουθα:
i. Ο κατηγορούμενος να κατέχει ή να χρησιμοποιεί ή να ενεργεί όπως οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο κατέχει ή χρησιμοποιεί, ή να επιτρέπει ή να ανέχεται οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο να κατέχει ή να χρησιμοποιεί οικοδομή κατά τον ουσιώδη χρόνο∙
ii. Η εν λόγω οικοδομή να είναι οικοδομή σύμφωνα με τον Νόμο και να συγκαταλέγεται στην κατηγορία οικοδομών για τις οποίες απαιτείται άδεια οικοδομής και κατ' επέκταση πιστοποιητικό τελικής έγκρισης∙ και
iii. Να μην έχει εκδοθεί από την αρμόδια αρχή πιστοποιητικό έγκρισης που να καλύπτει την οικοδομή αυτή.
Το άρθρο 2 του Κεφ.96 μετά των συναφών τροποποιήσεων, το οποίο αποτελεί το ερμηνευτικό πλαίσιο της νομοθεσίας αυτής, προσδιορίζει την έννοια της «οικοδομής» ως ακολούθως:
«οποιαδήποτε κατασκευή, είτε από λίθους, σκυρόδεμα, πηλό, σίδερο, ξύλο ή άλλη ύλη, και περιλαμβάνει οποιοδήποτε λάκκο και οποιοδήποτε θεμέλιο, τοίχο, στέγη, καπνοδόχο, βεράντα, εξώστη, κορωνίδα ή προεξοχή ή τμήμα οικοδομής, ή οποιοδήποτε πράγμα που είναι προσαρτημένο σε αυτή, ή οποιοδήποτε τοίχο, ανάχωμα, φράκτη, περίφραγμα ή άλλη κατασκευή που περικλείει ή οροθετεί ή έχει σκοπό να περικλείει ή να οροθετεί οποιαδήποτε γη ή χώρο».
Το αδίκημα της κατοχής και χρήσης οικοδομής χωρίς την εκ των προτέρων εξασφάλιση πιστοποιητικού τελικής έγκρισης είναι ξεχωριστό από αυτό της ανέγερσης της χωρίς την προηγούμενη έκδοση άδειας. Παραπέμπω σχετικά στην υπόθεση Έπαρχος Πάφου v Κώστα Ηλιάδη κ.α. (2005) 2 ΑΑΔ 231. Μέσα από την υπόθεση αυτή υποδείχθηκε πως η ύπαρξη πιστοποιητικού έγκρισης συναρτάται πάντα με την κατοχή ή χρήση των υποστατικών και όχι με την ανέγερση τους.
Από τα δε λεχθέντα στην υπόθεση Μηλιδώνη ν. Έπαρχου Λευκωσίας (1998) 2 ΑΑΔ 384 συνάγεται ότι ο σκοπός του Κεφ.96 είναι η εξασφάλιση της ασφαλούς, από κατασκευαστικής άποψης, χρήσης των οικοδομών από τον άνθρωπο, η οποία επιτυγχάνεται με την προηγούμενη λήψη της συγκατάθεση της αρμόδιας αρχής και έμμεσα με τη διαβεβαίωση, ότι η οικοδομή θα είναι ασφαλής για κατοχή και χρήση.
Η. Βάρος Απόδειξης
Σε όλες τις ποινικές υποθέσεις, το βάρος της απόδειξης σωρευτικής συνύπαρξης όλων των συστατικών στοιχείων του αδικήματος το έχει η Kατηγορούσα Aρχή, με υψηλότατο επίπεδο απόδειξης, δηλαδή πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας. Εναπόκειται στην Κατηγορούσα Αρχή να παρουσιάσει μαρτυρία που να είναι και αξιόπιστη και σαφής (βλ. Φλουρής v. Αστυνομίας (1989) 2 ΑΑΔ 401).
Η Κατηγορούσα Αρχή θα πρέπει να αποδείξει, με αποδεκτή μαρτυρία, την ύπαρξη κάθε συστατικού στοιχείου της κατηγορίας και δεν επιτρέπονται υποθέσεις ως προς την ύπαρξη γεγονότων, όσο εύλογες και εάν είναι (βλ. Sener Erbekci v. Δημοκρατίας (2005) 2 Α.Α.Δ 434). Όσα ερωτηματικά και αν η συμπεριφορά του κατηγορούμενου εγείρει, δεν είναι δυνατόν να καταδικαστεί μετά την απόρριψη της μαρτυρίας της Κατηγορούσας Αρχής (βλ. Γενικός Εισαγγελέας v. Ανδρέα Ευριπίδου (2002) 2 Α.Α.Δ 246). Η υπεράσπιση σε καμία περίπτωση φέρει βάρος απόδειξης της αθωότητας του κατηγορούμενου ή συμπλήρωσης τυχόν κενών στην μαρτυρία της κατηγορούσας αρχής. Εάν στο τέλος της υπόθεσης μείνει έστω και η παραμικρή αμφιβολία στο μυαλό του Δικαστηρίου για την ενοχή του Κατηγορούμενου, τότε αυτό θα πρέπει να αποφασισθεί υπέρ του και να απαλλαγεί της κατηγορίας.
Η πεμπτουσία της ποινικής δίκης είναι η θεμελιακή αρχή ότι η καταδίκη είναι επιτρεπτή μόνο όταν αναδύεται, ασφαλής, ως αποτέλεσμα κρυστάλλινης και χωρίς λογική αμφιβολία δικανικής πεποίθησης (βλ. ΧΧ ΧΧ ν Αστυνομίας, Ποινική Έφεση αρ. 294/2018, ημερομηνίας 19/11/2019, ECLI:CY:AD:2019:B474).
Θ. Κατάληξη Δικαστηρίου
Προχωρώ στο μέρος αυτό της απόφασης με την κατάληξη του Δικαστηρίου σχετικά με το αν έχουν αποδειχθεί οι υπό κρίση κατηγορίες πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας.
Έβδομη Κατηγορία
Όπως προκύπτει από τα αδιαμφησβήτητα γεγονότα, τα οποία αποτελούν ευρήματα Δικαστηρίου, η Κατηγορούμενη 1 από τις 3/6/2013 μέχρι και σήμερα κατέχει το ισόγειο του επίδικου ακινήτου και το χρησιμοποιεί αυτό ως το εστιατόριο, το οποίο λειτουργεί με την εμπορική επωνυμία «Charcoal House». Το υπό κρίση οικοδόμημα αποτελεί οικοδομή εν την έννοια του Νόμου, και για το οποίο δεν έχει ποτέ εκδοθεί πιστοποιητικό τελικής έγκρισης από την αρμόδια αρχή που να καλύπτει την οικοδομή που ανεγέρθηκε στο επίδικο ακίνητο. Επομένως στην βάση των αδιαμφισβήτητων γεγονότων κρίνω ότι οι Παραπονούμενοι έχουν αποδείξει πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας την έβδομη κατηγορία, ήτοι την κατοχή και χρήση οικοδομής χωρίς πιστοποιητικό έγκρισης από την αρμόδια αρχή, και η Κατηγορούμενη 1 κρίνεται ένοχη σε αυτή.
Όγδοη Κατηγορία
Τίθεται συνεπώς το ερώτημα κατά πόσον ο Κατηγορούμενος 3 ενεργεί ή παρέχει συνδρομή ή βοήθεια, ώστε οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο να κατέχει ή να χρησιμοποιεί το επίδικο ακίνητο, εν τη απουσία πιστοποιητικού έγκρισης από την αρμόδια αρχή. Σύμφωνα με τις λεπτομέρειες της κατηγορίας, αποδίδεται στον Κατηγορούμενο 3 ότι παρείχε συνδρομή τόσο στην Κατηγορούμενη 1 όσο και στην A. Geogriou Restaurants Ltd, να κατέχουν και να χρησιμοποιούν την οικοδομή χωρίς να υπάρχει πιστοποιητικό τελικής έγκρισης.
Έχει νομολογηθεί πως κάθε πρόσωπο που εμπλέκεται σε αδίκημα, περιλαμβανομένων και των συνεργών σε αυτό, μπορεί να διωχθεί ως αυτουργός, δυνάμει του άρθρου 20 του Ποινικού Κώδικα (βλ. Επίσημος Παραλήπτης και Εκκαθαριστής της Εταιρείας C.H. Zakakiotis (Disco) Ltd v. Kalavas & Associates Ltd κ.ά. (1999) 2 ΑΑΔ 523), αλλά, σχετική μαρτυρία θα πρέπει να παρουσιαστεί στο Δικαστήριο από πλευράς των Παραπονουμένων στον βαθμό που απαιτείται στις ποινικές υποθέσεις για την στοιχειοθέτηση τέτοιας εμπλοκής (παροχή συνδρομής).
Στο σύγγραμμα Blackstone's Criminal Practice 2000 στη σελ. 70 παρα. Α.5.2, αναφέρεται πως η ένοχη πράξη (actus reus) από συνεργό εμπεριέχει δύο έννοιες, παροχή βοήθειας ή παρακίνηση σε αδίκημα, και η ένοχη διάνοια (mens rea) αναμένεται να σχετίζεται με τις δύο αυτές έννοιες. Το νοητικό στοιχείο που πρέπει να αποδεικνύεται για συνεργό, όπως έχει νομολογηθεί, είναι γενικά στενότερο και πιο απαιτητικό απ' ό,τι χρειάζεται για τον αυτουργό και απαιτεί πρόθεση ή γνώση εκ μέρους του συνεργού (βλ. Αθανάσιος Παυλόπουλος ν Skopy Shoe Factory Ltd (2003) 2 ΑΑΔ 261). Στην υπόθεση Αθανάσιος Παυλόπουλος ν Skopy Shoe Factory ανωτέρω έγινε αναφορά στην Αγγλική νομολογία επί του θέματος. Παρατίθεται αυτούσιο σχετικό απόσπασμα της απόφασης:
«Ο Λόρδος Goddard C.J. στην υπόθεση Johnson v. Youden [1950] 1 K.B. 455 στη σελ. 546 αναφέρει πως «πριν κάποιος καταδικαστεί για παροχή βοήθειας στη διάπραξη αδικήματος, πρέπει τουλάχιστον να γνωρίζει τα αναγκαία θέματα που συνιστούν το αδίκημα» («before a person can be convicted of aiding and abetting the commission of an offence, he must at least know the essential matters which constitute that offence") Ο Devlin J. στην υπόθεση National Coal Board v. Gamble [1959] 1 K.B. 11 στη σελ. 20 λέγει πως «παροχή βοήθειας είναι έγκλημα που απαιτεί την απόδειξη ένοχης σκέψης, δηλαδή, πρόθεση προσφοράς βοήθειας καθώς και γνώση των περιστάσεων» (« . . . aiding and abetting is a crime that requires proof of mens rea, that is to say, of intention to aid as well as of knowledge of the circumstances»)».
Η προϋπόθεση της ύπαρξης γνώσης εκ μέρους του συνεργού έχει εφαρμογή, ακόμη και στις περιπτώσεις όπου το κύριο αδίκημα είναι αδίκημα απόλυτης ευθύνης.
Σύμφωνα με τα ευρήματα του Δικαστηρίου η Κατηγορούμενη 1 από τις 3/6/2013 μέχρι και σήμερα κατέχει το επίδικο ακίνητο. Ο Κατηγορούμενος 3 δεν ήταν και δεν είναι διευθυντής της Κατηγορούμενης 1. Υπενθυμίζεται ότι διευθυντής της Κατηγορούμενης 1 εταιρείας είναι η μητέρα του Κατηγορούμενου 3, δηλαδή η Κατηγορούμενη 2. Αυτό που διαφάνηκε από τα ευρήματα του Δικαστηρίου είναι τα ακόλουθα:
· Το εστιατόριο, όπου στεγάζεται στο επίδικο ακίνητο, λειτουργεί με την εμπορική επωνυμία «Charcoal House» και ιδιοκτήτης της εμπορικής επωνυμίας Charcoal House είναι η εταιρεία A. GEORGIOU RESTAURANTS LIMITED.
· Διευθυντής της A. GEORGIOU RESTAURANTS LIMITED είναι ο Κατηγορούμενος 3.
Η διευθυντική ιδιότητα του Κατηγορούμενου 3 στην A. GEORGIOU RESTAURANTS LIMITED δεν αναιρεί το γεγονός ότι καμία αποδεκτή μαρτυρία δεν έχει προσκομιστεί που να τείνει να καταδείξει ότι ο Κατηγορούμενος 3 παρείχε συνδρομή ή βοήθεια στην Κατηγορούμενη 1 ή στην Α. GEORGIOU RESTAURANTS LIMITED να κατέχουν το υποστατικό χωρίς την ύπαρξη πιστοποιητικού έγκρισης. Καμία αποδεκτή μαρτυρία δεν έχει τεθεί σχετικά με την γνώση ή πρόθεση του Κατηγορούμενου 3.
Δεν παραβλέπω ότι τους μήνες Οκτώβριο μέχρι Δεκέμβριο του 2020 ο Κατηγορούμενος 3, εκ μέρους της Κατηγορούμενης 1 εταιρείας, παρέδωσε στον Παραπονούμενο το ποσό των €1,800 ως ενοίκιο για το εστιατόριο. Ωστόσο η πράξη του αυτή ως διαφαίνεται από την σχετική απόδειξη είσπραξης ενοικίου (Τεκμήριο 26) έγινε εκ μέρους της Κατηγορούμενης 1. Το ίδιο ισχύ και για τα ενοίκια που παρέδωσε το έτος 2005 και 2006 εκ μέρους της A. GEORGIOU RESTAURANTS LIMITED (Τεκμήριο 39).
Δεν παραβλέπω επίσης ότι κατά την περίοδο όπου η Κατηγορούμενη 1 ενοικίαζε το επίδικο υποστατικό σύμφωνα με την συμφωνία ενοικίασης ημερομηνίας 3/6/2013, ο Δήμος Μέσα Γειτονίας, στις 28/6/2016 απέστειλε επιστολή στον Κατηγορούμενο 3 εκ μέρους του εστιατορίου «Charcoal House» (Τεκμήριο 11) με την οποία τον ενημέρωνε ότι θα δίδετο χρονικό περιθώριο μέχρι τις 31/12/2016 για να εκδοθεί πιστοποιητικό έγκρισης. Το γεγονός ότι ο Κατηγορούμενος 3 ήταν παραλήπτης της εν λόγω επιστολής από την αρμόδια αρχή δεν εξομοιώνεται με την ποινική ευθύνη που επιθυμούν να αποδώσουν οι Παραπονούμενοι στον Κατηγορούμενο 3 ως συνεργό. Ούτε ότι στις 20/11/2024, το άτομο που ήταν στο εστιατόριο, έλαβε την έγκριση του Κατηγορούμενου 3 για να επιτρέψει στον Μ.Κ.2 να εισέλθει στο εστιατόριο μπορεί να αποδείξει την συνέργεια του Κατηγορούμενου 3 στην διάπραξη του υπό εξέταση του αδικήματος.
Δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα, οι πιο πάνω ενέργειες του Κατηγορούμενου 3 να έγιναν στα πλαίσια εργοδότησης του από την Κατηγορούμενη 1. Ως έχει νομολοηγθεί δεν επιτρέπονται υποθέσεις ως προς την ύπαρξη γεγονότων, όσο εύλογες και εάν είναι (βλ. Sener Erbekci v. Δημοκρατίας (2005) 2 Α.Α.Δ 434).
Ένεκα των πιο πάνω, δεν έχει τεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου μαρτυρία, στον βαθμό που απαιτείται σε ποινικές υποθέσεις, για να καταλήξει το Δικαστήριο με ασφάλεια σε σχέση με την ποινική ευθύνη του Κατηγορούμενου 3. Ως εκ των ανωτέρω οι Παραπονούμενοι έχουν αποτύχει να αποδείξουν την όγδοη κατηγορία, και ο Κατηγορούμενος 3 απαλλάσσεται και αθωώνεται σε αυτήν.
Ενόψει της κοινής εκπροσώπησης των Κατηγορούμενων 1 και 3, και της απόρριψης όλων των κατηγοριών εναντίον του Κατηγορούμενου 3, κρίνεται σκόπιμο όπως το θέμα των εξόδων της διαδικασίας εξεταστεί σε αυτό το στάδιο. Για το εν λόγω ζήτημα έλαβα υπόψη μου ότι οι κατηγορίες ένα μέχρι έξι απορρίφθηκαν στο εκ πρώτης όψεως στάδιο και οι Κατηγορούμενοι 1 και 3 απαλλάχθηκαν και αθωώθηκαν σε αυτές, καθώς και ότι οι Παραπονούμενοι απέδειξαν μόνο την έβδομη κατηγορία εναντίον της Κατηγορούμενης 1 και απέτυχαν να αποδείξουν την όγδοη κατηγορία εναντίον του Κατηγορούμενου 3. Έχοντας υπόψη μου τα πιο πάνω, ασκώντας την διακριτική μου εξουσία σύμφωνα με τα άρθρα 167-169 του Κεφ. 155, διατάσσω όπως τα έξοδα της διαδικασίας μέχρι τις 11/7/2025, ημερομηνία όπου εκδόθηκε η ενδιάμεση απόφαση του Δικαστηρίου για το εκ πρώτης όψεως, επιδικασθούν υπέρ των Κατηγορούμενων 1 και 3, και εναντίον των Παραπονούμενων, ως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστηρίου περιορισμένα όμως σε ένα σετ εξόδων αφού έτυχαν κοινής εκπροσώπησης. Καμία διαταγή για έξοδα για τις μετέπειτα εμφανίσεις, μέχρι και την επιβολή ποινής στην Κατηγορούμενη 1. Ενόψει των ιδιάζον περιστάσεων της υπό κρίση περίπτωσης, ήτοι της απόρριψης των επτά από τις οκτώ κατηγορίες, κρίνω αυτή την κατάληξη ως την πιο δίκαια.
(Υπογρ.)……………………………….
Λ. Χατζηξενοφώντος, Ε.Δ.
Πιστό Αντίγραφο
Πρωτοκολλητής
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο