ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
Δικαιοδοσία Διατροφής
Ενώπιον: Σ. Νεοφύτου, Δ.
Αρ. Αίτησης: 409/20
Μεταξύ:
N.S.
Αιτήτρια
και
Ν.Κ.
Καθ’ ου η αίτηση
Ημερομηνία: 14 Μαΐου 2024
Εμφανίσεις:
Για την Αιτήτρια : Α. Τζίρτη (κα)
Για τον Καθ’ ου η αίτηση: Λ. Βραχίμης για Ελένη Βραχίμη & Σια ΔΕΠΕ
ΑΠΟΦΑΣΗ
Oι διάδικοι υπήρξαν σύζυγοι και κατά τη διάρκεια του γάμου τους απέκτησαν 3 παιδιά, τους δίδυμους Γ και Σ, ηλικίας 10 ετών και τον Στ, ηλικίας 8 ετών. Ο γάμος τους λύθηκε τελεσίδικα από το Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας.
Στις 31.08.2016, στα πλαίσια της αίτησης γονικής μέριμνας με αρ. 412/16 εκδόθηκε προσωρινό διάταγμα γονικής μέριμνας με το οποίο καθορίστηκε ως τόπος διαμονής των ανηλίκων, ο εκάστοτε τόπος διαμονής της Αιτήτριας. Στις 09.07.2016, στα πλαίσια της ίδιας αίτησης, εκδόθηκε προσωρινό διάταγμα με το οποίο ρυθμίστηκε η επικοινωνία του Καθ’ ου η αίτηση με τα παιδιά. Ακολούθως, στις 28.06.2017, στα πλαίσια της αίτησης διατροφής με αρ. 164/17, εκδόθηκε διάταγμα με το οποίο ο Καθ’ ου η αίτηση διατάχθηκε να καταβάλλει στην Αιτήτρια το ποσό των €500 μηνιαίως ως συνεισφορά του στη διατροφή των παιδιών τους (στο εξής «το υφιστάμενο διάταγμα διατροφής» -τεκμήριο 3 βεβαίωσης αιτητή).
Στις 24.05.2021, στα πλαίσια της αίτησης γονικής μέριμνας με αρ. 219/21, εκδόθηκε προσωρινό διάταγμα, με το οποίο αφαιρέθηκε η άσκηση της γονικής μέριμνας των ανηλίκων από την Αιτήτρια και ανατέθηκε στην Διευθύντρια Κοινωνικής Ευημερίας (τεκμήριο 4 βεβαίωσης αιτητή). Στις 17.06.2021, στα πλαίσια της αίτησης γονικής μέριμνας με αρ. 412/16, εκδόθηκε εκ συμφώνου διάταγμα (στο εξής «το υφιστάμενο διάταγμα γονικής μέριμνας»), το οποίο μεταξύ άλλων προβλέπει ότι η φύλαξη των παιδιών θα ασκείται από κοινού από τους διαδίκους και ο τόπος διαμονής τους καθορίστηκε ανάλογα με τον γονέα στον οποίο αυτά θα διαμένουν με βάση το πρόγραμμα που οι διάδικοι συμφώνησαν (τεκμήριο 6 βεβαίωσης Αιτητή). Ταυτόχρονα, η αίτηση γονικής μέριμνας με αρ. 219/21 απορρίφθηκε ως αποσυρθείσα και ακυρώθηκε το διάταγμα αφαίρεσης της γονικής μέριμνας από την Αιτήτρια.
H Αιτήτρια με την τροποποιημένη αίτηση της ημερομηνίας 23.03.2022 αξιώνει τις ακόλουθες θεραπείες:
«Α. Διάταγμα του Δικαστηρίου με το οποίο να τροποποιείται το υφιστάμενο διάταγμα διατροφής, το οποίο εκδόθηκε στις 28/06/2017 από το Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας, στην Αίτηση με αρ.164/2017 για το ποσό των €500 μηνιαίως σε €1.200 τον μήνα, ως η συνεισφορά του Καθ’ ου η αίτηση για τη διατροφή και συντήρηση των ανήλικων τέκνων των διαδίκων Γ, Σ και ΣΤ, από την καταχώριση της παρούσας αίτησης και/η μέχρι νεοτέρας διαταγής του Δικαστηρίου.
Β. Διάταγμα το οποίο να διατάσσει τον Καθ’ ου η αίτηση όπως πληρώνει στην Αιτήτρια το 60% των εξόδων των δραστηριοτήτων/φροντιστηρίων/ψυχολόγων/ειδικής εκπαίδευσης που ακολουθούν και/ή είναι αναγκαίο κατά καιρούς να ακολουθούν οι ανήλικοι Γ, Σ και Στ.
Γ. Διάταγμα του Δικαστηρίου με το οποίο να διατάσσεται ο Καθ’ ου η αίτηση να καταβάλει στην Αιτήτρια το ποσόν που θα εγκρίνει και/ή επιδικάσει το Δικαστήριο ως η αιτούμενη θεραπεία Α ανωτέρω ως η συνεισφορά τους, από τις 17.06.21 στο ½ αυτού, λόγω έκδοσης του διατάγματος στην αίτηση Γ.Μ. 412/16, στις 17.06.21, όπου οι διάδικοι έχουν κοινή φύλαξη των ανηλίκων.
Δ. Διάταγμα του Δικαστηρίου με το οποίο να διατάσσεται ο εργοδότης του Καθ’ ου η αίτηση να αποκόπτει ποσό διατροφής που θα προσδιορίσει το Δικαστήριο ως διατροφή για τους ανήλικους Γ, Σ και Στ και/ή οποιοδήποτε άλλο ποσό ή έξοδα αφορά τους ανηλίκους, απευθείας από το μηνιαίο μισθό του Καθ’ ου η αίτηση και κατάθεση του στον τραπεζικό λογαριασμό της Αιτήτριας στην Ελληνική Τράπεζα με αρ. λογαριασμού xxx-xx-xxxxxx-xx.
Ε. Οποιανδήποτε άλλη θεραπεία την οποία το Σεβαστό Δικαστήριο ήθελε κρίνει εύλογη και/ή δίκαιη υπό τις περιστάσεις.»
Ο Καθ’ ου η αίτηση με τροποποιημένη υπεράσπιση και ανταπαίτηση ημερομηνίας 23.05.2022 ζητά την έκδοση των ακόλουθων διαταγμάτων:
«Α. Διάταγμα του Σεβαστού Δικαστηρίου με το οποίο να τροποποιείται και/ή να τερματίζεται το διάταγμα του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λευκωσίας ημερομηνίας 28 Ιουνίου 2017 το οποίο εκδόθηκε στην αίτηση διατροφής με αριθμό 164/17.
Β. Διάταγμα του Δικαστηρίου με το οποίο να διατάσσεται η αιτήτρια όπως καταβάλλει στον καθ’ ου η αίτηση το ποσό των €1.500 μηνιαίως ή άλλο ποσό που θα κρίνει το Δικαστήριο λογικό και δίκαιο ως τη συνεισφορά της για τη διατροφή των ανήλικων τέκνων των διαδίκων Γ, Σ και Στ. »
Αίτηση και ανταπαίτηση συνεκδικάστηκαν με την καταχώριση και ανταλλαγή της έγγραφης μαρτυρίας των διαδίκων στην βάση της Δ.30 των Περί Πολιτικής Δικονομίας Διαδικαστικών Κανονισμών, ως αυτή έχει τροποποιηθεί. Ακολούθησε αντεξέταση των διαδίκων. Για την πλευρά του Καθ’ ου η αίτηση προφορική μαρτυρία έδωσε επιπλέον ο κ. Νίκος Σωκράτους, υπάλληλος των Υπηρεσιών Κοινωνικών Ασφαλίσεων και η κα Ειρήνη Μαρδαπίττα, υπάλληλος στην Υπηρεσία Διαχείρισης Επιδομάτων Πρόνοιας.
Η ακρόαση της υπόθεσης ολοκληρώθηκε με τις αγορεύσεις των συνηγόρων των διαδίκων.
Σε συνήθεις υποθέσεις τροποποίησης υφιστάμενου διατάγματος διατροφής με αίτηση και ανταπαίτηση, όπου υπάρχει, ο ένας διάδικος ζητά είτε αύξηση είτε μείωση του ποσού της διατροφής και αντίστοιχα ο άλλος είτε την μείωση είτε την αύξηση του ποσού. Η παρούσα αίτηση αποτελεί ιδιόμορφη περίπτωση εφόσον η Αιτήτρια με την τροποποιημένη αίτηση της ζητά την αύξηση του ποσού της διατροφής και επιπλέον διαταγή πληρωμής κάποιων εξόδων των παιδιών από τον Καθ’ ου η αίτηση και ο Καθ’ ου η αίτηση με την ανταπαίτηση του ζητά την ακύρωση του διατάγματος και την έκδοση νέου διατάγματος που να διατάσσει την Αιτήτρια να καταβάλλει σε αυτόν πλέον ένα ποσό διατροφής.
Σημειώνεται ότι κατά την ακρόαση της υπόθεσης οι συνήγοροι των διαδίκων προέβηκαν σε κοινή δήλωση ενώπιον του Δικαστηρίου περιορίζοντας την αναδρομική ισχύ του όποιου διατάγματος ήθελε εκδοθεί από τις 17.06.2021, ήτοι την ημερομηνία έκδοσης του υφιστάμενου διατάγματος γονικής μέριμνας.
Η Αιτήτρια στη μαρτυρία της περιορίζει το αίτημα της αναφορικά με το ποσό που αξιώνει ως διατροφή στο ποσό των €600 μηνιαίως. Αναφορικά με τις δραστηριότητες/φροντιστήρια και τις διάφορες θεραπείες των παιδιών παρατηρείται μια ανακολουθία στο τι ακριβώς επιδιώκει. Με την αίτηση της απαιτεί να της καταβάλλει ο Καθ’ ου η αίτηση το 60% του κόστους αυτών ενώ στη μαρτυρία της (βλ. παρ. 21 και 40) αναφέρει ότι ο Καθ’ ου η αίτηση πρέπει να καλύπτει όλα τα πιο πάνω έξοδα αποκλειστικά. Η συνήγορος της στην γραπτή αγόρευση της σε κάποιο σημείο αναφέρει ότι ο Καθ’ ου η αίτηση πρέπει να καλύπτει αποκλειστικά όλα τα σχετικά κονδύλια ενώ ακολούθως αναφέρει ότι πρέπει να της καταβάλλει το 60% του κόστους αυτών.
Ο συνήγορος του Καθ’ ου η αίτηση στην αγόρευση του περιορίζει την αξίωση του στο ποσό των €595 μηνιαίως.
Η εξουσία του Οικογενειακού Δικαστηρίου να τροποποιεί προηγούμενη απόφαση διατροφής πηγάζει από το άρθρο 38 του Περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμου, Νόμος 216/90 (στο εξής ο Νόμος), το οποίο προνοεί τα ακόλουθα:
«Αν αφότου εκδόθηκε η απόφαση που προσδιορίζει τη διατροφή μεταβλήθηκαν οι όροι της, το Δικαστήριο μπορεί να τροποποιήσει την απόφαση του ή να διατάξει τον τερματισμό της διατροφής.»
Στις υποθέσεις όπου επιζητείται η τροποποίηση ενός διατάγματος διατροφής το Δικαστήριο καλείται να εξετάσει ποια γεγονότα προέκυψαν μετά την έκδοση του υφιστάμενου διατάγματος που να διαφοροποιούν το πραγματικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο αυτό στηρίχθηκε. Από την στιγμή που υπάρχει ανταπαίτηση, ο κάθε διάδικος φέρει το βάρος να αποδείξει την μεταβολή των όρων και περιστάσεων που επικαλείται για την διαφοροποίηση του υφιστάμενου διατάγματος (βλ. Πετρή ν. Γρηγοριάδου Αρ. Έφ. 28/2019, ημερ.4.6.2021). Οι αρχές που διέπουν το ζήτημα της τροποποίησης διατάγματος διατροφής συνοψίζονται μεταξύ άλλων και στην απόφαση Χριστοδουλίδου ν. Πολυβίου, Έφ. Αρ. 27/2020, ημερ.15.12.2021.
Στην Λ.Μ. ν. Γ.Τ., Έφ. Αρ.22/2021, ημερ.23.6.2022, αναφέρθηκε επίσης ότι:
«Σε γενικές γραμμές, το ποσό του διατάγματος διατροφής παιδιού, προκύπτει από την επεξεργασία τριών στοιχείων. Των αναγκών του παιδιού και των οικονομικών δυνατοτήτων των γονέων του ξεχωριστά. Απαιτείται να έχει μεταβληθεί τουλάχιστο ένα στοιχείο για να δικαιολογείται η τροποποίηση του διατάγματος διατροφής του. Αλλά κι’ έτσι, υπάρχουν δυσκολίες, γιατί και στο πιο απλό παράδειγμα όπου τα εισοδήματα του γονέα που καταβάλλει διατροφή έχουν μειωθεί, είναι η νέα αναλογία τους προς το αναλλοίωτο εισόδημα του άλλου γονέα που θα καθορίσει το νέο ποσό και τη σχετική μείωση.»
Από τα πιο πάνω προκύπτει ότι η μεταβολή των όρων της προηγούμενης απόφασης πρέπει να είναι μεταγενέστερη του χρόνου έκδοσης της, άρα πραγματικό υπόβαθρο της αίτησης ή της ανταπαίτησης αναλόγως, θα πρέπει να αποτελέσουν γεγονότα που επεσυνέβησαν μετά τον χρόνο έκδοσης της απόφασης. Οι όροι της διατροφής δεν είναι άλλοι από τις δυνάμεις των υπόχρεων γονέων από την μια και οι ανάγκες του ανηλίκου από την άλλη (βλ. άρθρο 37 του Νόμου 216/90).
Η Αιτήτρια προβάλλει ως λόγο διαφοροποίησης του διατάγματος διατροφής την αύξηση των εξόδων των παιδιών και την αλλαγή στα εισοδήματα της σε συνάρτηση πάντοτε με τον χρόνο που τα παιδιά διαμένουν στον κάθε γονέα με βάση το υφιστάμενο διάταγμα γονικής μέριμνας. Ο Καθ’ ου η αίτηση από την άλλη, στηρίζει το αίτημα του για ακύρωση του υφιστάμενου διατάγματος διατροφής και έκδοσης νέου στο γεγονός ότι από της εκδόσεως του υφιστάμενου διατάγματος γονικής μέριμνας τα παιδιά διαμένουν μαζί του τα 2/3 του χρόνου τους ενώ με την Αιτήτρια διαμένουν το 1/3 του χρόνου τους και στο ότι καλύπτει ο ίδιος αποκλειστικά όλα τα έξοδα των παιδιών που αφορούν τις απογευματινές τους δραστηριότητες, τα μαθήματα ειδικής εκπαίδευσης, τα έξοδα λογοθεραπείας, ψυχολόγων και εργοθεραπείας.
Το πραγματικό γεγονός της ουσιαστικής αλλαγής της μέχρι τώρα κατάστασης πραγμάτων ως προς τον πραγματικό χρόνο που περνούν τα παιδιά με τον κάθε γονέα, δεδομένο που δεν αμφισβητείται από τους διαδίκους, αποτελεί επαρκή λόγο για επανεξέταση του διατάγματος διατροφής και επαναπροσδιορισμού του στη βάση των νέων δεδομένων που οι διάδικοι από κοινού συμφώνησαν με το υφιστάμενο διάταγμα γονικής μέριμνας. Ενόψει δε των λόγων που ο κάθε γονέας ζητεί την τροποποίηση, το Δικαστήριο αναπόφευκτα καλείται να προβεί σε ευρήματα τόσο αναφορικά με τα εισοδήματα τους όσο και αναφορικά με τα έξοδα των παιδιών και να καταλήξει στο ποσό που θα αντικατοπτρίζει όχι μόνο τη αναλογία των γονέων στα έξοδα των παιδιών, αλλά και την αλλαγή στο καθημερινό τους πρόγραμμα με βάση το υφιστάμενο διάταγμα της γονικής μέριμνας.
Στην υπό εξέταση υπόθεση, η απλή διαπίστωση, είτε της αύξησης, είτε της μείωσης των εισοδημάτων και/ή των εξόδων των παιδιών, χωρίς να λαμβάνεται υπόψιν ο χρόνος που ο κάθε διάδικος έχει υπό τη φύλαξη του τα παιδιά και τα έξοδα που ο κάθε ένας καλύπτει στον χρόνο αυτό, δεν εξυπηρετεί το σκοπό του νόμου. Το ζήτημα της συνεισφοράς εκάστου διάδικου στα έξοδα διατροφής και διαβίωσης των ανήλικων τέκνων τους πρέπει αναπόφευκτα αντιμετωπιστεί σφαιρικά υπό το φως των νεών δεδομένων στο χρόνο έκδοσης του διατάγματος γονικής μέριμνας. Κρίνεται συνεπώς ότι είναι ορθό, δίκαιο και επιβεβλημένο το Δικαστήριο να προβεί σε καθορισμό της διατροφής με την εξέταση των όρων αυτής σε συνάρτηση με το νέο καθεστώς που έχει επιφέρει το υφιστάμενο διάταγμα γονικής μέριμνας.
Κρίνω ωστόσο σκόπιμο αρχικά να ασχοληθώ με την προδικαστική ένσταση που εγείρει η Αιτήτρια και συγκεκριμένα ότι η ανταπαίτηση πρέπει να απορριφθεί, επειδή απουσιάζει η νομική βάση στην οποία θα μπορούσε να στηριχθεί και έτσι να συνάδει με τον Περί Οικογενειακών Δικαστηρίων Διαδικαστικό Κανονισμό του 1990 (2/90), παρατυπία την οποία χαρακτηρίζει ως μη θεραπεύσιμη.
Στην αγόρευση της η συνήγορος της Αιτήτριας αναφέρει συγκεκριμένα ότι η ανταπαίτηση είναι ανεξάρτητη αίτηση και πρέπει να ακολουθεί πιστά τον Τύπο 1 που προβλέπεται στον Κανονισμό 3 του Περί Οικογενειακών Δικαστηρίων Διαδικαστικό Κανονισμό του 1990, σύμφωνα με τον οποίο κάθε αίτηση πρέπει να καταγράφεται νομική βάση. Διαφορετικά η αίτηση υπόκειται σε απόρριψη.
Ο συνήγορος του Καθ’ ου η αίτηση, μεταξύ άλλων υποστηρίζει ότι πουθενά στον Διαδικαστικό Κανονισμό 2/1990 δεν αναφέρεται ότι πρέπει να καταγράφεται νομική βάση στην ανταπαίτηση και ότι ο Κανονισμός περιλαμβάνει τύπο μόνο για την καταχώριση εναρκτήριας αίτησης, τον Τύπο 1. Κατά τα άλλα, σε ότι αφορά στα δικόγραφα υπεράσπισης και ανταπαίτησης εφαρμόζονται οι Θεσμοί Πολιτικής Δικονομίας, οι οποίοι δεν προβλέπουν συμπερίληψη νομικής βάσης στην ανταπαίτηση. Με αναφορά σε αποφάσεις του ΕΔΑΔ, όπου λέχθηκε ότι η εφαρμογή από τα εθνικά Δικαστήρια συγκεκριμένου τύπου για την άσκηση προσφυγής ή η υπερβολική τυπολατρία κατά την εφαρμογή δικονομικών κανόνων μπορεί να επηρεάσει το δικαίωμα πρόσβασης σε Δικαστήριο και εμποδίζει την εξέταση της ουσίας της προσφυγής, καλεί το Δικαστήριο να απορρίψει τη θέση της Αιτήτριας.
Έχω ανατρέξει στη νομολογία του Ανώτατου Δικαστηρίου και δεν έχω εντοπίσει οποιαδήποτε αναφορά περί ανάγκης παράθεσης νομικής βάσης στην ανταπαίτηση, ούτε η ίδια η Αιτήτρια έχει παραπέμψει το Δικαστήριο σε οποιαδήποτε νομολογία επί του ζητουμένου.
Τα δικόγραφα της αίτησης και της υπεράσπισης καθορίζονται στον περί Οικογενειακών Δικαστηρίων Διαδικαστικό Κανονισμό του 1990. (βλ. Κ 3(1)) για την αίτηση και Κ. 5(1) για την υπεράσπιση). Στο Διαδικαστικό Κανονισμό δεν γίνεται οποιαδήποτε αναφορά σε δικόγραφο ανταπαίτησης. Συνεπώς με βάση τον Κ. 11 και στην απουσία ειδικότερης πρόνοιας στον κανονισμό, εφαρμόζονται οι περί Πολιτικής Δικονομίας Διαδικαστικοί Κανονισμοί. Στη Δ.19 Θ.2 και Θ.3 και στη Δ.21 Θ.7Α καθορίζεται η δυνατότητα έγερσης ανταπαίτησης με την έκθεση υπεράσπισης, χωρίς ωστόσο να αναφέρεται ότι η ανταπαίτηση πρέπει να φέρει ξεχωριστή νομική βάση. Η υπεράσπιση και η ανταπαίτηση αποτελούν ενιαίο δικόγραφο και συνεκδικάζονται, ούτως ώστε να εκδίδεται μία απόφαση που να επιλύει οριστικά τη διαφορά των διαδίκων. Συνεπώς, δεν μπορώ να αποδεχτώ τη θέση της Αιτήτριας ότι ο τύπος του δικογράφου της υπεράσπισης και ανταπαίτησης είναι λανθασμένος λόγω απουσίας νομικής βάσης ή επειδή δεν συνάδει με τον τύπο 1, ο οποίος αφορά αποκλειστικά το δικόγραφο της Αίτησης. Η σχετική προδικαστική ένσταση απορρίπτεται.
Κατωτέρω θα ασχοληθώ με τη μαρτυρία η οποία είναι σχετική με την περίοδο που το Δικαστήριο καλείται να αποφασίσει και να καθορίσει τη συνεισφορά εκάστου γονέα στα έξοδα διατροφής και συντήρησης των παιδιών τους, ήτοι από τον Ιούνιο του 2021, όπου όπως προελέχθη, έχει επέλθει ριζική μεταβολή των συνθηκών με την έκδοση του υφιστάμενου διατάγματος γονικής μέριμνας.
Οικονομικές δυνάμεις των διαδίκων
Θα εξετάσω την οικονομική ικανότητα και δυνατότητα των διαδίκων, αντλώντας καθοδήγηση από την νομολογία σύμφωνα με την οποία, στην διαδικασία εξέτασης αιτήσεων για καθορισμό της συνεισφοράς στην διατροφή ανηλίκων, οι γονείς έχουν την ευθύνη να προβαίνουν σε πλήρη και αληθινή αποκάλυψη των οικονομικών τους πόρων και δυνατοτήτων, έτσι ώστε να καθορίζεται ανάλογα και η υποχρέωση τους για καταβολή ενός ποσού. Στην υπόθεση Δημητρίου V. Περδίου (2005) 1 Α.Α.Δ.1418 αναφέρθηκαν τα εξής σχετικά:
«όπως έχει η σχετική Νομοθετική διάταξη (αρ.33(1) Ν.216/1990) η υποχρέωση για διατροφή των ανηλίκων τέκνων μιας οικογένειας ανήκει και στους δύο γονείς, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του καθενός. Έχουν και οι δύο υποχρέωση όπως προβαίνουν σε πλήρη και ειλικρινή αποκάλυψη των πραγματικών τους εισοδημάτων και όχι μόνο των εξόδων τους. Στην υπόθεση Ette v. Ette (1965) 1 AII E.R. 341, 346 έχει λεχθεί ότι όταν ο καθ’ ου η αίτηση δεν προβαίνει ο ίδιος σε ειλικρινή και πλήρη αποκάλυψη σχετικά με την οικονομική του κατάσταση, τότε το Δικαστήριο μπορεί λαμβάνοντας υπόψη την φύση του επαγγέλματος του και το τι κερδίζουν οι άλλοι στο ίδιο επάγγελμα, να υπολογίσει ότι ο καθ’ ου η αίτηση έχει ψηλότερα, απ’ ότι ισχυρίζεται, εισοδήματα. Η αρχή αυτή συνάδει και με τον κανόνα ότι εκεί που κάποιος έχει την αποκλειστική γνώση των γεγονότων, οφείλει να τα αποδείξει. (βλ. Tarapoulouzis v. District Officer (1962) C.L.R. 91 και Μαρκουλίδης V. Μαρκουλίδη κ.α (1998) 1 (Γ) Α.Α.Δ. 1386,1390) Επομένως, σε υποθέσεις διατροφής των ανηλίκων τέκνων μια οικογένειας, η οικονομική δυνατότητα του καθενός από τους γονείς δεν είναι θέμα που πρέπει να αποδεικνύεται από τον αιτητή ή την αιτήτρια, ανάλογα με την περίπτωση αλλά θέμα αληθινής αποκάλυψης από τους ίδιους τους γονείς, των αντιστοίχων εισοδημάτων τους. Το δε Δικαστήριο προβαίνει σε πλήρη έρευνα αυτών των στοιχείων. Περαιτέρω αναφέρουμε ότι από σχετική νομολογία φαίνεται ότι το Δικαστήριο μπορεί να λάβει υπόψη όχι μόνο τα πραγματικά εισοδήματα αλλά και την ικανότητα του καθ’ ου η αίτηση να κερδίζει (his potential earning capacity) (Βλ. Klucinsky v. Klucinsky (1953) 1 All E.R. 683 και McEwan v. McEwan (1972) 2 All E.R. 708) »
Ομοίως στην Re H. Ηλία (1997) 1ΑΑΔ 1372 αναφέρονται τα εξής:
«Η διατροφή προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του ανηλίκου και τις οικονομικές δυνατότητες των γονέων του και όχι με βάση του τι επέλεξαν να διαμορφώσουν ώστε να διατηρούνται σε κατάσταση αδυναμίας που να μην τους επιτρέπει να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους».
Η Αιτήτρια στη μαρτυρία της ισχυρίζεται ότι ο Καθ’ ου η αίτηση είναι ιερέας με μηνιαίο μισθό €2.100 και ότι λαμβάνει 13ο μισθό. Ισχυρίζεται ότι λαμβάνει επιπλέον ποσά από την τέλεση μυστηρίων (τρισάγια, αγιασμό, παρακλήσεις, γάμους και βαφτίσεις), €25 μηνιαίως για τα μεταφορικά του έξοδα και €1.000 κατ’ έτος επειδή δύο φορές το χρόνο λειτουργεί σε εκκλησία στο χωριό Μένοικο. Τελεί επίσης Λιβανέζικους γάμους στα αραβικά με κέρδος €250 δια έκαστο γάμο και ασχολείται με την εμπορία ειδών καπνού και ναργιλέδων. Για το σκοπό αυτό, από το 2016 διατηρεί με άλλα πρόσωπα την εταιρεία A U Shisha Center Ltd, με αρ. εγγραφής ΗΕχχχχχ, η οποία είναι ενεργή και ως εγγεγραμμένο γραφείο φαίνεται η διεύθυνση της οικίας του. Είναι ο ίδιος Διευθυντής, Γραμματέας και μέτοχος. Διατηρεί επίσης επ’ ονόματι του την εμπορική επωνυμία N K Shisha World Discount Store. Κατέθεσε ως τεκμήριο 19 αντίγραφα έρευνας από το Τμήμα Εφόρου Εταιρειών. Υπολογίζει ότι συνολικά τα εισοδήματα του κυμαίνονται μεταξύ €4.000- €5.000 μηνιαίως.
Αναφέρει ότι κατέχει δίπλωμα βοηθού αρχιτέκτονα που απέκτησε στην Συρία, το οποίο δεν δύναται να αξιοποιήσει για να εξεύρει εργασία με υψηλότερα εισοδήματα, εφόσον δεν αναγνωρίζεται στην Κύπρο.
Αναφέρει επίσης ότι διαμένει σε διαμέρισμα με ενοίκιο ύψους €375 μηνιαίως και προς τούτο κατέθεσε ως τεκμήριο 2, ενοικιαστήριο έγγραφο και αποδείξεις πληρωμής και ότι κάθε μήνα δαπανά περίπου €250 μηνιαίως σε καύσιμα για να πηγαινοέρχεται στο σχολείο των παιδιών και στην οικία του Καθ’ ου η αίτηση. Η ίδια διαμένει στο Στρόβολο, ο Καθ’ ου η αίτηση στον Αστρομερίτη και το σχολείο των παιδιών βρίσκεται στην Ασίνου. Αναφέρει ότι ο Καθ’ ου η αίτηση εξακολουθεί να διαμένει στη συζυγική οικία μαζί με τη συμβία του την οποία παρουσιάζει ως οικιακή βοηθό και υπολογίζει τον μισθό της ως μέρος των εξόδων των παιδιών αλλά και για να συνεχίζει να λαμβάνει επιδόματα και βοηθήματα από την Μητρόπολη Μόρφου και την Αρχιεπισκοπή, όπως ελάμβανε και παλαιότερα.
Κατά την αντεξέταση της αναφορικά με τις εισοδηματικές δυνάμεις των διαδίκων, η Αιτήτρια επέμεινε στη θέση της ότι ο Καθ’ ου η αίτηση έχει επιπλέον εισοδήματα από την εμπορία ειδών καπνού και ναργιλέδων. Της υπεβλήθη ότι η εταιρεία και η εμπορική επωνυμία δεν έχουν κανένα εισόδημα αφού είναι κλειστές και υπέδειξε ότι κάτι τέτοιο δεν αναγράφεται στα αρχεία του Εφόρου Εταιρειών κατά τον χρόνο που προέβη σε έρευνα για σκοπούς καταχώρισης της μαρτυρίας της.
Την υπεβλήθη επίσης ότι το κατάστημα που διατηρούσε ο Καθ’ ου η αίτηση κάτω από την εμπορική επωνυμία έκλεισε το 2018 διότι δεν είχε κανένα κέρδος και ανέφερε ότι το 2019 ο Καθ’ ου η αίτηση συνελήφθη για παράνομη εμπορία καπνών και πλήρωσε σε μετρητά €30.000 για να αποφύγει την καταγγελία, γεγονός που κατά την κρίση της δείχνει ότι το κατάστημα είχε πολλά κέρδη. Παραδέχτηκε ωστόσο ότι σήμερα το κατάστημα δεν υπάρχει.
Ο Καθ’ ου η αίτηση στη μαρτυρία του αναφέρει ότι από την εργασία του ως Ιερέας λαμβάνει καθαρά €2.000 περίπου πλέον 13ο μισθό. Το 2021 ελάμβανε περίπου €1.927 και το 2022 ελάμβανε περίπου €1.947. Κατέθεσε ως τεκμήριο 40 αντίγραφα της μισθοδοσίας του από τον Κεντρικό Φορέα Μισθοδοσίας Ιερέων.
Αναφορικά με την εμπορία ειδών καπνού, αναφέρει ότι τόσο η εταιρεία όσο και η εμπορική επωνυμία σήμερα είναι αδρανείς. Κατέθεσε ως τεκμήριο 42, βεβαίωση ημερομηνίας 31.03.2022 από τους λογιστές του και ως τεκμήριο 43, επιστολή του Τμήματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων ημερομηνίας 10.02.2020 σχετικά με τον τερματισμό απασχόλισης του ως αυτοτελώς εργαζόμενος από το 2019 και επιστολή του Τμήματος Φορολογίας ημερομηνίας 09.04.2020 για την ακύρωση της εγγραφής του.
Εξηγεί ότι η αδυναμία του να ανταποκριθεί οικονομικά στις υποχρεώσεις του τον ανάγκασε να αιτηθεί αναστολή δόσεων του στεγαστικού δανείου ύψους €600 μηνιαίως, η οποία έληξε στις 31.12.2020 και έκτοτε αδυνατεί να καταβάλει οποιαδήποτε δόση. Κατέθεσε προς τούτο ως τεκμήρια 44 και 45 σχετικές επιστολές του Κυπριακού Οργανισμού Αναπτύξεως Γης.
Είναι η θέση του ότι τα εισοδήματα της Αιτήτριας υπερβαίνουν τις €2.000 μηνιαίως και εξηγεί ότι με βάση τις δικές της παραδοχές, λαμβάνει από την εργασία της €1.000 περίπου (€850+€120 υπερωρίες). Είναι επίσης δικαιούχος επιδόματος Ε.Ε.Ε. ύψους €800, επιδόματος ενοικίου ύψους €250 και δικαιούχος έκπτωσης στην κατανάλωση ρεύματος λόγω του ότι είναι λήπτρια Ε.Ε.Ε. Λαμβάνει επίσης το ½ των επιδομάτων μονογονιού και τέκνου.
Ισχυρίζεται επίσης ότι η Αιτήτρια δέχεται οικονομική βοήθεια από τη μητέρα της η οποία διαμένει μόνιμα στο εξωτερικό και την επισκέπτεται δύο φορές το χρόνο. Θα μπορούσε δε να αξιοποιήσει το δίπλωμα βοηθού αρχιτέκτονα που κατέχει για λαμβάνει περισσότερα χρήματα.
Αντεξεταζόμενος για τα εισοδήματα του ο Καθ’ ου η αίτηση εξήγησε ότι μέχρι τον Νοέμβριο του 2019 που έκλεισε το κατάστημα ειδών καπνού είχε επιπλέον εισοδήματα. Του υπεβλήθη ότι τόσο η εταιρεία όσο και η εμπορική επωνυμία εξακολουθούν να φαίνονται ενεργές και χωρίς να το αρνηθεί εξήγησε ότι παραμένουν γραμμένες στον κατάλογο και ότι δεν του συμφέρει να τις κλείσει. Του υπεβλήθη επίσης ότι δεν θα διατηρούσε την εταιρεία εν ζωή καταβάλλοντας ετήσια τέλη στον Έφορο Εταιρειών εάν δεν συνέχιζε τη λειτουργία της με τον ίδιο να απαντά ότι δεν πληρώνει κανένα τέλος.
Αντεξεταζόμενος για το θέμα της τέλεσης μυστηρίων στα αραβικά, παραδέχτηκε ότι Παγκύπρια υπάρχουν έξι Αραβόφωνοι ιερείς εκ των οποίων οι δύο βρίσκονται στη Λευκωσία και ότι όποτε τον καλέσουν και ανάλογα με το πρόγραμμα των παιδιών πηγαίνει και παίρνει μόνο φιλοδώρημα από τον κουμπάρο. Ανέφερε επίσης ότι από το 2020 τέλεσε μόνο 1-2 γάμους.
Εξετάζοντας τη μαρτυρία που έχει τεθεί ενώπιον μου και λαμβάνοντας υπόψιν το τεκμήριο 40 που κατέθεσε ο Καθ’ ου η αίτηση (αντίγραφο μισθοδοσίας), αποτελεί εύρημα του Δικαστηρίου ότι οι μηνιαίες καθαρές απολαβές του Καθ’ ου η αίτηση από την εργασία του ως Ιερέας ανέρχονται σε €2.000 περίπου πλέον 13ο μισθό, ήτοι €2.166 περίπου μηνιαίως. Δεν έχω ωστόσο πειστεί ότι αυτό είναι και το μοναδικό του εισόδημα εφόσον η μαρτυρία του περί τούτου εμπεριέχει κενά, παραλείψεις και αντιφάσεις και εξηγώ.
Στη γραπτή του μαρτυρία αρνείται ότι τελεί μυστήρια γάμου στην Αραβική γλώσσα, κάτι που έκανε παλαιότερα με κέρδος €50-€200 από το κάθε μυστήριο και ισχυρίζεται ότι τα τελευταία τρία χρόνια δεν τέλεσε κανένα μυστήριο. Κατά τη αντεξέταση του όμως ανέφερε ότι στη Λευκωσία υπάρχουν δύο μόνο Αραβόφωνοι ιερείς, ο ένας εκ των οποίων είναι ο ίδιος και ότι όποτε τον καλέσουν «ευχαρίστως» πάει, ανάλογα με το πρόγραμμα των παιδιών, μιλώντας στον ενεστώτα. Συνεπώς είναι κάτι που συνεχίζει να κάνει μέχρι σήμερα. Παραδέχτηκε επίσης ότι τα τελευταία χρόνια πήγε σε 1-2 γάμους. Το δε τεκμήριο 41 που κατέθεσε για να ενισχύσει τους σχετικούς ισχυρισμούς του δεν αναφέρει ότι ο Καθ’ ου η αίτηση δεν τελεί γάμους, αλλά μόνο ότι στην κοινότητα που διαμένει δεν τελούνται συχνά τέτοιοι γάμοι. Ως ένας εκ των δύο μόνο ιερέων στη Λευκωσία που δύνανται να τελούν τέτοιους γάμους, αδιαμφισβήτητα υπάρχει ζήτηση και από άλλες περιοχές, πλην της κοινότητας όπου διαμένει. Και επαναλαμβάνω, όπως ο ίδιος ανέφερε κατά τη αντεξέταση του, όταν υπάρχει γάμος και τον καλούν ευχαρίστως πάει αν μπορεί. Συνεπώς, η δήλωση του ότι δεν τελεί κανένα απολύτως γάμο πλέον δεν γίνεται αποδεκτή.
Αναφορικά με την επιχείρηση εμπορίας καπνικών ειδών και ναργιλέδων, η σταθερή θέση του Καθ’ ου η αίτηση είναι ότι η εταιρεία και η εμπορική επωνυμία σήμερα είναι αδρανείς. Αντίθετη είναι η θέση της Αιτήτριας η οποία πιστεύει ότι λειτουργούν μέχρι σήμερα και προς τούτο αναφέρθηκε στο που έλαβε χώρα το 2019 όπου ο Καθ’ ου η αίτηση συνελήφθη και κατέβαλε πρόστιμο ύψους €30.000. Οι ισχυρισμοί της, πέραν του ότι για πρώτη φορά τέθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου κατά την αντεξέταση της είναι γενικοί και αόριστοι. Από την άλλη, προκαλεί προβληματισμό το γεγονός ότι στα αρχεία του Τμήματος Εφόρου Εταιρειών η εταιρεία και εμπορική επωνυμία δεν φαίνονται αδρανείς (βλ. τεκμήριο 19 μαρτυρίας Αιτήτριας), γεγονός που ούτε ο ίδιος αρνήθηκε κατά την αντεξέταση του. Τα τεκμήρια 42 και 43 που κατέθεσε δεν αποτελούν επαρκή απόδειξη ότι η επιχείρηση δεν έχει κάποιο κέρδος εφόσον η διαγραφή του από αυτοεργοδοτούμενος σχετίζεται περισσότερο με την δήλωση των εισοδημάτων του στις αρμόδιες υπηρεσίες. Θα μπορούσε κάλλιστα ο Καθ’ ου η αίτηση να παρουσιάσει τις οικονομικές καταστάσεις της εταιρείας ή ακόμα και ένα επίσημο έγγραφο που να φαίνεται ότι η εταιρεία παραμένει αδρανής και δεν έχει εκπληρώσει την υποχρέωση της για πληρωμή ετήσιων τελών, όπως ανέφερε στην αντεξέταση του. Εξ όσων η Αιτήτρια ανέφερε, το κατάστημα που διατηρούσε ο Καθ’ ου η αίτηση έκλεισε. Εξακολουθεί όμως να υφίσταται η εταιρεία και η εμπορική επωνυμία, κάτι που ο Καθ’ ου η αίτηση όπως ανέφερα δεν αρνήθηκε κατά την αντεξέταση του.
Όπως έχει αναφερθεί στην υπόθεση Μαρκουλίδης (βλ. ανωτέρω), οι δυνάμεις του υπόχρεου είναι στοιχείο που στις πλείστες των περιπτώσεων μόνο ο ίδιος γνωρίζει. Αν ο υπόχρεος επιλέξει να μη βοηθήσει το Δικαστήριο στη διακρίβωση των οικονομικών του δυνάμεων, αυτό δεν σημαίνει πως μπορεί η στάση του αυτή να χρησιμοποιηθεί και ως επιχείρημα περί ελλείψεως μαρτυρίας. Το Δικαστήριο οφείλει να ενεργήσει στη βάση των στοιχείων που έχει ενώπιον του. Δύναται επίσης να λάβει υπόψιν του την ικανότητα ενός ατόμου να κερδίζει (βλ. Περδίου ανωτέρω).
Ο Καθ’ ου η αίτηση θα μπορούσε να ήταν πιο συγκεκριμένος στη μαρτυρία του και εν πάση περιπτώσει θα έπρεπε να τεκμηριώσει επαρκώς τους ισχυρισμούς του. Συνεκτιμώντας όλα τα πιο πάνω, αλλά και τα όσα αναφέρθηκαν από πλευράς του για τα ποσά που ήδη καταβάλλει κάθε μήνα για την κάλυψη των εξόδων των παιδιών, ήτοι €2.230 μηνιαίως και συνυπολογίζοντας ότι απαιτείται ένα ποσό για την κάλυψη των προσωπικών του εξόδων, τα εισοδήματα του δεν μπορεί να είναι της τάξεως των €2.000 όπως ο ίδιος αναφέρει. Με ένα απλό υπολογισμό των πιο πάνω, κατέληξα και αυτό αποτελεί εύρημα του Δικαστηρίου ότι τα εισοδήματα του είναι τουλάχιστον της τάξεως των €3.000 μηνιαίως.
Αναφορικά με τις οικονομικές δυνάμεις της Αιτήτριας, εξ’ αρχής σημειώνω ότι με βάση τη μαρτυρία της κας Μαρδαπίτα Λειτουργού στην Υπηρεσία Διαχείρισης Επιδομάτων στον κλάδο του Ε.Ε.Ε., προκύπτει ότι από τον Μάιο του 2018 το σχετικό επίδομα τερματίστηκε λόγω των εισοδημάτων της Αιτήτριας. Συνεπώς καθίσταται εύρημα του Δικαστηρίου ότι η Αιτήτρια δεν λαμβάνει επίδομα ενοικίου ή άλλο επίδομα Ε.Ε.Ε., ως ο Καθ’ ου η αίτηση ισχυρίζεται.
Αναφορικά με τα εισοδήματα που κερδίζει από την εργασία της, άκρως βοηθητική ήταν η μαρτυρία του κου. Σωκράτους. Από το τεκμήριο που κατέθεσε προκύπτει ότι από το Μάρτιο του 2022 τα εισοδήματα της κατά μέσο όρο κυμαίνονται στο καθαρό ποσό των €900 μηνιαίως. Όπως η Αιτήτρια ανέφερε στη γραπτή μαρτυρία της αλλά και κατά την αντεξέταση της, λαμβάνει και ένα ποσό της τάξεων των €120 για υπερωρίες. Συνεπώς, μηνιαίως λαμβάνει το συνολικό ποσό των €1.020. Δεν μου διαφεύγει ότι η Αιτήτρια για κάποιους μήνες είχε χαμηλότερα εισοδήματα, ωστόσο για σκοπούς καθορισμού της συνεισφοράς της στα έξοδα των παιδιών το Δικαστήριο δύναται να λάβει υπόψιν του όχι μόνο τα πραγματικά εισοδήματα αλλά και την ικανότητα ενός ατόμου να κερδίζει ικανότητα που στην περίπτωση της Αιτήτριας δεν έχει αμφισβητηθεί. Συνεπώς αποτελεί εύρημα του Δικαστηρίου ότι η εισοδηματική ικανότητα της Αιτήτριας είναι της τάξεως των €1.020 μηνιαίως.
Επίδομα μονογονέα και επίδομα τέκνου
Μέσα από τη δικογραφία τη σχετική με αυτή μαρτυρία που έχει τεθεί ενώπιον μου και τα όσα οι συνήγοροι αναφέρουν στις αγορεύσεις προκύπτει ως παραδεκτό γεγονός ότι από τον Ιούλιο του 2021 οι διάδικοι λαμβάνουν για 6 μήνες έκαστος επίδομα τέκνου ύψους €296 περίπου και επίδομα μονογονέα ύψους €612 περίπου μηνιαίως. Συνεπώς αναλογικά λαμβάνει έκαστος ως επίδομα τέκνου το ποσό των €148 μηνιαίως και ως επίδομα μονογονέα το ποσό των €306 μηνιαίως.
Σύμφωνα με την απόφαση του Δευτεροβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου στην υπόθεση Μάρκου ν. Kuzichava Μάρκου, Έφεση Αρ. 22/2019, ημερομ. 24/6/2021 το μονογονεϊκό επίδομα πρέπει να πιστώνεται στα εισοδήματα του γονιού που το λαμβάνει. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκαν τα εξής:
«Θεωρούμε λοιπόν ορθή την προσέγγιση ότι το μονογονεϊκό επίδομα πρέπει να πιστώνεται στα εισοδήματα του γονιού που το λαμβάνει. Το επίδομα αυτό έχει ως στόχο την παροχή οικονομικής βοήθειας στον γονέα που δεν συζεί με άλλο πρόσωπο και που έχει όλο το βάρος συντήρησης του νοικοκυριού. Προϋπόθεση για την χορήγηση του είναι βέβαια να διαμένει με τον γονέα και ένα τουλάχιστον παιδί, ωστόσο, το επίδομα έχει ξεκάθαρο σκοπό την διευκόλυνση του γονέα, έστω προς αντιμετώπιση των εξόδων του παιδιού ή παιδιών που διαμένουν μαζί του. Και η πρόνοια του σχετικού νόμου ότι το επίδομα απαλλάσσεται του φόρου εισοδήματος, προϋποθέτει ότι συνιστά μέρος του εισοδήματος του προσώπου, συνήθως γονέα, που το λαμβάνει».
Επίσης στην απόφαση Konyalian ν. Paskulov, Έφεση Αρ. 2/20, ημερομ. 24/6/21 αναφέρθηκαν τα εξής για το ίδιο θέμα:
«Παρατηρούμε συναφώς από τα πιο πάνω ότι το επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας είναι δικαίωμα προσωπαγές το οποίο απόλλυται είτε με την απώλεια της μονογονεϊκής ιδιότητας του ατόμου είτε με τον θάνατο του είτε άλλως πως, όλα συναρτημένα με το δικαιούχο άτομο. Ως προσωπαγές δικαίωμα είναι συνυφασμένο με το πρόσωπο του δικαιούχου και δεν μπορεί να απαλλοτριωθεί προς όφελος τρίτου. Έχοντας υπόψιν τα πιο πάνω θα έπρεπε συνεπώς το πρωτόδικο Δικαστήριο να συνυπολογίσει τα επιδόματα μονογονεϊκής οικογένειας που λάμβανε η Εφεσείουσα στα εισοδήματα της και όχι να τα αφαιρέσει από τα έξοδα των ανηλίκων»
Το επίδομα τέκνου, με βάση τα όσα αναφέρονται στην απόφαση Μάρκου (βλ. ανωτέρω), αφαιρείται από τα έξοδα του ανηλίκου. Παραθέτω σχετικό απόσπασμα από την απόφαση Μάρκου (βλέπε ανωτέρω):
«Αρκούμαστε να σημειώσουμε ότι καθ' όσον αφορά το επίδομα τέκνου υπάρχει και νεότερη νομολογία, ότι δικαιούχος του επιδόματος τέκνου είναι η οικογένεια και αυτό δεν αποτελεί εισόδημα των γονέων και ότι εφόσον παραχωρηθεί, προορίζεται, αποκλειστικά, για την εξασφάλιση και τη διατήρηση μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης των παιδιών της οικογένειας (Εθνική Ασφαλιστική (Κύπρου) Λτδ ν. Δημητρίου κ.ά., ECLI:CY:AD:2021:A52, Πολ. Έφ. Αρ.136/2013, ημερ.28.2.2021)».
Συνακόλουθα και με βάση τα πιο πάνω, οι εισοδηματικές δυνάμεις της Αιτήτριας είναι της τάξεως των €1.326 μηνιαίως (€1.020+€306) και του Καθ’ ου η αίτηση της τάξεως των €3.306 μηνιαίως (€3.000+€306).
Σύμφωνα με το υφιστάμενο διάταγμα γονικής μέριμνας, την πρώτη εβδομάδα της ρύθμισης τα παιδιά διαμένουν με τον Καθ’ ου η αίτηση από τη Δευτέρα το μεσημέρι όπου τα παραλαμβάνει από το σχολείο μέχρι την Πέμπτη το απόγευμα μετά τη λήξη των απογευματινών τους δραστηριοτήτων και ακολούθως διαμένουν με την Αιτήτρια μέχρι την Κυριακή το βράδυ. Την δεύτερη εβδομάδα της ρύθμισης τα παιδιά διαμένουν με τον Καθ’ ου η αίτηση από την Κυριακή το βράδυ μέχρι την Παρασκευή το μεσημέρι και ακολούθως με την Αιτήτρια μέχρι την Δευτέρα το πρωί. Οι διακοπές των Χριστουγέννων, του Πάσχα και του καλοκαιριού έχουν κατανεμηθεί εξίσου στους διαδίκους. Η ρύθμιση διαρκεί για τέσσερις εβδομάδες και ακολούθως επαναλαμβάνεται. Συνεπώς, ανά περίοδο τεσσάρων εβδομάδων, τα παιδιά διανυκτερεύουν με τον Καθ’ ου η αίτηση για 18 βράδια και με την Αιτήτρια για 12 βράδια.
Ο Καθ’ ου η αίτηση ισχυρίζεται ότι με βάση την πιο πάνω ρύθμιση τα παιδιά βρίσκονται μαζί του τα 2/3 του χρόνου τους, με αποτέλεσμα να αναλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος όλων των καθημερινών τους εξόδων, όπως έξοδα ένδυσης και υπόδησης, έξοδα αναψυχής, ψυχαγωγίας, διακοπών και έξοδα διατροφής και συντήρησης. Υποστηρίζει επίσης ότι καλύπτει εξ ολοκλήρου τα μεταφορικά έξοδα, το χαρτζιλίκι για το σχολείο των παιδιών και τα έξοδα των φροντιστηρίων και θεραπειών των παιδιών.
Η Αιτήτρια από την άλλη υποστηρίζει ότι ο χρόνος των παιδιών είναι διαμοιρασμένος εξίσου στους διαδίκους και ότι επειδή ο Καθ’ ου η αίτηση έχει υψηλότερα εισοδήματα πρέπει να συνεισφέρει αναλόγως και στα έξοδα που καλύπτει στο χρόνο που έχει η ίδια τα παιδιά, ούτως ώστε να έχουν το ίδιο βιοτικό επίπεδο ανεξαρτήτως με ποιον γονέα διαμένουν.
Στις περιπτώσεις όπου ο χρόνος των παιδιών μοιράζεται στους γονείς, ή έστω όταν ο χρόνος κατανέμεται σε αναλογία 1/3 προς 2/3 όπως ο Αιτητής ισχυρίζεται θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι είναι ορθό o κάθε γονέας να καλύπτει τις ανάγκες που προκύπτουν στον χρόνο που έχει υπό τη φύλαξη του τα παιδιά, χωρίς να απαιτείται η καταβολή διατροφής από τον γονέα στον άλλο. Ανακύπτουν όμως έτσι δύο ζητήματα. Πρώτον, ποιος γονέας θα καλύπτει τα πάγια έξοδα των παιδιών όπως για παράδειγμα τις απογευματινές τους δραστηριότητες και δεύτερο, θα παρατηρείται το φαινόμενο όπου τα παιδιά θα μεγαλώνουν και θα αναπτύσσονται υπό διαφορετικές συνθήκες, κυρίως οικονομικές, στις περιπτώσεις όπου τα εισοδήματα του ενός γονέα είναι κατά πολύ υψηλότερα από του άλλου. Το καλώς νοούμενο συμφέρον των παιδιών εξυπηρετείται καλύτερα με την εξασφάλιση μιας ισορροπίας στην ανατροφή τους, ανεξαρτήτως του γονέα με τον οποίο διαμένουν.
Μία άλλη λύση, είναι να υπολογίζεται αρχικά η αναλογία των γονέων στα έξοδα των παιδιών στη βάση των οικονομικών τους δυνάμεων, ακολούθως να αφαιρείται το ποσό που καλύπτει ο κάθε γονέας στον χρόνο έχει τα παιδιά υπό τη φύλαξη του και στο τέλος να επιδικάζεται ένα ποσό υπέρ του γονέα που φαίνεται ότι προκύπτει διαφορά στα ποσά που καταβάλλει και στα ποσά που του αναλογούν να καταβάλλει. Κατά την κρίση μου αυτή είναι η πιο δίκαιη λύση εφόσον έτσι λαμβάνονται υπόψιν όχι μόνο οι δύο βασικοί παράμετροι της διατροφής, ήτοι τα εισοδήματα γονέων και τα έξοδα παιδιών αλλά και ο παράγοντας του χρόνου που τα παιδιά διαμένουν με τον κάθε γονέα.
Συνεπώς, αφού καθορίσω πρώτα τα εύλογα ποσά που απαιτούνται για την κάλυψη των εξόδων των παιδιών, θα υπολογίσω ακολούθως το ποσό που κάθε γονέας καλύπτει όταν ασκεί τη φύλαξη των παιδιών, ούτως ώστε να διαφανεί εάν τελικά πρέπει να εκδοθεί οποιαδήποτε διαταγή καταβολής διατροφής.
Ανάγκες των ανηλίκων
Θα προβώ στην εξέταση των επιμέρους κονδυλίων των παιδιών, λαμβάνοντας υπόψιν ότι η διατροφή περιλαμβάνει όλα όσα είναι αναγκαία για την συντήρηση και ευημερία του δικαιούχου και επιπλέον, ανάλογα με την περίπτωση, τα έξοδα για την εν γένει εκπαίδευση του (βλ. άρθρο 37 του Ν.216/90 του Νόμου).
Στο σύγγραμμα «ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ», τρίτη έκδοση, έκδοση του 2022, στην σελ. 766, ο Απόστολος Σ. Γεωργιάδης αναφέρει αναλυτικά τι περιλαμβάνει η διατροφή του δικαιούχου, απόσπασμα το οποίο παραθέτω αυτούσιο:
«1. Ανάγκες του δικαιούχου
Η διατροφή περιλαμβάνει όλα όσα είναι αναγκαία για τη συντήρηση του δικαιούχου και επιπλέον τα έξοδα για την ανατροφή, καθώς και την επαγγελματική και την εν γένει εκπαίδευση του (πλήρης διατροφή: ΑΚ 1493 εδ. β΄). Στο περιεχόμενο της διατροφής περιλαμβάνονται ειδικότερα βιοτικές ανάγκες του δικαιούχου που είτε υφίστανται πραγματικά κατά τον χρόνο συζήτησης της αγωγής είτε μπορούν με βεβαιότητα να προβλεφθούν μελλοντικά. Η διατροφή λοιπόν περιλαμβάνει κάθε αναγκαία βιοτική δαπάνη: τροφή, στέγη, ένδυση, θέρμανση, φωτισμό, λοιπά λειτουργικά έξοδα της οικίας διαμονής, ψυχαγωγία, μόρφωση (π.χ. αγορά βιβλίων), διαπαιδαγώγηση, νοσηλεία και δαπάνες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, παραθέριση, συγκοινωνία και επικοινωνία. Ιδίως περιλαμβάνονται δαπάνες θεωρητικής, επαγγελματικής ή τεχνικής μόρφωσης, ακόμη και μεταπτυχιακές σπουδές.»
Όπως έχει υποδειχθεί από τη νομολογία του Δευτεροβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου (Παναγιώτου v. Σφικτού (2001) 1 ΑΑΔ 625), το μέτρο της διατροφής δεν μπορεί να εξευρεθεί με απόλυτους αριθμούς. Η κοινή λογική και η πείρα της ζωής είναι παράγοντες οι οποίοι διαδραματίζουν ρόλο στην καλύτερη αντίληψη των γεγονότων προς εντοπισμό των πραγματικών αναγκών συγκεκριμένων ατόμων. Το Δικαστήριο, εξετάζοντας και καθορίζοντας το εύλογο των κονδυλίων που απαιτούνται για τη διατροφή και συντήρηση του δικαιούχου δεν είναι υποχρεωμένο να υπεισέρχεται σε λεπτομέρειες που να οδηγούν σε υπολογισμό με σεντ, αλλά θα πρέπει να σταθμίζει τις ανάγκες. Το Δικαστήριο δεν δεσμεύεται από την μαρτυρία των διαδίκων και οφείλει να ασχοληθεί με το εύλογο των κονδυλίων (βλ. Μαρκουλίδης ν. Μαρκουλίδης κ.ά. (1989) 1 ΑΑΔ 1386, Κορελλίδης ν. Κορελλίδη (2012) 1 ΑΑΔ 1975, Παναγιώτου ν. Σφικτού (2001) 1 ΑΑΔ 625, Χαραλάμπους ν. Χαραλάμπους (2010) 1 (Β) ΑΑΔ 951). Έτσι, κονδύλια που κατ’ ισχυρισμό απαιτούνται για την κάλυψη συγκεκριμένων αναγκών μπορεί να μη γίνουν αποδεκτά είτε επειδή δεν έχουν αποδειχθεί είτε επειδή μπορεί να κριθεί ότι δεν εμπίπτουν στις βασικές ανάγκες διατροφής ενός ανηλίκου. Στις περιπτώσεις που διαφανεί ότι έξοδα παρουσιάζονται διογκωμένα, το Δικαστήριο οφείλει να καθορίσει ένα εύλογο υπό τις περιστάσεις ποσό.
Για την κάλυψη των εξόδων των παιδιών η Αιτήτρια ισχυρίζεται ότι απαιτείται περίπου το ποσό των €2.055 μηνιαίως. Στα έξοδα αυτά δεν συμπεριλαμβάνονται κονδύλια που αφορούν ιδιαίτερα μαθήματα, εργοθεραπεία, λογοθεραπεία και μαθήματα ειδικής εκπαίδευσης για τα οποία η Αιτήτρια δεν κάνει αναφορά στη μαρτυρία της για την επίδικη περίοδο. Αναφέρει μόνο ότι ο Καθ’ ου η αίτηση αποφασίζει μονομερώς για όλα τα πιο πάνω χωρίς να την ενημερώνει, παρά το ότι το διάταγμα γονική μέριμνας προβλέπει ότι η γονική μέριμνα των ανηλίκων θα ασκείται από κοινού από τους διαδίκους.
Ο Καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει ότι για την κάλυψη των εξόδων των παιδιών απαιτείται το ποσό των €2.620 μηνιαίως, ποσό το οποίο περιλαμβάνει και τις απογευματινές δραστηριότητες των παιδιών, τις ανάγκες παρακολούθησης τους από ειδικούς και το μελετητήριο. Και οι δύο διάδικοι καταγράφουν αναλυτικό εξοδολόγιο των παιδιών. Ο Καθ’ ου η αίτηση καταγράφει επίσης αναλυτικά τα έξοδα που καλύπτει ο ίδιος, είτε στο χρόνο που έχει υπό τη φύλαξη του τα παιδιά, είτε με τις απευθείας πληρωμές που προβαίνει για τις δραστηριότητες και θεραπείες των παιδιών. Με βάση τους υπολογισμούς του, μηνιαίως ξοδεύει για τα παιδιά το ποσό των €2.230.
Σημειώνω επίσης ότι ειδική αναφορά στα όσα οι διάδικοι ανέφεραν κατά την αντεξέταση τους σε σχέση με τα έξοδα των παιδιών θα γίνει όπου αυτό κριθεί απαραίτητο, εφόσον ως επί το πλείστον επανέλαβαν τους ισχυρισμούς που έθεσαν ενώπιον του Δικαστηρίου με τη γραπτή τους μαρτυρία.
Α. ΚΟΙΝΑ ΕΞΟΔΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
1. Ενοίκιο
Η Αιτήτρια στη μαρτυρία της αναφέρει ότι ενοικιάζει διαμέρισμα για σκοπούς στέγασης της ιδίας και των ανηλίκων με μηνιαίο ενοίκιο ύψους €375. Κατέθεσε ως τεκμήριο 2, το ενοικιαστήριο έγγραφο και σχετικές αποδείξεις πληρωμής. Εξηγεί επίσης ότι σκοπεύει να ενοικιάσει μεγαλύτερο διαμέρισμα και ότι το ελάχιστο ενοίκιο στην περιοχή Στροβόλου θα είναι €700 μηνιαίως. Αξιώνει μέσω της διατροφής την αναλογία των παιδιών στο ποσό αυτό καθότι όπως ισχυρίζεται μόνο με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να το πράξει. Εξηγεί ότι η περιοχή αυτή είναι βολική, τόσο λόγω του τόπου εργασίας της όσο και λόγω του ότι οι περισσότερες δραστηριότητες των παιδιών βρίσκονται κοντά.
Ο Καθ’ ου η αίτηση στη μαρτυρία του δεν αμφισβητεί το ύψος του ενοικίου που καταβάλλει η Αιτήτρια, ισχυρίζεται όμως ότι η Λειτουργός του Γραφείου Ευημερίας συμβούλευσε την Αιτήτρια να εξεύρει κατοικία κοντά στον Αστρομερίτη όπου τα ενοίκια είναι πιο φθηνά και οι δραστηριότητες των παιδιών είναι κοντά. Κατά την αντεξέταση της η Αιτήτρια ανέφερε ότι μέχρι το τέλος του χρόνου το ενοίκιο της θα αυξηθεί, χωρίς περιατέρω διευκρινίσεις.
Αδιαμφησβήτητα η ανάγκη στέγασης αποτελεί βασική βιοτική ανάγκη των ανηλίκων (βλ. ανωτέρω απόσπασμα από το σύγγραμμα του Απόστολου Γεωργιάδη αναφορικά με τα έξοδα ανηλίκων και αποφάσεις Α.Γ. v. Σ-Α-Τ, Έφεση ΑΡ.36/18, ημερομηνίας 07.05.20, Λ.Λ. v. I.S. Έφεση 37/2015, ημερομηνίας 04.09.2018). Στο ίδιο απόσπασμα αναφέρεται ότι στο περιεχόμενο της διατροφής περιλαμβάνονται βιοτικές ανάγκες του δικαιούχου που είτε υφίστανται πραγματικά κατά τον χρόνο συζήτησης της αγωγής είτε μπορούν με βεβαιότητα να προβλεφθούν μελλοντικά. Παρά το ότι η Αιτήτρια εξήγησε τους λόγους που απαιτείται η ενοικίαση μεγαλύτερου διαμερίσματος δεν έχει τεκμηριώσει επαρκώς της θέση της, ούτε έχει διευκρινίσει εάν έχει όντως εξεύρει άλλο χώρο διαμονής με το ενοίκιο που αξιώνει. Ο σχετικός ισχυρισμό της έχει τεθεί και στο δικόγραφο της ημερομηνίας 05.04.2021, ωστόσο μέχρι και την ημέρα που έδιδε τη μαρτυρία της, σχεδόν δύο χρόνια μετά ακόμη δεν έχει υλοποιήσει την πρόθεση της. Συνεπώς δεν πρόκειται για μια ανάγκη η οποία δύναται να προβλεφθεί με βεβαιότητα. Για σκοπούς υπολογισμού των εξόδων των παιδιών λαμβάνω υπόψιν μου ότι μηνιαίως καταβάλλει ενοίκιο ύψους €375, συνεπώς η αναλογία των παιδιών καθορίζεται στο ποσό των €282 μηνιαίως, ποσό που καλύπτει αποκλειστικά η ίδια.
2. Διατροφή
Οι διάδικοι συμφωνούν ότι για τη διατροφή των παιδιών, τη σίτιση τους δηλαδή απαιτείται το ποσό των €600 μηνιαίως, ήτοι €200 μηνιαίως για κάθε παιδί, ποσό το οποίο κρίνεται εύλογο και λαμβάνεται υπόψιν. Με βάση το πρόγραμμα και τις ώρες παραλαβής και παράδοσης των παιδιών, προκύπτει ότι ο Καθ’ ου η αίτηση καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της σίτισης των παιδιών, εφόσον γευματίζουν περισσότερες φορές στην οικία του. Συνεπώς, καθορίζεται ότι η Αιτήτρια ξοδεύει €230 μηνιαίως και ο Καθ’ ου η αίτηση €370
3. Ένδυση - Υπόδηση
Για την ένδυση και υπόδηση των παιδιών η Αιτήτρια υποστηρίζει ότι απαιτείται το ποσό των €150 μηνιαίως ενώ ο Καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει ότι επαρκεί το ποσό των €120 μηνιαίως. Η Αιτήτρια κατέθεσε αποδείξεις αγορών από καταστήματα ως τεκμήριο 9 και αντίγραφο κίνησης του τραπεζικού της λογαριασμού ως τεκμήριο 20. Ο Καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει ότι ανά εποχή ανανεώνει τα ρούχα και τα παπούτσια των παιδιών ανάλογα με τις ανάγκες τους και προς τούτο κατέθεσε ενδεικτικά αντίγραφα του τραπεζικού του λογαριασμού, εφόσον τις περισσότερες πληρωμές τις κάνει με μετρητά.
Η ανάγκη ένδυσης και υπόδησης στην οποία αδιαμφισβήτητα περιλαμβάνεται και η αγορά σχολικού ρουχισμού είναι δεδομένη, καθημερινή και τρέχουσα εφόσον τα παιδιά μεγαλώνουν και αναπτύσσονται με ραγδαίους ρυθμούς. Με αυτά τα δεδομένα κρίνω ως εύλογο για την κάλυψη της το ποσό των €150 ήτοι €50 για κάθε παιδί. Θεωρώ επίσης αυτονόητο ότι και οι δύο διάδικοι αγοράζουν είδη ένδυσης και υπόδησης στα παιδιά, παρά τις αντίθετες αναφορές τους προς τούτο. Συνεπώς λαμβάνεται υπόψιν ότι έκαστος ξοδεύει €75 μηνιαίως.
4. Λειτουργικά έξοδα οικίας
Η Αιτήτρια καθορίζει την αναλογία των παιδιών στην κατανάλωση ρεύματος στο ποσό των €180 μηνιαίως (βλ. τεκμήριο 12 της μαρτυρίας της) και ο Καθ’ ου η αίτηση στο ποσό των €100 μηνιαίως. Καταχώρισε ως τεκμήριο 9 δέσμη λογαριασμών της ΑΗΚ για την περίοδο από Φεβρουάριο 2021 με Δεκέμβριο του 2022 και περαιτέρω ισχυρίζεται ότι στα τεκμήρια που καταχώρισε η Αιτήτρια φαίνεται ότι είναι δικαιούχος διατίμησης με κώδικα 08, ήτοι δικαιούται 20% έκπτωση στο λογαριασμό ρεύματος, χωρίς ωστόσο να δίδεται εξήγηση από μέρους της γιατί δεν τη λαμβάνει σε όλους τους λογαριασμούς ρεύματος. Κατέθεσε επίσης ως τεκμήριο 10, εκτύπωση από την ιστοσελίδα της ΑΗΚ αναφορικά με τις κατηγορίες δικαιούχων. Ο ίδιος όπως αναφέρει κατέστη δικαιούχος της διατίμησης από τον Οκτώβριο του 2022 και η Αιτήτρια είναι δικαιούχος ως πολύτεκνη οικογένεια και με βάση εισοδηματικά κριτήρια.
Κατά την αντεξέταση του Καθ’ ου η αίτηση του υπεβλήθη ότι λόγω του ότι οι διάδικοι λαμβάνουν το επίδομα μονογονιού και τέκνου για έξι μήνες έκαστος, είναι δικαιούχοι της διατίμησης για αυτούς τους έξι μήνες, χωρίς ωστόσο να δίδει ξεκάθαρη απάντηση προς τούτο. Ανατρέχοντας στα τεκμήρια 9 και 10 που κατέθεσε ο Καθ’ ου η αίτηση φαίνεται ότι για να είναι κάποιος δικαιούχος της διατίμησης (βλ. κριτήριο 1 που αφορά την περίπτωση των διαδίκων) πρέπει να είναι πολυμελής ή πενταμελής οικογένεια που να παίρνει επίδομα τέκνου για τρία εξαρτώμενα τέκνα και πάνω, με ετήσιο μεικτό οικογενειακό εισόδημα μέχρι €51.258. Συνεπώς, για σκοπούς καθορισμού της αναλογίας των παιδιών στην κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος λαμβάνω υπόψιν μου ότι και οι δύο διάδικοι δικαιούνται της έκπτωσης του 20%, για έξι μόνο μήνες, για την περίοδο δηλαδή που λαμβάνουν το επίδομα τέκνου.
Στη βάση όλων των πιο πάνω και αφού μελέτησα τα τεκμήρια που κατέθεσαν οι διάδικοι που αφορούν την επίδικη περίοδο κρίνεται ως εύλογο το ποσό των €120 μηνιαίως για την αναλογία των παιδιών στην κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος (€40 κάθε παιδί).
Ο Καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει ότι η αναλογία των παιδιών στην κατανάλωση νερού ανέρχεται σε €15 και η Αιτήτρια €19 μηνιαίως. Αμφότεροι οι διάδικοι κατέθεσαν ως τεκμήρια λογαριασμούς υδατοπρομήθειας. Στη βάση αυτών καθορίζεται ως εύλογο για την κάλυψη της ανάγκης αυτής το ποσό των €18 μηνιαίως (€6 για κάθε παιδί).
Για το διαδίκτυο και την τηλεόραση η Αιτήτρια ισχυρίζεται ότι αναλογεί στα παιδιά το ποσό των €51 μηνιαίως (βλ. τεκμήριο 20 της μαρτυρία της) και ο Καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει ότι για το διαδίκτυο πληρώνει περίπου το ποσό των €30 (βλ. τεκμήριο 13 της μαρτυρίας του). Σημειώνεται ότι από το τεκμήριο 20 που κατέθεσε η Αιτήτρια χωρίς καμία περαιτέρω επεξήγηση δεν γίνεται αντιληπτό πως προκύπτει το ποσό που αναφέρει, εφόσον στις χρεώσεις φαίνονται διαφορετικά ποσά κάθε μήνα. Εν πάση περιπτώσει, κρίνεται απαραίτητο να υπάρχει σύνδεση διαδικτύου στην οικία εφόσον πέραν του σκοπού ψυχαγωγίας που εξυπηρετεί, αποτελεί πλέον απαραίτητο εργαλείο για σκοπούς εκπαίδευσης των παιδιών αλλά και της κοινωνικοποίησης και της ψυχαγωγίας τους. Για την κάλυψη της ανάγκης αυτής κρίνεται ως εύλογο το ποσό των €30 μηνιαίως (€10 για κάθε παιδί).
Συνολικά για τα λειτουργικά έξοδα της οικία απαιτείται το ποσό των €168 μηνιαίως. Με βάση το πρόγραμμα διαμονής των παιδιών στους διαδίκους υπολογίζω ότι η Αιτήτρια ξοδεύει περί τα €68 μηνιαίως και ο Καθ’ ου η αίτηση €100.
5. Μεταφορικά έξοδα παιδιών
Τα έξοδα μετακίνησης των παιδιών η Αιτήτρια τα καθορίζει στο ποσό των €190 και Καθ’ ου η αίτηση στο ποσό των €200 μηνιαίως. Οι αποδείξεις που κατέθεσε η Αιτήτρια δεν αφορούν την επίδικη περίοδο και ασφαλώς περιλαμβάνουν και τις δικές της διακινήσεις. Λαμβάνοντας υπόψιν την ηλικία των παιδιών και ότι τα μεταφορικά έξοδα συνεπάγονται την καθημερινή τους μεταφορά στο σχολείο, στις απογευματινές τους δραστηριότητες και στις εξόδους ψυχαγωγίας τους κρίνεται ότι οι διάδικοι καθόρισαν σε πολύ λογικά πλαίσια το κονδύλι αυτό. Για σκοπούς υπολογισμού των εξόδων των παιδιών λαμβάνω υπόψιν μου το ποσό των €195, ήτοι €65 για κάθε παιδί.
Με βάση τη μαρτυρία που έχει τεθεί ενώπιον μου, προκύπτει ότι ο Καθ’ ου η αίτηση έχει αναλάβει πλήρως τις μεταφορές των παιδιών στις θεραπείες και στις απογευματινές τους δραστηριότητες. Με βάση επίσης το υφιστάμενο διάταγμα γονικής μέριμνας ο Καθ’ ου η αίτηση είναι που μεταφέρει κυρίως τα παιδιά στο σχολείο, κατ' ακολουθίαν επιβαρύνεται με μεγαλύτερο μέρος των μεταφορικών εξόδων των παιδιών. Συνεπώς, υπολογίζω ότι η Αιτήτρια ξοδεύει περί τα €75 μηνιαίως και ο Καθ’ ου η αίτηση €120.
6. Ψυχαγωγία
Η ανάγκη κάθε παιδιού να ψυχαγωγείται με διάφορους τρόπους και ταυτόχρονα να κοινωνικοποιείται με άλλα άτομα της ηλικίας του, να λαμβάνει μέρος σε διάφορες δράσεις και εκδηλώσεις και να περνά χρόνο εκτός της οικίας του με τους φίλους του είναι αδιαμφισβήτητη. Το ποσό των €120 που οι διάδικοι ισχυρίζονται ότι απαιτείται για τη ψυχαγωγία των παιδιών, ήτοι €40 μηνιαίως για κάθε παιδί κρίνεται απόλυτα λογικό. Θεωρώ ότι και οι δύο διάδικοι ξοδεύουν εξίσου για την ανάγκη ψυχαγωγίας των παιδιών. Μπορεί τα παιδιά να διαμένουν πιο πολλές ημέρες με τον Καθ’ ου η αίτηση, ωστόσο με την Αιτήτρια διαμένουν τα Σαββατοκύριακα, όπου κυρίως τα παιδιά έχουν χρόνο να ψυχαγωγούνται και εκτός της οικία στους. Συνεπώς υπολογίζω ότι οι διάδικοι ξοδεύουν από €60 μηνιαίως.
7. Χαρτζιλίκι
Η Αιτήτρια ισχυρίζεται ότι για το χαρτζιλίκι των παιδιών απαιτείται το ποσό των €66 μηνιαίως ήτοι €1 την ημέρα για κάθε παιδί για κάθε σχολική ημέρα ενώ ο Καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει απαιτείται αντίστοιχα το ποσό των €2. Αποδέχομαι τη θέση του Καθ’ ου η αίτηση εφόσον το ποσό του €1 κρίνεται χαμηλό. Με δεδομένο ότι η σχολική χρονιά διαρκεί για 10 μήνες και ο μήνας έχει περίπου 22 σχολικές ημέρες, λαμβάνω υπόψιν μου ότι αναλογικά απαιτείται το ποσό των €110 για το χαρτζιλίκι των παιδιών (€36.6 έστω €37 για κάθε παιδί). Με βάση τη μαρτυρία των διαδίκων, ο Καθ’ ου η αίτηση είναι που δίνει χαρτζιλίκι στα παιδιά περισσότερες ημέρες, εφόσον κυρίως αυτός τα μεταφέρει στο σχολείο, γεγονός με το οποίο η Αιτήτρια συμφώνησε στην αντεξέταση της. Συνεπώς, υπολογίζω ότι η Αιτήτρια ξοδεύει €25 και ο Καθ’ ου η αίτηση €85.
8. Οικιακή βοηθός
Ο Καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει ότι από τον Σεπτέμβριο του 2020 εργοδοτεί οικιακή βοηθό με μισθό ύψους €340 μηνιαίως πλέον τις κοινωνικές της ασφαλίσεις ύψους €120 μηνιαίως. Κατέθεσε ως τεκμήριο 16 δήλωση πρόσληψης εργοδοτουμένων που αφορά την οικιακή βοηθό, κατάσταση του τραπεζικού της λογαριασμού για την περίοδο από Οκτώβριο του 2020 με Μάρτιο του 2023, όπου όπως εξηγεί φαίνεται η καταβολή του μισθού της και δέσμη Καταστάσεων Αποδοχών και Εισφορών Κοινωνικών Ασφαλίσεων για την περίοδο από το Σεπτέμβριο του 2020 μέχρι το Μάρτιο του 2023. Είναι η θέση του ότι η εργοδότηση της είναι αναγκαία ιδιαίτερα για τον ανήλικο Στ., ο οποίος αντιμετωπίζει επικοινωνιακές, λεκτικές και μαθησιακές δυσκολίες και γι’ αυτό όλη η προσοχή του πρέπει να είναι στραμμένη σε αυτόν. Κατέθεσε ως τεκμήριο 17 ιατρική βεβαίωση από παιδοψυχίατρο.
Η Αιτήτρια αμφισβητεί το σχετικό κονδύλι και ισχυρίζεται ότι η συγκεκριμένη κοπέλα είναι η συμβία του Καθ’ ου η αίτηση γεγονός που αποκρύβει για να λαμβάνει το επίδομα τέκνου.
Αντεξεταζόμενος επί του θέματος, ο Καθ’ ου η αίτηση ανέφερε ότι η κοπέλα είναι πολιτική πρόσφυγας από τη Συρία. Εξήγησε ότι αρχικά εργάστηκε σε αυτόν το 2020 όταν ανέλαβε για ένα διάστημα τη φύλαξη των παιδιών. Μετά την έκδοση του υφιστάμενου διατάγματος γονικής μέριμνας της ζήτησε να την εργοδοτήσει μόνιμα για να τον βοηθά με τα παιδιά διότι δεν τον συνέφερε οικονομικά να την πληρώνει τα Σαββατοκύριακα μόνο. Ανέφερε επίσης ότι ήταν και εισήγηση της παιδοψυχολόγου να έχει μια οικιακή βοηθό στο σπίτι, λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο ανήλικος Στ. Αρνήθηκε την υποβολή ότι η κοπέλα είναι η συμβία του και ότι τις ημέρες που δεν έχει τα παιδιά μαζί του βγαίνουν για βόλτες μαζί και περαιτέρω αναφέρθηκε στο γεγονός ότι η Αιτήτρια τον κατήγγειλε στην Μητρόπολη για αυτή την κατηγορία, όπου της απάντησαν ότι ζήτησε άδεια για να έχει οικιακή βοηθό στο σπίτι. Ανέφερε επίσης ο λόγος που την παίρνει μαζί του όταν πηγαίνει για ψώνια ή άλλες δουλειές είναι επειδή δεν έχει οικογένεια στην Κύπρο.
Δεν μπορώ να αποδεχτώ τους ισχυρισμούς της Αιτήτριας ότι η οικιακή βοηθός είναι η συμβία του Καθ’ ου η αίτηση εφόσον η θέση της παρέμεινε εντελώς γενική. Αντίθετα, ο Καθ’ ου η αίτηση κατέθεσε αποδεικτικά στοιχεία που φανερώνουν ότι της καταβάλλει μισθό και ότι πληρώνει τις κοινωνικές της ασφαλίσεις.
Με έχει ωστόσο προβληματίσει το κατά πόσον το κονδύλι αυτό είναι αναγκαίο και επίσης κατά πόσο θα πρέπει να επιβαρυνθεί η Αιτήτρια με το κόστος της επιλογής του Καθ’ ου η αίτηση, τη στιγμή που τα εισοδήματα της είναι κατά πολύ χαμηλότερα.
Στην απόφαση Νικολάου v. Μαρκίδη, (2002) 1 ΑΑΔ 801, αναφέρθηκε ότι:
«Η οικιακή βοηθός δεν αποτελεί, παρά σε εξαιρετικές περιπτώσεις ανάγκη. Το γεγονός ότι η εφεσίουσα είναι διαζευγμένη με δύο ανήλικα τέκνα, δεν καθιστά την εργοδότηση οικιακής βοηθού απαραίτητη. Αν η εφεσίουσα δεν είχε την οικονομική δυνατότητα πρόσληψης οικιακής βοηθού, σίγουρα θα κατέληγε σε λιγότερο δαπανηρές λύσεις για τη φροντίδα των παιδιών, τις λίγες απογευματινές ώρες που η ίδια ήταν στη δουλειά της και τα παιδιά στο σπίτι».
Στην υπό εξέταση υπόθεση, ο Καθ’ ου η αίτηση δεν με έχει πείσει για την αναγκαιότητα υπηρεσιών οικιακής βοηθού. Το τεκμήριο 17 που κατέθεσε για να δικαιολογήσει το κονδύλι αυτό αναφέρει ότι συστήνεται η εργοδότηση οικιακής βοηθού όχι για να προσέχει ή για να φροντίζει τον ανήλικο Στ, αλλά για να μπορεί ο Καθ’ ου η αίτηση να τον φροντίζει ο ίδιος απερίσπαστος από τις διάφορες οικιακές εργασίες. Στην παρούσα περίπτωση κρίνεται ότι ο Καθ’ ου η αίτηση θα μπορούσε να εξεύρει πιο οικονομική λύση για τις ανάγκες καθαριότητας της οικίας του και η επιλογή του να εργοδοτεί σε μόνιμη βάση οικιακή βοηθό δεν μπορεί να επιβαρύνει οικονομικά την Αιτήτρια. Συνακόλουθα, δεν θα υπολογίσω κάποιο ποσό για την υπηρεσία αυτή.
9. Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη
Η Αιτήτρια ισχυρίζεται ότι απαιτείται μηνιαίως το ποσό των €40 για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των παιδιών. Προς τούτο κατέθεσε τα τεκμήρια 1, 11 και 20, ήτοι αντίγραφα κίνησης του τραπεζικού της λογαριασμού και κάποιες αποδείξεις πληρωμής από φαρμακεία. Ο Καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει ότι απαιτείται το ποσό των €25 μηνιαίως για ιατρικά έξοδα που καλύπτονται από το ΓΕΣΥ. Εξηγεί ότι το ΓΕΣΥ δεν καλύπτει οδοντιατρικά έξοδα και επισκέψεις σε οφθαλμίατρο, κάποια φάρμακα και κάποια εμβόλια. Εξηγεί περαιτέρω αναλυτικά πως κατέληξε στο ποσό των €25 μηνιαίως και υποδεικνύει ότι κάποια από τα τεκμήρια που κατέθεσε η Αιτήτρια αφορούν δικές της ανάγκες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Όπως προκύπτει από τη μαρτυρία που τέθηκε ενώπιον μου, τα παιδιά δεν φαίνεται να αντιμετωπίζουν κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα υγείας που να χρήζει συνεχούς ιατρικής παρακολούθησης ή θεραπείας, άρα και ανάλογης δαπάνης, εκτός από τις εξετάσεις ρουτίνας που υποβάλλεται ο ανήλικος Στ. και για τις οποίες ο Καθ’ ου η αίτηση εξήγησε ότι καταβάλλει τη συνεισφορά στο ΓΕΣΥ. Αποδέχομαι επίσης ως ζήτημα λογικής, ότι πέραν των ποσών που καλύπτει το ΓΕΣΥ, πολύ συχνά προκύπτουν έκτακτες ανάγκες, όπως κοινά κρυολογήματα και ιώσεις, όπου απαιτείται αγορά φαρμάκων χωρίς απαραίτητα να έχει προηγηθεί επίσκεψη σε κάποιο παιδίατρο, ούτως ώστε να καλυφθεί το κόστος τους. Στη βάση αυτή, θεωρώ ότι ένα ποσό της τάξεως των €10 μηνιαίως για κάθε παιδί, ήτοι €30 είναι λογικό και αρκετό για να καλύψει τις όποιες έκτακτες ανάγκες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης προκύπτουν. Το ποσό αυτό κρίνεται ότι επωμίζονται αναλογικά οι διάδικοι, ήτοι €15 έκαστος.
10. Σχολικά έξοδα, βιβλιοπωλείο, εκδρομές, φωτογραφίσεις κτλ.
Η Αιτήτρια ισχυρίζεται ότι για το βιβλιοπωλείο και τα σχολικά έξοδα απαιτείται το ποσό των €30 μηνιαίως. Κατέθεσε ως τεκμήριο 14 διάφορες αποδείξεις πληρωμής και παρέπεμψε επίσης στο αντίγραφο κίνησης του τραπεζικού της λογαριασμού. Ο Καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει ότι για τα σχολικά έξοδα ήτοι για τις εκδρομές, φωτογραφίσεις, παζαράκια κτλ απαιτείται το ποσό των €30 μηνιαίως στο οποίο συνυπολογίζει και την ετήσια συνδρομή στο Σύνδεσμο γονέων. Για τη γραφική ύλη και τα βιβλία των παιδιών ισχυρίζεται ότι απαιτείται το ποσό των €30 μηνιαίως.
Η αγορά βιβλίων και γραφικής ύλης είναι ανάγκη άμεσα συνυφασμένη με την εκπαίδευση των παιδιών και κρίνεται απόλυτα λογικό το ποσό των €30 που αναφέρουν οι διάδικοι. Ως προς τα έξοδα για τις υπόλοιπες ενδοσχολικές εκδηλώσεις των παιδιών και εκδρομές, το ποσό των €30 που αναφέρει ο Καθ’ ου η αίτηση κρίνεται επίσης λογικό. Συνολικά για όλα τα πιο πάνω λαμβάνεται υπόψιν το ποσό των €60, ήτοι €20 για κάθε παιδί.
Όπως διαφάνηκε από τα όσα οι διάδικοι παρέθεσαν με την μαρτυρία τους, ο Καθ΄ ου η αίτηση επωμίζεται σχεδόν αποκλειστικά και τα έξοδα που σχετίζονται με την εκπαίδευση των παιδιών. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η Αιτήτρια στη μαρτυρία της καμία επεξήγηση ή πληροφορία έδωσε σε σχέση με τα έξοδα αυτά παρά μόνο κατέγραψε το μηνιαίο εξοδολόγιο των παιδιών, σε αντίθεση με τον Καθ’ ου η αίτηση ο οποίος εξήγησε αναλυτικά πώς κατέληξε σε κάθε συγκεκριμένο κονδύλι. Η μαρτυρία του δε αναφορικά με το υπό εξέταση κονδύλι παρέμεινε αναντίλεκτη. Συνεπώς, λαμβάνεται υπόψιν ότι ο Καθ’ ου η αίτηση ξοδεύει €50 και η Αιτήτρια €10 μηνιαίως.
11. Ασφάλεια αυτοκινήτου/άδεια κυκλοφορίας της Αιτήτριας και Νηπιαγωγείο ανήλικου Στ.
Η Αιτήτρια συμπεριλαμβάνει στα έξοδα των παιδιών ένα ποσό για την ασφάλεια οχήματος και την άδεια κυκλοφορίας έξοδα τα οποία δεν εμπίπτουν στις καταναλωτικές ανάγκες διατροφής των ανηλίκων και ως εκ τούτου δε θα ληφθούν υπόψιν. Αναφορικά με το κονδύλι για το νηπιαγωγείο του Σ, σημειώνεται ότι δεν αφορά την επίδικη περίοδο και δεν θα ληφθεί υπόψιν.
Β. ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
Ο Καθ’ ου η αίτηση στη μαρτυρία του και σε σχέση πάντα με την επίδικη περίοδο, ισχυρίζεται ότι τα παιδιά παρακολουθούν διάφορες δραστηριότητες και λαμβάνουν θεραπείες όπως εργοθεραπεία και εργοθεραπεία, παρακολουθούνται από παιδοψυχολόγους και πηγαίνουν σε μελετητήριο. Το κόστος αυτών σύμφωνα με τα λεγόμενα του το επωμίζεται ο ίδιος αποκλειστικά.
Η Αιτήτρια στη μαρτυρία της ισχυρίζεται ότι ο Καθ’ ου η αίτηση δεν δύναται να αξιώνει τη συνεισφορά της στα πιο πάνω έξοδα εφόσον κατά παράβαση του υφιστάμενου διατάγματος γονικής μέριμνας αποφασίζει μονομερώς για όλα τα πιο πάνω, χωρίς να την ενημερώνει και εγγράφει τους ανήλικους σε δραστηριότητες για συγκεκριμένες περιόδους απλά και μόνο για να παρουσιάσει αποδείξεις στο Δικαστήριο και ζητά να απορριφθούν από το Δικαστήριο. Ωστόσο, όπως προκύπτει από τη μαρτυρία της και η ίδια αναγνωρίζει την αναγκαιότητα παρακολούθησης των παιδιών από ψυχολόγους και άλλους ειδικούς. Κατά την αντεξέταση της επίσης παραδέχτηκε ότι από την έκδοση του διατάγματος γονικής μέριμνας ο Καθ’ ου η αίτηση καλύπτει αποκλειστικά το κόστος των απογευματινών δραστηριοτήτων και θεραπειών των παιδιών.
Παραθέτω σχετικό απόσπασμα:
«Ε: Σου έχω δείξει προηγουμένως τα έξοδα που αναγράφονται στο (ι-γ) με (ι-η) της σελίδας 7, τα πληρώνει απευθείας ο πατέρας, έτσι είναι;
Α: Ναι.»
Όπως ήδη ανέφερα, στη μαρτυρία της η Αιτήτρια και η συνήγορος της με την αγόρευση της άλλοτε ζητούν όπως τα έξοδα αυτά καλύπτονται αποκλειστικά από τον Καθ’ ου η αίτηση και άλλοτε όπως ο Καθ’ ου η αίτηση καταβάλλει στην Αιτήτρια το 60% του κόστους αυτών.
Στο διάταγμα γονικής μέριμνας αναφέρεται ότι οι διάδικοι πρέπει να μεριμνούν ώστε να συνεχίσει η εργοθεραπεία, λογοθεραπεία, ειδική εκπαίδευση και παρακολούθηση των παιδιών από παιδοψυχολόγο. Πρόκειται για μια ρύθμιση που οι διάδικοι εκ συμφώνου συμπεριέλαβαν μέσα στο διάταγμα κατόπιν συμβουλής που έλαβαν από τους ειδικούς που παρακολουθούσαν τα παιδιά, συνεπώς πρόκειται για θεραπείες που τα παιδιά χρειάζονται και πρέπει να γίνονται. Η Αιτήτρια στη μαρτυρία της επίσης υποδεικνύει ότι τα παιδιά χρειάζονται επιτήρηση και βοήθεια με το διάβασμα τους, χρήζουν ειδικής εκπαίδευσης και παρακολούθησης από άλλους ειδικούς. Σημειώνεται δε ότι ο Καθ’ ου η αίτηση έχει εξηγήσει γιατί κάποιες θεραπείες γίνονται σε κέντρο άλλο από αυτό που κατονομάζεται στο διάταγμα, εξήγηση που κρίνεται καθόλα λογική. Ανέφερε συγκεκριμένα ότι μετά την έκδοση του υφιστάμενου διατάγματος γονικής μέριμνας και επειδή ανέλαβε ο ίδιος αποκλειστικά όλες τις μεταφορές των παιδιών στις θεραπείες και δραστηριότητες τους, προέκυψε η ανάγκη εξεύρεσης ειδικών κοντά στην περιοχή που διαμένει για να μπορεί να ανταποκρίνεται στο πρόγραμμα όλων των παιδιών.
Η συνήγορος της Αιτήτριας στην γραπτή της αγόρευση παραδέχεται ότι τα παιδιά παρακολουθούν τις θεραπείες και τις δραστηριότητες που αναφέρει ο Καθ’ ου η αίτηση. Αναφέρει επίσης ότι κατά την ακροαματική διαδικασία οι διάδικοι δήλωσαν ποια είναι τα φροντιστήρια και οι θεραπείες που παρακολουθούν τα παιδιά, κάτι το οποίο δεν προκύπτει ξεκάθαρα ούτε από τη μαρτυρία των διαδίκων ούτε όμως οι συνήγοροι δήλωσαν ρητώς οτιδήποτε σε σχέση με αυτά πριν την έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας, παρά μόνο προηγήθηκε συζήτηση για εξεύρεση εξωδικαστικής λύσης της υπόθεσης. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι σε ερώτηση προς την Αιτήτρια κατά την αντεξέταση της εάν συμφωνεί με τα σχετικά έξοδα, η τελευταία δήλωσε ότι τα συμφώνησαν. Η συνήγορος της όμως ανέφερε ότι τα ποσά δεν είναι συμφωνημένα. Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα:
«Ε: Για τα υπόλοιπα έξοδα των παιδιών έχουμε, σελ. 7 και 8 της έγγραφης δήλωσης του πατέρα, από το (ιγ) μέχρι το (ιη), αυτά είναι τα έξοδα που πληρώνει σήμερα ο πατέρας για τα παιδιά;
Α: Τώρα το έμαθα, πριν λίγο τα συμφωνήσαμε.
Ε: Είναι συμφωνημένα τα ποσά; Επειδή είχαμε μία συζήτηση για την παράγραφο (ιγ) μέχρι (ιη) σελ 7 της μαρτυρίας του Καθ’ ου η Αίτηση, για χάρη συζήτησης είχαμε αναφερθεί σε κάποια ποσά για κάθε συγκεκριμένο έξοδο. Είναι παραδεκτά και από τις δύο πλευρές.
Κα Τζίρτη: Όχι, δεν είναι συμφωνημένα.
Κος Βραχίμης: Αυτά τα έξοδα, είναι έξοδα που πληρώνει ο πατέρας απευθείας.»
Παρά ταύτα, στην αγόρευση της η συνήγορος της Αιτήτριας συμφωνεί ότι οι ανήλικοι Γ και Σ παρακολουθούν μαθήματα αγγλικών και ηλεκτρονικών υπολογιστών, ο ανήλικος Στ. κάνει εργοθεραπεία, λογοθεραπεία και ειδική εκπαίδευση και ότι και τα τρία παιδιά πηγαίνουν σε μελετητήριο. Εντοπίζεται διαφωνία στο κατά πόσον κάποιες από αυτές διαρκούν για 9, 10 ή 11 μήνες κατ’ έτος. Αποτελεί γνώση του Δικαστηρίου ότι τα φροντιστήρια διαρκούν για 10 μήνες, όσο και το σχολικό έτος, συνεπώς τα μαθήματα Αγγλικών, ηλεκτρονικών υπολογιστών, το μελετητήριο και η ειδική εκπαίδευση θα υπολογιστούν στο μηνιαίο εξοδολόγιο των παιδιών αναλογικά για περίοδο 10 μηνών. Το έξοδο των παιδοψυχολόγων η Αιτήτρια το εξαιρεί από τη λίστα της, ωστόσο κατά την αντεξέταση της παραδέχτηκε ότι τα παιδιά χρειάζεται να παρακολουθούνται.
Υποδεικνύω περαιτέρω ότι η Αιτήτρια δεν δύναται να ζητά από το Δικαστήριο να μην συνυπολογίσει τη συνεισφορά της στα έξοδα δραστηριοτήτων και φροντιστηρίων των παιδιών, εφόσον όπως ανέφερα υπάρχει σχετική πρόνοια για αυτά στο διάταγμα γονικής μέριμνας που εκ συμφώνου δήλωσαν οι διάδικοι. Εάν η Αιτήτρια είχε ένσταση για οποιαδήποτε δραστηριότητα των παιδιών ή θεραπεία όφειλε να αποταθεί στο Δικαστήριο στη βάση του άρθρου 7 του Νόμου 216/90 για να επιλυθεί εκ νέου η διαφωνία εάν αυτό δικαιολογείτο και όχι να ισχυρίζεται εκ των υστέρων ότι δεν συναινεί με σκοπό την απαλλαγή της από την υποχρέωση να συνεισφέρει στο μέτρο του δυνατού στην κάλυψη των εξόδων αυτών (Άρθρο 7 «Αν οι γονείς διαφωνούν κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας και το συμφέρον του τέκνου επιβάλλει να ληφθεί απόφαση, αποφασίζει το Δικαστήριο, έπειτα από αίτηση οποιουδήποτε από τους γονείς.»). Αναφορικά δε με την εργοθεραπεία και ειδική εκπαίδευση του ανήλικου Στ. και όπως προκύπτει από τα τεκμήρια 27 και 31 που κατέθεσε ο Καθ’ ου η αίτηση και δεν αμφισβητήθηκαν από την Αιτήτρια, φαίνεται ότι έδωσε τη συγκατάθεση της για να παρακολουθείται ο ανήλικος από το συγκεκριμένο κέντρο.
Στη βάση όλων των πιο πάνω, το Δικαστήριο θα εντάξει τις ανάγκες αυτές στο μηνιαίο εξοδολόγιο των παιδιών και ο κάθε διάδικος θα κληθεί να συνεισφέρει σε αυτές στο μέτρο που του αναλογεί. Σημειώνεται τέλος, ότι όλα τα πιο κάτω ποσά τα επωμίζεται αποκλειστικά ο Καθ’ ου η αίτηση.
12. Ηλεκτρονικοί υπολογιστές Γ και Σ.
Ο Καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει ότι από το Σεπτέμβριο του 2021 οι ανήλικοι Γ και Σ παρακολουθούν μαθήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών με κόστος €65 το μήνα και για τα δύο παιδιά. (βλ. τεκμήριο 21). Αναλογικά δηλαδή για περίοδο 10 μηνών καταβάλλει €54 μηνιαίως, ποσό το οποίο λαμβάνεται υπόψιν ( €27 για τον Γ και €27 για τον Σ).
13. Μαθήματα Αγγλικών Γ και Σ.
Για τα μαθήματα Αγγλικών των ανηλίκων, ο Καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει ότι καταβάλλει το ποσό των €90 μηνιαίως και για τα δύο παιδιά για δέκα μήνες, πλέον €100 κατ’ έτος για την αγορά των βιβλίων τους. Κατέθεσε ως τεκμήριο 22 βεβαίωση φοίτησης δέσμη αποδείξεων πληρωμής των διδάκτρων για την περίοδο από Σεπτέμβριο του 2021 μέχρι Μάρτιο του 2023.
Στη βάση των τεκμηρίων αυτών γίνονται αποδεκτοί οι ισχυρισμοί του Καθ’ ου η αίτηση και λαμβάνεται υπόψιν το ποσό των €84 (€42 μηνιαίως για κάθε παιδί). Στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνεται και η αγορά βιβλίων.
14. Εργοθεραπεία Στ.
Για την Εργοθεραπεία του Στ ο Καθ’ ου η αίτηση αναφέρει ότι ξοδεύει το ποσό των €240 τον μήνα για δέκα μήνες, ήτοι αναλογικά €220 μηνιαίως. Κατέθεσε ως τεκμήριο 23 βεβαίωση παρακολούθησης από το Κέντρο Multisense που πήγαινε ο ανήλικος μέχρι το Φεβρουάριο του 2022 και ως τεκμήριο 24 κάποιες αποδείξεις πληρωμής. Μετέπειτα έκανε τις θεραπείες του σε άλλο κέντρο. Εξηγεί ότι κάθε συνάντηση κοστίζει €30 και ότι χρειάζεται περίπου 2 θεραπείες την εβδομάδα. Κατέθεσε προς τούτο σχετική βεβαίωση ως τεκμήριο 25 και ως τεκμήριο 26 δέσμη αποδείξεων είσπραξης από το κέντρο.
Από το τεκμήριο 24 προκύπτει ότι μέρος των εργοθεραπειών καλύφθηκε από το ΓΕΣΥ και ότι το υπόλοιπο ποσό πληρώθηκε από τον Καθ’ ου η αίτηση χωρίς περαιτέρω επεξήγηση. Προκύπτει συνεπώς ότι ο Καθ’ ου η αίτηση δεν καλύπτει όλο το κόστος αλλά μέρος μόνο αυτού. Στο τεκμήριο 26, καμία αναφορά δεν γίνεται στο κατά πόσο μέρος των θεραπειών καλύπτεται από το ΓΕΣΥ. Η Αιτήτρια ωστόσο μέσω της αγόρευσης της συνηγόρου της αποδέχεται ότι η Εργοθεραπεία κοστίζει €200 τον μήνα, ποσό το οποίο και λαμβάνεται υπόψιν στο μηνιαίο εξοδολόγιο του ανηλίκου.
15. Ειδική εκπαίδευση Στ.
Σύμφωνα με τον Καθ’ ου η αίτηση, από την έκδοση του υφιστάμενου διατάγματος γονικής μέριμνας ο ανήλικος Στ. παρακολουθεί ειδική εκπαίδευση 2 φορές την εβδομάδα για 11 μήνες με κόστος €160 μηνιαίως. Προς τούτο κατέθεσε ως τεκμήριο 29 βεβαίωση από το Κέντρο που παρακολουθείται ο ανήλικος, ως τεκμήριο 30 αναφορά της ειδικής δασκάλας και ως τεκμήριο 31 δέσμη αποδείξεων είσπραξης από το εν λόγω κέντρο. Όπως ήδη εξήγησα, λαμβάνεται υπόψιν ότι η ειδική εκπαίδευση διαρκεί για 10 μήνες, ήτοι €134 μηνιαίως.
16. Λογοθεραπεία Στ.
Ο Καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει ότι ο ανήλικος Στ. κάνει περί τις 70 συνεδρίες λογοθεραπείας κατ’ έτος με κόστος €25 εκάστη οι οποίες δεν καλύπτονται από το ΓΕΣΥ και άλλες 18 για τις οποίες το ΓΕΣΥ καλύπτει μέρος αυτών (βλ. τεκμήριο 34). Ο Καθ’ ου η αίτηση υπολογίζει ότι απαιτείται το ποσό των €150 περίπου μηνιαίως. Σύμφωνα με τε τεκμήριο 35, ο ανήλικος παρακολουθεί λογοθεραπεία δύο φορές την εβδομάδα. Η Αιτήτρια στη μαρτυρία της δεν αναφέρει οτιδήποτε σχετικό με τον αριθμό ή τη συχνότητα των θεραπειών, παρά μόνο παραδέχτηκε στην αντεξέταση της ότι ο ανήλικος κάνει λογοθεραπεία. Συνεπώς, το ποσό των €150 λαμβάνεται υπόψιν στο μηνιαίο εξοδολόγιο του ανηλίκου.
17. Μελετητήριο Γ, Σ και Στ
Ο Καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει ότι τα δίδακτρα στο μελετητήριο και για τα τρία παιδιά ανέρχονται σε €240 μηνιαίως, για 10 μήνες. Κατέθεσε προς τούτο ως τεκμήριο 37 σχετική βεβαίωση και κάποιες αποδείξεις πληρωμής. Σύμφωνα με τα σχετικά έγγραφα, το κόστος ανέρχεται σε €200 μηνιαίως, ήτοι αναλογικά για 10 μήνες €166 (€55 περίπου για κάθε παιδί).
18. Παιδοψυχολόγοι/Παιδοψυχίατροι Γ, Σ και Στ
Ο Καθ’ ου η αίτηση ισχυρίζεται ότι οι επισκέψεις των παιδιών σε ψυχολόγο/παιδοψυχολόγο κοστίζουν περί τα €55 μηνιαίως και για τα τρία παιδιά, εξηγώντας παράλληλα τη συχνότητα των επισκέψεων για κάθε παιδί. Κατέθεσε προς τούτο ως τεκμήρια 38 και 39, βεβαίωση παρακολούθησης και αποδείξεις πληρωμής. Στη βάση αυτών κρίνεται εύλογο το ποσό ισχυρίζεται και για σκοπούς συνυπολογισμού του στο μηνιαίο εξοδολόγιο των παιδιών λαμβάνεται υπόψιν το ποσό των €54 μηνιαίως (€18 για κάθε παιδί).
Στη βάση όλων των πιο πάνω κατέληξα ότι για την κάλυψη των αναγκών των παιδιών απαιτείται το συνολικό ποσό των €2.557 ως ακολούθως:
· €1.716 για τα κοινά έξοδα των παιδιών (€572χ3)
· €841 για τις δραστηριότητες και θεραπείες των παιδιών (Γ=€142, Σ=€142, Στ=€557)
Από το ποσό των €2.557 πρέπει να αφαιρεθεί το ποσό των €296 που είναι το επίδομα τέκνου και παραμένει το ποσό των €2.261. Με βάση τις οικονομικές δυνάμεις των διαδίκων και χωρίς να λαμβάνεται χρόνος που ο κάθε διάδικος έχει υπό τη φύλαξη του τα παιδιά, στο σύνολο των εξόδων των παιδιών ύψους €2.261, στην Αιτήτρια αναλογεί να καλύπτει το ποσό των €656 και στον Καθ’ ου η αίτηση το ποσό των €1.605 μηνιαίως (αναλογία Αιτήτριας 0.29% και Καθ’ ου η αίτηση 0.71%).
Σήμερα, με βάση το πρόγραμμα και τις απευθείας πληρωμές που προβαίνουν οι διάδικοι, η Αιτήτρια ξοδεύει €840 και ο Καθ’ ου η αίτηση €875 περίπου μηνιαίως πλέον το ποσό των €841 που αφορά το κόστος των απογευματινών δραστηριοτήτων και θεραπειών των παιδιών, σύνολο €1.716. Από τα ποσά αυτά πρέπει να αφαιρεθεί το ποσό του επιδόματος τέκνου που αναλογεί σε κάθε διάδικο, ήτοι, €148. Έτσι, η Αιτήτρια ξοδεύει το ποσό των €692 αντί του ποσού των €656 που θα έπρεπε να ξοδεύει με βάση τα εισοδήματα της και ο Καθ’ ου η αίτηση ξοδεύει €1.568 αντί του ποσού των €1.604 που θα έπρεπε να ξοδεύει με βάση τα εισοδήματα του.
Προκύπτει δηλαδή ότι η Αιτήτρια ξοδεύει μηνιαίως €36 περισσότερα από αυτά που της αναλογούν, ποσό το οποίο κρίνεται αμελητέο εάν ληφθεί υπόψιν ότι το μέτρο της διατροφής δεν μπορεί πάντοτε να εξευρεθεί με απόλυτους αριθμούς και ότι τα έξοδα των παιδιών δεν είναι στατικά. Στην παρούσα περίπτωση διαφαίνεται τελικώς ότι ο κάθε διάδικος δικαίως καλύπτει απευθείας τα έξοδα που του αναλογούν στον χρόνο που έχει υπό τη φύλαξη του τα παιδιά και επιπλέον ότι οι πληρωμές που προβαίνει ο Καθ’ ου η αίτηση σε σχέση με τα πάγια έξοδα των παιδιών αλλά και η κάλυψη από μέρους του μεγάλου μέρους των εξόδων των παιδιών, αντισταθμίζει την ανισότητα στις οικονομικές δυνάμεις των διαδίκων. Συνεπεία τούτου, κρίνεται ότι δεν δικαιολογείται η έκδοση οποιασδήποτε διαταγής για καταβολή διατροφής εναντίον κάποιου από τους διαδίκους, παρά μόνο η έκδοση διαταγής όπως ο Καθ’ ου η αίτηση συνεχίσει να καλύπτει απευθείας τα πάγια έξοδα των παιδιών όπως αυτά έχουν αναφερθεί ανωτέρω.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους.
1. Η αίτηση απορρίπτεται.
2. Εκδίδεται διάταγμα στην αναταπαίτηση με το οποίο το διάταγμα διατροφής ημερομηνίας 28.06.2017 που εκδόθηκε από το Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας στην αίτηση με αριθμό 164/2017 ακυρώνεται.
3. Εκδίδεται διάταγμα με το οποίο ο Καθ’ ου η αίτηση διατάσσεται όπως καταβάλλει απευθείας το κόστος των εξόδων των δραστηριοτήτων, φροντιστηρίων και θεραπειών (ψυχολόγοι, ειδική εκπαίδευση, λογοθεραπεία, εργοθεραπεία) που παρακολουθούν και λαμβάνουν τα ανήλικα τέκνα των διαδίκων Γ, Σ και Στ.
Νοείται ότι σε περίπτωση παράλειψης του Καθ' ου η Αίτηση να καταβάλει απευθείας τα πιο πάνω έξοδα εκπαίδευσης και θεραπειών των ανηλίκων, η Αιτήτρια δύναται να διεκδικήσει τα σχετικά ποσά μέσω της έκδοσης κλήσης όπως προνοεί ο σχετικός Νόμος.
Αναφορικά με τα έξοδα, λαμβάνοντας υπόψιν ότι δεν εκδόθηκε κάποιο διάταγμα διατροφής εναντίον κάποιου εκ των διαδίκων, κρίνω ορθό και δίκαιο όπως κάθε πλευρά επωμιστεί τα έξοδα της.
(Υπ.)…………………….
Σ. Νεοφύτου, Δ.
ΠΙΣΤΟΝ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ
ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΗΤΗΣ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο