ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΓΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ
ΕΝΩΠΙΟΝ: Μ. Τσαγγαρίδη, Πρ. Οικ. Δ.
Αρ. Αίτησης: 619/2017
Μεταξύ:
G. C.
Αιτητή
και
Μ. Ε. Α.
Καθ΄ ης η Αίτηση
-----------------------------------
25 Μαΐου 2022
Εμφανίσεις:
Για Αιτητή: κ. Τ. Κουκούνης
Για Καθ’ ης η αίτηση: Εμφανίζεται προσωπικά
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Ο Αιτητής είναι Ιταλός υπήκοος και κατάγεται από την Αραγκόνα της Σικελίας. Διαμένει και εργάζεται στη Ρώμη.
Η Καθ’ ης η αίτηση είναι Ελληνίδα υπήκοος και διαμένει και εργάζεται στη Λευκωσία.
Ο Αιτητής είναι Χριστιανός Καθολικός και η Καθ’ ης η αίτηση Χριστιανή Ορθόδοξη. Τέλεσαν πολιτικό γάμο την 1/8/2008 στο Δημοτικό Μέγαρο Έγκωμης και Θρησκευτικό Καθολικό Γάμο την 1/8/2009 στη Ρώμη.
Από τον γάμο τους απέκτησαν τον ανήλικο Ρ. Α. Κ. που γεννήθηκε στη Λευκωσία στις 19/1/09.
Ο Αιτητής είναι καθηγητής κολλεγίου στη Ρώμη. Η Καθ’ ης η αίτηση είναι καθηγήτρια σε Λύκειο στην Κύπρο.
Ο γάμος των διαδίκων λύθηκε με απόφαση του Οικογενειακού Δικαστηρίου στις 5/10/2010.
Στις 22/3/2013, το Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας, στην αίτηση αρ. 121/10, εξέδωσε το πιο κάτω διάταγμα ρύθμισης της γονικής μέριμνας του παιδιού τους:
«ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟ ΜΕ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΕΚ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΕΚΔΙΔΕΙ ΔΙΑΤΑΓΜΑ με το οποίο ΑΝΑΤΙΘΕΤΑΙ στην αιτήτρια η φύλαξη, η φροντίδα και η επιμέλεια του προσώπου του ανήλικου τέκνου των διαδίκων, Ρ. ΑΛ. Κ.
ΕΚΔΙΔΕΤΑΙ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΚ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑ με το οποίο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ως τόπος διαμονής του πιο πάνω ανήλικου τέκνου των διαδίκων ο εκάστοτε τόπος διαμονής της αιτήτριας.
ΕΚΔΙΔΕΤΑΙ ΕΚ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑ με το οποίο ΡΥΘΜΙΖΕΤΑΙ το δικαίωμα επικοινωνίας του καθ΄ου η αίτηση με το πιο πάνω ανήλικο τέκνο του, ως ακολούθως:
(α) Την περίοδο των Χριστουγέννων, κάθε χρόνο, την περίοδο από τις 23 Δεκεμβρίου μέχρι τις 30 Δεκεμβρίου, στην Κύπρο όπου και θα παρέχεται στον καθ΄ου η αίτηση φιλοξενία από την αιτήτρια.
(β) Την περίοδο του Πάσχα των Καθολικών, κάθε χρόνο, την περίοδο από την Πέμπτη της Σταύρωσης μέχρι την Τρίτη του Πάσχα, στην Κύπρο όπου και θα παρέχεται στον καθ΄ου η αίτηση φιλοξενία από την αιτήτρια.
(γ) Την περίοδο των θερινών διακοπών, κάθε χρόνο, την περίοδο από τις 27 Ιουλίου μέχρι τις 14 Αυγούστου, στην Αραγκόνα Ιταλίας, όπου θα μεταβαίνει ο ανήλικος συνοδευόμενος από την αιτήτρια στην οποία και θα παρέχεται φιλοξενία από τον καθ΄ου η αίτηση.
Τα έξοδα που θα απαιτούνται για τη διακίνηση του ανηλίκου και της αιτήτριας από την Κύπρο στην Αραγκόνα Ιταλίας και τανάπαλιν θα καλύπτονται από τον καθ΄ου η αίτηση.
Η αιτήτρια ΔΙΑΤΑΣΣΕΤΑΙ να παραδίδει στον και να παραλαμβάνει από τον καθ΄ου η αίτηση στον τόπο διαμονής της το πιο πάνω ανήλικο τέκνο τους τις ημέρες όπως υπό στοιχεία (α) και (β) πιο πάνω αναφέρεται.
Ο καθ΄ου η αίτηση ΔΙΑΤΑΣΣΕΤΑΙ να παραλαμβάνει από και να παραδίδει στην αιτήτρια στον τόπο διαμονής της το πιο πάνω ανήλικο τέκνο τους τις ημέρες όπως υπό στοιχεία (α) και (β) πιο πάνω αναφέρεται.
Η αιτήτρια ΔΙΑΤΑΣΣΕΤΑΙ να παραδίδει στον και να παραλαμβάνει από τον καθ΄ου η αίτηση στον τόπο όπου θα διαμένει στην Αραγκόνα Ιταλίας το πιο πάνω ανήλικο τέκνο τους, όπως υπό στοιχείο (γ) πιο πάνω αναφέρεται.
Ο καθ΄ου η αίτηση ΔΙΑΤΑΣΣΕΤΑΙ να παραλαμβάνει από και να παραδίδει στην αιτήτρια στον τόπο όπου θα διαμένει στην Αραγκόνα Ιταλίας το πιο πάνω ανήλικο τέκνο τους, όπως υπό στοιχείο (γ) πιο πάνω αναφέρεται.»
Ο Αιτητής, με την υπό κρίση αίτησή του, αιτείται την τροποποίηση του πιο πάνω διατάγματος, ως ακολούθως:
«Α. Διάταγμα και/ή απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου με το οποίο να τροποποιείται το Διάταγμα του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, ημερομηνίας 22/3/2013 που εκδόθηκε στην Αίτηση Γονικής Μέριμνας αρ. 121/2010, αναφορικά με τη φύλαξη, φροντίδα, επιμέλεια και τη γονική μέριμνα του ανήλικου τέκνου των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.),κατόχου Προσωπικού Αριθμού Εγγραφής …….. της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατόχου Ιταλικού Διαβατηρίου υπ’ αριθμό ΑΑ……. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ αριθμό ΑΑ……. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ’ αριθμό AV …….., κατά τέτοιο τρόπο ώστε η γονική μέριμνα, φροντίδα και επιμέλεια του ρηθέντος ανήλικου τέκνου των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.)να ανατίθεται από κοινού στον Αιτητή και στην Καθ’ ης η αίτηση.
Β. Διάταγμα και/ή απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου με το οποίο να τροποποιείται το Διάταγμα του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, ημερομηνίας 22/3/2013 που εκδόθηκε στη Αίτηση Γονικής Μέριμνας αρ. 121/2010, αναφορικά με τον τόπο διαμονής του ανήλικου τέκνου των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.),κατόχου Προσωπικού Αριθμού Εγγραφής ………. της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατόχου Ιταλικού Διαβατηρίου υπ’ αριθμό ΑΑ…….. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ αριθμό ΑΑ…….. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ’ αριθμό AV ……., κατά τέτοιο τρόπο ώστε ο τόπος διαμονής του ρηθέντος ανήλικου τέκνου των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.)να προσδιορίζεται ως ο εκάστοτε τόπος διαμονής της Καθ’ ης η αίτηση στην Κύπρο, πλην των περιόδων που προσδιορίζονται με το αιτητικό Γ κατωτέρω κατά τις οποίες ο ρηθείς ανήλικος Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.)να διαμένει στο χώρο διαμονής του Αιτητή.
Γ. Διάταγμα και/ή απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου με το οποίο να τροποποιείται το Διάταγμα του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, ημερομηνίας 22/3/2013 που εκδόθηκε στην Αίτηση Γονικής Μέριμνας αρ. 121/2010, αναφορικά με τη ρύθμιση του δικαιώματος επικοινωνίας του Αιτητή με το ανήλικο τέκνο των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.), κατόχου Προσωπικού Αριθμού Εγγραφής ………. της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατόχου Ιταλικού Διαβατηρίου υπ’ αριθμό ΑΑ………… και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ αριθμό ΑΑ…….. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ’ αριθμό AV …….., κατά τέτοιο τρόπο που ο Αιτητής να έχει επικοινωνία με το εν λόγω τέκνο του ως ακολούθως:
(α) Κάθε 45 μέρες για μια συνεχόμενη εβδομάδα από Δευτέρα 08:00 π.μ. μέχρι την Κυριακή 08:00 μ.μ. στο χώρο διαμονής του Αιτητή στη Λευκωσία, Κύπρος, περίοδο κατά την οποία το ανήλικο τέκνο των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.),κατόχου Προσωπικού Αριθμού Εγγραφής ……… της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατόχου Ιταλικού Διαβατηρίου υπ’ αριθμό ΑΑ…….. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ αριθμό ΑΑ…….. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ’ αριθμό AV ……., να διαμένει και να διανυκτερεύει με τον Αιτητή πατέρα του στο χώρο διαμονής του Αιτητή στη Λευκωσία, Κύπρος, αρχής γενομένης από την 1/1/2018 ή/και από οποιαδήποτε άλλη ημερομηνία ήθελε καθορίσει το Σεβαστό Δικαστήριο, χωρίς την οποιαδήποτε παρουσία της Καθ’ ης η αίτηση.
(β) Κάθε περίοδο Χριστουγέννων-Πρωτοχρονιάς για 7 συνεχείς μέρες εναλλάξ από 23 Δεκεμβρίου με διανυκτέρευση μέχρι 29 Δεκεμβρίου και από 30 Δεκεμβρίου με διανυκτέρευση μέχρι 5 Ιανουαρίου στην Αραγκόνα της Σικελίας στην Ιταλία, περίοδο κατά την οποία θα μεταβαίνει το ανήλικο τέκνο των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.),κατόχου Προσωπικού Αριθμού Εγγραφής ……….. της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατόχου Ιταλικού Διαβατηρίου υπ’ αριθμό ΑΑ…….. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ αριθμό ΑΑ…….. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ’ αριθμό AV …….., αεροπορικώς στην Αραγκόνα της Σικελίας στην Ιταλία χωρίς τη συνοδεία ή παρουσία της Καθ’ ης η αίτηση.
(γ) Κάθε περίοδο του Ελληνορθόδοξου Πάσχα 7 συνεχείς μέρες εναλλάξ από Μεγάλη Δευτέρα με διανυκτέρευση μέχρι Κυριακή του Πάσχα και από Δευτέρα του Πάσχα (Διακαινησίμου) με διανυκτέρευση μέχρι την Κυριακή του Θωμά στην Αραγκόνα της Σικελίας στην Ιταλία, περίοδο κατά την οποία θα μεταβαίνει το ανήλικο τέκνο των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.),κατόχου Προσωπικού Αριθμού Εγγραφής ………. της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατόχου Ιταλικού Διαβατηρίου υπ’ αριθμό ΑΑ………. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ αριθμό ΑΑ……… και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ’ αριθμό AV ……., αεροπορικώς στην Αραγκόνα της Σικελίας στην Ιταλίας χωρίς τη συνοδεία ή παρουσία της Καθ’ ης η αίτηση.
(δ) Κάθε καλοκαίρι 30 συνεχείς μέρες εναλλάξ από 1η Ιουλίου με διανυκτέρευση μέχρι 31η Ιουλίου και από 1η Αυγούστου με διανυκτέρευση μέχρι 31η Αυγούστου στην Αραγκόνα της Σικελίας στην Ιταλία, περίοδο κατά την οποία θα μεταβαίνει το ανήλικο τέκνο των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.),κατόχου Προσωπικού Αριθμού Εγγραφής ……… της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατόχου Ιταλικού Διαβατηρίου υπ’ αριθμό ΑΑ…….. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ αριθμό ΑΑ…….. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ’ αριθμό AV ………, αεροπορικώς στην Αραγκόνα της Σικελίας στην Ιταλίας χωρίς τη συνοδεία ή παρουσία της Καθ’ ης η αίτηση.
(ε) Κάθε μέρα μέσω της εφαρμογής SKYPE, VIBER, WHATSAPP, ή/και μέσω του Διαδικτύου ή/και μέσω τηλεφώνου, κινητού τηλεφώνου, σταθερού τηλεφώνου, οποιασδήποτε μορφής τηλεεικονοδιάσκεψης ή/και μέσω οποιασδήποτε εφαρμογής VOI (Voice over the Internet)/Φωνής Μέσω Διαδικτύου.
(στ) Κάθε μέρα μέσω τηλεφώνου ή/και μέσω της εφαρμογής SKYPE, VIBER, WHATSAPP, ή/και μέσω του Διαδικτύου ή/και μέσω τηλεφώνου, κινητού τηλεφώνου, σταθερού τηλεφώνου, οποιασδήποτε μορφής τηλεεικονοδιάσκεψης ή/και μέσω οποιασδήποτε άλλης εφαρμογής VOI (Voice over the Internet)/ Φωνής Μέσω Διαδικτύου στο Δημοτικό Σχολείο ή/και σε οποιοδήποτε άλλο σχολείο, γυμνάσιο, λύκειο, κολλέγιο, ίδρυμα δημοτικής ή μέσης εκπαίδευσης φοιτά ή θα φοιτήσει στο μέλλον το ανήλικο τέκνο των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.),κατόχου Προσωπικού Αριθμού Εγγραφής ……… της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατόχου Ιταλικού Διαβατηρίου υπ’ αριθμό ΑΑ…….. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ αριθμό ΑΑ…….. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ’ αριθμό AV ……...
(ζ) Κάθε μέρα μέσω κινητού τηλεφώνου που έχει ήδη δώσει ή/και θα δώσει ο Αιτητής στο ανήλικο τέκνο των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.),κατόχου Προσωπικού Αριθμού Εγγραφής ……… της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατόχου Ιταλικού Διαβατηρίου υπ’ αριθμό ΑΑ…….. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ αριθμό ΑΑ…….. και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ’ αριθμό AV ……...
Δ. Διάταγμα και/ή απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου με το οποίο να επιτρέπεται η επικοινωνία της γιαγιάς, των θείων και των συγγενών του ανήλικου τέκνου των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.),κατόχου Προσωπικού Αριθμού Εγγραφής ......... της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατόχου Ιταλικού Διαβατηρίου υπ’ αριθμό ΑΑ........ και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ αριθμό ΑΑ........ και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ’ αριθμό AV ........, από την πλευρά του Αιτητή κάθε μέρα μέσω τηλεφώνου ή/και μέσω κινητού τηλεφώνου ή/και μέσω της εφαρμογής SKYPE, VIBER, WHATSAPP, ή/και μέσω του Διαδικτύου ή/και μέσω τηλεφώνου, κινητού τηλεφώνου, σταθερού τηλεφώνου, οποιασδήποτε μορφής τηλεεικονοδιάσκεψης ή/και μέσω οποιασδήποτε άλλης εφαρμογής VOI (Voice over the Internet)/ Φωνής Μέσω Διαδικτύου, ή/και με καθ’ οιονδήποτε τρόπο και σε οποιοδήποτε χρόνο ήθελε καθορίσει το Σεβαστό Δικαστήριο.
Ε. Διάταγμα και/ή απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου με το οποίο να διατάσσεται η Καθ’ ης η αίτηση όπως επιστρέψει στο ανήλικο τέκνο των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.),κατόχου Προσωπικού Αριθμού Εγγραφής ......... της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατόχου Ιταλικού Διαβατηρίου υπ’ αριθμό ΑΑ........ και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ αριθμό ΑΑ........ και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ’ αριθμό AV ........, τη συσκευή κινητού τηλεφώνου και την κάρτα SIM του εν λόγω κινητού τηλεφώνου που ο Αιτητής είχε δωρίσει στο εν λόγω ανήλικο τέκνο τα Χριστούγεννα 2016.
ΣΤ. Διάταγμα και/ή απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου με το οποίο να διατάσσεται η Καθ’ ης η αίτηση όπως επιστρέψει στον Αιτητή τη συσκευή κινητού τηλεφώνου και την κάρτα SIM του εν λόγω κινητού τηλεφώνου που ο Αιτητής είχε δωρίσει στην Καθ’ ης η αίτηση τα Χριστούγεννα 2016, ως επίσης και το Δελτίο της Ιταλικής Ταυτότητας του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.),κατόχου Προσωπικού Αριθμού Εγγραφής ......... της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατόχου Ιταλικού Διαβατηρίου υπ’ αριθμό ΑΑ........ και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ αριθμό ΑΑ........ και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ’ αριθμό AV .........
Ζ. Διάταγμα και/ή απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου με το οποίο να απαγορεύεται η έξοδος από την Κυπριακή Δημοκρατία ή/και των εδαφών που ελέγχονται από την Κυπριακή Δημοκρατία του ανήλικου τέκνου των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.),κατόχου Προσωπικού Αριθμού Εγγραφής ......... της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατόχου Ιταλικού Διαβατηρίου υπ’ αριθμό ΑΑ........ και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ αριθμό ΑΑ........ και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ’ αριθμό AV ........, χωρίς την γραπτή συγκατάθεση του Αιτητή προς τούτο ή χωρίς την άδεια του Δικαστηρίου.
Η. Διάταγμα του Σεβαστού Δικαστηρίου διατάττον την τοποθέτηση του Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.),κατόχου Προσωπικού Αριθμού Εγγραφής ......... της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατόχου Ιταλικού Διαβατηρίου υπ’ αριθμό ΑΑ........ και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ αριθμό ΑΑ........ και κατόχου Ιταλικής Ταυτότητας υπ’ αριθμό AV ........, ΑΛ. Κ., στον κατάλογο προσώπων των οποίων η έξοδος από την Κυπριακή Δημοκρατία ή/και των εδαφών που ελέγχονται από την Κυπριακή Δημοκρατία απαγορεύεται (Stop List).”
Την τροποποίηση του πιο πάνω διατάγματος αιτείται, επίσης, και η Καθ’ ης η αίτηση, με την καταχώρηση Ανταπαίτησης, ως ακολούθως:
«(Ι) Απόφαση του Δικαστηρίου με την οποία να τροποποιείται το υφιστάμενο διάταγμα, ημερομηνίας 22 Δεκεμβρίου 2017, στην αίτηση 619/17, έτσι ώστε να ρυθμίζεται η επικοινωνία του ανήλικου με τον αιτητή και/ή να ρυθμίζεται η γονική μέριμνα του ανηλίκου κατά τρόπο που να συνάδει με τις νέες συνθήκες του ανήλικου, ως ακολούθως:
(Α) Διάταγμα του Δικαστηρίου με το οποίο ο αιτητής να ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας του με τον ανήλικο μόνο στην Επαρχία Λευκωσίας στην Κύπρο, με δικαίωμα διανυκτέρευσης μόνο Παρασκευή και/ή Σάββατο και/ή Κυριακή βράδυ.
(Β) Διάταγμα του Δικαστηρίου με το οποίο ο αιτητής να ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας του με το ανήλικο τις καλοκαιρινές διακοπές όπως προβλέπει το υφιστάμενο διάταγμα, μόνο εντός Κύπρου.
(ΙΙ) Διαζευκτικά τροποποίηση του υφιστάμενου διατάγματος ώστε να επιτρέπεται στην καθ’ ης η αίτηση να μεταφέρει τον ανήλικο στην Ελλάδα κατά την περίοδο των σχολικών διακοπών χωρίς να απαιτείται η συγκατάθεση του αιτητή.
(ΙΙΙ) Απόφαση του Δικαστηρίου με την οποία να επιτρέπεται στην καθ’ ης η αίτηση να εκδίδει και/ή ανανεώνει ταξιδιωτικά έγγραφα του ανηλίκου χωρίς τη συγκατάθεση του αιτητή.»
Στην παρούσα υπόθεση, ως υπόθεση ρύθμισης γονικής μέριμνας ανηλίκου, δόθηκαν οδηγίες για τη σύνταξη έκθεσης από το Γραφείο Ευημερίας. Αντίστοιχη έκθεση συντάχθηκε και από την αρμόδια υπηρεσία της Ιταλίας. Οι δύο αυτές εκθέσεις, κατατέθηκαν κατά την ακρόαση της υπόθεσης ως Τεκμ. 1(Α) και 1(Β), αντίστοιχα.
Σημειώνεται ότι, ως Τεκμήριο 2, κατατέθηκε το διάταγμα ημερομ. 23/3/2013, αίτ. αρ. 121/10, του οποίου επιζητείται, από αμφότερους τους διαδίκους, η τροποποίησή του.
Η αίτηση και η ανταπαίτηση οδηγήθηκαν σε ακρόαση.
Κατά την ακρόαση της υπόθεσης κλήθηκε και κατέθεσε στο Δικαστήριο η λειτουργός ευημερίας Έλενα Ζαρούνα, τις εκθέσεις, Τεκμ. 1(Α) και 1(Β), η οποία στη συνέχεια έτυχε αντεξέτασης από τους δικηγόρους των διαδίκων.
Η παρουσίαση της υπόθεσης των διαδίκων στο Δικαστήριο, περιορίστηκε αποκλειστικά στη δική τους μαρτυρία και την εκατέρωθεν αντεξέτασή τους.
Μετά την ολοκλήρωση της μαρτυρίας, το Δικαστήριο, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 6(3) του Ν.216/90, είχε συνέντευξη με το παιδί. Το περιεχόμενο της συνέντευξης αποτυπώθηκε σε πρακτικό του Δικαστηρίου, αντίγραφο του οποίου, στη συνέχεια, δόθηκε στους διαδίκους.
Η διαδικασία ολοκληρώθηκε με την κατάθεση των γραπτών αγορεύσεων των διαδίκων και την επιφύλαξη της απόφασης του Δικαστηρίου.
Α. Νόμος-Νομολογία
Η υπό κρίση υπόθεση διέπεται από τον περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμο, Ν.216/90.
Η εξουσία του Δικαστηρίου για τροποποίηση υφιστάμενου διατάγματος ρύθμισης γονικής μέριμνας ανηλίκου προβλέπεται στο άρθρο 20 του Ν.216/90, το οποίο έχει ως ακολούθως:
«20. Αν από τότε που εκδόθηκε δικαστική απόφαση σχετικά με τη γονική μέριμνα μεταβλήθηκαν οι συνθήκες, το Δικαστήριο μπορεί ύστερα από αίτηση του ενός ή και των δύο γονέων ή του Διευθυντή να προσαρμόσει την απόφαση του στις νέες συνθήκες ανακαλώντας ή τροποποιώντας την.»
Το άρθρο 6 του Ν.216/90, προβλέπει τα πιο κάτω:
«6.-(1) Κάθε απόφαση των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας πρέπει να αποβλέπει στο συμφέρον του τέκνου.
(2)(α) Στο συμφέρον του τέκνου πρέπει να αποβλέπει και η απόφαση του Δικαστηρίου όταν, κατά τις διατάξεις του νόμου, το Δικαστήριο αποφασίζει σχετικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας ή με τον τρόπο της άσκησης της.
(β) Η απόφαση του Δικαστηρίου πρέπει επίσης να σέβεται την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μην κάνει δικαρίσεις με βάση το φύλο, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πεποιθήσεις, την ιθαγένεια, την εθνική ή κοινωνική προέλευση ή την περιουσία.
(3) Ανάλογα με την ωριμότητα του τέκνου και στο βαθμό που μπορεί να αντιληφθεί, πρέπει να ζητείται και να συνεκτιμάται η γνώμη του πριν από κάθε απόφαση σχετικά με τη γονική μέριμνα, εφόσο η απόφαση αφορά τα συμφέροντα του.»
Σύμφωνα με τη νομολογία του Δ.Ο.Δ., στη διαδικασία των αιτήσεων γονικής μέριμνας δεν υπάρχει το στοιχείο της αντιπαράθεσης μεταξύ των γονέων. Πρόκειται για διαδικασία εξεταστικού χαρακτήρα, της οποίας ο τελικός σκοπός είναι η καλύτερη εξυπηρέτηση της ευημερίας και του συμφέροντος του ανηλίκου. Ως συμφέρον του τέκνου εννοείται το σωματικό, το υλικό, το πνευματικό, το ψυχικό, το ηθικό και γενικότερα το κάθε είδους συμφέρον. Η διαμόρφωση κρίσης, από το Δικαστήριο, πάνω σε θέματα γονικής μέριμνας δεν είναι εγχείρημα που στοχεύει στην απόδοση ευθυνών, ή στην επιβολή κύρωσης για μεμπτή συμπεριφορά. Γνώμονας είναι το συμφέρον του ανηλίκου (βλ. Ιακωβίδης ν. Ιακωβίδου (2001) 1 Α.Α.Δ. 1108, Ιωαννίδης κ.ά. ν. Ιωαννίδου (2002) 1 (Γ) Α.Α.Δ. 1446, Στυλιανού ν. Στυλιανού (1993) 1 Α.Α.Δ. 130, Διευθύντρια Κοινωνικής Ευημερίας ν. Ντούμα κ.ά. (2001) 1 (Γ) 1911, Σοφοκλέους ν. Τσεσμέλογλου (2006) 1 (Β) Α.Α.Δ. 1153).
Όπως ήδη έχει αναφερθεί, το Δικαστήριο, με βάση το άρθρο 6(3) του Ν.216/90 είχε συνέντευξη με το παιδί των διαδίκων. Ως προς την προσέγγιση από το Δικαστήριο της γνώμης του παιδιού καθοδηγητικό είναι το πιο κάτω απόσπασμα από την απόφαση του Δ.Ο.Δ. στη Στυλιανού ν. Στυλιανού (1993) 1 Α.Α.Δ. 130:
«Η λήψη της γνώμης του παιδιού, εφόσον η ωριμότητα του καθιστά δυνατή τη διαμόρφωση γνώμης, για την ανάθεση της επιμέλειας και μέριμνας του είναι υποχρεωτική, όπως προβλέπει το Άρθρο 6(3) του Ν. 216/90, και ενέχει βαρύνουσα σημασία ως αποκαλυπτική της δικής του βούλησης για την ευτυχία και πρόοδο του. Όπως εξηγείται στην Gillick (ανωτέρω), όσο μεγαλώνει το παιδί και ανεξαρτητοποιείται ανάλογα μεγαλύτερη και βαρύνουσα καθίσταται και η γνώμη του για την επιμέλεια του ατόμου του. Πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η ελευθερία του ατόμου συμπληρώνεται μεν στο 18ο έτος της ηλικίας, δεν παύει όμως να υφίσταται ως στοιχείο της προσωπικότητας του από το χρόνο που το παιδί είναι ικανό για λελογισμένη σκέψη. Στην προκείμενη περίπτωση τα τέκνα του ζεύγους (13 1/2 και 12 1/2 ετών (περίπου) αντίστοιχα, όταν κατέθεσαν) είχαν την ωριμότητα να διαμορφώσουν άποψη για το συμφέρον και την ευημερία τους και η γνώμη τους ενείχε βαρύνουσα σημασία για την ανάθεση της επιμέλειας και φροντίδας του προσώπου τους ενόψει της ηλικίας τους.»
Όπως προκύπτει από τις αιτούμενες θεραπείες της αίτησης και της ανταπαίτησης, πέραν των θεμάτων των πτυχών της γονικής μέριμνας του παιδιού των οποίων ζητείται η τροποποίηση της ήδη δικαστικής ρύθμισης, ζητείται και η τροποποίηση του υφιστάμενου δικαιώματος επικοινωνίας του Αιτητή-πατέρα.
Το δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν ζει το παιδί, ρυθμίζεται από το άρθρο 17 του Ν.216/90, οι πρόνοιες του οποίου έχουν ως κατωτέρω:
«17.-(1) Ο γονέας με τον οποίο δε διαμένει το τέκνο διατηρεί το δικαίωμα της προσωπικής επικοινωνίας με αυτό.
(2) Σε περίπτωση διαφωνίας όσο αφορά την άσκηση του δικαιώματος, προσωπικής επικοινωνίας, αποφασίζει το Δικαστήριο.
(3) Στην απόφαση του το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη και εφαρμόζει κατ’ αναλογία τις πρόνοιες του άρθρου 6.»
Στο σημείο αυτό θεωρώ χρήσιμη την παραπομπή στα πιο κάτω αποσπάσματα από τη βιβλιογραφία και τη νομολογία, τα οποία είναι άκρως διαφωτιστικά ως προς τη φύση, τη λειτουργία και τον σκοπό του δικαιώματος επικοινωνίας.
Η πρώτη παραπομπή, γίνεται στο βιβλίο της Μανωλεδάκη, Οικογενειακό Δίκαιο, Τόμος ΙΙ, Έκδοση Δ΄, σελίδες 327-328, όπου αναφέρονται τα πιο κάτω:
«Ο κύριος σκοπός του δικαιώματος επικοινωνίας είναι η ικανοποίηση του αισθήματος της αγάπης μεταξύ του γονέα και του παιδιού και η αποφυγή της αποξένωσης τους· κατά δεύτερο λόγο όμως με το δικαίωμα επικοινωνίας πετυχαίνεται στην πράξη και κάποιος έλεγχος του γονέα με τον οποίο μένει ο ανήλικος από μέρους του άλλου γονέα».
«Σύμφωνα με το άρθρο 1520 § 3 οι λεπτομέρειες του δικαιώματος επικοινωνίας ρυθμίζονται κάθε φορά από το δικαστήριο, το οποίο, συνεπώς, αποφασίζει για το χρόνο (συχνότητα και χρονική διάρκεια) και τον τόπο της επικοινωνίας ή για το είδος της».
Η δεύτερη παραπομπή γίνεται στην πρόσφατη απόφαση του Δευτεροβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου, στην υπόθεση Αθηνά Ξενίδου και Ευαγόρα Οικονομίδη, Έφεση αρ. 28/14, 7/4/2015, όπου αναφέρθηκαν τα πιο κάτω:
«Στην Στυλιανού ν. Στυλιανού (1993) 1 Α.Α.Δ. 131, λέχθηκαν τ' ακόλουθα σχετικά με τα ζητήματα που εξετάζονται στην παρούσα αίτηση:
«Όπως αναγνωρίστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην R. v. U.K. (1987) Times, 9th July (Series A Judgements and Decisions Vol. 121), η πρόσβαση του γονέα στο τέκνο αποτελεί πτυχή του δικαιώματος του ανθρώπου για οικογενειακή ζωή που κατοχυρώνεται από το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. (Βλ. επίσης Ν. 39/62). Στην Κύπρο το δικαίωμα αυτό επίσης διασφαλίζεται από τις πρόνοιες του Άρθρου 15 του Συντάγματος. Όπως εξηγείται όμως στην υπόθεση Re KD (A minor) (1988) 1 All E.R. 577 (H.L.) το δικαίωμα μπορεί να περιοριστεί εφόσον δεν ασκείται προς όφελος του σκοπού για τον οποίο παρέχεται, που δεν είναι άλλος από την συμβολή στην ευημερία του τέκνου.»»
Περαιτέρω, παραπομπή γίνεται και στο πιο κάτω απόσπασμα από το βιβλίο του Βαθρακοκοίλη «Το Νέο Οικογενειακό Δίκαιο» Γ΄ Έκδοση, 1994, σελίδα 612:
«Σκοπός επικοινωνίας: Σκοπός του δικαιώματος αυτού είναι η διατήρηση ψυχικού δεσμού μεταξύ γονέα και τέκνου και η δυνατότητα του άλλου γονέα άμεσης γνώσης για την ανάπτυξη της προσωπικότητας, της πνευματικής ανάπτυξης και γενικά της παρακολούθησης της όλης κατάστασης του τέκνου.
…………………………………………………………………………………………………
Η επικοινωνία γονέα-τέκνου στοχεύει στη διατήρηση των δεσμών ανάμεσα στα δύο μέρη, στη ψυχοσωματική ανάταση του τέκνου, στην απάμβλυνση των συνεπειών της ανώμαλης εξέλιξης της έγγαμης συμβίωσης, είναι τρόπος έκφρασης αισθημάτων συμπάθειας, αγάπης, ενδιαφέροντος, στοργής στο τέκνο και το συμφέρον του τέκνου, είναι η απόλαυση όλων των ηθικών πλεονεκτημάτων και αξιών απ’ αυτήν την επικοινωνία.»
Στη σελ. 614:
«Τρόπος επικοινωνίας: Στο περιεχόμενο του περιλαμβάνεται και η με αλληλογραφία επικοινωνία αλλά όχι με την έννοια του μόνου τρόπου επικοινωνίας. Η επικοινωνία μπορεί να γίνεται και με την παρουσία τρίτου προσώπου, συγγενούς ή οργάνου εταιριών προστασίας ανηλίκων ή άλλων από το κράτος αναγνωρισμένων ιδρυμάτων, εφόσον όμως συντρέχουν εξαιρετικοί λόγοι που αφορούν στο συμφέρον του τέκνου.»
Στην παρούσα αίτηση, ο Αιτητής εκτός των θεραπειών, που αιτείται ως γονέας του ανηλίκου, αιτείται στη θεραπεία Δ της αίτησής του, και ρύθμιση του δικαιώματος επικοινωνίας της γιαγιάς, των θείων και των συγγενών του παιδιού του.
Η νομοθετική ρύθμιση της επικοινωνίας τέκνου με τους ανιόντες του, περιέχεται στο άρθρο 17Α του Ν.216/90 και έχει ως ακολούθως:
«17Α.—(1) Οι ανιόντες έχουν δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας με το τέκνο.
¨
(2) Κανένας δεν έχει δικαίωμα να παρεμποδίζει την προσωπική επικοινωνία του τέκνου με τους ανιόντες αυτού οποιουδήποτε βαθμού, εκτός αν υπάρχει σοβαρός λόγος που έχει σχέση αποκλειστικά με τη διασφάλιση του συμφέροντος του τέκνου.
(3) Το Δικαστήριο δύναται να ρυθμίζει θέματα που αφορούν την άσκηση ή μη του δικαιώματος αυτού.»
Σύμφωνα με τη θεωρία του Οικογενειακού Δικαίου, οι απώτεροι ανιόντες (παππούς, γιαγιά) έχουν ίδιο και αυτοτελές δικαίωμα που πηγάζει ευθέως από τον νόμο, ακόμα και σε περίπτωση θανάτου του ενός γονέα που είναι το παιδί τους, (βλ. Α. Γεωργιάδη Οικογενειακό Δίκαιο, σελ. 591).
Ειδικότερα, το δικαίωμα επικοινωνίας, είτε πρόκειται για επικοινωνία γονέα, είτε πρόκειται για επικοινωνία ανιόντων, αποτελεί ένα αυστηρά προσωποπαγές οικογενειακό δικαίωμα, συνδεόμενο αποκλειστικά με το πρόσωπο του φορέα του. Είναι συνεπώς ανεπίδεκτο παραιτήσεως ή μεταβιβάσεως, ακόμη ούτε και μόνο κατά την άσκησή του. (βλ. Γεωργιάδη-Σταθόπουλου Ερμηνεία κατ’ άρθρο ΑΚ, Τόμος VIII, έκδοση 1993, σελίδα 220).
Με βάση τα πιο πάνω, και τη φύση του δικαιώματος επικοινωνίας ως ίδιου, αυτοτελούς και απόλυτα προσωποπαγούς δικαιώματος, ο Αιτητής δεν νομιμοποιείται να αιτείται τη ρύθμιση του δικαιώματος επικοινωνίας των πιο πάνω αναφερθέντων συγγενικών του προσώπων.
Την ενεργητική νομιμοποίηση, δηλαδή να κινήσουν αγωγή (εναρκτήρια αίτηση), για ρύθμιση του δικαιώματος επικοινωνίας, ο νόμος εναποθέτει αποκλειστικά στους ίδιους τους ανιόντες, που δεν είναι η παρούσα περίπτωση.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους η εναρκτήρια αίτηση ως προς τη θεραπεία (Δ) απορρίπτεται.
Παρά την πιο πάνω απόρριψη, θα ήθελα να σημειώσω ότι οι εκ πατρός ανιόντες και συγγενείς έχουν εκ των πραγμάτων τη δυνατότητα επικοινωνίας προσωπικής με το παιδί, όταν δηλαδή το παιδί θα επισκέπτεται τον πατέρα του στην Ιταλία σύμφωνα με το διάταγμα επικοινωνίας του, αλλά και μέσω στης τεχνολογίας, κάτι το οποίο εξάλλου είναι και επιθυμία του παιδιού την οποία εξέφρασε κατά τη συνέντευξή του από το Δικαστήριο.
Παραθέτω κατωτέρω το σχετικό απόσπασμα από το πρακτικό της συνέντευξης του παιδιού:
«Ε: Με το τηλέφωνό σου μπορείς να έχεις και επικοινωνία με βιντεοκλήση;
Α: Ναι. Επειδή το άλλο κινητό έσπασε και το πήρα να μου το διορθώσουν, θα το πάρω τη Δευτέρα.
Ε: Ξέρει τον αριθμό ο πατέρας σου του καινούργιου τηλεφώνου σου;
Α: Θα του το τηλεφωνήσω εγώ.
Ε: Σε ενοχλεί ένας θείος σου, μια θεία σου, ένας ξάδελφος σου, ο παππούς σου, η γιαγιά σου, αν ζουν, όταν έχεις βιντεόκληση να επικοινωνούν κάποιες φορές και εκείνοι;
Α: Όχι.
Ε: Το θέλεις;
Α: Το θέλω.»
Μέσα στα πλαίσια της διαδικασίας, το Δικαστήριο, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 6(3) του Ν.216/90, είχε συνέντευξη με το παιδί των διαδίκων.
Μέσα από τη συνέντευξη, είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω ότι το παιδί των διαδίκων, ηλικίας 13 ετών, είναι ώριμο, έξυπνο και ευγενικό παιδί και η όλη προσωπικότητά του είναι για παιδί μεγαλύτερης ηλικίας.
Είναι μαθητής της πρώτης τάξης του Γυμνασίου, ομιλεί τρεις (3) γλώσσες, Ελληνικά, Ιταλικά και Αγγλικά, και περαιτέρω λαμβάνει στο σχολείο και μαθήματα Γαλλικής Γλώσσας.
Έχει εξωσχολικές δραστηριότητες, όντας αθλητής της υδατοσφαίρισης, άθλημα το οποίο αγαπά, και προπονείται καθημερινά.
Τρέφει αισθήματα αγάπης και θαυμασμού, για τους λόγους που εξήγησε, και για τους δύο γονείς του, τους οποίους θέλει στη ζωή του.
Έχει συγγενείς τόσο στην Ιταλία όσο και στην Ελλάδα, με τους οποίους έχει επαφές και νοιώθει ευχαριστημένος και χαρούμενος για το γεγονός αυτό, ενώ, όπως ανάφερε, στην Κύπρο που ζει δεν έχει συγγενείς.
Προτιμά να μεταβαίνει στην Ιταλία για σκοπούς επικοινωνίας με τον πατέρα για 3½ έως 4 εβδομάδες το Πάσχα και το καλοκαίρι, ενώ για τα Χριστούγεννα, επιθυμία του είναι όπως τα περνά στην Κύπρο ή στην Ελλάδα, ή να τον επισκέπτεται ο πατέρας του στην Κύπρο.
Ανάφερε επίσης, ότι δεν υπάρχει πρόβλημα ούτε τον πειράζει όταν θα ευρίσκεται στην Ιταλία να είναι εκεί χωρίς την παρουσία της μητέρας του.
Κατά τη συνέντευξη αναφέρθηκε επίσης στο θέμα των τηλεφωνικών ή διαδικτυακών επικοινωνιών του με τον πατέρα του και πληροφόρησε το Δικαστήριο για το εβδομαδιαίο πρόγραμμα των ιδιαιτέρων μαθημάτων του και στην έκταση και τον τρόπο της τηλεφωνικής επικοινωνίας του με τον πατέρα του στην Ιταλία.
Όσον αφορά την άσκηση της επιμέλειας του προσώπου του, η επιθυμία του προκύπτει μέσα από το πιο κάτω απόσπασμα από τα πρακτικά της συνέντευξης του, το οποίο και παραθέτω αυτούσιο:
«Ε: Μέχρι σήμερα τις αποφάσεις που αφορούν θέματα της επιμέλειας και να σου εξηγήσω. Βασικά την εκπαίδευση σου και τα θέματα υγείας, ποιο σχολείο θα πας, τους γιατρούς σου αν υπάρχει σοβαρό θέμα, τις αποφάσεις λαμβάνει μόνο η μητέρα σου. Ο πατέρας σου ζητά τις αποφάσεις αυτές να τις λαμβάνουν μαζί. Ποια η γνώμη σου γι’ αυτό;
Α: Βασικά για κάποια πράγματα ναι, αλλά η μάμα μου έχει την επιμέλεια, θα είναι πιο εύκολο να υπογράφει που ζητούν μια υπογραφή στο water polo. Ο παπάς μου δεν μπορεί να έρθει από την Ιταλία.
Ε: Θέλεις η μάμα σου να σε εκπροσωπεί σε αυτά τα θέματα;
Α: Σε κάποια θέματα με βολεύει.
Ε: Από την εμπειρία που έχεις με τους γονείς σου δεν είναι εύκολο να συνεννοηθούν και να συμφωνήσουν;
Α: Όχι.»
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, κλήθηκε και κατάθεσε ως μάρτυρας από το Δικαστήριο, η λειτουργός ευημερίας Έλενα Ζαρούνα.
Η λειτουργός ευημερίας κατάθεσε στο Δικαστήριο ως Τεκμ. 1(Α) και 1(Β) έκθεση Κοινωνικής Έρευνας και έκθεση αρμόδιας υπηρεσίας της Ιταλίας, αντίστοιχα.
Η λειτουργός, στη συνέχεια έτυχε αντεξέτασης από τον δικηγόρο του Αιτητή και από την Καθ’ ης η αίτηση.
Οι εισηγήσεις και οι απόψεις της λειτουργού περιέχονται στις σελ. 8 έως 10 της έκθεσης (Τεκμ. 1(Α)) από όπου παρατίθεται αυτούσιο, κατωτέρω, το ουσιαστικό τους μέρος, από τις σελίδες 9 και 10:
«Το παιδί εξέφρασε την άποψη ότι επιθυμεί να επισκέπτεται τον πατέρα του στην Ιταλία για τουλάχιστον ένα μήνα κάθε καλοκαίρι, όχι όμως κατ’ ανάγκην τα Χριστούγεννα και το Πάσχα, που το παιδί φαίνεται να προτιμά να το επισκέπτεται ο πατέρας αλλά να μην αποκλείει την μετάβασή του στην Ιταλία.
Το παιδί επιζητεί την παρουσία και των δυο γονέων στη ζωή του και αναφέρει ότι θέλει να έχει επικοινωνία και με τους δύο γονείς.
Με βάση τα δεδομένα που περιλαμβάνονται στην παρούσα έκθεση, και λαμβάνοντας υπόψιν ότι ο πατέρας διαμένει μόνιμα στην Ιταλία και ότι από την γέννηση του παιδιού η επιμέλεια ασκείται από την μητέρα, η Υπηρεσία μας συστήνει όπως η γονική μέριμνα ασκείται από κοινού και η επιμέλεια συνεχίζει να ασκείται από την μητέρα, ώστε να λαμβάνονται και να εκτελούνται άμεσα αποφάσεις σε σχέση με ζητήματα της καθημερινότητας του παιδιού, όπως ιατρικά και εκπαιδευτικά θέματα. Σημειώνουμε, ότι δεν έχουμε ανησυχίες σε σχέση με την ικανότητα του πατέρα για λήψη τέτοιων αποφάσεων, η άποψή μας όμως αφορά στην διασφάλιση της συνέχισης της ομαλότητας στην καθημερινότητα του παιδιού, εφόσον οι γονείς φαίνεται να καταφεύγουν συχνά στο Δικαστήριο για ζητήματα που αφορούν το παιδί.
Παράλληλα, η επικοινωνία του παιδιού με τον πατέρα κρίνεται απαραίτητη για την υγιή ψυχοσωματική ανάπτυξη του παιδιού, ενώ φαίνεται ότι η επικοινωνία με τον πατέρα έχει συμβάλει θετικά στην διαμόρφωση του χαρακτήρα του παιδιού και δεδομένου δεν λάβαμε από τις αρμόδιες Υπηρεσίες της Ιταλίας οποιανδήποτε πληροφόρηση που να μας δημιουργεί ανησυχία για το άτομο του πατέρα, η επικοινωνία αυτή θα πρέπει να διασφαλιστεί. Συγκεκριμένα, λόγω της ωριμότητας του παιδιού θεωρούμαι ότι το παιδί θα πρέπει να έχει το ελεύθερο να επικοινωνεί τηλεφωνικά ή/και διαδικτυακά με τον πατέρα του όσο συχνά το επιθυμεί, μια ή περισσότερες φορές την ημέρα ή κάποια μέρα να είναι ελεύθερο να μην επικοινωνήσει με τον πατέρα του αν αυτό επιθυμεί.
Η επικοινωνία ενός παιδιού με τους ανιόντες του και την εκτεταμένη οικογένεια των γονέων του, είναι σημαντική στην ψυχοσωματική ανάπτυξη του παιδιού και αυτή θα πρέπει να ενισχυθεί τόσο σε ότι αφορά την πλευρά του πατέρα όσο και σε ότι αφορά την πλευρά της μητέρας. Το παιδί καλό θα ήταν να μπορεί να έχει εμπειρίες και από την οικογένεια του στην Ιταλία και από την οικογένεια του στην Ελλάδα. Στο σημείο αυτό καλούνται και οι δύο γονείς να συμβάλουν και να συνεργαστούν, ώστε να σταματήσει το παιδί να είναι εγκλωβισμένο στην διελκυστίνδα της μεταξύ τους διαμάχης.
Σε σχέση με την δια ζώσης επικοινωνία του πατέρα με το παιδί θεωρούμε ότι θα πρέπει να γίνει σεβαστή η άποψη του παιδιού για ένα μήνα τουλάχιστον επικοινωνία με τον πατέρα κατά τις καλοκαιρινές διακοπές στην Ιταλία. Περαιτέρω, λόγω της ηλικίας και ωριμότητας του παιδιού πιστεύουμε ότι η επικοινωνία αυτή θα πρέπει να γίνεται χωρίς την παρουσία της μητέρας, παρόλο που αν η μητέρα επιθυμεί να συνοδεύει το παιδί κατά την μετάβασή του στην Ιταλία, αυτό θεωρούμε ότι δεν επηρεάζει την ποιότητα της επικοινωνίας του πατέρα με το παιδί. Σε σχέση με την επικοινωνία του πατέρα με το παιδί κατά τις διακοπές των Χριστουγέννων ή/και του Πάσχα θα ήταν ωφέλιμο αυτή να γίνεται χωρίς την παρουσία της μητέρας. Κρίνεται ωφέλιμο κατά διαστήματα από τώρα μέχρι και την ενηλικίωσή του το παιδί να έχει την ευκαιρία να βιώσει τα ήθη και έθιμα της χώρας καταγωγής του πατέρα του, τόσο σε ό,τι αφορά τα Χριστούγεννα όσο και σε ότι αφορά το Πάσχα, χωρίς αυτό να γίνεται σε βαθμό που να επηρεάζεται δυσμενώς το σχολικό πρόγραμμα του παιδιού.
Σε σχέση με τον τόπο διαμονής του παιδιού, αν αυτός δηλαδή θα είναι ο εκάστοτε τόπος διαμονής της μητέρας ή ο τόπος διαμονής στης στη Λευκωσία, θεωρούμε ότι έχει νομικές προεκτάσεις και εκπίπτει της αρμοδιότητας ή/και της εμπειρογνωμοσύνης μας να τοποθετηθούμε. Το παιδί φαίνεται άριστα προσαρμοσμένο στην Κύπρο, την ίδια στιγμή που δηλώνει ότι θα χαιρόταν να ζει και στην Αθήνα με τη μητέρα του και την ίδια στιγμή που φαίνεται να είναι και πολύ ευπροσάρμοστο λόγω της ανθεκτικότητας της κοινωνικότητας και την υψηλής ευφυίας του.
Σε σχέση με την επιστροφή κινητών τηλεφώνων, καρτών κινητής τηλεφωνίας και του δελτίου ταυτότητας του παιδιού, δεν θα τοποθετηθούμε, αφού κάτι τέτοιο θεωρούμε ότι δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητές μας.
Επίσης, σε σχέση με την τοποθέτηση του παιδιού στο stop list θεωρούμε ότι πρόκειται για θέμα συνυφασμένο με το ζήτημα του τόπου διαμονής του παιδιού, οπότε η απόφαση σε σχέση με τον τόπο διαμονής θα είναι καταλυτική ως προς την απόφαση σε σχέση με το stop list, συνεπώς δεν θα τοποθετηθούμε. Επαναλαμβάνουμε όμως ότι το παιδί πρέπει να απεγκλωβιστεί από την διελκυστίνδα των γονέων και να είναι ελεύθερο να έχει εμπειρίες τόσο από την Ιταλία όσο και από την Ελλάδα όπου είναι οι ρίζες του.»
Κατά την αντεξέτασή της, η λειτουργός ουσιαστικά επανέλαβε τις θέσεις της και τις απόψεις της όπως καταγράφονται στην έκθεσή της Τεκ. 1(Α) και ανάφερε σχετικά με το θέμα της επιμέλειας του παιδιού, και κατά πόσο μπορεί να ασκείται από κοινού από τους δύο γονείς, ότι η ίδια και η υπηρεσία της δεν έχουν αντίρρηση ως προς τις ικανότητες του πατέρα, την περίοδο όμως που ετοιμάστηκε η έκθεση είχαν τοποθετηθεί για το θέμα αυτό στη βάση της ανησυχίας τους, δηλ. της ίδιας και της Υπηρεσίας για την ομαλή καθημερινότητα του παιδιού.
Ως προς το θέμα των εισηγήσεων-συστάσεων που περιέχονται στις εκθέσεις των λειτουργών ευημερίας και της δικαστικής προσέγγισης τους, χρήσιμη είναι η πιο κάτω αναφορά από το σύγγραμμα βιβλίο τους S.M. GRETNEY Elements of Family Law, σελίδα 176:
«The report may (and usually will) contain a recommendation; and this may be of great significance because it has been held (Clark v. Clark (1970) 1145; 318) that if courts do differ from the welfare officer’s, it is essential for them to explain why they have done, so. However, the decision is for the court, not for the welfare officer», (βλ. επίσης Bromley’s Family Law, 11th edition, σελίδα 459).
Έχω μελετήσει την όλη δικογραφία, και είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω τους διαδίκους κατά τη ζωντανή ακρόαση της υπόθεσης.
Σημειώνω, ότι η οποιαδήποτε επέμβαση του Δικαστηρίου στην υφιστάμενη δικαστική ρύθμιση της γονικής μέριμνας του παιδιού, θα πρέπει να γίνει με πρωταρχικό κριτήριο το συμφέρον του παιδιού.
Σημειώνω, επίσης, όπως προελέχθηκε, με βάση την παρατεθείσα νομολογία ότι η κρίση του Δικαστηρίου σε θέματα γονικής μέριμνας, δεν είναι εγχείρημα που στοχεύει στην απόδοση ευθυνών ή στην επιβολή κύρωσης για μεμπτή συμπεριφορά. Γνώμονας είναι το συμφέρον του παιδιού· έτσι η προσέγγιση του Δικαστηρίου στη μαρτυρία των διαδίκων θα κινηθεί πάνω στην αρχή αυτή.
Το πρώτο ερώτημα το οποίο το Δικαστήριο θα πρέπει να απαντήσει, αφορά την τροποποίηση της υφιστάμενης ρύθμισης της επικοινωνίας του πατέρα με το παιδί των διαδίκων.
Η απάντηση στο πιο πάνω ερώτημα είναι καταφατική.
Οι λόγοι για τους οποίους επιβάλλεται η τροποποίηση αυτή είναι:
(α) Όταν, στις 22/3/13, εκδόθηκε το διάταγμα (Τεκμ. 2), το παιδί ήταν 4 ετών. Σήμερα, το παιδί είναι 13 χρονών. Η μεγάλη μεταβολή στην ηλικία του παιδιού συνιστά από μόνη της επαρκή δικαιολογητικό λόγο.
(β) Αποτελεί επιθυμία και του ίδιου του παιδιού, το οποίο ανέφερε κατά τη συνέντευξή του, ότι περνά πολύ ωραία στην Ιταλία με τον πατέρα του, το απολαμβάνει και περνά ευχάριστα με τους συγγενείς του πατέρα του. Σημειώνεται ότι όταν εκδόθηκε το υπό κρίση διάταγμα, λόγω του ότι το παιδί ήταν πολύ μικρό, δεν λήφθηκε, προφανώς, υπόψη η γνώμη του.
(γ) Η σύσταση της λειτουργού ευημερίας, η οποία έχει ήδη παρατεθεί σε άλλο σημείο της απόφασης, ανωτέρω, είναι προς τούτο θετική.
(δ) Η παρουσία της μητέρας στην διά ζώσης επικοινωνία του πατέρα με το παιδί, δεν είναι αναγκαία.
Τούτο αποτελεί όχι μόνο τη σύσταση του γραφείου ευημερίας, αλλά και τη γνώμη του παιδιού.
Παραθέτω, κατωτέρω, το πιο κάτω απόσπασμα από τη συνέντευξή του:
«Ε: Εντόπισες να υπάρχει οποιοδήποτε πρόβλημα να είσαι με τον πατέρα στην Ιταλία χωρίς την παρουσία της μητέρας σου;
Α: Δεν με πειράζει.
Ε: Θεωρείς ότι μπορείς και από μόνος σου;
Α: Ναι.»
(ε) Η παρουσία της μητέρας κατά την διά ζώσης επικοινωνία του πατέρα, όπως αυτή ρυθμίζετο στο παρατεθέν διάταγμα, (Τεκμ. 2), αποτέλεσε, λόγω των κακών σχέσεων των γονέων, όπως οι ίδιοι παραδέχθηκαν κατά την ακρόαση της αίτησης, αλλά όπως διαφαίνεται και από τη μαρτυρία τους, σφαιρικά προσεγγιζόμενη, ανασταλτικό παράγοντα για την ομαλή επικοινωνία του παιδιού με τον πατέρα του.
Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί, ότι όπως προκύπτει από τη μαρτυρία, ουδεμία επικοινωνία του πατέρα με το παιδί εξελίχθηκε ομαλά, απρόσκοπτα και πολιτισμένα, όπως προβλέπεται από το διάταγμα, όπως επιβάλλεται και αναμένεται από γονείς με υψηλό μορφωτικό, επαγγελματικό και κοινωνικό επίπεδο. Ο καθένας από τους διαδίκους επιρρίπτει τις ευθύνες στον άλλο γονέα, για τους δικούς του λόγους που προτάσσει. Αιτήσεις παρακοών, εκκρεμείς ποινικές υποθέσεις, βαριές αλληλοκατηγορίες, ανταλλαγή αλληλογραφίας, δεν έμειναν έξω από τη διελκυστίνδα των διαφορών τους. Δεν πρόκειται το Δικαστήριο να επιρρίψει ανάλογες σε κάθε διάδικο ευθύνες, όπως επιτάσσει εξ άλλου και η παρατεθείσα νομολογία.
Αρκεί η διαπίστωση ότι, σε τέτοιες περιπτώσεις κακών σχέσεων των γονέων, η εντεύθεν δυσλειτουργικότητα της επικοινωνίας, αποβαίνει σε βάρος του γονέα που ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας, όπως ακριβώς επεσυνέβη στην παρούσα περίπτωση, όπου λειτούργησε εις βάρος του πατέρα, και ότι ακριβώς η διαπίστωση από το Δικαστήριο αυτής της κατάστασης πραγμάτων, λόγω των κακών σχέσεων των γονέων, συνιστά δικαιολογητικό λόγο προς αναθεώρηση και επαναρύθμιση του δικαιώματος επικοινωνίας του πατέρα.
(στ) Η ρύθμιση της επικοινωνίας του πατέρα στο διάταγμα, Τεκμ. 2, δεν προνοεί επικοινωνία του πατέρα με τα μέσα της τεχνολογίας, η οποία σήμερα είναι ευρέως διαδεδομένη και αποτελεί μέσο και τρόπο της κοινωνικοποίησης των ανθρώπων.
Η επικοινωνία αυτή συστήνεται τόσο από τη λειτουργό στην έκθεση αλλά και αποτελεί μέρος της καθημερινότητας της ζωής του παιδιού, όπως προκύπτει από τη συνέντευξη του.
«Ε: Έχεις επικοινωνία με τον πατέρα σου;
Α: Ναι.
Ε: Πότε;
Α: Κάθε πρωί του στέλνω «καλημέρα» και μου στέλνει και εκείνος και το βράδυ με παίρνει τηλέφωνο και μιλούμε.»
Επίσης:
«Ε: Με το τηλέφωνό σου μπορείς να έχεις και επικοινωνία με βιντεοκλήση;
Α: Ναι. Επειδή το άλλο κινητό έσπασε και το πήρα να μου το διορθώσουν, θα το πάρω τη Δευτέρα.
Ε: Ξέρει τον αριθμό ο πατέρας σου του καινούργιου τηλεφώνου σου;
Α: Θα του το τηλεφωνήσω εγώ.»
(ζ) Ως προς την έκταση της επικοινωνίας, το παιδί εξέφρασε την επιθυμία, όπως τα Χριστούγεννα τα περνά στην Κύπρο ή στην Ελλάδα ή να τον επισκέπτεται ο πατέρας του στην Κύπρο.
Σε σχέση με την πιο πάνω επιθυμία του, θεωρώ ότι είναι προς το συμφέρον του να περνά χρόνο, κατά τις πιο πάνω χρονικές περιόδους με τον πατέρα του στην Ιταλία.
Βέβαια, αν υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος για κάποια συγκεκριμένη επικοινωνία την πιο πάνω περίοδο, δεν έχω καμία αμφιβολία ότι ο πατέρας, κατόπιν συνεννόησής του με το παιδί του, θα λάβει σοβαρά υπόψη του το παιδί του, και θα δώσει τη σωστή λύση.
Με το υπό κρίση διάταγμα, η επιμέλεια του παιδιού, ανατέθηκε εκ συμφώνου, στη μητέρα, και εκ συμφώνου καθορίσθηκε ο τόπος διαμονής του παιδιού ως ο εκάστοτε τόπος διαμονής της μητέρας.
Όπως ήδη έχω αναφέρει, οι διάδικοι είναι, ο μεν πατέρας Ιταλός υπήκοος και η μητέρα Ελληνίδα υπήκοος. Είναι και οι δύο καθηγητές, με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και ανάλογη κοινωνική θέση.
Αποτελεί επιθυμία του πατέρα, μέσα από τη μαρτυρία του, όπως η επιμέλεια ασκείται από κοινού από τους γονείς.
Δεν έχω καμία αμφιβολία, ότι και οι δύο γονείς είναι απόλυτα ικανοί για ανάληψη και εκπλήρωση του γονεϊκού καθήκοντος.
Η εισήγηση του γραφείου ευημερίας, ως προς το πιο πάνω αίτημα του πατέρα περιέχεται στη σελίδα 9 της έκθεσης της λειτουργού, Τεκμ. 1(Α) το οποίο παραθέτω αυτούσιο:
«Με βάση τα δεδομένα που περιλαμβάνονται στην παρούσα έκθεση, και λαμβάνοντας υπόψιν ότι ο πατέρας διαμένει μόνιμα στην Ιταλία και ότι από την γέννηση του παιδιού η επιμέλεια ασκείται από την μητέρα, η Υπηρεσία μας συστήνει όπως η γονική μέριμνα ασκείται από κοινού και η επιμέλεια συνεχίζει να ασκείται από την μητέρα, ώστε να λαμβάνονται και να εκτελούνται άμεσα αποφάσεις σε σχέση με ζητήματα της καθημερινότητας του παιδιού, όπως ιατρικά και εκπαιδευτικά θέματα. Σημειώνουμε, ότι δεν έχουμε ανησυχίες σε σχέση με την ικανότητα του πατέρα για λήψη τέτοιων αποφάσεων, η άποψή μας όμως αφορά στην διασφάλιση της συνέχισης της ομαλότητας στην καθημερινότητα του παιδιού, εφόσον οι γονείς φαίνεται να καταφεύγουν συχνά στο Δικαστήριο για ζητήματα που αφορούν το παιδί.»
Αντεξεταζόμενη η λειτουργός για την πιο πάνω εισήγησή της, από τον δικηγόρο του πατέρα ανάφερε τα πιο κάτω:
«Ε: Να αντιληφθώ κυρία μάρτυς ότι θα μπορούσε η επιμέλεια να ασκείται και από τους δύο εφόσον έχει την ικανότητα ο πατέρας για να λαμβάνει τέτοιες αποφάσεις, δεν είναι;
Α: Όπως έχω καταγράψει στην έκθεσή μου, θα μπορούσε νοουμένου ότι εκλείψουν οι πολύ τακτικές διαφωνίες που έχουν οι γονείς για αυτά που είναι βασικά ζητήματα για το παιδί, ιατρικά και εκπαιδευτικά, που όπως έχουμε μάθει μέσα από τη διερεύνηση καταφεύγουν τακτικά στο Δικαστήριο για οτιδήποτε μπορεί να αφορά το παιδί.»
Είναι, επίσης, γεγονός ότι αντεξεταζόμενη επί του ιδίου θέματος ανέφερε και τα κατωτέρω:
«Ε: ………………………………………………………………………………………..
Έχει περιέλθει στην αντίληψή σας, όντως, διαφωνία μεταξύ των δύο γονιών για ιατρικά και εκπαιδευτικά θέματα παρακαλώ, του ανηλίκου;
Α: Εκεί που έχει περιέλθει στην αντίληψή μου διαφωνία αφορά τη συχνότητα ή το είδος επικοινωνίας του πατέρα με το σχολείο και τις επί τόπου επισκέψεις του πατέρα ή/και τηλεφωνήματα του πατέρα με το σχολείο.
Ε: Μπορείτε να δώσετε περισσότερες λεπτομέρειες στο Δικαστήριο; Τι διαφωνίες υπήρχαν με αυτή την επικοινωνία του πατέρα με το σχολείο; Ποιος διαφωνεί με αυτή την επικοινωνία και τι είναι αυτή η διαφωνία;
Α: Η μητέρα εξέφρασε προς εμένα, κατά τις συνεντεύξεις που είχα μαζί της, ότι δεν αισθανόταν άνετα να επισκέπτεται ο πατέρας το παιδί στο σχολείο ή/και να έχει τακτικά τηλεφωνήματα με το σχολείο στη συχνότητα που ζήτησε στην αίτησή του.»
Η γνώμη του παιδιού, αναφορικά με το θέμα της επιμέλειάς του, αποτυπώνεται στο πιο κάτω απόσπασμα, από το πρακτικό της συνέντευξής του:
«Ε: Μέχρι σήμερα τις αποφάσεις που αφορούν θέματα της επιμέλειας και να σου εξηγήσω. Βασικά την εκπαίδευση σου και τα θέματα υγείας, ποιο σχολείο θα πας, τους γιατρούς σου αν υπάρχει σοβαρό θέμα, τις αποφάσεις λαμβάνει μόνο η μητέρα σου. Ο πατέρας σου ζητά τις αποφάσεις αυτές να τις λαμβάνουν μαζί. Ποια η γνώμη σου γι’ αυτό;
Α: Βασικά για κάποια πράγματα ναι, αλλά η μάμα μου έχει την επιμέλεια, θα είναι πιο εύκολο να υπογράφει που ζητούν μια υπογραφή στο water polo. Ο παπάς μου δεν μπορεί να έρθει από την Ιταλία.
Ε: Θέλεις η μάμα σου να σε εκπροσωπεί σε αυτά τα θέματα;
Α: Σε κάποια θέματα με βολεύει.
Ε: Από την εμπειρία που έχεις με τους γονείς σου δεν είναι εύκολο να συνεννοηθούν και να συμφωνήσουν;
Α: Όχι.»
Το άρθρο 5(3) του Ν.216/90 ορίζει ότι:
«(3) Αν ο ένας από τους γονείς αδυνατεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα για πραγματικούς λόγους ή γιατί είναι ανίκανος ή περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία, την ασκεί μόνος ο άλλος γονέας. Η επιμέλεια όμως του προσώπου του τέκνου ασκείται και από τον ανήλικο γονέα.»
Το πιο πάνω άρθρο είναι το ίδιο με το άρθρο 1510 § 3 του Αστικού Κώδικα της Ελλάδας.
Έτσι, επί του προκειμένου, χρήσιμη είναι η πιο πάνω αναφορά από τον Βαθρακοκοίλη Το Νέο Οικογενειακό Δίκαιο, σελ. 580:
«Αδυναμία άσκησης γονικής μέριμνας: Αν η άσκηση της γονικής μέριμνας είναι αδύνατη από τον ένα γονέα, από λόγους πραγματικούς (ασθένεια βαριά, νοσηλεία μακρά, στράτευση, αποκλεισμός, αιχμαλωσία, μετανάστευση) ή νομικούς (ανικανότητα για δικαιοπραξία, δικαστική απαγόρευση), τότε περιορίζεται αυτοδικαίως στον άλλο γονέα.»
Ο πατέρας έχει επιλέξει από καιρό τώρα, μετά την κατάρρευση του γάμου των διαδίκων, να επιστρέψει στην Ιταλία και έκτοτε η Ιταλία είναι το κέντρο της ζωής του, επαγγελματικής, προσωπικής και κοινωνικής.
Η καθημερινότητά του στη ζωή του παιδιού δεν υπάρχει.
Τούτο, κατ’ αντίθεση με τη μητέρα, η οποία κάλυπτε και καλύπτει καθημερινά, με την προσωπική και άμεση επαφή της με το παιδί, όλες του τις ανάγκες. Τη διατροφή του, την καθαριότητά του, την εκπαίδευσή του, την ψυχαγωγία του, τις εξωσχολικές δραστηριότητές του, τα ιδιαίτερα μαθήματά του, και γενικά όλα τα θέματα που τον αφορούν, όπως θέματα υγείας, καθημερινής επίβλεψης κ.ά.
Μέσα στις πιο πάνω πραγματικότητες και παραμέτρους, το παιδί των διαδίκων αναπτύχθηκε και μεγάλωσε σωστά, διαμορφώνοντας μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Άριστος μαθητής, άριστος στο ήθος· αγαπά και θαυμάζει απεριόριστα και τους δύο γονείς του. Στην ηλικία των 13 χρονών ομιλεί ήδη 3 γλώσσες, με φιλοδοξίες για το μέλλον του. Σωστά και παραγωγικά κοινωνικοποιημένος όντας αθλητής της υδατοσφαίρισης και έχοντας αρκετούς φίλους. Με εκτίμηση και αγάπη και προς το συγγενικό περιβάλλον τόσο του πατέρα όσο και της μητέρας.
Αυτό το status quo, όπως διαμορφώθηκε, λειτούργησε επ’ ωφελεία και προς το συμφέρον του παιδιού και το Δικαστήριο είναι απρόθυμο να το μεταβάλει.
Ιδιαίτερα, όταν ο πατέρας είναι μόνιμος κάτοικος Ιταλίας, και υφίσταται ως εκ τούτου πραγματική αδυναμία άσκησης της επιμέλειας, όπως αναφέρθηκε ανωτέρω. Όσο και αν η τεχνολογία έχει προοδεύσει, κατά την κρίση μου, δεν υποκαθιστά ούτε καλύπτει την ανάγκη της καθημερινής παρουσίας και/ή δυνατότητας άμεσης παρουσίας στη ζωή του παιδιού, αλλά ούτε και αποτελεί διασφάλιση ότι, σε περίπτωση που θα απαιτηθεί η συγκατάθεσή του για ένα άμεσα σοβαρό πρόβλημα που αφορά την υγεία του παιδιού ή οτιδήποτε άλλο θέμα, η χρήση της τεχνολογίας θα λύσει άμεσα το θέμα. Υπάρχουν βλάβες στο διαδίκτυο, στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, διακοπές ρεύματος, σοβαρές ασθένειες, και σε όλα αυτά θα πρέπει να συνεκτιμηθεί ότι οι κακές σχέσεις των διαδίκων και άλλα απρόοπτα, μετάτρεψαν τις όποιες διαφορές τους σε πεδίο δικαστικής διαμάχης. Ήδη, ο φάκελος της υπόθεσης είναι ογκωδέστατος και υποδιαιρείται σε τέσσερις επιμέρους ογκωδέστατους φακέλους, οι οποίοι περιέχουν σωρεία ενδιάμεσων αιτήσεων τις οποίες οι διάδικοι καταχώρησαν, προκειμένου να δοθεί δικαστική λύση των διαφορών τους, λόγω, προφανώς, της αδυναμίας τους να εξεύρουν φιλικές συμβιβαστικές λύσεις από μόνοι τους, αδυναμία η οποία εκπορεύεται από τις κακές τους σχέσεις.
Το θέμα, όμως, σχετικά με την επιμέλεια δεν τελειώνει εδώ. Σκοπός της παρούσας απόφασης, είναι να απεγκλωβίσει, στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, το παιδί από τη διελκυνστίνδα της δικαστικής διαμάχης των γονιών και της αδυναμίας συνεννόησής τους και εξεύρεσης, φιλικής, μεταξύ τους, λύσης.
Έτσι θα αντιμετωπίσω κατωτέρω και το θέμα των επισκέψεων και γενικά επικοινωνίας του πατέρα με το σχολείο του παιδιού. Αφορμή περί τούτου, αποτέλεσε για το Δικαστήριο, οι αναφορές της λειτουργού ευημερίας για το θέμα αυτό, για τις οποίες έχει ήδη γίνει μνεία στην απόφασή μου.
Στη θεωρία του Ελληνικού Οικογενειακού Δικαίου, γίνεται δεκτό ότι ο γονέας που δεν έχει τη γονική μέριμνα ή επιμέλεια του τέκνου, έχει το δικαίωμα πληροφόρησης σχετικά με το πρόσωπο του τέκνου του. Τις πληροφορίες αυτές μπορεί να τις λαμβάνει από τον ίδιο τον ανήλικο και από οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο, αρχή ή οργανισμό, σχολείο κ.λπ. (βλ. Βαθρακοκοίλη Το Νέο Οικογενειακό Δίκαιο, σελ. 599, Α. Σ. Γεωργιάδη Οικογενειακό Δίκαιο, σελ. 569, 570).
Το δικαίωμα αυτό, το Δικαστήριο θα το κατοχυρώσει για τον πατέρα με ανάλογη τροποποίηση του διατάγματος γονικής μέριμνας, για τον λόγο ότι κρίνεται ότι εξυπηρετεί το συμφέρον του παιδιού.
Ως προς το θέμα του τόπου διαμονής του ανηλίκου, το υπό κρίση διάταγμα καθόρισε, εκ συμφώνου, ως τόπο διαμονής του παιδιού των διαδίκων τον εκάστοτε τόπο διαμονής της Αιτήτριας.
Υπενθυμίζεται ότι το υπό κρίση διάταγμα εκδόθηκε στις 22/3/13.
Έκτοτε, το παιδί ζει στην Κύπρο με τη μητέρα του. Είναι ευχαριστημένος με τη ζωή του στην Κύπρο, έχει φίλους στην Κύπρο, η όλη εκπαίδευσή του έχει αδιάλειπτα αρχίσει και συνεχίζεται σε Κυπριακά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα.
Παραμένει, ως γεγονός, ότι στην Κύπρο, αν και Κύπριος, δεν έχει κανένα συγγενικό πρόσωπο. Η μητέρα είναι Ελληνίδα και όλα τα εκ της μητρικής γραμμής συγγενικά πρόσωπα ζουν στην Ελλάδα, το ίδιο ισχύει και ως προς τον πατέρα, ο οποίος είναι Ιταλός και όλα τα εκ της πατρικής γραμμής συγγενικά πρόσωπα ζουν στην Ιταλία.
Είναι σωστή η παρατήρηση του δικηγόρου του πατέρα ότι το παιδί δεν έκφρασε την οποιαδήποτε επιθυμία να διαμένει κάπου αλλού εκτός Κύπρου. Δεν εξέφρασε τέτοια επιθυμία διότι δεν είναι επίδικο θέμα στην παρούσα διαδικασία η αλλαγή της Κύπρου ως τόπου διαμονής του παιδιού, γι’ αυτό προφανώς το παιδί δεν ρωτήθηκε περί τούτου ούτε από τη λειτουργό ούτε από το Δικαστήριο κατά τη συνέντευξή του. Έτσι, η ολοκληρωμένη θέση είναι ότι το παιδί δεν εξέφρασε την επιθυμία να διαμένει εκτός Κύπρου, αλλά ούτε και την απέρριψε. Ό,τι εξέφρασε προς τη λειτουργό είναι ότι θα χαιρόταν να ζει και στην Αθήνα με τη μητέρα του. Παραμένει ως γεγονός ότι το ζήτημα αυτό δεν είναι επίδικο.
Επανερχόμενος στο υπό κρίση διάταγμα, με βάση τη διατύπωση του διατάγματος, προκύπτει, κατά την κρίση μου, ότι ο τόπος διαμονής του παιδιού συνδέθηκε με το πρόσωπο της μητέρας, η οποία τη δεδομένη στιγμή της ρύθμισης ζούσε και εργάζετο στην Κύπρο.
Για τη σύνδεση αυτή, είναι χαρακτηριστικό το πιο κάτω απόσπασμα από τον Βαθρακοκοίλη, Το Νέο Οικογενειακό Δίκαιο, Σελίδα 599:
«Αν ο τόπος διαμονής συνδέεται με ορισμένο πρόσωπο και το τελευταίο μετοικήσει, εμποδίζεται η μετοίκηση μαζί με το τέκνο, γιατί το δικαστήριο απέβλεψε στον καθορισμένο τόπο διαμονής και συνεπώς απαιτείται μεταρρύθμιση της απόφασης για να μπορεί να μετοικήσει με το ανήλικο τέκνο το πρόσωπο με το οποίο η σύνδεση.»
Με βάση τα πιο πάνω, η πιο πάνω ρύθμιση δεν επιτρέπει και/ή απαγορεύει τη μεταφορά του παιδιού από την Αιτήτρια εκτός της δικαιοδοσίας των Κυπριακών Δικαστηρίων και το αίτημα του πατέρα για τροποποίηση του τόπου διαμονής με την προσθήκη της φράσης «Στην Κύπρο» δεν προσθέτει οτιδήποτε και είναι εκ του περισσού.
Τέλος, θα ήθελα να σημειώσω ότι, όπως καλώς γνωρίζει ο πατέρας, η μητέρα έχει καταχωρήσει εναρκτήρια αίτηση, την υπ’ αρ. 320/21, με ημερομηνία καταχώρησης 14/7/21, με βασικό αίτημα να της επιτραπεί από το Δικαστήριο «να μεταφέρει μαζί της το ανήλικο τέκνο των διαδίκων για μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα-Αθήνα».
Της υπόθεσης αυτής, τυγχάνω ο φυσικός δικαστής της και έχει καταχωρηθεί Υπεράσπιση από τον πατέρα.
Στην παρούσα υπόθεση, έχει εκδοθεί προσωρινό διάταγμα και συγκεκριμένα στις 22/12/17, με το οποίο απαγορεύεται η έξοδος από την Κυπριακή Δημοκρατία του παιδιού των διαδίκων χωρίς τη συγκατάθεση του πατέρα.
Ενόψει του γεγονότος ότι η μητέρα έχει ήδη καταχωρήσει αίτηση για παροχή άδειας από το Δικαστήριο για μεταφορά και εγκατάσταση του παιδιού μαζί της στην Ελλάδα, και ότι ο καθορισμός του τόπου διαμονής του παιδιού, ως προελέχθη, ανωτέρω, δεν της δίνει το δικαίωμα για μεταφορά μαζί της του παιδιού εκτός Κύπρου, και λαμβανομένου υπόψη των πολύ κακών σχέσεων των διαδίκων, θεωρώ ότι θα πρέπει να εκδοθεί διάταγμα απαγόρευσης εξόδου, όχι όμως με τη μορφή που εκδόθηκε το προσωρινό διάταγμα, αλλά με ένα τρόπο και περιεχόμενο ισορροπημένο και λειτουργικό, το οποίο διάταγμα να λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα του παιδιού το οποίο σήμερα είναι 13 και χρονών, και θα συνεχίσει να μεγαλώνει και την εν γένει προσωπικότητά του.
Ο πατέρας αιτείται μεταξύ άλλων και την επιστροφή από τη μητέρα σ’ αυτόν του δελτίου της Ιταλικής ταυτότητας του παιδιού.
Η θέση της μητέρας, κατά τη μαρτυρία της, όταν αντεξετάζετο, είναι ότι δεν κατέχει την ταυτότητα του παιδιού, καθότι την παράδωσε στην Αστυνομία Στροβόλου όταν προέβηκε σε σχετική καταγγελία στον εν λόγω Αστυνομικό Σταθμό. Ενόψει τούτου και με ακλόνητη την πιο πάνω θέση της, το αίτημα του πατέρα για επιστροφή του δελτίου Ιταλικής ταυτότητας του παιδιού δεν μπορεί να πετύχει.
Ο πατέρας αξιώνει επίσης διάταγμα του Δικαστηρίου για επιστροφή από τη μητέρα σ’ αυτόν, της συσκευής του κινητού τηλεφώνου και την κάρτα SIM του εν λόγω κινητού τηλεφώνου που ο πατέρας είχε δωρίσει στο παιδί τους τα Χριστούγεννα του 2016.
Το άρθρο 7 του Ν.216/90 προβλέπει ότι:
«Αν οι γονείς διαφωνούν κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας και το συμφέρον του τέκνου επιβάλλει να ληφθεί απόφαση, αποφασίζει το Δικαστήριο, έπειτα από αίτηση οποιουδήποτε από τους γονείς.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Βαρθακοκοίλης στο ήδη αναφερθέν βιβλίο του, σελ. 590:
«Παρέχεται αρμοδιότητα στο Δικαστήριο σε περίπτωση διαφωνίας των γονέων που ανακύπτει κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας. Η επέμβαση όμως του Δικαστηρίου, για την αποφυγή προσφυγής σ’ αυτό για ασήμαντες διαφωνίες, περιορίζεται στις περιπτώσεις που επιβάλλεται η λήψη απόφασης από το συμφέρον του τέκνου.»
Το υπό κρίση θέμα, κατά τη γνώμη μου, συνιστά μια ασήμαντη διαφορά των διαδίκων που ανάγεται μάλιστα στο έτος 2016, και περαιτέρω, το συμφέρον του τέκνου δεν απαιτεί τη λήψη απόφασης από το Δικαστήριο. Το παιδί, όπως ανάφερε στο Δικαστήριο κατά τη συνέντευξή του, διαθέτει δικό του κινητό τηλέφωνο με το οποίο επικοινωνεί κάθε πρωί μέσω μηνυμάτων με τον πατέρα του.
Με βάση τα πιο πάνω, το αίτημα αυτό απορρίπτεται.
Συνακόλουθα, με βάση όλα τα πιο πάνω αναφερθέντα, εκδίδονται τα πιο κάτω διατάγματα:
Διάταγμα με το οποίο τροποποιείται το προηγούμενο διάταγμα γονικής μέριμνας το οποίο εκδόθηκε στις 22/3/13 στην αίτηση αρ. 121/10, ως ακολούθως:
(i) Με την επαναρύθμιση του δικαιώματος επικοινωνίας του Αιτητή με το ανήλικο τέκνο των διαδίκων ως ακολούθως:
(α) Ο Αιτητής κάθε 45 ημέρες από Δευτέρα η ώρα 08.00 μέχρι και την Κυριακή η ώρα 08.00 θα επικοινωνεί με το παιδί του στη Λευκωσία. Η επικοινωνία αυτή κατά τις καθημερινές ημέρες θα ασκείται από τον Αιτητή κατόπιν συνεννόησης με το παιδί του και ο καθορισμός αυτός θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το σχολικό πρόγραμμα του παιδιού, τα φροντιστήρια του παιδιού και το πρόγραμμα της υδατοσφαίρισης του παιδιού.
Για το Σαββατοκύριακο, ο Αιτητής θα επικοινωνεί με το παιδί του από η ώρα 10.00 του Σαββάτου μέχρι η ώρα 8.00 μ.μ. της Κυριακής με διανυκτέρευση του παιδιού με τον Αιτητή στον χώρο διαμονής του Αιτητή στη Λευκωσία.
(β) Κατά την περίοδο των διακοπών των Χριστουγέννων-Πρωτοχρονιάς κάθε έτους από 23 Δεκεμβρίου έως 29 Δεκεμβρίου (α΄ περίοδος) ή από 30 Δεκεμβρίου έως 5 Ιανουαρίου (β΄ περίοδος).
Ο Αιτητής κατά την περίοδο των διακοπών των Χριστουγέννων-Πρωτοχρονιάς του έτους 2022 θα ασκήσει το δικαίωμα επικοινωνίας του την α΄ περίοδο και ούτω καθεξής και εκ περιτροπής από έτος σε έτος.
(γ) Κατά την περίοδο του Ελληνορθόδοξου Πάσχα κάθε έτους από τη Μεγάλη Δευτέρα μέχρι την Κυριακή του Πάσχα (α΄ περίοδος) ή από τη Δευτέρα της Διακαινησίμου μέχρι την Κυριακή του Θωμά (β΄ περίοδος)
Ο Αιτητής κατά την περίοδο των διακοπών του Πάσχα του έτους 2023 θα ασκήσει το δικαίωμα επικοινωνίας του την α΄ περίοδο και ούτω καθεξής και εκ περιτροπής από έτος σε έτος.
(δ) Κατά την περίοδο των θερινών διακοπών κάθε έτους από την 1η Ιουλίου μέχρι την 31 Ιουλίου (α΄ περίοδος) ή από την 1η Αυγούστου μέχρι την 31 Αυγούστου (β΄ περίοδος).
Ο Αιτητής κατά την περίοδο των θερινών διακοπών 2022 θα ασκήσει το δικαίωμα επικοινωνίας του την α΄ περίοδο και ούτω καθεξής και εκ περιτροπής από έτος σε έτος.
(ε) Το δικαίωμα της επικοινωνίας του Αιτητή με το παιδί κατά την περίοδο των διακοπών των Χριστουγέννων-Πρωτοχρονιάς, του Ελληνορθόδοξου Πάσχα, και των θερινών διακοπών θα ασκείται στην πόλη Αραγκόνα της Σικελίας στην Ιταλία, όπου το παιδί θα μεταβαίνει αεροπορικώς συνοδευόμενο από τον Αιτητή ο οποίος θα καλύπτει και τα έξοδα μετάβασης και επιστροφής του παιδιού από την Κύπρο στην Αραγκόνα, και αντιστρόφως. Ο Αιτητής θα συνοδεύει επίσης το παιδί κατά την επιστροφή του στην Κύπρο.
Ο Αιτητής διατάσσεται όπως παραλαμβάνει από και να παραδίδει στην Αιτήτρια στον τόπο διαμονής της το πιο πάνω ανήλικο τέκνο τους κατά τις πιο πάνω περιόδους επικοινωνίας.
Η Καθ’ ης η αίτηση διατάσσεται όπως παραδίδει στον και να παραλαμβάνει από τον Αιτητή στον τόπο διαμονής της το πιο πάνω ανήλικο τέκνο τους κατά τις πιο πάνω περιόδους επικοινωνίας.
(στ) Εκδίδεται διάταγμα με το οποίο παρέχεται το δικαίωμα στον Αιτητή να επικοινωνεί καθημερινά με το παιδί του μέσω σταθερής ή κινητής τηλεφωνίας ή μέσω διαδικτύου ή μέσω της εφαρμογής SKYPE, VIBER, WHATSAPP και γενικά μέσω οποιασδήποτε άλλης τεχνολογικής εφαρμογής.
(ii) Με την προσθήκη στο υφιστάμενο διάταγμα των πιο κάτω:
(α) Εκδίδεται διάταγμα με το οποίο παρέχεται στον Αιτητή το δικαίωμα όπως επισκέπτεται το σχολείο όπου φοιτά το παιδί και λαμβάνει οποιαδήποτε πληροφορία επιθυμεί και ενημέρωση από τους καθηγητές σε σχέση με θέματα τα οποία αφορούν την εκπαίδευση του παιδιού.
Το πιο πάνω δικαίωμα πληροφόρησης ο Αιτητής δύναται να το ασκεί και με τη χρήση τηλεφωνίας, διαδικτύου ή όποιου άλλου διαθέσιμου μέσου το οποίο παρέχει η τεχνολογία. Το ίδιο ακριβώς δικαίωμα πληροφόρησης, ως ανωτέρω, παρέχεται στον Αιτητή και για τα ιατρικά θέματα που αφορούν το παιδί των διαδίκων.
(β) Εκδίδεται διάταγμα με το οποίο απαγορεύεται η έξοδος από την Κύπρο του ανήλικου τέκνου των διαδίκων Ρ. ΑΛ. Κ. (R. AL. C.) χωρίς τη γραπτή συγκατάθεση αμφοτέρων των διαδίκων ή χωρίς την άδεια του Δικαστηρίου.
(γ) Εκδίδεται, περαιτέρω, διάταγμα με το οποίο η ισχύς του παρόντος διατάγματος απαγόρευσης εξόδου αναστέλλεται κατά τις πιο πάνω περιόδους των διακοπών των Χριστουγέννων-Πρωτοχρονιάς, Πάσχα και θερινών διακοπών κάθε έτους, έτσι ώστε κατά τις περιόδους αυτές ο κάθε διάδικος-γονέας να μπορεί κατά τις περιόδους αυτές να ταξιδεύει στο εξωτερικό μαζί με το παιδί τους χωρίς, κάθε φορά, να απαιτείται η γραπτή συγκατάθεση του άλλου διάδικου-γονέα.
Συνακόλουθα της μερικής επιτυχίας της εναρκτήριας αίτησης, η ανταπαίτηση απορρίπτεται.
Προτού αφήσω την απόφασή μου, αισθάνομαι την ανάγκη να απευθύνω τα πιο κάτω προς τους διαδίκους.
Είχα την ευκαιρία να συναντήσω, να ακούσω και να γνωρίσω καλά το παιδί τους.
Πρόκειται για ένα παιδί ευφυές, ευγενικό και άριστο μαθητή, με αρχές και ήθος. Μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα.
Ένα τέτοιο παιδί δεν μπορεί να εξακολουθεί να είναι το επίκεντρο των διαφορών των διαδίκων με βάση το καλώς νοούμενο συμφέρον του. Το ίδιο το παιδί τους, γνωρίζει πολύ καλά το καλώς νοούμενο συμφέρον του, το οποίο το ίδιο εξυπηρετεί και προστατεύει με την ίδια τη στάση του απέναντι στον ίδιο τον εαυτό του, αλλά και απέναντι στους ίδιους τους γονείς του.
Κλείνω την παρέμβασή μου αυτή, παραπέμποντας στις πιο κάτω, σοφές υποδείξεις του Δευτεροβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου στην υπόθεση Δημοσθένους ν. Δημοσθένους, Έφεση αρ. 21/19, 29/6/20, που παρόλο που η απόφαση αυτή αφορούσε σε διατροφή ανηλίκου, εν τούτοις, κατά την άποψή μου, έχει ακόμη μεγαλύτερη σπουδαιότητα και σημασία σε υποθέσεις γονικής μέριμνας ανηλίκου.
«Όπου η λογική και η έμφυτη μητρική ή πατρική αγάπη πρυτανεύουν οι σύζυγοι δεν διασταυρώνουν τα ξίφη τους, ούτε αναλώνουν τις δυνάμεις τους στα Δικαστήρια, αλλά αντίθετα τις ενώνουν χάριν της ευημερίας των παιδιών.»
Ως προς τα έξοδα, εν όψει της μερικής επιτυχίας της εναρκτήριας αίτησης, επιδικάζονται υπέρ του Αιτητή και εναντίον της Καθ’ ης η αίτηση το ήμισυ των εξόδων της εναρκτήριας αίτησης και της ανταπαίτησης, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Επειδή η εναρκτήρια αίτηση και η ανταπαίτηση ακούσθηκαν μαζί να υπολογισθεί ένα σετ εξόδων.
(Υπ.) ………………………………
Μ. Τσαγγαρίδης
Πρόεδρος Οικογενειακού Δικαστηρίου
/ΚΤ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο