ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑ
ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
ΕΝΩΠΙΟΝ: Σ. Νεοφύτου, Δ.
Αρ. Αίτησης: 442/16
Μεταξύ:
Χ.Θ
Αιτήτρια
Και
Α.Π
Καθ’ ου η αίτηση
Ημερομηνία: 26 Ιανουαρίου 2022
Εμφανισεις:
Για την Αιτήτρια: Λ. Βραχίμης για Ελένη Βραχίμη και Σια ΔΕΠΕ
Για τον Καθ’ ου η αίτηση: Γ. Γεωργίου (κα) και Μ. Μιλτιάδους (κα) για Δρ. Χρυσοστομίδης & Σια ΔΕΠΕ
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Αντικείμενο της παρούσας απόφασης αποτελεί το αίτημα της αιτήτριας για καθορισμό της συνεισφοράς του καθ’ ου η αίτηση στη διατροφή του ανήλικου τέκνου των διαδίκων Κ.
Συγκεκριμένα, η αιτήτρια, με Εναρκτήρια Αίτηση που καταχώρισε στις 09.12.2016, αιτείται την έκδοση διατάγματος με το οποίο να διατάσσεται ο καθ’ ου η αίτηση να της καταβάλλει κάθε μήνα το ποσό των €1.000, ως η συνεισφορά του στη διατροφή του ανήλικου Κ.
Την ίδια ημέρα η αιτήτρια καταχώρισε μονομερή αίτηση προς εξασφάλιση προσωρινού διατάγματος διατροφής για το ίδιο ποσό, αίτηση η οποία μετά από Ακρόαση απορρίφθηκε.
Η δικογραφία της Εναρκτήριας Αίτησης ολοκληρώθηκε με την καταχώριση της Υπεράσπισης στις 06.02.2017 και της Απάντησης στην Υπεράσπιση στις 16.05.17.
Η ακρόαση της αίτησης διεξήχθη με την καταχώριση έγγραφης μαρτυρίας, στην βάση της Δ.30 των Περί Πολιτικής Δικονομίας Διαδικαστικών Κανονισμών. Οι διάδικοι κατέθεσαν την μαρτυρία τους υπό μορφή ενόρκων δηλώσεων, επί των οποίων αμφότεροι επισύναψαν τα αναγκαία κατά την κρίση τους τεκμήρια προς απόδειξη των ισχυρισμών τους. Ας σημειωθεί ότι μετά από κοινό αίτημα των διαδίκων, το οποίο εγκρίθηκε από το Δικαστήριο, οι διάδικοι κατέθεσαν συμπληρωματική μαρτυρία. Ακολούθως οι διάδικοι αντεξετάστηκαν.
Η ακρόαση της υπόθεσης ολοκληρώθηκε με τις γραπτές αγορεύσεις των ευπαίδευτων συνηγόρων των διαδίκων.
Μετά την έναρξη της ακρόασης και συγκεκριμένα μετά το πέρας της αντεξέτασης της αιτήτριας, οι συνήγοροι των διαδίκων προέβησαν σε δηλώσεις παραδεκτών γεγονότων αναφορικά με τα εισοδήματα των διαδίκων, τα επιδόματα που λαμβάνει η αιτήτρια και κάποια από τα έξοδα του ανηλίκου.
Συνεπώς, μέσα από τη δικογραφία, τη σχετική με αυτήν μαρτυρία που έχει τεθεί ενώπιον μου αλλά και από τις δηλώσεις των συνηγόρων των διαδίκων κατά την ακροαματική διαδικασία, προκύπτουν ως παραδεκτά και εν πάση περιπτώσει ως μη αμφισβητούμενα τα πιο κάτω γεγονότα :
· Οι διάδικοι τέλεσαν γάμο στις 07.01.2007 στον Καθεδρικό Ναό Αγ. Ιωάννη στη Λευκωσία. Από το γάμο τους απέκτησαν ένα τέκνο, τον Κ, ο οποίος γεννήθηκε στις 25.04.2009.
· Οι διάδικοι βρίσκονται σε διάσταση από το Σεπτέμβριο του 2016 και έκτοτε διαμένουν χωριστά.
· Στις 20.12.2016, στα πλαίσια της αίτησης γονικής μέριμνας υπ’ αρ. 447/17, εκδόθηκε προσωρινό διάταγμα σύμφωνα με το οποίο η φύλαξη και φροντίδα του ανηλίκου ανατέθηκε στην αιτήτρια, ως τόπος διαμονής του καθορίστηκε ως ο εκάστοτε τόπος διαμονής της αιτήτριας και παράλληλα ρυθμίστηκε το δικαίωμα επικοινωνίας του καθ’ ου η αίτηση με τον ανήλικο ως ακολούθως:
Την πρώτη εβδομάδα εφαρμογής του διατάγματος, Τρίτη και Πέμπτη από η ώρα 1.05 έως η ώρα 7.30 μ.μ. Τη δεύτερη εβδομάδα εφαρμογής του διατάγματος την Τρίτη από η ώρα 1.05 μ.μ. έως η ώρα 7.30 μ.μ., και την Παρασκευή από η ώρα 1.05 έως η ώρα 7.30 μ.μ. της Κυριακής με διανυκτέρευση και ούτω καθεξής και εναλλάξ κάθε εβδομάδα. Περαιτέρω, ρυθμίστηκε το δικαίωμα επικοινωνίας του καθ’ ου η αίτηση κατά τις περιόδους των Χριστουγέννων, του Πάσχα και των θερινών διακοπών.
· Ο μισθός της αιτήτριας ανέρχεται σε €1.975 μηνιαίως (καθαρά), πλέον 13ο μισθό.
· Ο μισθός του καθ’ ου η αίτηση ανέρχεται σε €3.425 μηνιαίως (καθαρά), πλέον 13ο μισθό.
· Η αιτήτρια λαμβάνει μηνιαίως από την ενοικίαση ενός διαμερίσματος το ποσό των €650. Από το ποσό αυτό αφαιρείται κάθε μήνα το ποσό των €32 για τα κοινόχρηστα, απομένει έτσι το καθαρό ποσό των €618.
· Για την αγορά του πιο πάνω διαμερίσματος, η αιτήτρια διατηρεί δάνειο με υπόλοιπο €36.000. Η μηνιαία δόση ανέρχεται σε €587,47 μετά από αναπροσαρμογή. (Στο παρελθόν ήταν €591).
· Από τον Μάρτιο του 2017 μέχρι τον Ιούνιο του 2020 συμπεριλαμβανομένου, η αιτήτρια ελάμβανε το ποσό των €180 μηνιαίως, ως επίδομα μονογονέα. Από το 2017 η αιτήτρια λαμβάνει επίδομα τέκνου ύψους €425 ετησίως, ήτοι €35,40 μηνιαίως.
· Τα ιδιαίτερα μαθήματα Αγγλικών του ανηλίκου κοστίζουν €70 μηνιαίως και γίνονται για 10 μήνες το χρόνο, αναλογικά δηλαδή ανέρχονται σε €58.33 μηνιαίως. Από τον Δεκέμβριο του 2016 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2021, τα μαθήματα αυτά κόστισαν €2.535, ποσό το οποίο κατέβαλε ο καθ’ ου η αίτηση. Για την περίοδο αυτή, η αιτήτρια κατέβαλε το ποσό των €365.
· Από τον Φεβρουάριο του 2021 μέχρι και τον Ιούνιο του 2021, ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε για τα μαθήματα Αγγλικών, το ποσό των €280. Επίσης, για τη σχολική χρονιά 2021 – 2022 κατέβαλε €10 εγγραφή, €107 για εξετάσεις και €80 για βιβλία. Θα συνεχίσει να καλύπτει το έξοδο αυτό.
· Η ειδική παιδαγωγός κοστίζει €30 το μάθημα. Κάθε μήνα απαιτείται το ποσό των €200 περίπου επί 12 μήνες. Για την ανάγκη αυτή, ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε το ποσό των €8.280 για την περίοδο από το Δεκέμβριο του 2016 μέχρι το Φεβρουάριο του 2021 και το ποσό των €780 από το Μάρτιο του του 2021 μέχρι το Μάιο του 2021. Από το Σεπτέμβριο του 2021 ο ανήλικος δεν παρακολουθεί πλέον τα μαθήματα.
· Οι συνεδρίες εργοθεραπείας για την περίοδο από τον Δεκέμβριο του 2016 μέχρι τον Μάιο του 2017 κόστισαν €900, ποσό το οποίο καταβλήθηκε από τον καθ’ ου η αίτηση. Ο ανήλικος δεν παρακολουθεί εργοθεραπεία από το 2017.
· Για τα μαθήματα ποδοσφαίρου του ανηλίκου, ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε το ποσό των €806 και η αιτήτρια το ποσό των €160 για την περίοδο από το Δεκέμβριο του 2016 μέχρι τον Ιανουάριο του 2021. Έκτοτε έχει σταματήσει τα μαθήματα ο ανήλικος.
· Για το summer school του ανηλίκου (καλοκαιρινό σχολείο), από το Δεκέμβριο του 2016 μέχρι το Μάϊο του 2019, ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε το ποσό των €992. Η τελευταία φορά που ο ανήλικος συμμετείχε σε καλοκαιρινό σχολείο ήταν το καλοκαίρι του 2019.
· Για την απογευματινή λέσχη, από το Δεκέμβριο του 2016 μέχρι το Μάϊο του 2019, ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε το ποσό των €610 και η αιτήτρια το ποσό των €605. Ο ανήλικος δεν πηγαίνει πλέον στη λέσχη.
· Για τις επισκέψεις σε παιδοψυχολόγο (όχι τακτικές), από το Δεκέμβριο του 2016 μέχρι τον Ιανουάριο του 2021, ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε το ποσό των €500 και η αιτήτρια το ποσό των €100. Από τον Ιανουάριο του 2021 ο ανήλικος δεν επισκέπτεται παιδοψυχολόγο.
Τα πιο πάνω παραδεκτά γεγονότα καθίστανται πλέον και ευρήματα του Δικαστηρίου.
ΝΟΜΙΚΗ ΠΤΥΧΗ
Σύμφωνα με το άρθρο 33(1) του Περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμου του 1990 (Νόμος 216/90) οι γονείς έχουν υποχρέωση να διατρέφουν το ανήλικο τέκνο τους από κοινού ο καθένας ανάλογα με τις δυνάμεις του. Καθιερώνεται έτσι η αρχή της υποχρέωσης και των δύο γονέων για την από κοινού διατροφή των ανήλικων τέκνων τους, αναλόγως των δυνάμεων τους (Π. Μαρκουλίδη v. Α. Μαρκουλίδη κ.α (1998) 1 ΑΑΔ 1386).
Το άρθρο 37 (1) του Νόμου αναφέρει ότι η διατροφή προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του δικαιούχου, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής του και τις οικονομικές δυνατότητες που υπάρχουν για διατροφή προσώπου, ενώ το άρθρο 37 (2) ορίζει ότι η διατροφή περιλαμβάνει όλα όσα είναι αναγκαία για τη συντήρηση και ευημερία του δικαιούχου και επιπλέον, ανάλογα με την περίπτωση, τα έξοδα για την εν γένει εκπαίδευσή του.
Συνεπώς η εκατέρωθεν μαρτυρία θα αξιολογηθεί λαμβάνοντας υπόψιν τις πιο πάνω παραμέτρους που θέτουν τα αρ. 33 (1) και 37 του Νόμου, επί των οποίων καθορίζεται η συνεισφορά των υπόχρεων γονέων στην διατροφή των ανηλίκων τέκνων τους. Οι παράμετροι αυτοί είναι από την μία οι ανάγκες του δικαιούχου και από την άλλη οι δυνάμεις των υπόχρεων γονέων.
Έτσι, οι ισχυρισμοί των διαδίκων που σχετίζονται με την υπαιτιότητα και τους λόγους κατάρρευσης του γάμου τους και ισχυρισμοί που άπτονται των περιουσιακών διαφορών των διαδίκων, στο μέρος και στο βαθμό που δεν επηρεάζουν την παρούσα διαδικασία, δεν θα ληφθούν υπόψιν, ως άσχετοι με τα επίδικα θέματα, χωρίς βεβαίως να σημαίνει ότι αυτοί αγνοούνται.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΔΙΑΔΙΚΩΝ:
Αποτελεί παραδεκτό γεγονός ότι ο μηνιαίος μισθός της αιτήτριας ανέρχεται σε €1.975 πλέον 13ο μισθό, ήτοι περίπου €2.140 μηνιαίως. Στα εισοδήματα της προστίθεται και το ποσό των €618 που λαμβάνει από την ενοικίαση ενός διαμερίσματος.
Η αιτήτρια κατά την αντεξέταση της ανέφερε ότι δεν είναι πλέον ιδιοκτήτρια του διαμερίσματος, το οποίο έχει μεταβιβάσει επ’ ονόματι της μητέρας της, συνεχίζει όμως να καταβάλλει τη δόση του δανείου και να επωφελείται το μηνιαίο ενοίκιο ύψους €618, ως έχει ήδη αναφερθεί.
Στην αγόρευση του, ο ευπαίδευτος συνήγορος της αιτήτριας αφαιρεί το ποσό των €587, της δόσης δηλαδή του δανείου από τα μηνιαία εισοδήματα της αιτήτριας. Η συλλογιστική αυτή προσκρούει στη νομολογία του Δευτεροβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου. Παραπέμπω σχετικά στην απόφαση στη υπόθεση Δημητρίου v. Περδίου (2005) 1 (Β) Α.Α.Δ. 1418, όπου αναφέρεται ότι σε υποθέσεις διατροφής ανηλίκων, η ύπαρξη χρεών δεν απαλλάσσει τον υπόχρεο γονέα από τη νομική του υποχρέωση για συνεισφορά στη διατροφή των παιδιών του, γιατί η διατροφή ανηλίκων αποτελεί πρωταρχική υποχρέωση των γονέων και προηγείται των άλλων υποχρεώσεων τους. Περαιτέρω παραπομπή γίνεται στην απόφαση Χριστίνα Χαραλάμπους v. Χαράλαμπου Χαραλάμπους (2010) 1 Α.Α.Δ. 951, όπου μεταξύ άλλων λέχθηκαν τα πιο κάτω:
«….. η διατροφή έχει σκοπό να καλύψει τις καταναλωτικές και όχι τις κεφαλαιουχικές δαπάνες, τις οποίες οι ίδιοι οι γονείς αναλαμβάνουν και επωμίζονται με σκοπό την επ΄ ονόματι τους απόκτηση περιουσίας. ……………………………………………………………………………………….η δόση που θα καταβάλλεται υπό τύπο «ενοικίου», στην πραγματικότητα θα βοηθά στην αποπληρωμή του στεγαστικού δανείου, που μοναδικό σκοπό έχει την σταδιακή απόκτηση οικίας, που θα παραμείνει ως κεφαλαιουχικό δεδομένο, πολύ μετά που θα σταματήσει το διάταγμα διατροφής».
Η αιτήτρια εξήγησε στη μαρτυρία της τους λόγους που έχει μεταβιβάσει το διαμέρισμα στην μητέρα της και δεν πρόκειται για πράξη που έγινε για χαριστική αιτία, αλλά μόνο και μόνο επειδή υπήρχε ένα μη εξυπηρετούμενο δάνειο (κόκκινο όπως το χαρακτήρισε) και έπρεπε με κάποιο τρόπο να αποδεσμευτεί από αυτό. Κατά συνέπεια, θεωρώ ότι το συγκεκριμένο περιουσιακό στοιχείο προσμετρά στις δυνάμεις της αιτήτριας, εφόσον προκύπτει ότι η αποξένωση του περιουσιακού στοιχείου από την αιτήτρια έγινε για σκοπούς διάσωσης του και όχι με την πρόθεση της να παύσει να είναι στην πραγματικότητα ο αποκλειστικός ιδιοκτήτης του, εφόσον συνεχίζει να εισπράττει και το ενοίκιο. Η κοινή λογική των πραγμάτων και η πείρα της ζωής υποδεικνύει ότι είναι οι γονείς που δωρίζουν περιουσία στα παιδιά τους και όχι το αντίθετο, ιδιαίτερα εάν ληφθεί υπόψιν και η ηλικία στην οποία βρίσκονται η αιτήτρια και οι γονείς της.
Συνεπώς το κονδύλι αυτό δεν αφαιρείται από τα εισοδήματα των υπόχρεων προς διατροφή γονέων.
Αποτελεί περαιτέρω παραδεκτό γεγονός ότι από το Μάρτιο του 2017 μέχρι τον Ιούνιο του 2020 συμπεριλαμβανομένου, η αιτήτρια ελάμβανε μηνιαίως το ποσό των €180, ως επίδομα μονογονέα. Συνολικά δηλαδή έλαβε το ποσό αυτό για περίοδο 40 μηνών (40 χ €180 = €7.200). Από το 2017 λαμβάνει επιπλέον το ποσό των €425 ετησίως, ήτοι €35,40 μηνιαίως, ως επίδομα τέκνου.
Σύμφωνα με δυο πολύ πρόσφατες αποφάσεις του Δευτεροβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου ίδιας ημερομηνίας, το μονογονεϊκό επίδομα πρέπει να πιστώνεται στα εισοδήματα του γονιού που το λαμβάνει. Συγκεκριμένα, στην απόφαση Μάρκου ν. Kuzichava Μάρκου, Έφεση Αρ. 22/2019, 24/6/2021 αναφέρθηκαν τα εξής:
«Θεωρούμε λοιπόν ορθή την προσέγγιση ότι το μονογονεϊκό επίδομα πρέπει να πιστώνεται στα εισοδήματα του γονιού που το λαμβάνει. Το επίδομα αυτό έχει ως στόχο την παροχή οικονομικής βοήθειας στον γονέα που δεν συζεί με άλλο πρόσωπο και που έχει όλο το βάρος συντήρησης του νοικοκυριού. Προϋπόθεση για την χορήγηση του είναι βέβαια να διαμένει με τον γονέα και ένα τουλάχιστον παιδί, ωστόσο, το επίδομα έχει ξεκάθαρο σκοπό την διευκόλυνση του γονέα, έστω προς αντιμετώπιση των εξόδων του παιδιού ή παιδιών που διαμένουν μαζί του. Και η πρόνοια του σχετικού νόμου ότι το επίδομα απαλλάσσεται του φόρου εισοδήματος, προϋποθέτει ότι συνιστά μέρος του εισοδήματος του προσώπου, συνήθως γονέα, που το λαμβάνει».
Στην απόφαση Konyalian ν. Paskulov, Έφεση Αρ. 2/20, 24/6/21 αναφέρθηκαν τα εξής:
«Παρατηρούμε συναφώς από τα πιο πάνω ότι το επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας είναι δικαίωμα προσωπαγές το οποίο απόλλυται είτε με την απώλεια της μονογονεϊκής ιδιότητας του ατόμου είτε με τον θάνατο του είτε άλλως πως, όλα συναρτημένα με το δικαιούχο άτομο. Ως προσωπαγές δικαίωμα είναι συνυφασμένο με το πρόσωπο του δικαιούχου και δεν μπορεί να απαλλοτριωθεί προς όφελος τρίτου. Έχοντας υπόψιν τα πιο πάνω θα έπρεπε συνεπώς το πρωτόδικο Δικαστήριο να συνυπολογίσει τα επιδόματα μονογονεϊκής οικογένειας που λάμβανε η Εφεσείουσα στα εισοδήματα της και όχι να τα αφαιρέσει από τα έξοδα των ανηλίκων»
Το επίδομα τέκνου, με βάση τα όσα αναφέρονται στην απόφαση Μάρκου (βλ. ανωτέρω), αφαιρείται από τα έξοδα του ανηλίκου. Παραθέτω σχετικό απόσπασμα από την απόφαση Μάρκου (βλέπε ανωτέρω):
«Αρκούμαστε να σημειώσουμε ότι καθ' όσον αφορά το επίδομα τέκνου υπάρχει και νεότερη νομολογία, ότι δικαιούχος του επιδόματος τέκνου είναι η οικογένεια και αυτό δεν αποτελεί εισόδημα των γονέων και ότι εφόσον παραχωρηθεί, προορίζεται, αποκλειστικά, για την εξασφάλιση και τη διατήρηση μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης των παιδιών της οικογένειας (Εθνική Ασφαλιστική (Κύπρου) Λτδ ν. Δημητρίου κ.ά., ECLI:CY:AD:2021:A52, Πολ. Έφ. Αρ.136/2013, ημερ.28.2.2021), ECLI:CY:AD:2021:A52».
Από την καταχώριση της αίτησης μέχρι σήμερα μεσολαβούν 60 μήνες. Έτσι, στα εισοδήματα της αιτήτριας προστίθεται αναλογικά το ποσό των €120 μηνιαίως για όλη την περίοδο αυτή, ανεβάζοντας το ύψος τους στο ποσό των €2.878 μηνιαίως (€7.200÷60). Για μελλοντικές διατροφές, λαμβάνω υπόψιν μου ότι τα εισοδήματα της αιτήτριας κυμαίνονται στο ποσό των €2.758, εφόσον δεν συνυπολογίζω το ποσό του επιδόματος μονογονεϊκής οικογένειας.
Το ύψος των εισοδημάτων του καθ’ ου η αίτηση είναι επίσης παραδεκτό. Από την εργασία του κερδίζει το καθαρό ποσό των €3.425 μηνιαίως πλέον 13ο μισθό. Συνεπώς, αναλογικά το μηνιαίο του εισόδημα ανέρχεται περίπου σε €3.710 μηνιαίως.
ΑΝΑΓΚΕΣ - ΕΞΟΔΑ ΑΝΗΛΙΚΟΥ:
Κατωτέρω θα εξετάσω τις ανάγκες του ανήλικου τέκνου των διαδίκων, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής του, λαμβάνοντας υπόψιν ότι η διατροφή περιλαμβάνει όλα όσα είναι αναγκαία για τη συντήρηση και ευημερία του δικαιούχου και επιπλέον, ανάλογα με την περίπτωση, τα έξοδα για την εν γένει εκπαίδευση του (βλ. αρ. 37 του Ν.216/90).
Στο σύγγραμμα «ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ», στην σελ. 652, ο Απόστολος Σ. Γεωργιάδης αναφέρει αναλυτικά τι περιλαμβάνει η διατροφή του δικαιούχου, απόσπασμα το οποίο παραθέτω αυτούσιο:
«1. Ανάγκες του δικαιούχου
Η διατροφή περιλαμβάνει όλα όσα είναι αναγκαία για τη συντήρηση του δικαιούχου και επιπλέον τα έξοδα για την ανατροφή, καθώς και την επαγγελματική και την εν γένει εκπαίδευση του (πλήρης διατροφή: ΑΚ 1493 εδ. β΄). Στο περιεχόμενο της διατροφής περιλαμβάνονται ειδικότερα βιοτικές ανάγκες του δικαιούχου που είτε υφίστανται πραγματικά κατά τον χρόνο συζήτησης της αγωγής είτε μπορούν με βεβαιότητα να προβλεφθούν μελλοντικά. Η διατροφή λοιπόν περιλαμβάνει κάθε αναγκαία βιοτική δαπάνη: τροφή, στέγη, ένδυση, θέρμανση, φωτισμό, λοιπά λειτουργικά έξοδα της οικίας διαμονής, ψυχαγωγία, μόρφωση (π.χ. αγορά βιβλίων), διαπαιδαγώγηση, νοσηλεία και δαπάνες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, παραθέριση, συγκοινωνία και επικοινωνία. Ιδίως περιλαμβάνονται δαπάνες θεωρητικής, επαγγελματικής ή τεχνικής μόρφωσης, ακόμη και μεταπτυχιακής».
Όπως έχει υποδειχθεί από τη νομολογία του Δευτεροβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου, το μέτρο της διατροφής δεν μπορεί να εξευρεθεί με απόλυτους αριθμούς. Η κοινή λογική και η πείρα της ζωής είναι παράγοντες οι οποίοι διαδραματίζουν ρόλο στην καλύτερη αντίληψη των γεγονότων, προς εντοπισμό των πραγματικών αναγκών συγκεκριμένων ατόμων. Οι οικονομικές ανάγκες των παιδιών δεν είναι στατικές. Το Δικαστήριο, εξετάζοντας και καθορίζοντας το εύλογο των κονδυλίων που απαιτούνται για τη διατροφή και συντήρηση του δικαιούχου, δεν είναι υποχρεωμένο να υπεισέρχεται σε λεπτομέρειες που να οδηγούν σε υπολογισμό με σεντ, αλλά θα πρέπει να σταθμίζει τις ανάγκες και να καταλήγει σε συμπεράσματα που θα επαναφέρουν, ή δυνατό, τα ανήλικα παιδιά σε μία πλησιέστερη κατάσταση, όπως θα ήταν εάν οι γονείς τους ζούσαν μαζί. Το Δικαστήριο δεν δεσμεύεται από την μαρτυρία των διαδίκων και οφείλει να ασχοληθεί με το εύλογο των κονδυλίων που απαιτούνται για την ικανοποίηση των αναγκών των δικαιούχων. (βλ. Μαρκουλίδης ν. Μαρκουλίδης (ανωτέρω), Κορελλίδης ν. Κορελλίδη (2012) 1 ΑΑΔ 1975, Παναγιώτου ν. Σφικτού (2001) 1 ΑΑΔ 625, Χαραλάμπους ν. Χαραλάμπους (2010) 1 (Β) ΑΑΔ 951), Α.Ι. Ζαχαρουδιού ν. Ι.Α. Ιωάννου (2000) 1 ΑΑΔ 1614).
Όλες οι πιο πάνω αρχές, αποτελούν και απάντηση στη θέση του καθ’ ου η αίτηση ότι το Δικαστήριο κατά τον καθορισμό των αναγκών του ανήλικου K, πρέπει να λάβει υπόψιν του τα λογικά έξοδα διαβίωσης ενός ανήλικου ατόμου κάτω των 15 ετών, όπως αυτά έχουν καθοριστεί από την Υπηρεσία Αφερεγγυότητας (βλ. τεκμήριο Λζ μαρτυρίας καθ’ ου), δηλαδή €220,08 μηνιαίως. Ας σημειωθεί ότι ο καθ’ ου η αίτηση αντεξεταζόμενος, αρνήθηκε ότι τα δικά του έξοδα είναι της τάξεως των €733, όπως αυτά έχουν καθοριστεί από την Υπηρεσία Αφερεγγυότητας.
Συμπληρωματικά αναφέρω ότι στις υποθέσεις διατροφής ανηλίκων, κάθε περίπτωση κρίνεται βάσει των περιστατικών και δεδομένων που την περιβάλλουν κατ’ ακολουθία των πιο πάνω νομολογιακά καθιερωμένων αρχών. Το Δικαστήριο δεν δεσμεύεται από κατευθυντήριες γραμμές Κρατικών Υπηρεσιών, όπως η Υπηρεσία Αφερεγγυότητας όπου προβαίνει σε υπολογισμό των λογικών εξόδων διαβίωσης ατόμων για σκοπούς και μόνον εφαρμογής του πλαισίου Αφερεγγυότητας.
Προτού προχωρήσω με την εξέταση των επιμέρους εξόδων του ανηλίκου, οφείλω εξ’ αρχής να υποδείξω ότι κονδύλια τα οποία δεν έχουν δικογραφηθεί, δεν είναι δυνατό να συνυπολογιστούν, εφόσον κατά πάγια νομολογία απαιτείται ρητή αναφορά και κατά τρόπο θετικό των αναγκών στο δικόγραφο της αίτησης και σε περίπτωση μη προσδιορισμού τους σε αυτό, δεν μπορούν να επιδικαστούν. Η απαίτηση για διατροφή τέκνου λαμβάνει τη μορφή ειδικής αποζημίωσης και γι’ αυτό επιβάλλεται να αποδεικνύεται με τη δέουσα αυστηρότητα. Έτσι, ο αιτητής υποχρεούται να δικογραφήσει και να εξειδικεύσει την απαίτηση του με την αναγκαία λεπτομέρεια. (Χαραλάμπους v. Χαραλάμπους (2010)1 Β ΑΑΔ 951 και Όξυνου v.Λούη (2012)1 Α ΑΑΔ 169).
Στην κατηγορία των μη δικογραφημένων εξόδων εντάσσονται τα έξοδα παιδοψυχολόγου, οδοντιατρικής θεραπείας, γραφικής ύλης, ασφάλειας και άδειας κυκλοφορίας οχήματος της αιτήτριας, έξοδα αισθητικού και κουρέα, αγορά συσκευής κινητού τηλεφώνου και ηλεκτρονικού υπολογιστή του ανηλίκου και σύναψη νέας ασφάλειας υγείας.
Για το κονδύλι του παιδοψυχολόγου συγκεκριμένα, αναφέρω ότι αποτελεί παραδεκτό γεγονός ότι ο ανήλικος επισκεπτόταν παιδοψυχολόγο, όχι όμως σε τακτική βάση και ότι για την περίοδο από τον Δεκέμβριο του 2016 μέχρι τον Ιανουάριο του 2019 ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε το ποσό των €500 και η αιτήτρια το ποσό των €100. Ως έχουν οι διάδικοι δηλώσει ο ανήλικος δεν έχει επισκεφθεί παιδοψυχολόγο έκτοτε.
Δεν μου διαφεύγει ότι το κονδύλι αυτό είναι μη δικογραφημένο όπως πιο πάνω αναφέρεται, εφόσον όμως οι διάδικοι με κοινές τους δηλώσεις συμφωνούν ότι αυτό εντάσσεται στα μηνιαία έξοδα του ανηλίκου, θέλοντας με αυτό τον τρόπο να συνυπολογίσουν τη συνεισφορά του καθ’ ου η αίτηση σε αυτό, για σκοπούς της παρούσας απόφασης αρκούμαι να αναφέρω ότι αναλογικά αντιστοιχεί σε κάθε μήνα αναδρομικής διατροφής το ποσό των €10 (€600÷60). Λαμβάνω υπόψιν μου το ποσό αυτό μόνο για σκοπούς επιδίκασης αναδρομικών ποσών διατροφής, εφόσον το έξοδα αυτό δεν υφίσταται πλέον
Ως προς τα έξοδα ασφάλειας και άδειας κυκλοφορίας οχήματος της αιτήτριας, υποδεικνύω ότι πέραν του ότι αυτά δεν δικογραφούνται, δεν εμπίπτουν στις καταναλωτικές ανάγκες διατροφής των ανηλίκων.
Παρατηρώ περαιτέρω ότι για κάποια κονδύλια, όπως είναι για παράδειγμα τα μεταφορικά έξοδα του ανηλίκου, ενώ στο δικόγραφο της αίτησης η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι απαιτείται μηνιαίως το ποσό των €60, στη μαρτυρία της ισχυρίζεται ότι απαιτείται περίπου το ποσό των €120. Όπως έχω επισημάνει ανωτέρω, τα έξοδα δεν είναι σταθερά και διαφοροποιούνται αναλόγως της ηλικίας του δικαιούχου και των προσωπικών του περιστάσεων. Αφ’ ης στιγμής ένα κονδύλι δικογραφείται, το Δικαστήριο έχει υποχρέωση να το εξετάσει και να ασχοληθεί με το εύλογο ποσό που κάθε φορά απαιτείται για την κάλυψη του στη βάση της μαρτυρίας που έχει ενώπιον του. Εξάλλου, σε πολλές περιπτώσεις τυχαίνει κονδύλια που δικογραφούνται να μην υφίστανται πλέον κατά τον χρόνο εξέτασης της υπόθεσης, ωστόσο το Δικαστήριο οφείλει να λάβει υπόψιν του το γεγονός αυτό, καθότι σε αντίθετη περίπτωση η επιδίκαση οποιουδήποτε ποσού για αυτό, δεν θα ανταποκρινόταν στις πραγματικές ανάγκες του δικαιούχου.
Η αιτήτρια στη μαρτυρία της καθορίζει το ύψος των μηνιαίων αναγκών του ανηλίκου στο ποσό των €1.076,50 μηνιαίως, ποσό το οποίο ο καθ’ ου η αίτηση θεωρεί προκλητικά υπερβολικό, απαράδεκτο, ανυπόστατο και εξωπραγματικό. Αποτελεί θέση του ότι στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνονται όλα τα ποσά που καταβάλλει εξ ολοκλήρου και απευθείας ο ίδιος και ότι η αιτήτρια θα έπρεπε να είχε διαγράψει από τον κατάλογο της τα δίδακτρα για τα μαθήματα Αγγλικών, την ειδική παιδαγωγό, το καλοκαιρινό σχολείο και το ποδόσφαιρο. Ισχυρίζεται επίσης ότι κατά το χρόνο άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας του με τον ανήλικο, βάσει του διατάγματος γονικής μέριμνας, καλύπτει αυτός όλα τα έξοδα του Κ που προκύπτουν, όπως για παράδειγμα τα λειτουργικά έξοδα κατοικίας, έξοδα διατροφής, μεταφορικά κτλ.
Έχω ήδη αναφερθεί στο διάταγμα της γονικής μέριμνας και στο εύρος της επικοινωνίας του καθ’ ου η αίτηση με τον ανήλικο. Ότι προκύπτει από αυτό είναι ότι η συχνότητα που ο Κ διανυκτερεύει στην οικία του καθ’ ου η αίτηση, δεν είναι ανάλογη με τον χρόνο που διαμένει στην οικία της αιτήτριας. Ο ανήλικος διανυκτερεύει με τον καθ’ ου η αίτηση τέσσερα βράδια τον μήνα και άλλα έξι απογεύματα βρίσκεται υπό τη φύλαξη του.
Θεωρώ λογικό και αναπόφευκτο κατά την άσκηση του δικαιώματος επικοινωνίας του καθ’ ου η αίτηση με τον ανήλικο, ο καθ’ ου η αίτηση να ξοδεύει κάποια ποσά για την κάλυψη των εξόδων και αναγκών που προκύπτουν στο χρόνο αυτό, όχι μόνο από ιδιαίτερο καθήκον προς το τέκνο του αλλά και προς εκδήλωση αισθημάτων αγάπης και πάντα από δική του βούληση.
Ταυτόχρονα όμως, θεωρώ ότι είναι λογικό και αναμενόμενο καθημερινά να προκύπτουν πολλά άλλα απρόβλεπτα και έκτακτα έξοδα, τα οποία δεν είναι δυνατό να συμπεριληφθούν εξαντλητικά σε ένα διάταγμα διατροφής, έξοδα τα οποία καλείται να καλύψει ο γονέας με τον οποίο διαμένει ένα παιδί.
Στην πολύ πρόσφατη απόφαση του Δευτεροβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου, xxx Ρουσουνίδης v. Xxx Παναγή Ρουσουνίδου, Έφεση Αρ. 25/2019, αναφέρθηκαν τα εξής σχετικά με το πιο πάνω θέμα:
«Τα έξοδα των παιδιών πληρώνονται από τον γονέα με τον οποίο τα παιδιά διαμένουν και ο άλλος γονέας δεν απαλλάσσεται της υποχρέωσης συνεισφοράς του σε αυτά επειδή επιθυμεί, κατά την επικοινωνία του με το παιδί του ή σε οποιοδήποτε χρόνο, να του προσφέρει, είτε αγοράζοντας του κάποιο είδος, είτε προσφέροντας του αναψυχή. Αυτά προσφέρονται οικειοθελώς και το παιδί τα απολαμβάνει επιπλέον των αναγκών του, όπως καθορίζονται στη δικαστική απόφαση. Από την άλλη, τα έξοδα διατροφής του παιδιού κατά τις ημέρες που διαμένει με τον υπόχρεο για καταβολή διατροφής γονέα μπορούν να συνυπολογιστούν.[1] Κατά κύριο λόγο στις περιπτώσεις όπου υπάρχει ιδιαίτερο οικονομικό πρόβλημα».
Έχοντας όλα τα πιο πάνω κατά νου, θα προβώ στον εντοπισμό και καθορισμό των κονδυλίων που απαιτούνται για την κάλυψη του συνόλου των εξόδων του Κ, αφού λάβω υπόψιν μου κάθε σχετικό παράγοντα με τα περιστατικά της υπό εξέταση υπόθεσης και κυρίως τους ισχυρισμούς του καθ’ ου η αίτηση ότι συνεισφέρει ένα σεβαστό ποσό κάθε μήνα στα έξοδα του ανηλίκου και κυρίως στα έξοδα διατροφής του κατά τις ημέρες που ο ανήλικος διαμένει μαζί του. Η συνεισφορά αυτή θα ληφθεί υπόψιν κατά πρώτο λόγο για σκοπούς επιδίκασης αναδρομικών ποσών διατροφής, εάν αυτό δικαιολογείται αφού πρώτα αφαιρεθούν τα ποσά που ο καθ’ ου η αίτηση αποδεδειγμένα και με βάση τα όσα οι διάδικοι από κοινού δήλωσαν στο Δικαστήριο κατέβαλε. Για τις μελλοντικές διατροφές, θα καθορίσω ένα ποσό το οποίο και πάλι θα ανταποκρίνεται στο σύνολο των αναγκών του ανηλίκου, έχοντας και πάλι κατά νου ότι ο καθ’ ου η αίτηση κατά την άσκηση του δικαιώματος επικοινωνίας του με τον ανήλικο, δικαίωμα το οποίο από 12.11.2021 έχει διευρυνθεί με την προσθήκη κάποιων διανυκτερεύσεων, αναπόφευκτα ξοδεύει κάποια ποσά.
1. Μη αμφισβητούμενα έξοδα
α) Αγγλικά:
Αποτελεί παραδεκτό γεγονός ότι τα μαθήματα Αγγλικών του Κ κοστίζουν €70 μηνιαίως και ότι γίνονται για 10 μήνες το χρόνο, αναλογικά δηλαδή κοστίζουν €58.33 μηνιαίως. Από το Δεκέμβριο του 2016 μέχρι το Φεβρουάριο του 2021, ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε το ποσό των €2.535 και η αιτήτρια το ποσό των €365.
Από το Φεβρουάριο του 2021 μέχρι και το Ιούνιο του 2021, ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε το ποσό των €280. Επίσης, για τη σχολική χρονιά 2021 – 2022 κατέβαλε €10 για εγγραφή, €107 για εξετάσεις και €80 για βιβλία. Ανέφερε ότι θα συνεχίσει να καλύπτει το έξοδο αυτό.
Συνακόλουθα, για σκοπούς καθορισμού της συνεισφοράς του καθ’ ου η αίτηση στα μηνιαία έξοδα του ανηλίκου, λαμβάνω υπόψιν μου ότι μηνιαίως για την ανάγκη αυτή απαιτείται το ποσό των €65 περίπου, ποσό στο συνυπολογίζω και τα έξοδα εγγραφής, αγοράς βιβλίων και εξετάσεων, ως η κοινή δήλωση των διαδίκων. Λαμβάνω περαιτέρω υπόψιν μου ότι μέχρι και σήμερα ο καθ’ ου η αίτηση συνεχίζει να καλύπτει το ποσό αυτό.
β) Εργοθεραπεία:
Αποτελεί παραδεκτό γεγονός ότι η εργοθεραπεία του ανηλίκου, από το Δεκέμβριο του 2016 μέχρι το Μάιο του 2017 κόστισε €900. Το ποσό αυτό το κατέβαλε ο καθ’ ου η αίτηση. Οι διάδικοι συμφωνούν ότι ο ανήλικος δεν παρακολουθεί εργοθεραπεία έκτοτε. Προκύπτει έτσι ότι για όλη την περίοδο αναδρομικής διατροφής η εργοθεραπεία κοστίζει €15 (€900÷60) μηνιαίως. Για τις μελλοντικές διατροφές δεν υπολογίζω κάποιο ποσό.
γ) Ειδική παιδαγωγός:
Συμφωνούν οι διάδικοι ότι η ειδική παιδαγωγός κοστίζει €30 το μάθημα, ότι κάθε μήνα απαιτείται το ποσό των €200 περίπου επί 12 μήνες και ότι το κόστος το επωμίζεται ο καθ’ ου η αίτηση.
Για την ανάγκη αυτή, ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε το ποσό των €8.280 για την περίοδο από το Δεκέμβριο του 2016 μέχρι το Φεβρουάριο του 2021 και το ποσό των €780 από το Μάρτιο του 2021 μέχρι το Μάιο του 2021. Συνολικά δηλαδή, για περίοδο 54 μηνών κατέβαλε το ποσό των €9.060 (αναλογικά - €167 μηνιαίως). Οι διάδικοι στις 02.07.2021 δήλωσαν ότι δεν γνωρίζουν εάν ο ανήλικος θα συνεχίσει να παρακολουθεί ειδική παιδαγωγό, συνεπώς λαμβάνω υπόψιν μου ότι μέχρι και τον Ιούλιο του 2021 τουλάχιστον (για 56 μήνες ) ο ανήλικος παρακολουθούσε μαθήματα με ειδική παιδαγωγό. Με δεδομένο η περίοδος αναδρομικών διατροφών έχει καθοριστεί στους 60 μήνες, αναλογικά το ποσό ανέρχεται σε €156 μηνιαίως (€167 x 56= €9.352 και €9.9352 ÷60 = €155.8). Το ποσό αυτό δεν αφορά τις μελλοντικές διατροφές, εφόσον η ανάγκη δεν υφίσταται έκτοτε, όπως προκύπτει από τις αγορεύσεις των ευπαίδευτων συνηγόρων των διαδίκων.
δ) Ποδόσφαιρο:
Αποτελεί παραδεκτό γεγονός ότι ο ανήλικος παρακολούθησε μαθήματα ποδοσφαίρου από το Δεκέμβριο του 2016 μέχρι και τον Ιανουάριο του 2021, δηλαδή για περίοδο 50 μηνών. Έκτοτε έχει σταματήσει τα μαθήματα. Ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε το συνολικό ποσό των €806 και η αιτήτρια το ποσό των €160. Στη βάση των παραδεκτών γεγονότων προκύπτει ότι για περίοδο 50 μηνών τα μαθήματα κόστισαν €966. Με δεδομένο ότι από την καταχώριση της αίτησης μέχρι σήμερα μεσολαβούν 60 μήνες, αναλογικά το ποδόσφαιρο κόστιζε περίπου €16 μηνιαίως για την περίοδο αυτή.
Το ποσό αυτό δεν αφορά μελλοντικές διατροφές, εφόσον η ανάγκη δεν υφίσταται πλέον.
ε) Καλοκαιρινό σχολείο:
Οι διάδικοι συμφωνούν ότι από το Δεκέμβριο του 2016 μέχρι το Μάϊο του 2019, ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε το ποσό των €992 για το καλοκαιρινό σχολείο του ανηλίκου. Η τελευταία φορά που ο ανήλικος πήγε στο καλοκαιρινό σχολείο ήταν το καλοκαίρι του 2019. Καθ’ όλη δηλαδή την επίδικη περίοδο ο ανήλικος συμμετείχε τρεις φορές στο καλοκαιρινό σχολείο με κόστος περίπου €330 κάθε φορά. Με δεδομένο ότι η περίοδος αναδρομικών διατροφών έχει καθοριστεί στους 60 μήνες, αναλογικά το μηνιαίο ποσό για την περίοδο αυτή ανέρχεται σε €16.5 μηνιαίως. Το ποσό αυτό δεν λαμβάνεται υπόψιν για μελλοντικές διατροφές.
Στ) Λέσχη:
Αποτελεί παραδεκτό γεγονός ότι ο ανήλικος ήταν εγγεγραμμένος στη λέσχη του σχολείου του (10 μήνες κατ’ έτος) από το Δεκέμβριο του 2016 μέχρι το Μάϊο του 2019, δηλαδή για περίοδο 30 μηνών. Αποτελεί επίσης παραδεκτό γεγονός ότι για το έξοδο αυτό ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε το ποσό των €610 και η αιτήτρια το ποσό των €605. Συνολικά δηλαδή για περίοδο 30 μηνών, η λέσχη κόστισε €1.215. Με δεδομένο ότι από την καταχώριση της αίτησης μέχρι σήμερα μεσολαβούν 60 μήνες, αναλογικά η λέσχη για την περίοδο αυτή κόστιζε περίπου €20 μηνιαίως.
Το ποσό αυτό δεν λαμβάνεται υπόψιν για μελλοντικές διατροφές, εφόσον το έξοδο δεν υφίσταται πλέον.
ζ) Παιδοψυχολόγος:
Όπως έχω ήδη αναφέρει, για το κονδύλι αυτό αναλογικά απαιτείται το ποσό των €10 μηνιαίως για τους μήνες που αφορούν μόνο την περίοδο αναδρομικών ποσών διατροφής, εφόσον το κονδύλι αυτό έπαψε να υφίσταται, ποσό το οποίο συνυπολογίζω στο μηνιαίο εξοδολόγιο του ανηλίκου για την περίοδο αυτή.
2. ΆΛΛΑ ΕΞΟΔΑ ΑΝΗΛΙΚΟΥ
ζ) Διατροφή:
Για τη διατροφή του ανήλικου Κ η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι μηνιαίως απαιτείται περίπου το ποσό των €200, ποσό στο οποίο συμπεριλαμβάνει αγορές από υπεραγορά, κρεοπωλείο, φρουταρία και ψαραγορά.
Ο καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει ότι ανάλογα έξοδα έχει και ο ίδιος όταν έχει τον ανήλικο υπό τη φύλαξή του με βάση το διάταγμα επικοινωνίας. Χαρακτηρίζει το ποσό υπέρογκο, αδικαιολόγητο και ανυπόστατο και ισχυρίζεται ότι από τον Ιανουάριο του 2017 κατέβαλε για διατροφή που αναλογεί στον ανήλικο περίπου €1.200, χωρίς να συνυπολογίζει τα εβδομαδιαία ψώνια από την υπεραγορά και φρουταρία. Αναφέρει ότι τις μέρες που είναι υπό την φύλαξη και φροντίδα του ο ανήλικος αλλά και τις μέρες που η αιτήτρια απουσιάζει στο εξωτερικό, χωρίς να διευκρινίζει κάθε πόσο αυτό συμβαίνει ή πότε συνέβη για τελευταία φορά, επωμίζεται ο ίδιος τα έξοδα για το μεσημεριανό, το σνακ/φρούτο και το βραδινό φαγητό του ανηλίκου. Ισχυρίζεται επίσης ότι πολλές φορές κατά την επιστροφή του ανηλίκου στην αιτήτρια, του έδινε φραντζολάκια και γάλα, μέχρις ότου η αιτήτρια τα πέταξε επιδεικτικά στην εξώπορτα του σπιτιού του, αφού είχαν προηγηθεί μηνύματα μεταξύ τους ότι δεν θέλει τίποτα από αυτόν παρά μόνο λεφτά, όπως πράττουν όλοι οι άλλοι χωρισμένοι πατεράδες.
Προς απόδειξη των ισχυρισμών του ο καθ’ ου η αίτηση κατέθεσε ως τεκμήριο Ιζ, κατάσταση εξόδων όπου κατέγραψε τις πληρωμές που έκανε με την πιστωτική του κάρτα για τη διατροφή του ανήλικου για την περίοδο από το Δεκέμβριο του 2016 μέχρι το Μάϊο του 2019 και συμπληρωματική κατάσταση, τεκμήριο Να, στην οποία όπως αναφέρει καταγράφονται τα ποσά που έχει δαπανήσει για τη διατροφή του ανηλίκου για την περίοδο από τον Ιούνιο του 2019 μέχρι τον Ιανουάριο του 2021.
Αντεξεταζόμενη η αιτήτρια, παραδέχτηκε ότι στο παρελθόν ο ανήλικος συνήθιζε να παίρνει το μεσημεριανό του στην λέσχη του σχολείου και ακολούθως είτε να τρώει στην οικία της μητέρας της είτε στην δική της οικία.
Αντεξεταζόμενος ο καθ’ ου η αίτηση, παραδέχτηκε ότι ο ανήλικος διανυκτερεύει στην οικία του κάθε δεύτερο Σαββατοκύριακο από την Παρασκευή μέχρι την Κυριακή και ότι σπανίως διανυκτερεύει άλλες ημέρες της εβδομάδας. Ανέφερε ότι με βάση τους υπολογισμούς του, για ένα διάστημα 30 μηνών κατέβαλε συνολικά για τη διατροφή του ανηλίκου και συγκεκριμένα για έξοδα φούρνου, το ποσό των €1.080, εξηγώντας ότι κρατούσε κάθε απόδειξη και ακολούθως έκανε το διαχωρισμό του κόστους που αφορούσε τον ανήλικο.
Στο στάδιο αυτό ανοίγω μια παρένθεση για να υποδείξω ότι οι καταστάσεις που κατέθεσε ο καθ’ ου η αίτηση για τα κονδύλια διατροφής, ένδυσης υπόδησης, έξοδα γενεθλίων του ανηλίκου και κατάσταση αγορών από βιβλιοπωλείο (βλέπε τεκμήρια Ιζ, Ιη, Λ και Μβ αντίστοιχα) δεν αποτελούν αντίγραφα των καταστάσεων του τραπεζικού του λογαριασμού αλλά δικές του σημειώσεις, όπου ο ίδιος έχει καταγράψει και/ή απομονώσει χρεώσεις που κατ’ ισχυρισμόν αφορούν τα έξοδα του ανηλίκου. Το γεγονός αυτό του το έχει επισημάνει κατά την αντεξέταση του ο ευπαίδευτος συνήγορος της αιτήτριας, με τον καθ’ ου η αίτηση να συμφωνεί, αναφέροντας ότι η κατάσταση είναι ενδεικτική του εύρους των εξόδων και ότι έχει στην κατοχή του όλες τις σχετικές αποδείξεις, τις οποίες ουδέποτε παρουσίασε στο Δικαστήριο.
Συνεπώς, τα όσα καταγράφονται σε αυτές δεν αποτελούν απόδειξη των όσων ισχυρίζεται, αλλά μια απλή καταγραφή κάποιων ισχυριζόμενων ποσών. Είναι δε σημαντικό να επαναληφθεί ότι αυτού του είδους τα κονδύλια δεν είναι δυνατό να υπολογίζονται μέχρι και το τελευταίο σεντ, ούτε αναμένεται η απόδειξη τους με περισσή αυστηρότητα όπως ο καθ’ ου η αίτηση επιχειρεί να κάνει. Αδιαμφισβήτητα τέτοια έξοδα παρουσιάζουν διακυμάνσεις και διαφοροποιήσεις και δεν είναι σταθερά κάθε μήνα. Το Δικαστήριο σε κάθε περίπτωση εξετάζει το εύλογο των σχετικών κονδυλίων και καταλήγει σε ένα λογικό και εύλογο υπό τις περιστάσεις ποσό για την κάλυψη της κάθε ανάγκης χωρίς να είναι αναγκαίος ούτε ο ακριβής σε κλάσμα προσδιορισμός της συνεισφοράς των υπόχρεων σε αυτά.
Στη βάση όλων των ανωτέρω, λαμβάνοντας υπόψιν ότι και ο καθ’ ου η αίτηση ξοδεύει ένα ποσό κατά την άσκηση του δικαιώματος επικοινωνίας του με τον ανήλικο, κρίνω ως εύλογο για την κάλυψη της ανάγκης σίτισης του ανηλίκου το ποσό των €180 μηνιαίως για μελλοντικές διατροφές. Θεωρώ ότι το ποσό αυτό είναι αρκούντως ικανοποιητικό για να καλύψει τις ανάγκες διατροφής του ανήλικου Κ κατά το χρόνο που διαμένει στην αιτήτρια.
Για την περίοδο από την καταχώριση της αίτησης μέχρι σήμερα, με δεδομένο ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα ο ανήλικος έπαιρνε το μεσημεριανό τους στη λέσχη του σχολείου, θεωρώ ότι το ποσό των €160 μηνιαίως είναι εύλογο για την κάλυψη της ανάγκης αυτής.
η) Ένδυση - Υπόδηση:
Για τις ανάγκες ένδυσης και υπόδησης του ανηλίκου, η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι ξοδεύει κάθε μήνα κατά μέσο όρο το ποσό των €80 - €100.
Ο καθ’ ου η αίτηση ισχυρίζεται ότι το ποσό αυτό είναι υπέρογκο και αδικαιολόγητο και ότι επωμίζεται και αυτός ανάλογα έξοδα όταν έχει τον ανήλικο υπό τη φύλαξή του. Ισχυρίζεται περαιτέρω ότι για την περίοδο από το Δεκέμβριο 2016 μέχρι σήμερα ξόδεψε περίπου €1.450 για την ένδυση και υπόδηση του ανηλίκου και ότι πολλά από τα είδη που αγόρασε τα έχει η αιτήτρια στην οικία της. Κατέθεσε ως τεκμήριο Ιη, κατάσταση αγορών που πλήρωσε με πιστωτική κάρτα για την περίοδο από το Δεκέμβριο του 2017 μέχρι το Μάϊο του 2019.
Στη συμπληρωματική του μαρτυρία κατέθεσε κατάσταση με αριθμό 11, για την περίοδο από τον Ιούνιο του 2019 μέχρι τον Ιανουάριο του 2021, όπου κατ’ ισχυρισμόν κατέβαλε το ποσό των €692,10. Για την αποδεικτική αξία των πιο πάνω καταστάσεων επαναλαμβάνω τα όσα ανέφερα ανωτέρω στο σημείο που αφορά το υποστοιχείο ζ.
Αντεξεταζόμενη επί του θέματος η αιτήτρια αρνήθηκε τη συνεισφορά του καθ’ ου η αίτηση στην ανάγκη αυτή, στην έκταση που ο ίδιος την παρουσιάζει και ισχυρίστηκε ότι τα πλείστα από τα είδη ρουχισμού που προέρχονται από πλευράς του καθ’ ου η αίτηση είναι δώρα από το οικογενειακό και φιλικό του περιβάλλον. Ανέφερε ότι υπήρχαν περιπτώσεις όπου ο ανήλικος χρειαζόταν εσώρουχα και ο αιτητής του έδωσε τα δικά του και γενικότερα ότι ο καθ’ ου η αίτηση δεν αγοράζει ρούχα στον ανήλικο αλλά του δίνει τα δικά του ρούχα που δεν χρειάζεται πλέον. Ισχυρίστηκε ότι όταν ο ανήλικος διανυκτερεύει στην οικία του καθ’ ου η αίτηση πάντοτε παίρνει μαζί του ρούχα από την οικία της. Στην υποβολή ότι είναι πολύ ψηλό το ποσό που απαιτεί, ανέφερε ότι όσο ο ανήλικος μεγαλώνει, μεγαλώνουν και τα έξοδα του, ότι είναι έφηβος και ότι επιλέγει ο ίδιος τα ρούχα του. Δεν θέλει όπως ανέφερε να του αποστερεί τα βασικά όπως αθλητικά παπούτσια και T-shirts.
Αντεξεταζόμενος ο καθ’ ου η αίτηση επανέλαβε τη θέση του ότι συνεισφέρει και αυτός στα έξοδα ένδυσης και υπόδησης του ανηλίκου.
Κρίνω ότι το ποσό που ισχυρίζεται η αιτήτρια ότι ξοδεύει για τις ανάγκες ένδυσης και υπόδησης του ανηλίκου έχει καθοριστεί σε πολύ λογικά πλαίσια από αυτήν, ποσό το οποίο αποδέχομαι, χωρίς βεβαίως να αμφισβητώ ότι και ο καθ’ ου η αίτηση αναπόφευκτα ξοδεύει κάποια ποσά, στα πλαίσια άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας του, γεγονός όμως που δεν τον απαλλάσσει από την υποχρέωση του να συνεισφέρει σε αυτά. Σημειώνω επίσης ότι η ανάγκη ένδυσης και υπόδησης στην οποία αδιαμφισβήτητα περιλαμβάνεται και η αγορά σχολικού ρουχισμού είναι δεδομένη, καθημερινή και τρέχουσα, εφόσον τα παιδιά μεγαλώνουν και αναπτύσσονται με ραγδαίους ρυθμούς. Με αυτά τα δεδομένα κρίνω ως εύλογο το ποσό των €100 μηνιαίως για τις μελλοντικές διατροφές, εφόσον ο ανήλικος είναι πλέον έφηβος και η ανάγκη αυτή αναπόφευκτα είναι αυξημένη. Για την περίοδο από την καταχώριση της αίτησης μέχρι σήμερα θεωρώ εύλογο το ποσό των €80 μηνιαίως.
θ) Λειτουργικά έξοδα οικίας, ρεύμα, νερό, τηλέφωνο και διαδίκτυο:
Για τα λειτουργικά έξοδα της οικίας η αιτήτρια ισχυρίζεται τα εξής:
Για την κατανάλωση ρεύματος, από το Σεπτέμβριο του 2016 μέχρι τον Ιούλιο του 2018 συνολικά κατέβαλε το ποσό των €1.686,91, κατά μέσο όρο δηλαδή κατέβαλλε €153,35 τη διμηνία. Κατέθεσε ως τεκμήριο IΔ, αναλυτική κατάσταση λογαριασμού της ΑΗΚ. Με βάση τους υπολογισμούς της, το ποσό που αναλογεί στον ανήλικο ανέρχεται σε €38 μηνιαίως.
Για την κατανάλωση νερού, αναφέρει ότι ο μετρητής είναι κοινός με αυτόν της οικίας των γονέων της και ότι ο λογαριασμός είναι στο όνομα του πατέρα της Α.Χ. Από το Νοέμβριο του 2016 μέχρι το Σεπτέμβριο του 2018 πλήρωσαν συνολικά €450,69, δηλαδή, κατά μέσο όρο €37,55 τη διμηνία. Κατέθεσε ως τεκμήριο IΕ, αναλυτική κατάσταση λογαριασμού. Διευκρίνισε ότι ο λογαριασμός πληρώνεται από τον πατέρα της και ακολούθως του επιστρέφει το 1/2 του ποσού. Έτσι, με βάση τους υπολογισμούς της, το ποσό που αναλογεί στον ανήλικο ανέρχεται σε €9 μηνιαίως.
Αναφέρει ότι ο ανήλικος έχει δική του τηλεφωνική συσκευή και ότι του αγοράζει κάρτα αξίας €5 κάθε δύο μήνες. Ο ανήλικος χρησιμοποιεί το τηλέφωνο κυρίως για να επικοινωνεί με τους φίλους του. Κατέθεσε ως τεκμήριο ΙΣΤ, ενδεικτική απόδειξη.
Ανέφερε ότι η γραμμή διαδικτύου είναι κοινή με την οικία των γονέων της και ότι το μηνιαίο κόστος ανέρχεται στα €20, ποσό που καταβάλλεται από τον πατέρα της. Με βάση τους υπολογισμούς της, το ποσό που αναλογεί στον ανήλικο ανέρχεται σε €12.50 μηνιαίως.
Στη συμπληρωματική μαρτυρία που κατέθεσε η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι από το Δεκέμβριο του 2019 αγόρασε στον ανήλικο κινητό τηλέφωνο με δόσεις και προς τούτο καταβάλλει μηνιαίως το ποσό των €38. Από το Σεπτέμβριο του 2020, καταβάλλει στην CYTA το επιπλέον ποσό των €17 για τη συνδρομή τηλεφώνου του ανηλίκου. Κατέθεσε ως τεκμήριο ΚΗ δέσμη λογαριασμών της CYTA, για την περίοδο από Σεπτέμβριο 2020 έως τον Ιανουάριο του 2021, όπου φαίνεται η χρέωση συνδρομής του υπ’ αριθμό 95 xxxxxx κινητού τηλεφώνου του ανηλίκου. Κατέθεσε επίσης ως τεκμήριο ΚΘ, δέσμη λογαριασμών της EPIC, στο όνομα του συντρόφου της, για την περίοδο από το Δεκέμβριο 2019 έως τον Ιανουάριο του 2021, όπου φαίνεται η χρέωση της μηνιαίας δόσης της συσκευής κινητού τηλεφώνου του ανηλίκου. Ισχυρίζεται ότι το ποσό των €38 το καταβάλλει στον σύντροφο της, επομένως επωμίζεται η ίδια το κονδύλι αυτό.
Ο καθ’ ου η αίτηση, ισχυρίζεται ότι ανάλογα έξοδα κατανάλωσης ρεύματος, νερού και τηλεφώνου έχει και ο ίδιος, χαρακτηρίζοντας τα ποσά που αναφέρει η αιτήτρια υπέρογκα και εκτός πραγματικότητας.
Αποτελεί θέση του ότι η αιτήτρια αποκρύβει ότι μετακομίζοντας στο διαμέρισμα που της ανήγειραν οι γονείς της, οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις και επιπρόσθετα ο τύπος της ηλεκτρικής θέρμανσης είναι πιο δαπανηρός από αυτόν που είχαν οι διάδικοι πριν από τη διάσταση και ότι τα τετραγωνικά μέτρα που καλύπτονται από το νέο διαμέρισμα είναι πέραν του τριπλάσιου της συζυγικής οικίας. Υποστηρίζει επιπλέον ότι η αιτήτρια λαμβάνει από την ΑΗΚ επιστροφή λόγω παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με φωτοβολταϊκά, ισχυρισμός μη δικογραφημένος, που προβάλλεται για πρώτη φορά στη μαρτυρία του καθ’ ου η αίτηση.
Για την κατανάλωση νερού, ο καθ’ ου η αίτηση ισχυρίζεται ότι οι γονείς της αιτήτριας καταναλώνουν αχρείαστο πόσιμο νερό, αφού διαθέτουν ισόγεια κατοικία με τεράστιους εξωτερικούς χώρους.
Αρνείται ότι η αιτήτρια αγοράζει στον ανήλικο χρόνο ομιλίας για το κινητό του πλην από μια φορά τον Ιούνιο του 2018 και ισχυρίζεται ότι στις 29 Αυγούστου του 2018 αγόρασε ο ίδιος χρόνο ομιλίας αξίας €10, μέσω της πιστωτικής του κάρτας, χρόνος που δεν εξαντλήθηκε μέχρι το Μάιο του 2019. Αποτελεί θέση του ότι ο ανήλικος χρησιμοποιεί το κινητό περισσότερο για παιχνίδι και για να επικοινωνεί με τους διαδίκους. Αναφέρει ότι στο παρελθόν ο ανήλικος χρησιμοποιούσε το κινητό του μόνο μέσω διαδικτύου κάτι που πράττει και σήμερα.
Προς απόδειξη των ισχυρισμών του κατέθεσε τα εξής τεκμήρια:
Τεκμήριο Ιθ, δέσμη αντίγραφων αποδείξεων πιστωτικής κάρτας και τιμολόγια που εξόφλησε την ΑΗΚ για την περίοδο 21/9/2015 – 21/9/2016, στην οδό [ ] 7α (Συνολικό ποσό €707,80).
Τεκμήριο Κ, δέσμη αντίγραφων αποδείξεων πιστωτικής κάρτας και τιμολόγια που εξόφλησε την ΑΗΚ για την περίοδο 21/9/2016 – 21/3/2017 στην οδό [ ] 7α (Συνολικό ποσό €408,66).
Τεκμήριο Κα, δέσμη αντίγραφων αποδείξεων πιστωτικής κάρτας και τιμολόγια που εξόφλησε την ΑΗΚ για την περίοδο 31/3/2017 – 22/5/2018 στην οδό [ ] 25.
Τεκμήριο Κβ, Αντίγραφο απόδειξης πιστωτικής κάρτας με συνοδευτικό τιμολόγιο που εξόφλησε για την πληρωμή προς R.A.M. OIL σχετικά με την παροχή και κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης στην οδό [ ] 25.
Τεκμήριο Κγ, δέσμη αντίγραφων αποδείξεων πιστωτικής κάρτας και τιμολόγια που εξόφλησε το Συμβούλιο Υδατοπρομήθειας Λευκωσίας για την περίοδο 14/10/2015 – 12/10/2016 στην οδό [ ] 7α (Συνολικό ποσό €165,20).
Τεκμήριο Κδ, δέσμη αντίγραφων αποδείξεων πιστωτικής κάρτας και τιμολόγια που εξόφλησε το Συμβούλιο Υδατοπρομήθειας Λευκωσίας για την περίοδο 12/10/2016 – 11/04/2017 στην οδό [ ] 7α (Συνολικό ποσό €48,96).
Τεκμήριο Κε, δέσμη αντίγραφων αποδείξεων πιστωτικής κάρτας και τιμολόγια που εξόφλησε το Συμβούλιο Υδατοπρομήθειας Λευκωσίας για την περίοδο 11/4/2017 – 13/04/2018 στην οδό [ ] 25.
Τεκμήριο Κστ, δέσμη τιμολογίων (12) που εξόφλησε με πιστωτική κάρτα για την πληρωμή προς Cablenet σχετικά με την παροχή και κατανάλωση τηλεφωνικών και διαδικτυακών υπηρεσιών για την περίοδο 01/10/2015 – 30/09/2016 στην οδό [ ] 7α (Συνολικό ποσό €299,07).
Τεκμήριο Κζ, δέσμη τιμολογίων (6) που εξόφλησε με πιστωτική κάρτα για την πληρωμή προς Cablenet σχετικά με την παροχή και κατανάλωση τηλεφωνικών και διαδικτυακών υπηρεσιών για τη περίοδο 01/10/2016 – 31/03/2017 στην οδό [ ] 7α (Συνολικό ποσό €149,33).
Τεκμήριο Κη, δέσμη τιμολογίων (12) που εξόφλησε με πιστωτική κάρτα για την πληρωμή προς Cablenet σχετικά με την παροχή και κατανάλωση τηλεφωνικών και διαδικτυακών υπηρεσιών για την περίοδο 01/04/2017 – 30/04/2018 στην οδό [ ] 25.
Για την αγορά νέας συσκευής τηλεφώνου του ανηλίκου, ανέφερε ότι αυτή αγοράστηκε από χρήματα που εξοικονόμησε ο ανήλικος με την επιπλέον συνεισφορά της αιτήτριας και του συμβίου της, ως ένα δώρο για να τον αποδεχτεί ο ανήλικος. Η αιτήτρια προχώρησε χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του σε δημιουργία κανονικής σύνδεσης με μηνιαία συνδρομή για τον ανήλικο, την οποία ενέγραψε στο όνομα της, ενώ στην πραγματικότητα δεν υπήρχε αυτή η ανάγκη, εφόσον το κόστος που καταβάλλει καμία σχέση δεν έχει με το κόστος που χρειάζεται ή χρειαζόταν ο ανήλικος όταν είχε την καρτοκινητή.
Αντεξεταζόμενη η αιτήτρια για το θέμα των λειτουργικών εξόδων της οικίας της ανέφερε ότι ο μετρητής ρεύματος δεν είναι ο ίδιος με την οικία των γονέων της, αλλά ξεχωριστός, σε αντίθεση με τον μετρητή νερού που στον λογαριασμό φαίνεται το όνομα του πατέρα της. Αυτός είναι και ο λόγος που υπολόγισε την αναλογία του ανήλικου στο ¼ του ποσού.
Αρνήθηκε ότι τις κάρτες τηλεφώνου του ανηλίκου τις αγόραζε αποκλειστικά ο καθ’ ου η αίτηση και ανέφερε ότι δεν κρατούσε αποδείξεις για το κάθε τι που αγόραζε στον ανήλικο. Για την αγορά καινούριας συσκευής τηλεφώνου στον ανήλικο ισχυρίστηκε ότι η ανάγκη αυτή προέκυψε όταν ανακάλυψε ότι ο καθ’ ου η αίτηση εγκατέστησε στο κινητό τηλέφωνο του ανηλίκου εφαρμογή παρακολούθησης και ο ανήλικος ήθελε να αλλάξει τη συσκευή. Ανέφερε επίσης ότι η αγορά ήταν ένα κίνητρο και επιβράβευση προς τον ανήλικο για κάποιες δουλειές που έκανε στο σπίτι. Ο ανήλικος έκανε μεταφορά των χρημάτων του στον λογαριασμό του συμβίου της για να αγοράσει τη συσκευή επειδή του έκαναν καλύτερη τιμή. Ακολούθως αποφάσισε να κάνει σταθερή σύνδεση στον ανήλικο λόγω μιας προσφοράς, κυρίως για να μπορεί να του μιλά όταν αυτός απουσιάζει.
Αντεξεταζόμενος ο καθ’ ου η αίτηση επί των λειτουργικών εξόδων της οικίας της αιτήτριας στην ουσία επανέλαβε τους ισχυρισμούς του περί αλόγιστης σπατάλης νερού, προσθέτοντας ότι η αιτήτρια θα μπορούσε να μετακομίσει σε άλλο διαμέρισμα για να μειώσει τα έξοδα αυτά. Ανέφερε επίσης ότι στη δική του οικία διαμένει μαζί με τη συμβία του και το τέκνο που απέκτησαν μαζί.
Η θέση της συνηγόρου του καθ’ ου η αίτηση όπως αυτή προκύπτει μέσα από την αγόρευση της, είναι ότι τα λειτουργικά έξοδα της οικίας δεν πρέπει να ληφθούν υπόψιν, παραπέμποντας προς τούτο στην απόφαση του Δευτεροβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου Παπαντωνίου v. Παπαντωνίου (2011) 1 Γ Α.Α.Δ. 1875. Παρά ταύτα, τόσο ο καθ’ ου η αίτηση στη μαρτυρία του όσο και η συνήγορος του στην αγόρευση της κάνουν συνεχή αναφορά στα λειτουργικά έξοδα της οικίας, υπογραμμίζοντας ότι ανάλογα έξοδα επωμίζεται και ο καθ’ ου η αίτηση κατά το χρόνο επικοινωνίας του με τον ανήλικο, αναγνωρίζοντας με αυτό τον τρόπο ότι τα έξοδα αυτά συγκαταλέγονται στις άμεσες βιοτικές ανάγκες του ανήλικου. Εξάλλου ο καθ’ ου η αίτηση κατέθεσε σωρεία τεκμηρίων προς απόδειξη της ανάγκης αυτής, ωστόσο μέρος αυτών δεν αφορούν την επίδικη περίοδο.
Έχω ήδη παραθέσει απόσπασμα από το σύγγραμμα του Απόστολου Γεωργιάδη, «ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ», (βλέπε ανωτέρω) όπου ξεκάθαρα αναφέρεται ότι και τα λειτουργικά έξοδα οικίας αποτελούν βιοτική ανάγκη των ανηλίκων.
Το πιο πάνω θέμα εξετάστηκε στην απόφαση του Δευτεροβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου, Λ.Λ. v. I.S. Έφεση 37/2015, ημερομηνίας 04.09.2018, όπου μεταξύ άλλων ο εφεσείοντας παραπονείτο ότι εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο συμπεριέλαβε στις μηνιαίες ανάγκες του ανηλίκου το ποσό των €183 για ενοίκιο και το ποσό των €70 για ηλεκτρικό ρεύμα, νερό, θέρμανση και τηλέφωνο. Και σε εκείνη την περίπτωση ο εφεσείοντας παρέπεμψε το Δικαστήριο στην Παπαντωνίου (ανωτέρω) για να στηρίξει την θέση του. Στην απόφαση Λ.Λ. v. I.S, όπου η έφεση τελικώς απορρίφθηκε αναφέρθηκαν τα εξής σχετικά:
«Έχουμε εξετάσει την πρωτόδικη απόφαση υπό το πρίσμα της εκατέρωθεν επιχειρηματολογίας και καταλήξαμε ότι το παράπονο του εφεσείοντα για τη συμπερίληψη των δύο επιδίκων κονδυλίων στη διατροφή του ανηλίκου δεν ευσταθεί. Σύμφωνα με το άρθρο 37(2)[2] του περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμου του 1990 (Ν.216/90 όπως τροποποιήθηκε) η διατροφή περιλαμβάνει όλα τα αναγκαία για τη συντήρηση και ευημερία του δικαιούχου και δεν μπορεί παρά στα «αναγκαία» να εμπίπτει και η στέγαση του. Το πρόβλημα που εγείρεται στην παρούσα εντοπίζεται στη θέση του ευπαιδεύτου πρωτόδικου Δικαστή ότι δεν θα «ακολουθήσει το λόγο της Παπαντωνίου», αντιλαμβανόμενος προφανώς ότι η εν λόγω αυθεντία εισήγαγε (γενική) νομική αρχή ότι «η καταβολή ενοικίου από τον γονέα με τον οποίο διαμένει το τέκνο δεν αποτελεί μέρος της διατροφής». Προσεκτική όμως μελέτη της υπό αναφορά απόφασης αποκαλύπτει ότι δεν καθιερώνει τέτοια αρχή. Και αυτό εφόσον αναγνωρίζει ότι «το ενοίκιο ως καταναλωτικό έξοδο» είναι δυνατό να συνυπολογιστεί στη διατροφή στην περίπτωση που « θα βαρυνόταν ο έχων τη φύλαξη του ανηλίκου, πρόσθετα από αυτό της ανάγκης στέγασης του ιδίου.». Δηλαδή - όπως το αντιλαμβανόμαστε - το ενοίκιο που καταβάλλει ο έχων τη φύλαξη του ανηλίκου γονέας δεν αποτελεί μέρος της διατροφής, μόνο στην περίπτωση που αυτός δεν επιβαρύνεται επιπρόσθετα των εξόδων της δικής του στέγασης και με έξοδα στέγασης του ανηλίκου. Η παρούσα όμως περίπτωση δεν είναι τέτοια. Οι ανάγκες στέγασης της εφεσίβλητης θα μπορούσαν να ικανοποιηθούν με ενοικίαση μικρότερου διαμερίσματος, με μικρότερο ενοίκιο, ενώ η ύπαρξη και του ανηλίκου απαιτούσαν ενοικίαση μεγαλύτερου διαμερίσματος με ανάλογη αύξηση όλων των εξόδων.»
Στην ακόμα πιο πρόσφατη απόφαση του Δευτεροβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου, Α.Γ. v. Σ-Α-Τ, Έφεση ΑΡ.36/18, ημερομηνίας 07.05.20, η πιο κάτω αναφορά του Έντιμου Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου, κ. Λ. Παρπαρίνου, την οποία και παραθέτω αυτούσια, δεν αφήνει κανένα περιθώριο διαφορετικής προσέγγισης του θέματος, αφού καθίσταται ξεκάθαρο πλέον ότι τα έξοδα λειτουργίας της οικίας στην οποία διαμένει ο ανήλικος αποτελούν έξοδα που πρέπει να συμπεριληφθούν στα αναγκαία έξοδα διατροφής και συντήρησης του και ο υπόχρεος γονέας πρέπει να συμβάλει σε αυτά, πάντα αναλόγως των οικονομικών του δυνατοτήτων.
« Η έννοια της διατροφής δεν θα πρέπει να ερμηνεύεται στενά αλλά διασταλτικά. Εις το Άρθρο 37(2) αναφέρεται ότι η "διατροφή περιλαμβάνει όλα όσα είναι αναγκαία για τη συντήρηση και ευημερία του δικαιούχου και επιπλέον, ανάλογα με την περίπτωση, τα έξοδα για την εν γένει εκπαίδευση του". Στην παράγρ. (Ι) του ίδιου άρθρου, σαφώς ορίζει ότι "η διατροφή προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του δικαιούχου, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής του.". Συνεπώς η λέξη "διατροφή" δεν αποδίδει την πλατιά έννοια που ο σοφός νομοθέτης φρόντισε επιγραμματικά να αποδώσει. Η διατροφή, σύμφωνα με την έννοια που δίδει ο νόμος, δεν καλύπτει μόνο τη δαπάνη για την τροφή. Περιλαμβάνει κάθε αναγκαία βιοτική δαπάνη όπως τροφή, στέγη, ντύσιμο, φωτισμό, θέρμανση, ψυχαγωγία, νοσηλείες και φάρμακα, συγκοινωνία, επικοινωνία, έξοδα για γενική μόρφωση και επαγγελματική εκπαίδευση. Ο νομοθέτης με την διατύπωση του Νόμου καθόρισε τόσο το πλάτος της διατροφής όσο και το επίπεδο της πάντοτε μέσα στα μέτρα του δυνατού (βλ. Κουμαντου Παραδόσεις Οικογενειακού Δικαίου, 2ος Τόμος σελ. 44 κ.ε)»
Υπό τα πιο πάνω δεδομένα, προχωρώ να καθορίσω τα ποσά που ευλόγως απαιτούνται για την κάλυψη των αναγκών αυτών, επαναλαμβάνοντας ότι οι ανάγκες των ανηλίκων δεν είναι στατικές και ότι αυτού του είδους τα κονδύλια δεν αναμένεται να αποδεικνύονται ούτε ασφαλώς και να καθορίζονται μέχρι και το τελευταίο σεντ.
Έτσι, για την κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος αποδέχομαι τη μαρτυρία της αιτήτριας ότι στην οικία της υπάρχει ξεχωριστός μετρητής, εφόσον η αναλυτική κατάσταση που κατέθεσε φέρει ως όνομα πελάτη το δικό της, σε αντίθεση με τον λογαριασμό νερού, όπου ο μετρητής είναι κοινός με την οικία των γονέων της και φέρει ως όνομα πελάτη το όνομα του πατέρα της. Στη βάση των τεκμηρίων που έχει προσκομίσει η αιτήτρια κρίνω εύλογο το ποσό που ισχυρίζεται ότι καταναλώνει μηνιαίως αναλογικά ο ανήλικος, δηλαδή το ποσό των €38. Ενόψει της παραδοχής της ότι το τελευταίο διάστημα στην οικία της διαμένει πλέον και ο συμβίος της, περιορίζω το ποσό στα €35 μηνιαίως, ως αντιστάθμισμα της δικής του αναλογίας και για τα προηγούμενα έτη.
Οι ισχυρισμοί του καθ’ ου η αίτηση για την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων νερού εκ μέρους των γονέων της αιτήτριας κρίνονται γενικοί, αόριστοι και ατεκμηρίωτοι και ως τέτοιοι απορρίπτονται. Παραμένει όμως πραγματικό το γεγονός ότι το νερό αποτελεί άμεση βιοτική ανάγκη του ανηλίκου, στην κάλυψη της οποίας συνεισφέρει στο μέτρο που αναλογεί στην οικία της και η αιτήτρια. Στη βάση λοιπόν των τεκμήριων που κατέθεσε η αιτήτρια, αποδέχομαι ως ένα λογικό ποσό για την κάλυψη της ανάγκης αυτής το ποσό των €9 μηνιαίως, σημειώνοντας εκ νέου ότι οι ανάγκες αυτές δεν είναι σταθερές και παρουσιάζουν διακυμάνσεις.
Οι διάδικοι διαφωνούν έντονα για το θέμα του τηλεφώνου του ανηλίκου. Όπως προκύπτει από τη μαρτυρία, αρχικά ο ανήλικος διέθετε συσκευή κινητού τηλεφώνου με προπληρωμένη κάρτα. Ακολούθως αγόρασε νέα συσκευή και η αιτήτρια προέβη στη δημιουργία τηλεφωνικής σύνδεσης με σταθερή μηνιαία χρέωση, το κόστος της οποίας όπως ισχυρίζεται επωμίζεται η ίδια, χωρίς ωστόσο πρώτα να έχει συμβουλευθεί τον καθ’ ου η αίτηση.
Από την ενώπιον μου μαρτυρία προκύπτει ότι οι διάδικοι συμφωνούν ως προς το ότι ο ανήλικος χρειάζεται κινητό τηλέφωνο. Οι ισχυρισμοί τους ότι του αγόραζαν κάρτα τηλεφώνου δεικνύουν τόσο την έγκριση τους προς τούτο αλλά και την αποδοχή της πραγματικότητας, ότι δηλαδή πλέον τα παιδιά από πολύ νεαρή ηλικία κατέχουν κινητά τηλέφωνα, όχι μόνο για σκοπούς ψυχαγωγίας αλλά και για να επικοινωνούν με τους φίλους και την οικογένεια τους όταν βρίσκονται εκτός σπιτιού. Η τεχνολογία έχει πλέον ενταχθεί δυναμικά στην ζωή όλων και προπάντων των παιδιών. Συνακόλουθα, αποδέχομαι ότι η ανάγκη αυτή συγκαταλέγεται στις άμεσες βιοτικές ανάγκες ενός ανηλίκου της ηλικίας του Κ. Ωστόσο, πέραν του ότι η αγορά νέας συσκευής τηλεφώνου με συνεπακόλουθο την δημιουργία σταθερής σύνδεσης τηλεφώνου δεν έχει δικογραφηθεί και μόνο εξ’ αυτού του λόγου δεν δύναται να συνυπολογιστεί στα μηνιαία έξοδα του ανηλίκου, συμφωνώ με τον καθ’ ου η αίτηση ότι η ενέργεια της αιτήτριας αποτελεί υπερβολή και οπωσδήποτε κρίνεται ως μη αναγκαία, εφόσον η ανάγκη αυτή καλύπτεται και με την καρτοκινητή τηλεφωνία. Η μονομερής ενέργεια της αιτήτριας να επιβαρύνει το μηνιαίο εξοδολόγιο του παιδιού με το ποσό των €38 μηνιαίως για σύνδεση τηλεφώνου και με το επιπλέον ποσό των €17 για την αγορά νέας συσκευής, δεν μπορεί να επιβαρύνει τον καθ’ ου η αίτηση, ιδιαίτερα όταν η ανάγκη αυτή μπορεί κάλλιστα να καλυφθεί με πιο οικονομικές λύσεις.
Κρίνω επίσης απαραίτητο να υπάρχει σύνδεση διαδικτύου στο σπίτι, εφόσον πέραν των σκοπών ψυχαγωγίας που αυτή εξυπηρετεί, αποτελεί απαραίτητο εργαλείο και για σκοπούς εκπαίδευσης των παιδιών. Η πείρα της ζωής των τελευταίων δύο ετών, με την επέλαση της πανδημίας του κορωνοιού μας έχει διδάξει ότι το διαδίκτυο είναι αναγκαίο για βασικές πτυχές της καθημερινότητάς μας, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης, της κοινωνικοποίησης και της ψυχαγωγίας των παιδιών. Ο καθ’ ου η αίτηση αμφισβητεί το ύψος του ποσού αυτού και ισχυρίζεται ότι ανάλογα ποσά ξοδεύει και ο ίδιος κατά το χρόνο που επικοινωνεί με τον ανήλικο, αντεξεταζόμενος δε, παραδέχτηκε ότι η σύνδεση διαδικτύου είναι απαραίτητη και για τον ίδιο, όπως απαραίτητη κρίνεται ασφαλώς και για την αιτήτρια.
Έτσι με βάση όλα τα ανωτέρω, κρίνω απόλυτα λογικό και καθόλου διογκωμένο το ποσό που η αιτήτρια αξιώνει για το τηλέφωνο (καρτοκινητή) και το διαδίκτυο, δηλαδή €12 μηνιαίως, χωρίς να παραβλέπω ότι και ο καθ’ ου η αίτηση διατηρεί στο σπίτι του σύνδεση την οποία χρησιμοποιεί και ο ανήλικος, κατά το χρόνο της επικοινωνίας του με αυτόν.
Με βάση όλα τα ανωτέρω, για τα λειτουργικά έξοδα της οικίας απαιτείται το ποσό των €56.
ι) Μεταφορικά:
Για τα έξοδα διακίνησης του ανηλίκου, η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι μηνιαίως απαιτείται περίπου το ποσό των €100 και ότι όλες τις μεταφορές του ανηλίκου τις έχει αναλάβει αποκλειστικά η ίδια και οι γονείς της. Για την ασφάλεια και άδεια κυκλοφορίας του οχήματος της, ισχυρίζεται ότι καταβάλλει περίπου €25 το χρόνο και για συντήρηση του οχήματος της περίπου €500 το χρόνο. Καθορίζει την αναλογία του ανηλίκου σε αυτά στο ποσό των €20 μηνιαίως.
Ο καθ’ ου η αίτηση ισχυρίζεται ότι η αιτήτρια εσκεμμένα δεν αναφέρει ότι τα έξοδα αυτά είναι υπέρογκα λόγω αγοράς νέου οχήματος μεγαλύτερου κυβισμού από αυτό που είχε πριν τη διάσταση. Ισχυρίζεται επίσης ότι η αιτήτρια έχει συμπεριλάβει στο κονδύλι δικές τις εξόδους και προσωπικές δραστηριότητες που δεν σχετίζονται με τον ανήλικο. Υποστηρίζει ότι ψευδώς η αιτήτρια αναφέρει ότι τη μεταφορά του ανηλίκου την έχει αναλάβει αποκλειστικά η ίδια και οι γονείς της, αφού κατά τη διάρκεια που ο ανήλικος βρίσκεται υπό τη φύλαξη και φροντίδα του, όλες τις μεταφορές τις αναλαμβάνει ο ίδιος. Αναφέρει ότι δεν έχει ιδιόκτητο όχημα γιατί του το έχει στερήσει η αιτήτρια, χωρίς να εξηγεί το λόγο και ότι ενοικιάζει παρόμοιας φύσης αυτοκίνητο που είχε και πριν τη διάσταση, με κόστος €400 ανά 45 μέρες, χωρίς να υπολογίζονται τα καύσιμα.
Κατέθεσε ως τεκμήριο Κθ, χαρτογράφηση και επιμέτρηση αποστάσεων σχετικά με τη διακίνηση του ανήλικου για τις ανάγκες των απογευματινών του δραστηριοτήτων για την περίοδο 2016 – 2018.
Οι διάδικοι αντεξετάστηκαν επί του κονδυλίου των μεταφορικών εξόδων του ανηλίκου, επαναλαμβάνοντας ουσιαστικά τις πιο πάνω θέσεις τους. Ο δε καθ’ ου η αίτηση διευκρίνισε ότι οι αποστάσεις που έχει χαρτογραφήσει είναι οι ίδιες, είτε ο ανήλικος βρίσκεται μαζί του είτε με την αιτήτρια.
Προκύπτει από τη μαρτυρία ότι ο καθ’ ου η αίτηση προέβη σε χαρτογράφηση κάποιων δρομολογίων για να υποστηρίξει τους ισχυρισμούς του ότι τα μεταφορικά έξοδα του ανηλίκου με τον τρόπο που η αιτήτρια τα παρουσιάζει δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Η απλή αποτύπωση διαδρομών στον χάρτη, χωρίς να δίδεται οιαδήποτε άλλη επεξήγηση ή μαρτυρία ως προς το πως το Δικαστήριο θα μπορούσε να αξιολογήσει αυτά τα δεδομένα για να καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα, δεν είναι βοηθητική.
Όπως ανέφερα ήδη, το Δικαστήριο οφείλει να καθορίσει το εύλογο ποσό για την κάλυψη της ανάγκης αυτής λαμβάνοντας υπόψιν του κάθε σχετικό παράγοντα, μεταξύ άλλων την ηλικία του ανηλίκου και τη δεδομένη ανάγκη για την καθημερινή μεταφορά του στο σχολείο, στις απογευματινές του δραστηριότητες και στις εξόδους ψυχαγωγίας του. Υπό τις περιστάσεις κρίνω ως εύλογο το ποσό των €80 μηνιαίως, δεδομένου ότι κατά το μεγαλύτερο μέρος η ανάγκη αυτή καλύπτεται από την αιτήτρια και μέρος μόνο αυτής από τον καθ’ ου η αίτηση.
Ως έχω ήδη αναφέρει τα έξοδα ασφάλειας και άδειας κυκλοφορίας του οχήματος της αιτήτριας, πέραν του ότι αυτά αποτελούν μη δικογραφημένα έξοδα, δεν αποτελούν αναγκαία έξοδα διαβίωσης του ανηλίκου.
κ) Χαρτζιλίκι – Ψυχαγωγία :
Η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι κατά τις σχολικές μέρες απαιτείται το ποσό των €2 για το χαρτζιλίκι του ανηλίκου. Έτσι, με βάση τους υπολογισμούς της και με δεδομένο ότι οι σχολικές ημέρες κάθε έτους είναι 175, κατά μέσο όρο απαιτείται το ποσό των €30 μηνιαίως. Αναφέρει ότι στα έξοδα αυτά προστίθεται και το ποσό των €150 περίπου κατ’ έτος για άλλα έκτακτα έξοδα, όπως εκδρομές, εκπαιδευτικές επισκέψεις, λεωφορεία και σχολικές εκδηλώσεις. Κατέθεσε ως τεκμήριο IΖ, δέσμη από ενημερωτικά έντυπα του σχολείου στο οποίο φοιτά ο ανήλικος, στα οποία αναφέρονται όλα τα πιο πάνω.
Ο καθ’ ου η αίτηση από την άλλη, ισχυρίζεται ότι δίνει και αυτός €2 στον ανήλικο κατά τις ημέρες που βρίσκεται μαζί του, ποσό το οποίο θεωρεί υπεραρκετό, εφόσον στο σχολείο ο ανήλικος παίρνει μαζί του νερό, σάντουιτς και σνακ. Ισχυρίζεται περαιτέρω ότι σχεδόν όλες οι δραστηριότητες και σχολικά έξοδα του ανηλίκου καλύπτονται από τον ίδιο.
Κατέθεσε ως τεκμήριο Μθ, δέσμη σχολικών εξόδων και εκδρομών που πλήρωσε με μετρητά. Αντεξεταζόμενος ανέφερε ότι αυτά είναι πολύ μικρά ποσά.
Αντεξεταζόμενη η αιτήτρια αρνήθηκε ότι ο καθ’ ου η αίτηση συνεισφέρει στο χαρτζιλίκι του ανηλίκου, πλην κάποιων μεμονωμένων περιπτώσεων, ο δε καθ’ ου η αίτηση επέμεινε στη θέση ότι δίνει και αυτός χαρτζιλίκι στον ανήλικο όταν διαμένει στην οικία του, δηλαδή δύο Κυριακές το μήνα για τη Δευτέρα το πρωί. Ως προς τις καθημερινές που ο ανήλικος διανυκτερεύει στην οικία της αιτήτριας, ανέφερε ότι δεν γνωρίζει ποιος του δίνει το χαρτζιλίκι της ημέρας, η αιτήτρια δηλαδή ή ο πατέρας της.
Η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι για τα έξοδα ψυχαγωγίας του ανηλίκου απαιτείται μηνιαίως περίπου το ποσό των €70, επιπλέον του ποσού των €20 που ξοδεύει για την αγορά δώρων γενεθλίων των φίλων του ανηλίκου μια φορά το μήνα. Συνολικά δηλαδή ισχυρίζεται ότι απαιτείται το ποσό των €90 μηνιαίως.
Η θέση του καθ’ ου η αίτηση είναι ότι και αυτό το ποσό παρουσιάζεται διογκωμένο και ότι παρόμοιας φύσης έξοδα αναλαμβάνει και ο ίδιος, όπως τη διασκέδαση του ανηλίκου, δώρα γενεθλίων και άλλα έξοδα ψυχαγωγίας, αφού τα Σαββατοκύριακα επικοινωνίας είναι εναλλάξ.
Κατέθεσε ως τεκμήριο Λ, ενδεικτική κατάσταση εξόδων δώρων γενεθλίων συμμαθητών του ανηλίκου που πλήρωσε με την πιστωτική του κάρτα για το 2018.
Στο τεκμήριο Να που κατέθεσε με τη συμπληρωματική του ένορκη μαρτυρία, καταγράφει στην παράγραφο 17 ότι για την περίοδο από το Δεκέμβριο του 2016 μέχρι το Μάιο του 2019 για τη διασκέδαση και ψυχαγωγία του ανηλίκου κατέβαλε συνολικά το ποσό των €400, ενώ για την περίοδο από τον Ιούνιο του 2019 μέχρι τον Ιανουάριο του 2021, κατέβαλε το ποσό των €675.
Αντεξεταζόμενη για το κονδύλι της ψυχαγωγίας, η αιτήτρια παραδέχτηκε ότι ο καθ’ ου η αίτηση συνεισφέρει στα έξοδα ψυχαγωγίας του ανηλίκου κατά το χρόνο επικοινωνίας του, συμπληρώνοντας ότι το κονδύλι αυτό συνεχώς αυξάνεται, εφόσον ο ανήλικος μεγαλώνει.
Έχοντας ως δεδομένη την ανάγκη του ανηλίκου να ψυχαγωγείται με διάφορους τρόπους και ταυτόχρονα να κοινωνικοποιείται με άλλα άτομα της ηλικίας του, να λαμβάνει μέρος σε διάφορες δράσεις και εκδηλώσεις του σχολικού του περιβάλλοντος και να περνά χρόνο με τους φίλους του εκτός της οικίας του, κρίνω ως λογικό το ποσό των €100 μηνιαίως για την κάλυψη της ανάγκης αυτής, χωρίς να παραβλέπω ότι και ο καθ’ ου η αίτηση ξοδεύει κάποια ποσά στα πλαίσια της άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας του αλλά και κάποια μικρά ποσά, όπως ο ίδιος ανέφερε, που αφορούν σχολικά έξοδα. Στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνεται και το χαρτζιλίκι που δίδει η αιτήτρια καθημερινά στον ανήλικο για το σχολείο, όχι όμως το ποσό που δίδει ο καθ’ ου η αίτηση κατά τις ημέρες που διανυκτερεύει στην οικία του.
λ) Γενέθλια ανηλίκου:
Η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι το πάρτι γενεθλίων του ανηλίκου το 2016 κόστισε €500 περίπου και το 2017 και 2018 περίπου €400. Ο καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει ότι τα πραγματικά ποσά ήταν €150 το 2016, ποσό που κατέβαλε αποκλειστικά ο ίδιος και ότι τις επόμενες χρονιές οργάνωσε και αυτός πάρτι γενεθλίων για τον ανήλικο. Αναφέρει περαιτέρω ότι για το έτος 2019, η αιτήτρια του ζήτησε να πληρώσει €150 για πλήρη κάλυψη του κόστους του πάρτι γενεθλίων που έκανε ο ανήλικος με έναν συμμαθητή του, λόγω του ότι η ίδια είχε αυξημένες υποχρεώσεις.
Στη συμπληρωματική μαρτυρία του ο καθ’ ου η αίτηση ισχυρίστηκε ότι το ποσό που τελικώς κατέβαλε ήταν €180, χωρίς οιαδήποτε συνεισφορά της αιτήτριας σε αυτό.
Αντεξεταζόμενη η αιτήτρια αρνήθηκε ότι ο καθ’ ου η αίτηση καλύπτει αποκλειστικά τα έξοδα για τα παιδικά πάρτι του ανηλίκου.
Κατά την αντεξέταση του καθ’ ου η αίτηση του υπεβλήθη ότι μια φορά έκαναν κοινό πάρτι γενεθλίων με άλλο παιδί και ότι επωμίστηκαν από ½ του κόστους με την αιτήτρια. Η θέση του καθ’ ου η αίτηση είναι ότι πλήρωσε ένα συγκεκριμένο ποσό το οποίο όμως δεν γνωρίζει ακριβώς τι είναι. Του υπεβλήθη ότι η αιτήτρια πλήρωσε κατευθείαν στην μητέρα του άλλου παιδιού το μερίδιο του ανηλίκου και ότι αυτός της κατέβαλε το ποσό που του αναλογούσε, πλην όμως έλαβε απόδειξη για όλο το ποσό με τον καθ’ ου η αίτηση να απαντά ότι κατέβαλε το ποσό που του ζητήθηκε, θεωρώντας ότι είναι ολόκληρο το ποσό που αναλογούσε στον ανήλικο.
Αποδέχομαι τη μαρτυρία των διαδίκων ως προς το ότι και οι δύο κατέβαλαν ποσά για τα γενέθλια του ανηλίκου κατά την περίοδο από την καταχώριση της αίτηση μέχρι σήμερα, χωρίς ωστόσο να μπορώ με ακρίβεια να καθορίσω ποιο ακριβώς ποσό κατέβαλε ο καθ’ ένας, εφόσον η μαρτυρία τους δεν είναι σαφής προς τούτο. Ουδείς εξ’ αυτών τεκμηρίωσε τους ισχυρισμούς του καθ’ οιονδήποτε τρόπο, εξαιρουμένου του ποσού των €180 που ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε στις 08.06.2019 (βλέπε επισυναπτόμενη κατάσταση αρ. 4, επί του τεκμηρίου Να με σχετικές αποδείξεις), ποσό το οποίο δεν είναι ξεκάθαρο εάν τελικά αφορούσε το μερίδιο του ανηλίκου στο κοινό πάρτι ή μόνο το μερίδιο του καθ’ ου η αίτηση σε αυτό.
Έτσι, εφόσον είναι κοινός τόπος ότι κάθε χρόνο απαιτείται ένα ποσό για τα γενέθλια του ανηλίκου, κρίνω ότι το ποσό των €35 μηνιαίως είναι ένα λογικό ποσό για την κάλυψη της ανάγκης αυτής, ποσό το οποίο υπολογίζω για μελλοντικές μόνο διατροφές, εφόσον πρόκειται για μια ανάγκη που προκύπτει μόνο μια φορά κατ’ έτος, ενώ όπως ανέφερα για τα προηγούμενα έτη από την μαρτυρία των διαδίκων προκύπτει ότι και οι δυο κατέβαλαν κάποια ποσά για την ανάγκη αυτή.
Διακοπές
Στην μαρτυρία της η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι κατά το χρόνο που ακόμα οι διάδικοι ήταν ζευγάρι, κάθε καλοκαίρι έκαναν διακοπές κυρίως στο εξωτερικό. Το καλοκαίρι του 2017 έκανε διακοπές με τον ανήλικο στον Πρωταρά και στη Λεμεσό όπου διέμειναν σε ξενοδοχείο, με συνολικό κόστος €1.852. Ισχυρίζεται ότι ο καθ’ ου η αίτηση εκείνο το διάστημα δεν έκανε διακοπές με τον ανήλικο. Κατέθεσε ως τεκμήριο Κ, δέσμη από σχετικές αποδείξεις. Αναφέρει επίσης ότι το καλοκαίρι του 2018, όπου είχε πλέον εκδοθεί προσωρινό διάταγμα με το οποίο ρυθμίστηκε η επικοινωνία του καθ’ ου η αίτηση με τον ανήλικο, ο καθ’ ου η αίτηση και ο ανήλικος έκαναν διακοπές στην Αγγλία για μία περίπου εβδομάδα.
Ο καθ’ ου η αίτηση χαρακτηρίζει τα ποσά που ξόδεψε η αιτήτρια το καλοκαίρι του 2017 υπέρογκα σε σύγκριση με το επίπεδο των διακοπών που απολάμβαναν ως οικογένεια πριν από τη διάσταση και ότι αυτά δεν ανταποκρίνονται στο ύψος των εισοδημάτων της. Υποδεικνύει ότι το 2017 υπήρχε προσωρινό διάταγμα επικοινωνίας στο οποίο όμως δεν υπήρχε ρύθμιση για τις καλοκαιρινές διακοπές. Ωστόσο, έκανε διακοπές με τον ανήλικο με μέγιστη διάρκεια από Παρασκευή με Κυριακή απόγευμα, ως το διάταγμα επικοινωνίας που ίσχυε τότε. Αναφέρει επίσης ότι, το καλοκαίρι του 2018 διευθέτησε ταξίδι με τον ανήλικο στην Ιταλία και το 2019 στη Γαλλία.
Αντεξεταζόμενη η αιτήτρια, συμφώνησε με την υποβολή ότι μετά τη διάσταση έκανε «extreme» διακοπές με τον ανήλικο και ότι ανάλογες διακοπές κάνει και ο καθ’ ου η αίτηση με αυτόν. Στην υποβολή ότι δεν δικαιούται να αξιώνει αυτό το κονδύλι, απάντησε ότι ο καθ’ ου η αίτηση δεν δικαιούται να τους αποστερεί τις διακοπές τους, χωρίς όμως να αρνείται τη θέση αυτή. Ερωτηθείσα για το τεκμήριο Κ που κατέθεσε (απόδειξη πληρωμής- ξενοδοχείο Napa Mermaid – ημερομηνίας 16.08.2017), ανέφερε ότι δεν εκδόθηκε στο όνομα της γιατί το πλήρωσε η φίλη της που συνηθίζουν να πηγαίνουν μαζί διακοπές και ακολούθως της έδωσε το ποσό που της αναλογούσε. Τέλος, παραδέχτηκε ότι οι αποδείξεις που κατέθεσε για την απόδειξη του κονδυλίου αυτού δεν αφορούν μόνο το καλοκαίρι του 2017, αλλά αφορούν και άλλες περιόδους, όπως το Δεκέμβριο του 2019.
Ο καθ’ ου η αίτηση δεν αντεξετάστηκε επί του θέματος.
Από την ενώπιον μου μαρτυρία προκύπτει ότι και οι δύο διάδικοι διευθετούν διακοπές με τον ανήλικο, ο καθ’ ου η αίτηση κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες όπου έχει διευρυμένο δικαίωμα επικοινωνίας και η αιτήτρια ολόχρονα. Προκύπτει συναφώς ότι και οι δύο διάδικοι καλύπτουν την ανάγκη διακοπών του ανηλίκου και γι’ αυτό δεν θα υπολογίσω κάποιο ποσό στο μηνιαίο εξοδολόγιο του, θεωρώντας ταυτόχρονα ότι ο κάθε γονέας πρέπει να επωμίζεται ο ίδιος το κόστος των δικών του επιλογών για το πως θα περάσει τις καλοκαιρινές ή άλλες διακοπές με το παιδί του, όπως ήδη πράττουν οι διάδικοι.
μ) Ταμείο Υγείας – Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ανηλίκου:
Η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη του ανηλίκου καλύπτεται από το Ταμείο Υγείας της εργασίας της με κόστος €7 μηνιαίως, ποσό που αποκόπτεται αυτόματα από τον μισθό της. Κατέθεσε ως τεκμήριο ΚΑ, σχετική βεβαίωση από το Ταμείο Υγείας Ένωσης Τραπεζικών Υπαλλήλων Κύπρου συνοδευόμενο από πίνακα των ποσοστών καλύψεως. Κατέθεσε επίσης ως τεκμήριο ΚΒ, κατάσταση στην οποία φαίνονται οι καλύψεις που αφορούν στον ανήλικο. Ανέφερε ότι από το τεκμήριο ΚΒ προκύπτει ότι το Ταμείο Υγείας δεν καλύπτει ολόκληρο το ποσό της απαίτησης και ότι με βάση τους υπολογισμούς της από τον Ιανουάριο του 2016 μέχρι τον Ιούλιο του 2018 δεν έχει καλυφθεί το ποσό των €637,80, ποσό που ανέρχεται κατά μέσο όρο σε €21 τον μήνα. Εξηγεί επίσης ότι στο ποσό αυτό δεν συμπεριλαμβάvovται έξοδα φαρμακείου που δεν καλύπτονται από το Ταμείο Υγείας, όπως αντιπυρετικά, παυσίπονα, βιταμίνες κλπ.
Ο καθ’ ου η αίτηση ισχυρίζεται ότι και ο ίδιος έχει καλύψει μεγάλο μέρος των εξόδων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης του ανηλίκου και ότι παρόμοιας φύσης έξοδα έχει και ο ίδιος, όταν ο ανήλικος βρίσκεται μαζί του, υποδεικνύοντας ότι πλέον έχει εφαρμοστεί το Γενικό Σύστημα Υγείας. Κατέθεσε ως τεκμήριο Λα, βεβαίωση καταβολής εισφοράς για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη του ανήλικου για την περίοδο από το Φεβρουάριο του 2017 μέχρι το Μάϊο του 2018 (συνολικό ποσό €76,00), ως τεκμήριο Λβ, αντίγραφο απόδειξης με αντίγραφα επιταγών (2) που εξέδωσε για την πληρωμή Ιατροφαρμακευτικών εξόδων του ανήλικου που δεν καλύπτονται από το ταμείο υγείας (συνολικό ποσό €100,00) και ως τεκμήριο Λγ, δέσμη αποδείξεων (5) για την πληρωμή ιατροφαρμακευτικών εξόδων του ανήλικου που καλύπτονται από το ταμείο υγείας (συνολικό ποσό €197,51).
Κατέθεσε επίσης το τεκμήριο Να, στο οποίο επισυνάπτει κατάσταση αρ. 7, όπου καταγράφει τους υπολογισμούς του για το έξοδο αυτό.
Αντεξεταζόμενη η αιτήτρια παραδέχτηκε ότι ο ανήλικος καλύπτεται πλέον από το ΓΕΣΥ και ότι ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε κάποια ποσά που καλύπτει το Ταμείο Υγείας της εταιρείας στην οποία εργάζεται, που δεν αποτελούν όμως το σύνολο των εξόδων του ανηλίκου και ότι υπάρχουν έξοδα που δεν καλύπτονται ούτε από το ταμείο υγείας ούτε από το ΓΕΣΥ, όπως κάποια φάρμακα και επισκέψεις στις πρώτες βοήθειες σε ιδιωτικό νοσηλευτήριο. Παραδέχτηκε επίσης ότι στο τεκμήριο ΚΒ που κατέθεσε, περιλαμβάνονται αναφορές εκτός της επίδικης περιόδου.
Αντεξεταζόμενος ο καθ’ ου η αίτηση ανέφερε ότι και οι δύο διάδικοι διατηρούν ασφάλεια υγείας για τον ανήλικο
Από τη μαρτυρία των διαδίκων προκύπτει ότι η εργοδότρια εταιρεία τους, παρέχει σε αυτούς σχέδιο υγείας το οποίο καλύπτει και την ιατροφαρμακευτικά περίθαλψη του ανηλίκου ή εν πάση περιπτώσει μέρος αυτής. Προκύπτει επίσης ότι και οι δύο κατέβαλαν διάφορα ποσά, είτε αυτά καλύπτονταν από το σχέδιο είτε όχι.
Διαφαίνεται περαιτέρω ότι ο ανήλικος δεν αντιμετωπίζει κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα υγείας που να χρήζει συνεχούς ιατρικής παρακολούθησης ή θεραπείας άρα και ανάλογης δαπάνης. Ωστόσο, αποδέχομαι ως ζήτημα λογικής ότι πέραν των ποσών που καλύπτουν οι όποιες ασφάλειες ή σχέδια υγείας ή ακόμα και το ΓΕΣΥ, πολύ συχνά προκύπτουν έκτακτες ανάγκες, όπως κοινά κρυολογήματα και ιώσεις, όπου απαιτείται αγορά φαρμάκων χωρίς απαραίτητα να έχει προηγηθεί επίσκεψη σε κάποιο παιδίατρο, ούτως ώστε να καλυφθεί το κόστος τους. Στη βάση αυτή, θεωρώ το ποσό των €25 μηνιαίως λογικό υπό τις περιστάσεις και αρκετό για να καλύψει τις όποιες έκτακτες ανάγκες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης του ανηλίκου, ποσό που υπολογίζω και για σκοπούς επιδίκασης αναδρομικών ποσών διατροφής, εφόσον έκτακτες ανάγκες αγοράς κοινών φαρμάκων υφίσταντο και τότε. Αναγνωρίζω περαιτέρω ότι και οι δύο διάδικοι συνέβαλαν στην κάλυψη της ανάγκης αυτής μέσω των Σχεδίων Υγείας που διατηρούν.
ν) Κατοικίδιο:
Στη μαρτυρία της η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι από τον Οκτώβριο του 2016, ο ανήλικος έχει ένα σκυλάκι με το οποίο είναι αρκετά συνδεδεμένος. Αναφέρει ότι αγόρασε το κατοικίδιο στον ανήλικο μετά από παρότρυνση της παιδοψυχολόγου ότι θα του έκανε καλό και ότι θα τον βοηθούσε να αποδεχτεί πιο ευκολά τον χωρισμό των διαδίκων. Τα έξοδα διατροφής του σκύλου ανέρχονται περίπου σε €15 τον μήνα ενώ για τα σαμπουάν του απαιτείται το ποσό των €15 περίπου κάθε 6 μήνες. Απαιτείται εμβολιασμός μία φορά το χρόνο με κόστος περίπου €30 και το ποσό των €20,50 το χρόνο που αφορά πληρωμή προς το Δήμο Στροβόλου για άδεια κατοχής σκύλου. Υπολογίζει ότι μέχρι σήμερα έχει καταβάλει συνολικά το ποσό των €500. Κατέθεσε ως τεκμήριο ΚΓ, δέσμη σχετικών αποδείξεων.
Ο καθ’ ου η αίτηση στη μαρτυρία του δεν κάνει κάποια αναφορά στο κονδύλι αυτό, πλην του γενικού ισχυρισμού ότι παρόμοια έξοδα επωμίζεται και ο ίδιος κατά το χρόνο που ο ανήλικος διανυκτερεύει στην οικία του.
Αντεξεταζόμενη η αιτήτρια επανέλαβε τη θέση της ότι η παιδοψυχολόγος την παρότρυνε να αγοράσει σκυλάκι στον ανήλικο. Αρνήθηκε ότι απαγορεύει στον ανήλικο να παίρνει το σκυλάκι στην οικία του καθ’ ου η αίτηση και ανέφερε ότι υπήρξαν περιπτώσεις όπου διανυκτέρευσε εκεί μαζί του.
Ο καθ’ ου η αίτηση δεν αντεξετάστηκε επί του θέματος.
Θεωρώ ότι όταν ένας γονέας αποφασίζει να αγοράσει κατοικίδιο στο παιδί του, δεν θα πρέπει να αναζητά την κάλυψη του κόστους και/ή των εξόδων από τον άλλο γονέα, αλλά θα πρέπει ο ίδιος να επιβαρύνεται με αυτό εξ’ ολοκλήρου, ιδιαίτερα εάν αυτό γίνεται χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του άλλου. Στην παρούσα υπόθεση, ο ανήλικος απέκτησε σκύλο μετά τη διάσταση και μετά από παρότρυνση της παιδοψυχολόγου που τον παρακολουθούσε, ως η αιτήτρια ισχυρίστηκε, ισχυρισμός που παρέμεινε γενικός και ατεκμηρίωτος. Πέραν τούτου, δεν έχω πεισθεί ότι τα έξοδα κατοικίδιου αποτελούν άμεση βιοτική ανάγκη ενός παιδιού και εν πάση περιπτώσει δεν πρόκειται για περίπτωση όπου ο ανήλικος είχε και πριν από τη διάσταση σκύλο, με κοινή απόφαση των γονέων του, ούτως ώστε να συνυπολογίζετο το έξοδο αυτό στο μηνιαίο εξοδολόγιο του με βάση του τι ίσχυε πριν από τη διάσταση των διαδίκων. Συνεπώς δεν προτίθεμαι να υπολογίσω κάποιο ποσό για το έξοδο αυτό.
Με βάση όλα όσα έχω αναφέρει, αποτελεί εύρημα του Δικαστηρίου ότι το συνολικό μηνιαίο ποσό που απαιτείται για την κάλυψη των εξόδων διατροφής, συντήρησης και εκπαίδευσης του ανήλικου τέκνου των διαδίκων από την καταχώριση της αίτησης μέχρι σήμερα ανέρχεται στο ποσό των €799.5, έστω €800. Αφού αφαιρεθεί το ποσό των €35.40, έστω €35 (επίδομα τέκνου), το ποσό ανέρχεται σε €765.
Για τις μελλοντικές διατροφές, το ποσό που απαιτείται για την κάλυψη των εξόδων διατροφής του ανήλικου Κ, ανέρχεται σε €641, έστω €640 μηνιαίως, εφόσον όπως έχει ήδη αναφερθεί πολλές από τις ανάγκες δεν υφίστανται πλέον. Αφού αφαιρεθεί το ποσό των €35 (επίδομα τέκνου), το ποσό ανέρχεται σε €605.
Τα ποσά αυτά θα πρέπει να τα επωμιστούν οι διάδικοι, ο κάθε ένας ανάλογα με τις δυνάμεις του. Όπως έχω ήδη αναφέρει, η εισοδηματική ικανότητα του καθ’ ου η αίτηση έχει καθοριστεί στο ποσό των €3.710 και της καθ’ ης η αίτηση στο ποσό των €2.878 για την περίοδο από την καταχώριση της αίτησης μέχρι σήμερα και στο ποσό των €2.758 για μελλοντικές διατροφές.
Ως έχει διαφανεί από την μαρτυρία, ο καθ’ ου η αίτηση δεν είναι ένα άτομο το οποίο στην απουσία ενός διατάγματος που να τον υποχρεώνει να συνεισφέρει στην διατροφή του ανήλικου τέκνου του, αρνείται ή αμελεί να το κάνει εφόσον έχει αναλάβει απευθείας την πληρωμή κάποιων εξόδων του ανηλίκου. Ας σημειωθεί περαιτέρω ότι πρόκειται για έναν πατέρα ο οποίος μου άφησε την εντύπωση ότι επιθυμεί να συμμετέχει ενεργά στη ζωή του ανήλικου, επιδιώκει να περνά χρόνο μαζί του, οργανώνει ταξίδια και καλύπτει ο ίδιος όλα τα έξοδα. Αναπόφευκτα έχει αναλάβει την εξυπηρέτηση αναγκών του ανηλίκου, όπως αυτές προκύπτουν στην καθημερινότητα του κατά το χρόνο που βρίσκεται ή διανυκτερεύει στην οικία του, όπως είναι για παράδειγμα μέρος της ψυχαγωγίας του, της ιατροφαρμακευτικής του περίθαλψης και μέρος των εξόδων των παιδικών του πάρτι. Οι πιο πάνω αναφορές γίνονται για να επισημάνω ότι κατά τον καθορισμό της συνεισφοράς των διαδίκων στα έξοδα διατροφής και συντήρησης του ανήλικου Κ, έχω λάβει υπόψιν μου κάθε σχετικό παράγοντα με τα περιστατικά της υπό εξέταση υπόθεσης, ως αυτά έχουν ανωτέρω εκτεθεί.
Στη βάση όλων των ανωτέρω, η συνεισφορά του καθ’ ου η αίτηση στα μηνιαία έξοδα διατροφής και συντήρησης του ανήλικου τέκνου του, από την 1η Ιανουαρίου 2022, καθορίζεται στο ποσό των €345 μηνιαίως.
Για την περίοδο από 01.01.2017 μέχρι και τη 31 Δεκεμβρίου 2021 (60 μήνες) η μηνιαία συνεισφορά του καθ’ ου η αίτηση στα έξοδα διατροφής και συντήρησης του ανηλίκου Κ καθορίζεται στο ποσό των €430. Συνολικά για όλη την περίοδο αυτή το ποσό ανέρχεται σε €25.800.
Με βάση τα παραδεκτά γεγονότα ο καθ΄ ου η αίτηση έχει καταβάλει τα εξής ποσά:
Για τα μαθήματα Αγγλικών κατέβαλε το ποσό των €2.815 μέχρι τον Ιούνιο του 2021. Με βάση τα όσα δηλώθηκαν ο καθ’ ου η αίτηση συνεχίζει να πληρώνει το κόστος μέχρι σήμερα. Συνακόλουθα, στο ποσό αυτό προστίθεται και το ποσό των €390 (6 x €65). Συνολικά δηλαδή κατέβαλε το ποσό των €3.205. Για την ειδική παιδαγωγό κατέβαλε το ποσό των €9.060, για το ποδόσφαιρο το ποσό των €806, για το καλοκαιρινό σχολείο το ποσό των €922, για τη λέσχη το ποσό των €610 και για τον παιδοψυχολόγο το ποσό των €500.
Συνολικά για όλα τα πιο πάνω ο καθ’ ου η αίτηση κατέβαλε το ποσό των €15.103. Αφού αφαιρεθεί το ποσό αυτό από το συνολικό ποσό της αναδρομικής διατροφής, ως αυτή έχει καθοριστεί πιο πάνω, ο καθ’ ου η αίτηση οφείλει να καταβάλει ως αναδρομικό ποσό διατροφής, το ποσό των €10.697 (αναλογικά αντιστοιχεί σε €178 μηνιαίως για περίοδο 60 μηνών).
Συνακόλουθα:
Α) Εκδίδεται διάταγμα με το οποίο διατάσσεται ο καθ’ ου η αίτηση όπως, από 01.01.2022 και την πρώτη ημέρα κάθε επόμενου μήνα, καταβάλλει στην αιτήτρια το ποσό των €345 μηνιαίως, ως συνεισφορά του για τη διατροφή και συντήρηση του ανήλικου τέκνου του Κ.
Β)Εκδίδεται διάταγμα, με το οποίο διατάσσεται ο καθ’ ου η αίτηση όπως καταβάλει το συνολικό ποσό των €10.697, ως εφάπαξ οφειλόμενη αναδρομική διατροφή, για την περίοδο από 01.01.2017 μέχρι 31.12.2021.
Ένεκα της συσσώρευσης μεγάλου ποσού αναδρομικής διατροφής και επειδή εξακολουθεί να υφίσταται η υποχρέωση του καθ’ ου η αίτηση να καταβάλλει το ποσό των €345 μηνιαίως ως διατροφή για το ανήλικο τέκνο του Κ, κρίνω ορθό και δίκαιο όπως δοθεί στον καθ’ ου η αίτηση περίοδος χάριτος 5 μηνών από σήμερα προς πλήρη συμμόρφωση με το πιο πάνω διάταγμα.
Συνακόλουθα, το ποσό των €10.697, που αφορά τις οφειλόμενες διατροφές για την περίοδο από 01.01.2017 μέχρι 31.12.2021, ο καθ’ ου η αίτηση οφείλει να το καταβάλει άμεσα, με 5 μήνες χάρη από σήμερα.
Τα έξοδα, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο επιδικάζονται υπέρ της αιτήτριας και εναντίον του καθ’ ου η αίτηση.
(Υπ.) ………………………..
Σ. Νεοφύτου, Δ.
ΠΙΣΤΟΝ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ
ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΗΤΗΣ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο