ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΓΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ
ΕΝΩΠΙΟΝ: [ΤΣΑΓΓΑΡΙΔΗΣ, Πρ.]
(Αίτηση Αρ 189/2019)
Μ. Μ. Μ.,
Αιτήτρια,
ΚΑΙ
P. E. G.,
Καθ΄ ου η Αίτηση.
-----------------------------------
Αίτηση δια κλήσεως ημερομ. 4/11/22
16 Δεκεμβρίου, 2022
Εμφανίσεις:
Για Αιτήτρια: κα Β. Χριστοφόρου για Γ. Ζ. Γεωργίου & Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε.
Για Καθ’ ου η αίτηση: κ. Ρ. Βραχίμης για Ρ. Βραχίμης & Συνεργάτες ΔΕΠΕ
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Η Αιτήτρια, στις 4/11/22, καταχώρισε την πιο πάνω αίτηση η οποία ορίστηκε για πρώτη εμφάνιση στο Δικαστήριο στις 24/11/22.
Η Αιτήτρια, με την αίτησή της, αιτείται τις πιο κάτω θεραπείες:
«Α. Προσωρινό Διάταγμα με το οποίο να αναστέλλεται η ισχύς και/ή εκτέλεση του προσωρινού διατάγματος ημερομηνίας 04/11/2020, για την περίοδο από τις 21/12/2022 μέχρι και τις 28/12/2022, αμφοτέρων των ημερομηνιών συμπεριλαμβανομένων.
Β. Προσωρινό διάταγμα με το οποίο να αναστέλλεται η ισχύς και/ή εκτέλεση του προσωρινού διατάγματος ημερομηνίας 17/02/2020, με το οποίο απαγορεύθηκε η έξοδος του ανήλικου τέκνου των διαδίκων E. P. G. από την Κύπρο, για την περίοδο από τις 21/12/2022 μέχρι και τις 28/12/2022, αμφοτέρων των ημερομηνιών συμπεριλαμβανομένων.
Γ. Προσωρινό διάταγμα με το οποίο να επιτρέπεται στην Αιτήτρια να μεταφέρει το ανήλικο τέκνο των διαδίκων E. P. G. στην Βουλγαρία, χωρίς την άδεια και/ή την συγκατάθεση του Καθ’ ου η αίτηση, για την περίοδο από τις 21/12/2022 μέχρι και τις 28/12/2022, αμφοτέρων των ημερομηνιών συμπεριλαμβανομένων.»
Ο Καθ’ ου η αίτηση καταχώρισε, την 1/12/22, ένσταση στην πιο πάνω αίτηση της Αιτήτριας.
Σημειώνεται ότι, η αίτηση και η ένσταση υποστηρίζονται από αντίστοιχες ένορκες δηλώσεις των διαδίκων και ότι περαιτέρω η Αιτήτρια, κατόπιν αδείας του Δικαστηρίου, καταχώρισε στις 12/12/22 συμπληρωματική ένορκη δήλωση.
Η ακρόαση της παρούσας αίτησης έγινε με τις γραπτές αγορεύσεις των συνηγόρων των διαδίκων.
Οι διάδικοι είναι οι γονείς του ανηλίκου E. P. G. που γεννήθηκε στις 24/4/18. Οι διάδικοι και το παιδί τους έχουν τη Βουλγαρική υπηκοότητα. Η διάσταση των διαδίκων επήλθε τον Οκτώβριο του 2018. Σημειώνεται ότι, οι διάδικοι ζουν και εργάζονται στην Κύπρο από το έτος 2007.
Στις 17/2/20, το Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας εξέδωσε προσωρινό διάταγμα, με το οποίο το όνομα του ανηλίκου τοποθετήθηκε στον κατάλογο, τον γνωστό ως Stop List.
Στις 13/12/19, εκδόθηκε προσωρινό διάταγμα με το οποίο η φύλαξη και φροντίδα του παιδιού των διαδίκων ανατέθηκε στην Αιτήτρια.
Περαιτέρω, στις 4/11/20, το Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας εξέδωσε προσωρινό διάταγμα με το οποίο ρύθμισε το δικαίωμα επικοινωνίας του Καθ’ ου η αίτηση, ως ακολούθως:
«Την πρώτη και τρίτη εβδομάδα κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή από τις 17:30 έως τις 20:00 και την Κυριακή από τις 10:00 έως τις 17:30.
Την δεύτερη και τέταρτη εβδομάδα κάθε Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή από τις 17:30 έως τις 20:00.»
Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι στην παρούσα υπόθεση, το παιδί, με συμφωνία των διαδίκων, έχει ταξιδέψει στο εξωτερικό και προηγουμένως. Τούτο ήτο το αποτέλεσμα εκ συμφώνου έκδοσης διαταγμάτων που εκδόθηκαν στις 4/6/21 και 7/7/22, αντίστοιχα, κατόπιν αιτήσεων των διαδίκων που είχαν το ίδιο αντικείμενο με την παρούσα αίτηση, δηλαδή τη μετάβαση του ανηλίκου στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στη χώρα καταγωγής του.
Με βάση τα πιο πάνω διατάγματα, ο ανήλικος μετέβη στη Βουλγαρία μαζί με τον Καθ’ ου η αίτηση για την περίοδο από 13/8/21 μέχρι 25/8/21 και με την Αιτήτρια για την περίοδο από 25/8/21 μέχρι 8/9/21. Επίσης, σύμφωνα με το προσωρινό διάταγμα ημερομ. 7/7/22, ο Καθ’ ου η αίτηση ταξίδεψε μαζί με το ανήλικο τέκνο των διαδίκων για την περίοδο από 22/7/22 μέχρι 7/8/22 και η Αιτήτρια από 13/8/22 μέχρι 30/8/22.
Η ένσταση του Καθ’ ου η αίτηση και συνακόλουθα η άρνησή του να συναινέσει στη μετάβαση του ανηλίκου στο εξωτερικό, συγκεκριμενοποιείται στη γραπτή αγόρευση του συνηγόρου του, η οποία και έχει ως ακολούθως:
«6.1. Το αίτημα για μετάβαση στο εξωτερικό μαζί με τον ανήλικο επηρεάζει τον τρόπο και τον χρόνο επικοινωνίας του Καθ’ ου η αίτηση με τον ανήλικο, δεδομένων και των συναινετικών διανυκτερεύσεων που έχει ο ανήλικος με τον Καθ’ ου η αίτηση.
6.2. Ο Καθ’ ου η αίτηση δεν μπορεί να αντικαταστήσει την επαφή του στην Κύπρο με επαφή μέσω τηλεφώνου.
6.3. Ο ανήλικος είχε την ευκαιρία να δει τους συγγενείς του από την πλευρά της μητέρας του επειδή αυτοί βρίσκονταν πρόσφατα στην Κύπρο.
6.4. Η γιαγιά του ανήλικου τον έχει χαστουκίσει και η αστυνομία διερευνά το αδίκημα.
6.5. Ο ανήλικος δεν περνά καλά στη Βουλγαρία.
6.6. Ο Καθ’ ου η αίτηση φοβάται ότι η Αιτούσα μπορεί να μην επιστρέψει πίσω στην Κύπρο με τον ανήλικο.»
Οι ενστάσεις του Καθ’ ου η αίτηση θα απαντηθούν συνολικά κατωτέρω.
Τα Οικογενειακά Δικαστήρια, από της ιδρύσεως τους, εξετάζοντας θέματα ως το υπό κρίση, ακολουθούν πάγια, την ίδια νομική, δικονομική προσέγγιση, αλλά και πρακτική, η οποία εύγλωττα αποτυπώνεται στο πιο κάτω απόσπασμα, από τη σελίδα 286 του Συγγράμματος των Ερωτοκρίτου-Αρτέμη «Διατάγματα - INJUCTIONS». Παραθέτω κατωτέρω το σχετικό απόσπασμα:
«(ε) «Διατάγματα εξόδου από τη Δημοκρατία
Το δικαστήριο έχει εξουσία να εκδίδει διηνεκή ή παρεμπίπτοντα διατάγματα τα οποία να απαγορεύουν την έξοδο ανηλίκου από τη Δημοκρατία, χωρίς την συγκατάθεση του άλλου γονέα. Σε ορισμένες περιπτώσεις όπου υπάρχει υποψία ότι ενδεχομένως να επιχειρηθεί η μεταφορά του ανηλίκου στο εξωτερικό μπορεί να ζητηθεί από το δικαστήριο να συμπεριλάβει στο διάταγμα και διαταγή για τοποθέτηση του ανήλικου στον κατάλογο απαγορευμένων προσώπων για έξοδο από τη Δημοκρατία, γνωστό ως "stop list".
Τέτοια διατάγματα μπορούν να τροποποιηθούν ή να ανασταλεί η εφαρμογή τους για μικρό χρονικό διάστημα, αν οι περιστάσεις επιβάλλουν μετάβαση του ανήλικου στο εξωτερικό. Η τροποποίηση ή αναστολή γίνεται μέσω του δικαστηρίου το οποίο θέτει όρους, πχ παραχώρηση εγγύησης για την διασφάλιση της επαναφοράς του ανήλικου εντός της δικαιοδοσίας».
Περαιτέρω, θα ήθελα να τονίσω ότι σύμφωνα με τη Νομολογία του ΔΟΔ και συγκεκριμένα στην υπόθεση Γρηγόρη ν. Γρηγόρη (2007) 1 Α.Α.Δ. 850, το όλο θέμα ανάγεται στη διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου, η οποία πρέπει να ασκείται κατά τρόπο ισοζυγισμένο με απώτερο σκοπό να επιτυγχάνεται η εξασφάλιση του συμφέροντος του παιδιού.
Σημειώνεται, περαιτέρω, ότι είναι νομολογημένο ότι σε υποθέσεις γονικής μέριμνας, η εξέταση όλων των συναφών θεμάτων τα οποία αφορούν γονική μέριμνα ανηλίκου, θα πρέπει να γίνεται κατά τέτοιο τρόπο έτσι ώστε η απόφαση του Δικαστηρίου να αποβλέπει στην εξυπηρέτηση του συμφέροντος του παιδιού (Ε. Στυλιανού ν. Β. Στυλιανού (1993) 1 ΑΑΔ 130, Κ. Ιακωβίδου ν. Α. Ιακωβίδη (1996) 1 ΑΑΔ 1057, Διευθυντής Τμήματος Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας ν. Φ. Ντούμα (2001) 1 ΑΑΔ 1911 και Σ. Σοφοκλέους ν. Κ. Τσεσμέλογλου (2006) 1 ΑΑΔ 1153).
Σχετικό με τη φύση της διαδικασίας σε αιτήσεις γονικής μέριμνας είναι το ακόλουθο απόσπασμα από την απόφαση Ιωαννίδης ν. Ιωαννίδη (2002) 1 ΑΑΔ 1446:
«Στη διαδικασία αιτήσεων γονικής μέριμνας δεν υπάρχει το στοιχείο της αντιπαράθεσης μεταξύ των γονέων Πρόκειται για διαδικασία εξεταστικού χαρακτήρα της οποίας, ο τελικός σκοπός είναι η καλύτερη εξυπηρέτηση της ευημερίας και του συμφέροντος του ανηλίκου. Στα άρθρα 6 και 14 του νόμου, αναφέρεται ότι το κύριο κριτήριο για τη γονική μέριμνα είναι το συμφέρον του τέκνου. Πρόκειται για αρχή η οποία επαναλαμβάνεται συχνά στη νομολογία. Βλ. Στυλιανού ν. Στυλιανού (ανωτέρω) και Ιακωβίδης ν. Ιακωβίδη (2000) 1 ΑΑΔ 1108, από την οποία και η πιο κάτω επιγραμματική διατύπωση της αρχής.
«Η ύψιστη αρχή που το Δικαστήριο θα πρέπει πάντα να έχει υπόψιν σε τέτοιες υποθέσεις είναι η ευημερία του ανηλίκου.»
Σε σχετικές αποφάσεις μου και συγκεκριμένα παραπέμπω στην αίτηση αρ.50/19 του Οικογενειακού Δικαστηρίου Αμμοχώστου, Χ. Γ. Χ. και J. M. X., Αρ. Αίτησης 50/19, ημερομ. 26/7/19, τόνισα οτι το υπό κρίση θέμα, κατά την άποψη μου, εμπίπτει εντός του δικαιώματος κάθε γονέα, ημεδαπού ή αλλοδαπού που ζει στην Κύπρο, να ταξιδεύει μαζί με το παιδί του στο εξωτερικό και ιδία στον τόπο καταγωγής του. Τα ταξίδια αυτά, ως θέμα αρχής, προάγουν το συμφέρον του παιδιού, αφού είναι μια ευκαιρία ψυχαγωγίας, επιμόρφωσης, κοινωνικοποίησης του παιδιού και διατήρησης των δεσμών αγάπης του παιδιού με τους ανιόντες του γονέα και το συγγενικό του περιβάλλον. Γενικά, τα ταξίδια αυτά είναι μέρος του σύγχρονου τρόπου ζωής των γονέων και των παιδιών τους.
Όπως είχα την ευκαιρία να υποδείξω στην πιο πάνω απόφασή μου, κατά την κρίση μου, το διάταγμα απαγόρευσης εξόδου (stop list) των παιδιών, δεν έχει την έννοια της απόλυτης απαγόρευσης. Τον «εγκλεισμό» δηλαδή των παιδιών εντός των ορίων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αντίθετα, έχει την έννοια ότι το δικαίωμα υφίσταται και αναγνωρίζεται. Απλά, η ρύθμιση του επαφίεται κατά πρώτο στην σύμφωνη γνώμη των γονέων τους και κατά δεύτερο λόγο, σε περίπτωση διαφωνίας τους, στο Δικαστήριο.
Συμπληρώνω στο πιο πάνω απόσπασμα, το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι αμφότεροι οι γονείς και το παιδί έχουν την υπηκοότητα της Βουλγαρίας που είναι και η χώρα καταγωγής τους.
Είναι αναπόφευκτο ότι η έγκριση του αιτήματος της Αιτήτριας θα έχει ως αποτέλεσμα να επηρεάσει τον τρόπο και τον χρόνο επικοινωνίας του Καθ’ ου η αίτηση με το ανήλικο, με δεδομένο και τις συναινετικές διανυκτερεύσεις που έχει ο ανήλικος με τον Καθ’ ου η αίτηση. Αυτό είναι αναπόφευκτο αποτέλεσμα της φύσης αυτών των αιτήσεων. Περαιτέρω, πρόκειται για μια ολιγοήμερη απουσία του παιδιού, το δε δικαίωμα επικοινωνίας μπορεί να ασκηθεί κατά την περίοδο αυτή και με τηλεφωνική επικοινωνία. Σημειώνεται, η θέληση της Αιτήτριας να αντικαταστήσει τον χρόνο αυτό με μία εβδομάδα επικοινωνίας του Καθ’ ου η αίτηση με το παιδί, στον οποίο χρόνο να περιλαμβάνεται και η Πρωτοχρονιά. Είναι γεγονός, επίσης, ότι ο ανήλικος, όπως και η ίδια η Αιτήτρια αναφέρει στις σχετικές ένορκες δηλώσεις της, είχε δει τους γονείς της οι οποίοι ήταν στην Κύπρο, περίπου για δύο εβδομάδες τον Απρίλιο του 2022, λόγω των γενεθλίων του ανηλίκου και των εορτών του Πάσχα και δύο εβδομάδες τον Νοέμβριο του 2022. Σημειώνεται ότι, ο τόπος διαμονής των γονιών της είναι η Βουλγαρία και το γεγονός ότι οι γονείς της επισκέφθηκαν την Κύπρο για να επισκεφτούν την ίδια και τον εγγονό τους, δεν συνιστά, κατά την άποψή μου, λόγο ο οποίος, αφ’ εαυτού, οδηγεί στην απόρριψη του συγκεκριμένου αιτήματος. Όπως αναντίλεκτα η Αιτήτρια ισχυρίζεται, στη Βουλγαρία ζουν και άλλοι συγγενείς όπως τα ξαδέλφια του ανηλίκου τα οποία γεννήθηκαν πρόσφατα αλλά και άλλοι συγγενείς, όπως π.χ. θείοι. Είναι δηλαδή ο τόπος όπου διαμένει μόνιμα το ευρύτερο οικογενειακό της περιβάλλον.
Σε σχέση με την άρνηση του Καθ’ ου η αίτηση να συναινέσει στη μετάβαση του ανηλίκου, διότι κατά τον ισχυρισμό του, η γιαγιά του ανηλίκου έχει χαστουκίσει το παιδί και η Αστυνομία διερευνά το αδίκημα, κρίνω ότι η θέση αυτή δεν μπορεί να ευσταθήσει, ενόψει της αναντίλεκτης θέσης της Αιτήτριας, όπως αυτή διατυπώνεται στη συμπληρωματική ένορκη δήλωσή της, και συγκεκριμένα στην παράγρ. 5, όπου η Αιτήτρια αρνείται το γεγονός αυτό, το τοποθετεί χρονικά τον Απρίλιο του 2021 και ότι έκτοτε η μητέρα της έχει επισκεφτεί την Κύπρο 3 φορές και ότι ουδέποτε ενοχλήθηκε από την Αστυνομία για οποιαδήποτε καταγγελία εναντίον της. Πέραν τούτου, θα ήθελα να σημειώσω, ότι από τον Απρίλιο του 2021 και μετά, όπως ανωτέρω λέχθηκε, ο ανήλικος ταξίδεψε και με τους δύο γονείς στη Βουλγαρία επανειλημμένες φορές και η πιο πάνω θέση, όπως την επικαλείται ο Καθ’ ου η αίτηση, ουδέποτε αποτέλεσε λόγο για τη μη έκδοση των σχετικών εκ συμφώνου διαταγμάτων. Το γεγονός της επανειλημμένης μετάβασης του ανηλίκου μαζί και με τους δύο γονείς στη Βουλγαρία, όπου όλοι κατάγονται, θέτει εκ ποδών και τον αντίστοιχο ισχυρισμό του Καθ’ ου η αίτηση ότι ο ανήλικος δεν περνά καλά στη Βουλγαρία. Αντίθετα, οι μεταβάσεις του ανηλίκου και με τους δύο γονείς στη Βουλγαρία και η παραμονή του ανηλίκου στις αντίστοιχες πόλεις καταγωγής των γονιών τους, όπου προφανώς διαμένει και το ευρύτερο συγγενικό τους περιβάλλον, υποδηλώνει το αντίθετο.
Τέλος, ο Καθ’ ου η αίτηση εκφράζει τον φόβο ότι η Αιτήτρια μπορεί να μην επιστρέψει στην Κύπρο με τον ανήλικο. Πρόκειται για μια θέση του Καθ’ ου η αίτηση, η οποία βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με την προηγούμενη συμπεριφορά του, δηλαδή της σύμφωνης μετάβασης του παιδιού τους στο εξωτερικό. Περαιτέρω, δε, θα ήθελα να τονίσω ότι ο Καθ’ ου η αίτηση απολαμβάνει της προστασίας της Σύμβασης της Χάγης για τη Διεθνή Απαγωγή Παιδιών, αλλά και ότι το όλο θέμα μπορεί να αντιμετωπιστεί και με τον κατάλληλο όρο παροχής εγγύησης από την Αιτήτρια για εξασφάλιση της επιστροφής του παιδιού στην Κύπρο.
Συνακόλουθα, η αίτηση γίνεται δεκτή.
Εκδίδονται προσωρινά διατάγματα ως ακολούθως:
1. Διάταγμα με το οποίο αναστέλλεται η ισχύς του προσωρινού διατάγματος ημερομ. 4/11/2020, για την περίοδο από τις 21/12/22 μέχρι και τις 28/12/22, αμφοτέρων των ημερομηνιών συμπεριλαμβανομένων.
2. Διάταγμα με το οποίο αναστέλλεται η ισχύς του προσωρινού διατάγματος ημερομ.17/2/2020, με το οποίο απαγορεύθηκε η έξοδος του ανήλικου τέκνου των διαδίκων E. P. G. από την Κύπρο, για την περίοδο από τις 21/12/22 μέχρι και τις 28/12/2022, αμφοτέρων των ημερομηνιών συμπεριλαμβανομένων.
3. Διάταγμα με το οποίο επιτρέπεται στην Αιτήτρια να μεταφέρει το ανήλικο τέκνο των διαδίκων E. P. G. στη Βουλγαρία, χωρίς την άδεια και/ή συγκατάθεση του Καθ’ ου η αίτηση για την περίοδο από τις 21/12/22 μέχρι και τις 28/12/2022, αμφοτέρων των ημερομηνιών συμπεριλαμβανομένων.
Η σύνταξη και συνεπώς η έναρξη της ισχύος των παρόντων διαταγμάτων θα τελεί υπό τους πιο κάτω όρους:
1. Η Αιτήτρια να υπογράψει εγγύηση για το ποσό των €10.000.
2. Να καταθέσει εγγύηση με αξιόχρεο εγγυητή της έγκρισης της Πρωτοκολλητού για το ποσό των €10.000.
Ως προς τα έξοδα, κρίνω ορθό και δίκαιο όπως αυτά ακολουθήσουν το αποτέλεσμα της εναρκτήριας αίτησης σε καμία όμως περίπτωση να είναι εναντίον της Αιτήτριας.
(Υπ.) ………………………………
Μ. Τσαγγαρίδης
Πρόεδρος Οικογενειακού Δικαστηρίου
/ΚΤ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο