ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΜΕΣΟΥ
ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
Ενώπιον: Α. Παναγή, Δ. Οικ. Δ
Αρ. Αίτησης: 177/2023 iJ
Μεταξύ:
A. Χ. εκ Λεμεσού
Αιτήτριας
και
Γ. Γ. εκ Λεμεσού
Καθ' ου η αίτηση
Ημερομηνία: 2 Απριλίου, 2025
ΕΜΦΑΝΙΣΕΙΣ:
Για την Αιτήτρια: κος Παναγιώτης Χρ. Αδάμου
Για τον Καθ' ου η αίτηση: κος Κωνσταντίνος Πόλεος και κα Κατερίνα Λούτσιου
ΑΠΟΦΑΣΗ
Με την εναρκτήρια αίτηση της, την οποία καταχώρησε στις 20/7/23, η αιτήτρια ζητά διάταγμα του Δικαστηρίου με το οποίο να διατάσσεται ο καθ΄ου η αίτηση να καταβάλλει το ποσό των €600 μηνιαίως ως συνεισφορά του στα έξοδα διατροφής και συντήρησης του ανήλικου τέκνου του Ν. Γ. και/ ή οιονδήποτε άλλο ποσό χρημάτων ήθελε αποφασίσει το Δικαστήριο από την ημερομηνία της καταχώρησης της παρούσας αίτησης και διάταγμα του Δικαστηρίου με το οποίο να διατάσσεται ο καθ’ ου η αίτηση να πληρώνει 13η καταβολή ως το Δικαστήριο ήθελε ορίσει του ποσού που θα καθοριστεί ως συνεισφορά του στα έξοδα διατροφής και συντήρησης του ανήλικου τέκνου του Ν.Γ.
Στα γεγονότα της αίτησης της η αιτήτρια, μεταξύ άλλων αναφέρει ότι τα μηνιαία συνολικά έξοδα του ανήλικου ανέρχονται στο ποσό των €800, και αφορούν στην σίτιση, ένδυση -υπόδηση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, μεταφορικά, έξοδα ψυχαγωγίας, καθαριότητας, παιχνίδια, ακαδημία ποδοσφαίρου €100, ολοήμερο σχολείο €60 και άλλα έξοδα αναγκαία για την εν γένει ευημερία του. Αναφέρει επίσης ότι από τον Σεπτέμβριο του 2023 ο ανήλικος θα αρχίσει μαθήματα Αγγλικών με δίδακτρα €80 μηνιαίως και επισκέψεις σε Ψυχολόγο επειδή διαγνώστηκε με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) με έξοδα €80 ανά επίσκεψη.
Σε σχέση με τα εισοδήματα της αναφέρει ότι εργάζεται περιστασιακά σε περίπτερο, δεν έχει σταθερά εισοδήματα, και από την εν λόγω εργασία της κερδίζει περί τα €300 μηνιαίως. Λαμβάνει επίσης €566 μηνιαίως ως επίδομα τέκνου και €730 ως επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας και €425 μηνιαίως ως διατροφή από τα 3 ανήλικα τέκνα της τα οποία απέκτησε από τον πρώτο της γάμο.
Σε σχέση με τα εισοδήματα του καθ’ ου η αίτηση αναφέρει ότι ο καθ’ ου η αίτηση εργάζεται ως πλασιέ στη Λευκωσία με εισοδήματα τα οποία ανέρχονται στα €1400 μηνιαίως καθαρά πλέον 13ο μισθό.
Στην Υπεράσπιση του ο καθ’ ου η αίτηση αναφέρει ότι, τα έξοδα του ανηλίκου δεν ξεπερνούν τα €350 μηνιαίως, δεν γνωρίζει αν ο ανήλικος αντιμετωπίζει ΔΕΠΥ, αφού ουδέποτε ενημερώθηκε σχετικά και ουδέποτε ερωτήθηκε ή ζητήθηκε η συγκατάθεση του για να επισκεφθεί ο ανήλικος ψυχολόγο. Αναφέρει επίσης ότι δύναται να καταβάλλει το ποσό των €150 ως διατροφή για τον ανήλικο.
Αρνείται τα όσα αναφέρει η αιτήτρια σε σχέση με τα εισοδήματα της πλην των ποσών τα οποία λαμβάνει ως επιδόματα η αιτήτρια τα οποία γνωρίζει και παραδέχεται.
Σε σχέση με τα εισοδήματα του αναφέρει ότι εργάζεται ως υπάλληλος σε εργοληπτική εταιρεία με μισθό €1.200 μηνιαίως.
Σε σχέση με τα έξοδα του, αναφέρει ότι καταβάλλει το ποσό των €400 μηνιαίως ως ενοίκιο, €60 για το τηλέφωνο και το διαδίκτυο, €300 για σίτιση και έξοδα καθαριότητας, €30 για το νερό, €75 για την ΑΗΚ, €200 για βενζίνη, €10 για τα σκύβαλα και €70 για ένδυση και υπόδηση.
Στην Απάντηση της η αιτήτρια αρνείται όλους του ισχυρισμούς της υπεράσπισης του καθ’ ου η αίτηση ενώ αναφέρει ότι ο μισθός του από την εργασία του στην εργοληπτική εταιρεία ανέρχεται στα €1400 μηνιαίως καθαρά.
Στις 25/6/24, το Δικαστήριο, κατόπιν εκδίκασης της ενδιάμεσης αίτησης ημερ.26/3/24, την οποία καταχώρησε η αιτήτρια, εξέδωσε απόφαση με την οποία διατάχθηκε ο καθ’ ου η αίτηση από 25/6/24, να καταβάλλει το ποσό των €200 μηνιαίως για την διατροφή του ανήλικου τέκνου των διαδίκων.
Η ακρόαση της αίτησης διεξήχθη με την ανταλλαγή της ένορκης μαρτυρίας των διαδίκων, ουδείς διάδικος αντεξετάστηκε, οι δικηγόροι των διαδίκων κατέθεσαν τις Γραπτές τους αγορεύσεις και το Δικαστήριο επιφύλαξε την απόφαση του.
Κρίνω ορθό να υπενθυμίσω ότι σύμφωνα με την ισχύουσα νομολογία, οι αγορεύσεις των συνηγόρων δεν αποτελούν μαρτυρικό υλικό προς αξιολόγηση (βλ. Μισιρλής ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1995) 3 ΑΑΔ 379, Κοινότης Λυσού ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1998) (3) ΑΑΔ 537,Παπαργυρού v Μιχαηλίδου Πολ. Εφ. 215/10, ημερ. 25/1/16).
Από την μαρτυρία που τέθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου δεν αμφισβητήθηκαν τα ακόλουθα γεγονότα:
-Οι διάδικοι διατηρούσαν ελεύθερη σχέση από το 2012 και δεν τέλεσαν γάμο.
- Κατά τη διάρκεια της σχέσης τους απέκτησαν τον υιό τους Ν ο οποίος γεννήθηκε στις 10/11/15 τον οποίο ο καθ’ ου η αίτηση αναγνώρισε εκούσια.
-Κατά ή περί τον Απρίλιο του 2022 τέθηκαν σε διάσταση και από της διάστασης η αιτήτρια με τον ανήλικο Νικόλα συνεχίζουν να διαμένουν στην οικία της αιτήτριας.
-Η αιτήτρια απέκτησε ακόμη 3 τέκνα από προηγούμενο γάμο της.
-Η αιτήτρια λαμβάνει για τα ανήλικα τέκνα της επίδομα τέκνου και επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας.
-Η αιτήτρια λαμβάνει διατροφή για τα ανήλικα τέκνα της από τον πρώην σύζυγο της.
Τα πιο πάνω αποτελούν πλέον ευρήματα του Δικαστηρίου.
Στη μαρτυρία της η αιτήτρια αναφέρει ότι εξακολουθεί να διαμένει στην οικία της με τον ανήλικο υιό των διαδίκων Ν και τα 3 τέκνα της τα οποία απέκτησε από τον προηγούμενο γάμο της το ένα εκ των οποίων είναι πλέον ενήλικας.
Αναφέρει ότι ο καθ’ ου η αίτηση εκ της εργασίας του στην εργοληπτική εταιρεία κερδίζει το ποσό των €1.400 μηνιαίως πλέον 13ο μισθό ενώ η ίδια απώλεσε την εργασία της στην ψαραγορά όπου εργαζόταν και λάμβανε μισθό ύψους €1.200 μηνιαίως. Στο στάδιο αυτό δεν εργάζεται και καταβάλλει προσπάθειες εξεύρεση εργασίας.
Αναφέρει ότι ο ανήλικος φοιτά στην Γ’ Τάξη του Δημοτικού και καταθέτει σχετική βεβαίωση από το σχολείο του ανηλίκου ως Τεκ.2.
Καταβάλλει όπως αναφέρει τα έξοδα ηλεκτρισμού και νερού τα οποία ανέρχονται στο ποσό των €200 μηνιαίως ήτοι €40 για το ανήλικο τέκνο τους και καταθέτει ως τεκμήριο 3 λογαριασμούς της ΑΗΚ και του Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας Λεμεσού.
Παραθέτει πίνακα στον οποίο καταγράφει τα ποσά που ξοδεύει μηνιαίως κατά μέσο όρο για τον ανήλικο και συγκεκριμένα:
«I)Σίτιση €300
II)Ένδυση-Υπόδηση €120
III)Ολοήμερο σχολείο €60 (τεκμήριο 4)
IV) Μεταφορικά €100
V) Παιχνίδια, βιβλία, γραφική ύλη €60
VI) Είδη καθαριότητας €20
VII)Ψυχαγωγία €30
VIII)Κουρέα €15
IX)Ιατρικά έξοδα, φάρμακα, εμβόλια
τα οποία δεν καλύπτει το ΓΕΣΥ €20
Χ) Γενέθλια €50
ΣΥΝΟΛΟ €775»
Ο ανήλικος όπως αναφέρει αναμένεται να αρχίσει άμεσα μαθήματα Αγγλικών με δίδακτρα €80 μηνιαίως ως επίσης αναμένεται να επαναρχίσει στην Ακαδημία ποδοσφαίρου όπου τα δίδακτρα ανέρχονται στο ποσό των €100 μηνιαίως.
Επιπλέον ο ανήλικος άρχισε επισκέψεις σε Κλινικό Ψυχολόγο επειδή διαγνώστηκε με ΔΕΠΥ και καταθέτει ως τεκμήριο 5 σχετική επιστολή του Υπουργείου Παιδείας Αθλητισμού και Νεολαίας.
Επιπλέον καταθέτει ως τεκμήριο 6 επιστολές του Δημοτικού Σχολείου στο οποίο φοιτά ο ανήλικος στην οποία αναφέρεται στα ποσά που απαιτούνται ετησίως για τις στολές (€20) τις φωτογραφίες (€23) και τις σχολικές εκδρομές (16). Αναφέρει ότι τα συνολικά έξοδα του ανηλίκου ανέρχονται στο ποσό των €995 μηνιαίως πλέον τα ετήσια έξοδα που αφορούν στις στολές, στις φωτογραφίες και τις σχολικές εκδρομές.
Αναφέρει ότι κάθε μηνά λαμβάνει το ποσό των €424 ως επίδομα τέκνου, το ποσό των €547 ως επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας για τα 3 (πλέον) ανήλικα τέκνα της συμπεριλαμβανομένου του ανήλικου Ν, ενώ λαμβάνει επίσης διατροφή από τον πρώην σύζυγο της για τα 2 ανήλικα τέκνα τους το ποσό των €284.
Αναφέρει τέλος ότι ο καθ’ ου η αίτηση κατά την διάρκεια της συμβίωσης τους κάλυπτε όλα τα έξοδα του ανήλικου τέκνου τους και είναι η θέση της ότι είναι ικανός να συνεισφέρει στα έξοδα διατροφής του ανηλίκου καταβάλλοντας το ποσό των €600 μηνιαίως πλέον 13η καταβολή και όπως τα έξοδα της αίτησης επιδικαστούν εναντίον του.
Στην μαρτυρία του ο καθ’ ου η αίτηση αναφέρει ότι από τον Ιούλιο του 2023 διαμένει σε ενοικιαζόμενη κατοικία στον [……]και πληρώνει ως ενοίκιο το ποσό των €400 μηνιαίως και καταθέτει ως τεκμήριο 1 αντίγραφο του ενοικιαστηρίου εγγράφου. Δεν διαμένει με κανένα και πληρώνει κανονικά το ενοίκιο του κάθε μήνα.
Εργάζεται στη Λεμεσό με καθαρό μισθό €1.200 μηνιαίως και καταθέτει ως τεκμήριο 2 αποδεικτικό του εβδομαδιαίου μισθού του.
Αναφέρει ότι ο μισθός του μόλις που αρκεί για να καλύψει τα βασικά έξοδα διαβίωσης του. Καταβάλλει €400 μηνιαίως για το ενοίκιο και όχι €200 εξ ημισείας με τη συμβία του η οποία δεν εργάζεται. Για τα βασικά έξοδα διαβίωσης του χρειάζεται τα ακόλουθα ποσά: €60 για το τηλέφωνο και το διαδίκτυο, €300 για σίτιση και έξοδα καθαριότητας, €30 για το νερό, €75 για την ΑΗΚ, €200 για βενζίνη, €10 για τα σκύβαλα και €70 για ένδυση και υπόδηση. Καταθέτει ως τεκμήριο 3 σχετικές αποδείξεις των εξόδων του.
Αναφέρει ότι η αιτήτρια εργάζεται ακόμα στην ψαραγορά και δεν παρουσιάζει οποιοδήποτε τεκμήριο ή την κατάσταση των Κοινωνικών της Ασφαλίσεων για να τεκμηριώσει τον ισχυρισμό της ότι απώλεσε την εργασία της.
Τα έξοδα του ανηλίκου όπως τα παρουσιάζει η αιτήτρια είναι διογκωμένα υπερβολικά και δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Είναι η θέση του ότι η αιτήτρια καταβάλλει το ποσό των €70 μηνιαίως για τη σίτιση το ανηλίκου, €20 για την ένδυση και υπόδηση του, η αναλογία του ανηλίκου στα έξοδα ηλεκτρισμού και νερού ανέρχεται στα €40 μηνιαίως, τα έξοδα του για τα μεταφορικά στο ποσό των €40 μηνιαίως ενώ τα έξοδα του για αγορά βιβλίων και παιχνιδιών είναι διογκωμένα.
Δεν γνωρίζει αν ο ανήλικος αντιμετωπίζει ΔΕΠΥ δεν έλαβε ποτέ ενημέρωση και ούτε ερωτήθηκε ή ζητήθηκε η συγκατάθεση του για να επισκεφθεί ψυχολόγο ο ανήλικος.
Είναι η θέση του ότι τα έξοδα του ανηλίκου ανέρχονται στα €400 μηνιαίως και θεωρεί ότι η διατροφή του ανηλίκου θα πρέπει να καθοριστεί στο ποσό των €150 μηνιαίως.
ΝΟΜΙΚΗ ΠΤΥΧΗ
Τα όσα αφορούν στη διατροφή ανηλίκων περιλαμβάνονται στα άρθρα 33 επόμενα του Ν.216/90.
Συγκεκριμένα το άρθρο 33(1) ορίζει ότι:
"Οι γονείς έχουν υποχρέωση να διατρέφουν το ανήλικο τέκνο τους από κοινού ο καθένας ανάλογα με τις δυνάμεις του".
Το άρθρο 37 ορίζει ότι:
(1) Η διατροφή προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του δικαιούχου, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής του και τις οικονομικές δυνατότητες που υπάρχουν για διατροφή προσώπου.
(2) Η διατροφή περιλαμβάνει όλα όσα είναι αναγκαία για τη συντήρηση και ευημερία του δικαιούχου και επιπλέον, ανάλογα με την περίπτωση, τα έξοδα για την εν γένει εκπαίδευση του
3) Σε περίπτωση που ο γονέας εναντίον του οποίου έχει εκδοθεί διάταγμα διατροφής λαμβάνει 13ο ή και 14ο μισθό ή το Δικαστήριο κρίνει εύλογο, το διάταγμα διατροφής δυνατόν να περιλαμβάνει και αντίστοιχη επιπρόσθετη 13η ή και 14η καταβολή, ως το Δικαστήριο ήθελε ορίσει.»
Όπως επισημάνθηκε στην υπόθεση Όξυνου v Λούη (2012) 1 ΑΑΔ 169, σε υποθέσεις διατροφής ανηλίκων, το Δικαστήριο ασκώντας ρόλο ρυθμιστή καλείται αφενός να προσδιορίσει τις ανάγκες του δικαιούχου και αφετέρου να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν σχέση με την ευημερία του δικαιούχου.
Ως προς το τι συνιστούν ανάγκες του δικαιούχου, παραπέμπω στο σύγγραμμα του Απόστολου Σ. Γεωργιάδη «ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» όπου στη σελ. 652, αναφέρονται τα πιο κάτω:
«1. Ανάγκες του δικαιούχου
Η διατροφή περιλαμβάνει όλα όσα είναι αναγκαία για τη συντήρηση του δικαιούχου και επιπλέον τα έξοδα για την ανατροφή, καθώς και την επαγγελματική και την εν γένει εκπαίδευση του (πλήρης διατροφή: ΑΚ 1493 εδ. β΄). Στο περιεχόμενο της διατροφής περιλαμβάνονται ειδικότερα βιοτικές ανάγκες του δικαιούχου που είτε υφίστανται πραγματικά κατά τον χρόνο συζήτησης της αγωγής είτε μπορούν με βεβαιότητα να προβλεφθούν μελλοντικά. Η διατροφή λοιπόν περιλαμβάνει κάθε αναγκαία βιοτική δαπάνη: τροφή, στέγη, ένδυση, θέρμανση, φωτισμό, λοιπά λειτουργικά έξοδα της οικίας διαμονής, ψυχαγωγία, μόρφωση (π.χ. αγορά βιβλίων), διαπαιδαγώγηση, νοσηλεία και δαπάνες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, παραθέριση, συγκοινωνία και επικοινωνία. Ιδίως περιλαμβάνονται δαπάνες θεωρητικής, επαγγελματικής ή τεχνικής μόρφωσης, ακόμη και μεταπτυχιακής.»
Στην υπόθεση Ρουσουνίδης v. Ρουσουνίδου, Έφεση αρ. 25/2019, ημερομηνίας 15.12.2021, αναφέρθηκαν τα ακόλουθα:
«Το μέτρο με το οποίο θα καθοριστεί η διατροφή, δεν μπορεί να αποτιμάται με απόλυτους αριθμούς, ούτε αναμένεται η απόδειξη των κονδυλίων με περισσή αυστηρότητα, χωρίς να είναι επιτρεπτό να υιοθετούνται μέσες λύσεις κατά τρόπο αυθαίρετο (Χαραλάμπους ν. Χαραλάμπους (2010) 1(Β) Α.Α.Δ. 951, 957). Η κοινή λογική και η πείρα της ζωής είναι παράγοντες οι οποίοι διαδραματίζουν ρόλο στην καλύτερη αντίληψη των γεγονότων προς εντοπισμό των πραγματικών αναγκών συγκεκριμένων ατόμων. Κονδύλια που κατ' ισχυρισμό απαιτούνται για συγκεκριμένες ανάγκες μπορεί να μην γίνουν αποδεκτά από το δικαστήριο, είτε στη βάση ότι δεν υπήρξε ικανοποιητική τεκμηρίωση, είτε γιατί διαπιστώθηκε υπερβολή, οπόταν και μπορεί να μειωθούν. ΄Αλλα μπορεί να κριθεί ότι δεν αφορούν βασικές ανάγκες και να μην γίνουν καθόλου αποδεκτά (Παναγιώτου v. Σφικτού (2001) 1(Α) Α.Α.Δ. 625, 630). Εάν για συγκεκριμένο κονδύλι δεν υπάρχει περί του αντιθέτου μαρτυρία, αυτό δεν οδηγεί απαρέγκλιτα στην αποδοχή του. Το Δικαστήριο θα πρέπει να ασχοληθεί με το εύλογο των κονδυλίων και δεν δεσμεύεται από τη μαρτυρία των διαδίκων (Μαρκουλίδης v. Μαρκουλίδη κ.ά. (1998) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1386, 1391).»
Στην απόφαση του Δευτεροβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου Κορελλίδης v. Κορελλίδη (2012) 1Γ ΑΑΔ 1975 αναφέρθηκαν τα ακόλουθα:
«... το Δικαστήριο δεν είναι υποχρεωμένο να υπεισέρχεται σε λεπτομέρειες που να οδηγούν σε υπολογισμό με σεντ, αλλά θα πρέπει να σταθμίζει τις ανάγκες και να καταλήγει σε συμπεράσματα που να επαναφέρουν, ή δυνατό, τα ανήλικα τέκνα σε μια πλησιέστερη κατάσταση, όπως θα ήταν εάν οι γονείς τους ζούσαν μαζί».
Στην Εφ. Αρ. 36/2018 ημερ. 7/5/2020 του Δευτεροβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου αναφέρθηκαν τα ακόλουθα:
«διατροφή περιλαμβάνει όλα όσα είναι αναγκαία για τη συντήρηση και ευημερία του δικαιούχου και επιπλέον, ανάλογα με την περίπτωση, τα έξοδα για την εν γένει εκπαίδευση του". Στην παράγρ. (Ι) του ίδιου άρθρου, σαφώς ορίζει ότι "η διατροφή προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του δικαιούχου, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής του.". Συνεπώς η λέξη "διατροφή" δεν αποδίδει την πλατιά έννοια που ο σοφός νομοθέτης φρόντισε επιγραμματικά να αποδώσει. Η διατροφή, σύμφωνα με την έννοια που δίδει ο νόμος, δεν καλύπτει μόνο τη δαπάνη για την τροφή. Περιλαμβάνει κάθε αναγκαία βιοτική δαπάνη όπως τροφή, στέγη, ντύσιμο, φωτισμό, θέρμανση, ψυχαγωγία, νοσηλείες και φάρμακα, συγκοινωνία, επικοινωνία, έξοδα για γενική μόρφωση και επαγγελματική εκπαίδευση. Ο νομοθέτης με την διατύπωση του Νόμου καθόρισε τόσο το πλάτος της διατροφής όσο και το επίπεδο της πάντοτε μέσα στα μέτρα του δυνατού (βλ. Κουμάντου Παραδόσεις Οικογενειακού Δικαίου, 2ος Τόμος σελ. 44 κ.ε)
Θα πρέπει ακόμα να σημειωθεί πως σε υποθέσεις διατροφής αποτελεί καθήκον και των δύο διαδίκων να προβούν σε πλήρη και αληθινή αποκάλυψη των οικονομικών τους πόρων και δυνατοτήτων Μαρκουλίδης v. Μαρκουλίδη κ.α. (1998) 1(Γ) ΑΑΔ 1386).
Στην υπόθεση Δημητρίου v Περδίου (2005) 1 ΑΑΔ 1418 αναφέρθηκαν τα ακόλουθα:
«Περαιτέρω αναφέρουμε ότι από σχετική νομολογία φαίνεται ότι το δικαστήριο μπορεί να λάβει υπόψη όχι μόνο τα πραγματικά εισοδήματα αλλά και την ικανότητα του καθ΄ου η αίτηση να κερδίζει (his potential earning capacity). (Bλ.Klucinsky v. Klucinsky (1953) 1 All E.R. 683 και McEwan v McEwan (1972) 2 All E.R.708)».
Επιπλέον στην υπόθεση Ηλίας Ηλία v Μαρίνας Ηλία δια της μητρός της Μάρως Αλωνεύτη (1997) 1 ΑΑΔ 1354 αποφασίστηκε ότι:
«Η διατροφή προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του ανηλίκου και τις οικονομικές δυνατότητες των γονέων του και όχι με βάση του τι επέλεξαν να διαμορφώσουν ώστε να διατηρούνται σε κατάσταση αδυναμίας που να μην τους επιτρέπει να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Το πρωτόδικο Δικαστήριο κατέληξε ότι η εισοδηματική ικανότητα του εφεσείοντα, δεν μπορούσε να είναι μικρότερη από ΛΚ700 το μήνα, αφού έλαβε υπ' όψιν το τι κέρδιζε προηγουμένως, τι εμπειρίες είχε και τη δυνατότητα αξιοποίησής τους. Με το δεδομένο αυτό καθόρισε το ποσό της διατροφής. Η ορθότητα της αναλογίας δεν αμφισβητήθηκε με την έφεση».
Στην υπόθεση KONYALAN v. PASKVLOV, Εφ. Αρ.2/20, 24/6/21, αποφασίστηκε ότι το επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας είναι προσωποπαγές δικαίωμα του δικαιούχου γονέα το οποίο συνυπολογίζεται στα εισοδήματα του και δεν αφαιρείται από τα έξοδα διατροφής του ανηλίκου, ενώ το επίδομα τέκνου, δικαιούχος του οποίου είναι η οικογένεια και καταβάλλεται στον πατέρα ή τη μητέρα ή στο πρόσωπο που έχει την επιμέλεια των τέκνων, ανάλογα με την περίπτωση, εξακολουθεί να αφαιρείται από τα έξοδα διατροφής του ανηλίκου.
Μελέτησα με ιδιαίτερη προσοχή τη μαρτυρία η οποία τέθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου και προχωρώ να εξετάσω την αίτηση έχοντας κατά νου τις παραμέτρους που τίθενται από τα σχετικά άρθρα του Νόμου, ως ανωτέρω αναφέρθηκαν, και την ισχύουσα νομολογία.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ-ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ
ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ
Α.ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΗΣ ΑΙΤΗΤΡΙΑΣ
Η αιτήτρια στην αίτηση της αναφέρει ότι εργάζεται περιστασιακά ως πωλήτρια, τα εισοδήματα της ανέρχονται στα €300 μηνιαίως και δεν είναι σταθερά.
Ο καθ΄ου η αίτηση στην υπεράσπιση του αγνοεί και συνεπώς αρνείται τους ισχυρισμούς της αιτήτριας σε σχέση με την εργασία της και το ποσό το οποίο λαμβάνει ως μισθό.
Στην γραπτή της μαρτυρία η αιτήτρια αναφέρει ότι απώλεσε την εργασία της στην ψαραγορά την οποία είχε εξεύρει τον Ιανουάριο του 2024 στην οποία λάμβανε μισθό ύψους €1.200 μηνιαίως και στο παρόν στάδιο δεν εργάζεται.
Στην γραπτή του μαρτυρία ο καθ’ ου η αίτηση αναφέρει ότι η αιτήτρια εργάζεται ακόμα στην ψαραγορά και δεν παρουσιάζει οποιοδήποτε τεκμήριο ή την κατάσταση των Κοινωνικών της Ασφαλίσεων για να τεκμηριώσει τον ισχυρισμό της ότι απώλεσε την εργασία της.
Η αιτήτρια δεν κατέθεσε οποιοδήποτε τεκμήριο στο οποίο να φαίνεται η εγγραφή της ως άνεργη, ενώ περιορίστηκε απλά να αναφέρει ότι καταβάλλει προσπάθειες για εργασία.
Δεν τέθηκε επίσης ενώπιον του Δικαστηρίου μαρτυρία σε σχέση με το χρονικό σημείο κατά το οποίο απώλεσε την εργασία της στην ψαραγορά, στην οποία, όπως η ίδια αναφέρει, λάμβανε μισθό ύψους €1.200 μηνιαίως.
Επιπλέον, δεν τέθηκε μαρτυρία ενώπιον του Δικαστηρίου για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες η αιτήτρια απώλεσε την εργασία της στην ψαραγορά με αποτέλεσμα το Δικαστήριο να μην είναι σε θέση να καταλήξει σε ασφαλές συμπέρασμα κατά πόσο η αιτήτρια απολύθηκε από την εργασία της ή αν παραιτήθηκε.
Δεν έχει τεθεί επίσης μαρτυρία ενώπιον του Δικαστηρίου ότι η αιτήτρια αντιμετωπίζει οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας ή ότι υπάρχει οποιοσδήποτε άλλος λόγος ο οποίος να περιορίζει την ικανότητα της να εργαστεί.
Σημειώνω ότι σύμφωνα με την ισχύουσα νομολογία το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψιν την εισοδηματική ικανότητα έκαστου διάδικου και όχι όπως επέλεξε (ενδεχομένως εν προκειμένω) ο ίδιος να την διαμορφώσει ώστε να διατηρείται σε κατάσταση αδυναμίας που να μην του επιτρέπει να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις τους.
Στη βάση των όσων ανέφερα ανωτέρω και της σχετικής νομολογίας (βλέπε Δημητρίου v Περδίου και Ηλίας Ηλία v Μαρίνας Ηλία δια της μητρός της Μάρως Αλωνεύτη (1997) ανωτέρω) αποτελεί εύρημα του Δικαστηρίου ότι η αιτήτρια είναι σε θέση να εργαστεί και να λαμβάνει ως μισθό το ποσό των €1.200 μηνιαίως, ως ήταν ο μισθός της στην τελευταία της εργασία στην ψαραγορά όπως η ίδια αναφέρει, το οποίο αποτελεί και εύρημα του Δικαστηρίου.
Αποτελεί παραδεκτό γεγονός ότι η αιτήτρια λαμβάνει επίδομα τέκνου και επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας.
Για τα 3, πλέον, ανήλικα τέκνα της η αιτήτρια λαμβάνει συνολικά το ποσό των €424 μηνιαίως ως επίδομα τέκνου εκ των οποίων ποσό €141 μηνιαίως αναλογεί στον ανήλικο υιό των διαδίκων Νικόλα το οποίο αποτελεί πλέον εύρημα του Δικαστηρίου.
Η αιτήτρια λαμβάνει επίσης το συνολικό ποσό των €547 μηνιαίως ως επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας, για τα 3 ανήλικα τέκνα της, συμπεριλαμβανομένου και του ανήλικου το οποίο απέκτησε με τον καθ΄ου η αίτηση, ήτοι €182 μηνιαίως για έκαστο ανήλικο, το οποίο αποτελεί πλέον εύρημα του Δικαστηρίου.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομολογία (βλ.KONYALAN v. PASKVLOV ανωτέρω) το επίδομα μονογονιού συνυπολογίζεται στα εισοδήματα του γονέα ενώ το επίδομα τέκνου, αφαιρείται από τα έξοδα διατροφής του ανηλίκου.
Στα πλαίσια της εξέτασης της παρούσας αίτησης, για σκοπούς καθορισμού των συνολικών μηνιαίων εισοδημάτων της αιτήτριας, παρά το γεγονός ότι το επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας σύμφωνα με τη Νομολογία θα πρέπει να προστίθεται στα μηνιαία εισοδήματα του προσώπου το οποίο το λαμβάνει και λαμβάνοντας υπόψιν ότι τα άλλα δυο ανήλικα για τα οποία λαμβάνει το επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας είναι παιδιά τα οποία απέκτησε με άλλο σύζυγο, στα έξοδα των οποίων θα πρέπει να συνεισφέρει και η ίδια, θα συμπεριλάβω στα μηνιαία της εισοδήματα μόνο την αναλογία του ποσού το οποίο λαμβάνει ως μητέρα του ανήλικου τον οποίο απέκτησε με τον καθ’ ου η αίτηση στην παρούσα, ήτοι το ποσό των €182 μηνιαίως.
Ούτως εχόντων των πραγμάτων, αποτελεί εύρημα του Δικαστηρίου ότι τα συνολικά μηνιαία εισοδήματα της αιτήτριας, συμπεριλαμβανομένης της αναλογίας του επιδόματος μονογονεϊκής οικογένειας για τον ανήλικο Ν, ανέρχονται στο ποσό των €1.382 το οποίο αποτελεί εύρημα του Δικαστηρίου.
Β.ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΘ’ ΟΥ Η ΑΙΤΗΣΗ
Σε σχέση με τα εισοδήματα του, ο καθ΄ου η αίτηση τόσο στην αίτηση του όσο και στην γραπτή του μαρτυρία αναφέρει ότι εργάζεται σε Εργοληπτική εταιρεία και εκ της εργασίας του λαμβάνει το ποσό των €1.200 μηνιαίως καθαρά. Καταθέτει ως τεκμήριο κατάσταση μισθοδοσίας του για μια εβδομάδα στην οποία φαίνεται ότι ο καθαρός εβδομαδιαίος του μισθός ανέρχεται στα €298.12. Από την κατάσταση μισθοδοσίας δεν φαίνεται να λαμβάνει 13ο μισθό όπως ισχυρίζεται η αιτήτρια.
Η αιτήτρια στην αίτηση της αναφέρει ότι ο καθ’ ου η αίτηση εργάζεται ως πλασιέ και εκ της εργασίας του κερδίζει το ποσό των €1.400 μηνιαίως πλέον 13ο μισθό ενώ στην γραπτή της μαρτυρία αναφέρει ότι είναι υπάλληλος σε εργοληπτική εταιρεία και λαμβάνει ως μισθό το ποσό των €1.400 μηνιαίως πλέον 13ο μισθό.
Στη βάση της μαρτυρίας που τέθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου, λαμβάνοντας υπόψιν το τεκμήριο που κατέθεσε ο αιτητής από το οποίο προκύπτει ότι ο καθαρός εβδομαδιαίος μισθός του ανέρχεται στα €298.12, με δεδομένο ότι ο χρόνος έχει 52 εβδομάδες, καταλήγω ότι ο καθαρός μηνιαίος μισθός του καθ΄ου η αίτηση ανέρχεται στα €1.292 το οποίο αποτελεί και εύρημα του Δικαστηρίου.
Εύρημα του Δικαστηρίου αποτελεί επίσης ότι ο καθ΄ου η αίτηση δεν λαμβάνει 13ο μισθό όπως επίσης προκύπτει από την κατάσταση μισθοδοσία τους.
ΕΞΟΔΑ ΑΝΗΛΙΚΟΥ
Στην δικογραφημένη θέση της η αιτήτρια αναφέρει ότι τα συνολικά μηνιαία έξοδα του ανήλικου ανέρχονται στο ποσό των €800, και αφορούν στην σίτιση, ένδυση -υπόδηση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, μεταφορικά, έξοδα ψυχαγωγίας, καθαριότητας, παιχνίδια, ακαδημία ποδοσφαίρου €100, ολοήμερο σχολείο €60 και άλλα έξοδα αναγκαία για την εν γένει ευημερία του. Αναφέρει επίσης ότι από τον Σεπτέμβριο του 2023 ο ανήλικος θα αρχίσει μαθήματα Αγγλικών με δίδακτρα €80 μηνιαίως και επισκέψεις σε Ψυχολόγο επειδή διαγνώστηκε με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) με έξοδα €80 ανά επίσκεψη.
Στην γραπτή της μαρτυρία αναφέρει ότι ξοδεύει για τα μηνιαία έξοδα του Ν. το συνολικό ποσό των €775 μηνιαίως και καταγράφει αυτά αναλυτικά σε πίνακα ως παρατέθηκε ανωτέρω στην απόφαση μου. Αναφέρει επίσης ότι ο ανήλικος αναμένεται να αρχίσει άμεσα μαθήματα Αγγλικών με δίδακτρα €80 μηνιαίως ως επίσης αναμένεται να επαναρχίσει στην Ακαδημία ποδοσφαίρου όπου τα δίδακτρα ανέρχονται στο ποσό των €100 μηνιαίως.
Αναφέρει ότι η αναλογία του ανηλίκου στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού και του νερού ανέρχεται στα €40 μηνιαίως και επισυνάπτει 2 λογαριασμούς της ΑΗΚ και της Υδατοπρομήθειας ως τεκμήριο 3. Στον ένα από τους 2 λογαριασμούς της ΑΗΚ που επισύναψε η αιτήτρια υπάρχει ανεξόφλητο ποσό από προηγούμενο λογαριασμό ύψους €176.99 και επομένως το συνολικό ποσό των €369,99 δεν αφορά ολόκληρο σε μια διμηνία.
Καταθέτει επίσης ως τεκμήριο 4 αποδείξεις πληρωμής του ολοήμερου σχολείου του ανηλίκου.
Επιπλέον όπως αναφέρει ο ανήλικος άρχισε επισκέψεις σε Κλινικό Ψυχολόγο επειδή διαγνώστηκε με ΔΕΠΥ και καταθέτει ως τεκμήριο 5 σχετική επιστολή του Υπουργείου Παιδείας Αθλητισμού και Νεολαίας.
Καταθέτει ως τεκμήριο 6 επιστολές του Δημοτικού Σχολείου στο οποίο φοιτά ο ανήλικος στις οποίες καταγράφονται τα ποσά που απαιτούνται ετησίως για τις στολές (€20) τις φωτογραφίες (€23) και τις σχολικές εκδρομές (€16). Αναφέρει ότι τα συνολικά έξοδα του ανηλίκου ανέρχονται στο ποσό των €995 μηνιαίως πλέον τα ετήσια έξοδα που αφορούν στις στολές, στις φωτογραφίες και τις σχολικές εκδρομές.
Στη δικογραφημένη θέση του ο καθ΄ου η αίτηση αναφέρει ότι τα συνολικά μηνιαία έξοδα του ανηλίκου δεν ξεπερνούν τα €350 μηνιαίως ενώ δεν γνωρίζει αν ο ανήλικος αντιμετωπίζει ΔΕΠΥ, αφού ουδέποτε ενημερώθηκε σχετικά και ουδέποτε ερωτήθηκε ή ζητήθηκε η συγκατάθεση του για να επισκεφθεί ο ανήλικος ψυχολόγο.
Στην ένορκη μαρτυρία του αναφέρει ότι τα έξοδα του ανηλίκου ανέρχονται στα €400 μηνιαίως, ότι η αιτήτρια καταβάλλει €70 μηνιαίως για τη σίτιση το ανηλίκου, €20 για την ένδυση και υπόδηση του, η αναλογία του ανηλίκου στα έξοδα ηλεκτρισμού και νερού ανέρχεται στα €40 μηνιαίως, τα έξοδα του για τα μεταφορικά στο ποσό των €40 μηνιαίως ενώ τα έξοδα του για αγορά βιβλίων και παιχνιδιών είναι διογκωμένα.
Με οδηγό τη νομολογία που παρέθεσα ανωτέρω και έχοντας γνώμονα τη λογική και την πείρα της ζωής προχωρώ να εξετάσω τα έξοδα του ανήλικου τέκνου των διαδίκων για να καταλήξω ποια είναι τα αναγκαία για την διατροφή και συντήρηση του και το ύψος το οποίο απαιτείται για την κάλυψη αυτών.
1.Σίτιση
Πρόκειται για ανήλικο ηλικίας σχεδόν 10 ετών. Δεν τέθηκε ενώπιον μου μαρτυρία ότι αντιμετωπίζει οποιοδήποτε πρόβλημα για να χρειάζεται να λαμβάνει ειδική διατροφή της οποίας το κόστος να είναι αυξημένο. Δεν αμφισβητήθηκε ότι ο ανήλικος φοιτά σε ολοήμερο σχολείο το οποίο, αποτελεί δικαστική γνώση, ότι παρέχει στα παιδιά το μεσημεριανό τους γεύμα και δεν έχει τεθεί ενώπιον μου μαρτυρία περί του αντιθέτου.
Αφενός θεωρώ υψηλό το ποσό των €300 που ισχυρίζεται η αιτήτρια ότι χρειάζεται για την κάλυψη των αναγκών σίτισης του ανηλίκου, αφετέρου όμως θεωρώ χαμηλό το ποσό των €70 με το οποίο ισχυρίζεται ο καθ΄ου η αίτηση ότι καλύπτεται η ανάγκη του αυτή.
Λαμβάνοντας υπόψιν την ηλικία του ανηλίκου, το γεγονός ότι τις καθημερινές λαμβάνει το μεσημεριανό του γεύμα στο ολοήμερο σχολείο, το γεγονός ότι τα έξοδα αυτά δεν είναι στατικά και εναλλάσσονται από μήνα σε μήνα με αποτέλεσμα να μην μπορούν να υπολογιστούν με απόλυτη ακρίβεια και έχοντας γνώμονα την κοινή λογική και την πείρα της ζωής κρίνω ότι ένα ποσό της τάξης των €150 μηνιαίως είναι εύλογο και καλύπτει την ανάγκη αυτή του ανηλίκου το οποίο αποτελεί εύρημα του Δικαστηρίου.
2. Ένδυση -Υπόδηση
Η αιτήτρια αναφέρει ότι η ανάγκη αυτή του ανηλίκου καλύπτεται με το ποσό των €120 μηνιαίως ενώ ο καθ΄ου η αίτηση αναφέρει ότι καλύπτεται με το ποσό των €20 μηνιαίως.
Λαμβάνω υπόψιν την ηλικία στην οποία βρίσκεται ο ανήλικος όπου οι ρυθμοί ανάπτυξης των παιδιών είναι ραγδαίοι με αποτέλεσμα να αλλάζουν σε σύντομο χρονικό διάστημα νούμερα παπουτσιών και ρούχων.
Κρίνω ότι ένα ποσό της τάξης των €70 μηνιαίως είναι εύλογο και καλύπτει την ανάγκη αυτή του ανηλίκου το οποίο αποτελεί πλέον και εύρημα του Δικαστηρίου.
3. Ολοήμερο σχολείο
Δεν αμφισβητήθηκε από τον καθ’ ου η αίτηση ότι ο ανήλικος φοιτά σε ολοήμερο σχολείο. Στις αποδείξεις πληρωμής του ολοήμερου σχολείου οι οποίες κατατέθηκαν ως τεκμήριο 4 και οι οποίες σημειώνω αφορούν στο έτος 2022 αφού η αιτήτρια δεν μερίμνησε να προσκομίσει πιο πρόσφατες αποδείξεις, φαίνεται ότι για ένα μήνα πληρώθηκε το ποσό των €55 ενώ για άλλο μήνα το ποσό των €50. Δεν έχει τεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου απόδειξη πληρωμής για το ποσό των €60 μηνιαίως όπως αναφέρει η αιτήτρια και για το λόγο αυτό θα λάβω υπόψιν μου τον μέσο όρο των δυο αποδείξεων και θα δεχτώ ότι για το ολοήμερο σχολείο η αιτήτρια πληρώνει το ποσό των €52.50 μηνιαίως.
Αποτελεί δικαστική γνώση ότι τα ολοήμερα σχολεία λειτουργούν για 10 μήνες το χρόνο και δεδομένου ότι δεν υπήρξε μαρτυρία περί του αντιθέτου καταλήγω ότι η αιτήτρια καταβάλλει το ποσό των €52.50 μηνιαίως για 10 μήνες το χρόνο ως δίδακτρα για το ολοήμερο σχολείο του ανηλίκου το οποίο ακολούθως θα διαιρέσω δια 12 μήνες.
Αποτελεί λοιπόν εύρημα του Δικαστηρίου ότι για το ολοήμερο σχολείο του ανηλίκου η αιτήτρια καταβάλλει το ποσό των €44 μηνιαίως.
4. Μεταφορικά
Η αιτήτρια αναφέρει ότι η ανάγκη αυτή καλύπτεται με το ποσό των €100 μηνιαίως ενώ ο καθ’ ου η αίτηση αναφέρει ότι τα έξοδα του ανήλικου για τα μεταφορικά «το πολύ» να ανέρχονται στα €40 μηνιαίως.
Δεν έχουν δοθεί περαιτέρω λεπτομέρειες από την αιτήτρια σε σχέση με το έξοδο αυτό.
Με γνώμονα την κοινή λογική και την πείρα της ζωής θεωρώ ότι η αιτήτρια μεταφέρει τον ανήλικο οπουδήποτε χρειαστεί ενώ δεν έχει τεθεί ενώπιον μου μαρτυρία ότι ο καθ΄ου η αίτηση αναλαμβάνει οποιαδήποτε μεταφορά του ανηλίκου.
Στη βάση των όσων ανέφερα κρίνω ότι ένα ποσό της τάξης των €40 μηνιαίως είναι εύλογο και καλύπτει την αναλογία του ανηλίκου στα μεταφορικά έξοδα το οποίο και καθίσταται εύρημα του Δικαστηρίου.
5. Παιχνίδια, βιβλία, γραφική ύλη
Η αιτήτρια αναφέρει ότι το έξοδο αυτό καλύπτεται με το ποσό των €60 μηνιαίως.
Ο ανήλικος είναι μαθητής της Γ’ τάξης του Δημοτικού και παρά το γεγονός ότι αποτελεί δικαστική γνώση ότι το σχολείο εφοδιάζει τα παιδιά με γραφική ύλη, προκύπτει κατά διαστήματα η ανάγκη αγοράς κάποιων επιπλέον ειδών από τους γονείς.
Απαραίτητη θεωρώ την αγορά παιχνιδιών και βιβλίων για τα παιδιά αφού αποτελούν όχι μόνο μέρος της ψυχαγωγίας τους αλλά συμβάλλουν και στην υγιή νοητική τους ανάπτυξη.
Με γνώμονα την κοινή λογική και την πείρα της ζωής θεωρώ ότι η ανάγκη αυτή του ανηλίκου καλύπτεται με το ποσό των €30 μηνιαίως το οποίο αποτελεί και εύρημα του Δικαστηρίου.
6. Είδη καθαριότητας
Η αιτήτρια αναφέρει ότι το έξοδο αυτό καλύπτεται με το ποσό των €20 μηνιαίως ποσό το οποίο κρίνω εύλογο και καθίσταται εύρημα του Δικαστηρίου.
7. Ψυχαγωγία
Η αιτήτρια αναφέρει ότι το αναφερόμενο έξοδο καλύπτεται με το ποσό των €30 μηνιαίως.
Κατά την άποψη μου είναι επιβεβλημένη η ψυχαγωγία των παιδιών και θεωρώ πολύ λογικό μια φορά τουλάχιστον την βδομάδα, λαμβάνοντας υπόψιν την ηλικία στην οποία βρίσκεται ο ανήλικος, να μεταβαίνει σε κάποιο παιχνιδότοπο, η κάπου για φαγητό με την μητέρα του, ή στον κινηματογράφο για να παρακολουθήσει κάποια παιδική ταινία, ή στο θέατρο και γενικά σε χώρους κατάλληλους για την ηλικία του για σκοπούς ψυχαγωγίας.
Θεωρώ πολύ λογικό το ποσό των €30 μηνιαίως για την κάλυψη της αναφερόμενης ανάγκης το οποίο καθίσταται και εύρημα του Δικαστηρίου.
8. Κουρέας
Η αιτήτρια αναφέρει ότι χρειάζεται το ποσό των €15 μηνιαίως για την κάλυψη της ανάγκης αυτής.
Με γνώμονα την πείρα της ζωής, θεωρώ ότι μια φορά το μήνα τα αγόρια χρειάζεται να μεταβαίνουν στο κουρείο και οι τιμές κυμαίνονται μεταξύ €10- €20 για κόψιμο των μαλλιών. Κρίνω εύλογο το ποσό των €15 μηνιαίως για την κάλυψη της ανάγκης αυτής του ανηλίκου το οποίο καθίσταται εύρημα του Δικαστηρίου.
9. Ιατρικά έξοδα, φάρμακα, εμβόλια τα οποία δεν καλύπτονται από το ΓΕΣΥ.
Η αιτήτρια αναφέρει ότι η ανάγκη αυτή καλύπτεται με το ποσό των €20 μηνιαίως.
Αποτελεί δικαστική γνώση ότι μετά την εφαρμογή του ΓΕΣΥ υπάρχει ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για τους δικαιούχους όχι όμως πλήρης αφού αφενός οι δικαιούχοι καλούνται να καταβάλουν κάποιο ποσό ακόμη και για έξοδα που καλύπτονται από το ΓΕΣΥ ενώ κάποια έξοδα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης δεν καλύπτονται καθόλου από το σύστημα.
Στη βάση των όσων ανωτέρω ανέφερα, με δεδομένο ότι ακόμη και με την δημιουργία του ΓΕΣΥ οι δικαιούχοι καλούνται να πληρώνουν κάποια ποσά για την ιατροφαρμακευτική κάλυψη και με δεδομένο ότι δεν έχει τεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου μαρτυρία ότι ο ανήλικος αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας, θεωρώ ότι ένα ποσό της τάξης των €20 μηνιαίως είναι εύλογο για να καλύψει την ανάγκη αυτή του ανήλικου το οποίο και καθίσταται εύρημα του Δικαστηρίου.
10. Γενέθλια
Η αιτήτρια αναφέρει ότι η ανάγκη αυτή καλύπτεται με το ποσό των €50 μηνιαίως.
Κάθε παιδί αναμένει με ανυπομονησία την ημέρα των γενεθλίων του για να γιορτάσει μαζί με τους συγγενείς τους φίλους και συμμαθητές του. Τα αγόρια στην ηλικία των 10 ετών όπως ο ανήλικος αρέσκονται να γιορτάζουν τα γενέθλια τους συνήθως σε παιδότοπους ή σε γήπεδα ποδοσφαίρου όπου οι γονείς πληρώνουν ένα ποσό για την ενοικίαση του χώρου ενώ προσφέρετε με επιπλέον κόστος φαγητό και γλυκό στους καλεσμένους. Το κόστος ενός πάρτι γενεθλίων ασφαλώς διαφοροποιείται ανάλογα με τον αριθμό των καλεσμένων.
Με βάση την πείρα της ζωής και την κοινή λογική θεωρώ ότι για τη διοργάνωση ενός οικονομικού πάρτι γενεθλίων χωρίς υπερβολές απαιτείται τουλάχιστον το ποσό των €600 ετησίως ήτοι το ποσό των €50 μηνιαίως το οποίο καθίσταται εύρημα του Δικαστηρίου.
11. ΑΗΚ και Υδατοπρομήθεια.
Τόσο η αιτήτρια όσο και ο καθ’ ου η αίτηση αναφέρουν ότι η ανάγκη αυτή του ανηλίκου καλύπτεται με το ποσό των €40 μηνιαίως ποσό το οποίο κρίνω εύλογο και καθίσταται εύρημα του Δικαστηρίου.
12. Σχολικές στολές-φωτογραφίες και σχολικές εκδρομές
Το ποσό των €59 ετησίως, ήτοι €5 μηνιαίως, το οποίο σύμφωνα με την αιτήτρια καλύπτει την ανάγκη αυτή η οποία τεκμηριώνεται σχετικά κρίνω ότι είναι εύλογο και καθίσταται πλέον εύρημα του Δικαστηρίου.
Στην αίτηση της η αιτήτρια, την οποία καταχώρησε στις 20/7/23, αναφέρει ότι ο ανήλικος αναμένεται τον Σεπτέμβριο του 2023 να αρχίσει μαθήματα Αγγλικών με δίδακτρα €80 μηνιαίως. Στην ένορκη της μαρτυρία η οποία καταχωρήθηκε στις 27/11/24 αναφέρει ότι ο ανήλικος αναμένεται να αρχίσει άμεσα μαθήματα Αγγλικών. (Οι υπογραμμίσεις είναι του Δικαστηρίου).
Παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με τη νομολογία μπορεί να επιδικαστούν ποσά για έξοδα που δεν υπάρχουν κατά τη στιγμή της καταχώρησης της αίτησης αλλά είναι αναμενόμενα στο άμεσο μέλλον, δεν θα επιδικάσω οποιοδήποτε ποσό για τα δίδακτρα των Αγγλικών αφού από τον Σεπτέμβριο του 2023 που αναμενόταν η έναρξη των Αγγλικών σύμφωνα με τη δικογραφημένη θέση της, μέχρι και τον Νοέμβριο του 2024 που καταχωρήθηκε η ένορκη της μαρτυρία ο ανήλικος δεν άρχισε ακόμη μαθήματα Αγγλικών γεγονός το οποίο αποδυναμώνει τη θέση της αιτήτριας η οποία δεν έπεισε το Δικαστήριο ότι το εν λόγω έξοδο είναι αναμενόμενο στο άμεσο μέλλον.
Στην δικογραφημένη επίσης θέση της περιλαμβάνει στο ποσό των €800 που αναφέρει ότι απαιτούνται για την κάλυψη των μηνιαίων εξόδων του ανηλίκου και ποσό €100 για την ακαδημία ποδοσφαίρου.
Στην ένορκη μαρτυρία της αναφέρει ότι ο ανήλικος αναμένεται να επαναρχίσει στην Ακαδημία Ποδοσφαίρου όπου τα δίδακτρα ανέρχονται στο ποσό των €100. (η υπογράμμιση είναι του Δικαστηρίου).
Δεν έχει τεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου οποιαδήποτε απόδειξη πληρωμής του ποσού των €100 για την Ακαδημία ποδοσφαίρου για τη χρονική περίοδο που ο ανήλικος, όπως ισχυρίζεται η αιτήτρια, μετέβαινε στην Ακαδημία ενώ δεν έχει τεθεί μαρτυρία σε σχέση με τον χρόνο που ο ανήλικος σταμάτησε να μεταβαίνει στην Ακαδημία και τους λόγους για τους οποίους το έπραξε.
Ελλείψει τέτοιας μαρτυρίας, δεν μπορώ να αποδεχτώ ότι ο ανήλικος μετέβαινε σε Ακαδημία Ποδοσφαίρου για να αναμένεται να επαναρχίσει και δεν θα επιδικάσω οποιοδήποτε ποσό για την Ακαδημία Ποδοσφαίρου.
Στην δικογραφημένη της θέση η αιτήτρια αναφέρει ότι ο ανήλικος θα αρχίσει να επισκέπτεται Κλινικό Ψυχολόγο ενόψει του ότι διαγνώστηκε με ΔΕΠΥ με έξοδα €80 ανά επίσκεψη.
Στην ένορκη μαρτυρία της αναφέρει ότι ο ανήλικος άρχισε επισκέψεις σε Κλινικό Ψυχολόγο ενόψει του ότι διαγνώστηκε με ΔΕΠΥ και καταθέτει ως τεκμήριο 5 Επιστολή του Υπουργείου Παιδείας Αθλητισμού και Νεολαίας για την παρακολούθηση του ανήλικου από Κλινικό Ψυχολόγο.
Στο τεκμήριο 5 το οποίο επισυνάπτει η αιτήτρια αναφέρεται απλά ότι η Επαρχιακή Επιτροπή εισηγείται ο ανήλικος και η οικογένεια του να έχουν συνεργασία /παρακολούθηση από Κλινικό Ψυχολόγο. (η υπογράμμιση είναι του Δικαστηρίου).
Δεν έχει τεθεί μαρτυρία ενώπιον του Δικαστηρίου ότι ο ανήλικος άρχισε επισκέψεις σε Κλινικό Ψυχολόγο, ούτε κατατέθηκε οποιαδήποτε απόδειξη πληρωμής του Ψυχολόγου για να μπορέσει να καταλήξει το Δικαστήριο σε οποιοδήποτε ασφαλές συμπέρασμα σε σχέση με τα ισχυριζόμενα μηνιαία έξοδα που καλείται να πληρώσει η αιτήτρια στον Ψυχολόγο.
Συνακόλουθα το Δικαστήριο δεν θα επιδικάσει οποιοδήποτε ποσό για τα έξοδα του Κλινικού Ψυχολόγου.
Στη βάση των όσων ανωτέρω αναφέρθηκαν, αποτελεί εύρημα του Δικαστηρίου ότι τα συνολικά μηνιαία έξοδα διατροφής και συντήρησης του ανήλικου υιού των διαδίκων ανέρχονται στο ποσό των €514 μηνιαίως.
Όπως προκύπτει από τη μαρτυρία της αιτήτριας, η οποία δεν αμφισβητήθηκε από τον καθ΄ου η αίτηση, είναι μητέρα ακόμη 3 τέκνων το ένα εκ των οποίων έχει πλέον ενηλικιωθεί. Λαμβάνει διατροφή ύψους €284 μηνιαίως από τον πρώην σύζυγο της για τα δυο ανήλικα τέκνα της για τα οποία λαμβάνει επίσης επίδομα τέκνου και επίδομα μονογονεικής οικογένειας.
Ο καθ΄ου η αίτηση τόσο στην υπεράσπιση του όσο και στην γραπτή του μαρτυρία αναφέρει ότι ενοικιάζει κατοικία και καταβάλλει ως ενοίκιο το ποσό των €400 μηνιαίως και καταθέτει ως τεκμήριο ενοικιαστήριο έγγραφο. Για τα βασικά έξοδα διαβίωσης του χρειάζεται το συνολικό ποσό των € 745 μηνιαίως ήτοι, €60 για το τηλέφωνο και το διαδίκτυο, €300 για σίτιση και έξοδα καθαριότητας, €30 για το νερό, €75 για την ΑΗΚ, €200 για βενζίνη, €10 για τα σκύβαλα και €70 για ένδυση και υπόδηση. Καταθέτει ως τεκμήριο σχετικές αποδείξεις των εξόδων του.
Επισημαίνω ότι παρά το γεγονός ότι ο καθ΄ου η αίτηση αναφέρει ότι για την ΑΗΚ πληρώνει το ποσό των €75 μηνιαίως, ο λογαριασμός της ΑΗΚ τον οποίο καταθέτει ως τεκμήριο, και αφορά σε διμηνία, ανέρχεται στα €51.36 σεντ, ήτοι €25 μηνιαίως.
Η αιτήτρια στην δικογραφημένη θέση της αναφέρει ότι ο καθ΄ου η αίτηση δεν καταβάλλει οποιοδήποτε ποσό για τη διαμονή του αφού διαμένει στην οικία της συμβίας του ενώ στην ένορκη μαρτυρία της αναφέρει ότι η κατοικία στην οποία διαμένει με τη συμβία του ανήκει στην ετεροθαλή αδελφή του και ουδέν ποσό καταβάλλει ως ενοίκιο.
Όπως είναι νομολογημένο, η διατροφή των ανήλικων τέκνων των διαδίκων προέχει οποιασδήποτε άλλης υποχρέωσης των διαδίκων.
Λαμβάνω υπόψιν μου ότι η αιτήτρια, με τα εισοδήματα της είναι υποχρεωμένη να συνεισφέρει και για τη διατροφή των δυο άλλων ανήλικων τέκνων της. Λαμβάνω όμως υπόψιν μου ότι, σε σχέση με τα άλλα δυο ανήλικα τέκνα της, έχει επίσης στην διάθεση της και το ποσό το οποίο λαμβάνει ως επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας το οποίο προστίθεται στο μηνιαίο της εισόδημα.
Υπενθυμίζω ότι για σκοπούς καθορισμού του συνολικού μηνιαίου εισοδήματος της αιτήτριας, για σκοπούς της παρούσας, έλαβα μόνο υπόψιν μου το ποσό των €182 μηνιαίως που αφορά στην αναλογία του Νικόλα στο συνολικό ποσό που λαμβάνει ως επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας μηνιαίως η αιτήτρια.
Δεδομένων των όσων ανέφερα ανωτέρω, τα ευρήματα του Δικαστηρίου συνοψίζονται ως ακολούθως:
-Η εισοδηματική ικανότητα της αιτήτριας, συμπεριλαμβανομένης μόνο της αναλογίας του ανήλικου Νικόλα στο συνολικό ποσό που λαμβάνει ως επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας, ανέρχεται στο ποσό των €1.382 μηνιαίως.
-Η εισοδηματική ικανότητα του καθ’ ου η αίτηση ανέρχεται στο ποσό των €1.292 μηνιαίως.
-Ο καθ΄ου η αίτηση δεν λαμβάνει 13ο μισθό.
-Τα μηνιαία έξοδα διατροφής και συντήρησης του ανηλίκου ανέρχονται στο ποσό των €514.
- Η αιτήτρια ως μητέρα του ανήλικου Ν λαμβάνει επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας ύψους €182 μηνιαίως.
-Η αναλογία του ανήλικου τέκνου των διαδίκων Ν στο μηνιαίο ποσό το οποίο λαμβάνει ως επίδομα τέκνου η αίτητρια ανέρχεται στα €141 μηνιαίως.
Σύμφωνα με την ισχύουσα Νομολογία (βλ KONYALAN v. PASKVLOV ανωτέρω) το επίδομα τέκνου θα πρέπει να αφαιρεθεί από το σύνολο των μηνιαίων εξόδων του ανηλίκου.
Μετά την αφαίρεση του ποσού των €141 (επίδομα τέκνου), από τα συνολικά έξοδα του ανηλίκου (€514), η συνεισφορά έκαστου διάδικου θα καθοριστεί επί του ποσού που προκύπτει μετά την αφαίρεση, ήτοι του ποσού των €373.
Λαμβάνοντας υπόψιν τα όσα ανωτέρω ανέφερα και στη βάση των μηνιαίων εισοδημάτων των διαδίκων καταλήγω ότι η αναλογία της αιτήτριας στα μηνιαία έξοδα του ανήλικου υιού των διαδίκων ανέρχεται στα €193 μηνιαίως (€373 (μηνιαία έξοδα ανηλίκου) χ €1.382 (εισοδήματα αίτητριας) / €2.674 (σύνολο μηνιαίων εισοδημάτων των διαδίκων) και η αναλογία του καθ΄ου η αίτηση στα μηνιαία έξοδα του ανήλικου υιού των διαδίκων ανέρχεται στα €180 μηνιαίως (€373 (μηνιαία έξοδα ανηλίκου) χ €1.292 (εισοδήματα καθ΄ου η αίτηση) / €2.674 (σύνολο μηνιαίων εισοδημάτων των διαδίκων).
Σε σχέση με το αίτημα της αιτήτριας για καταβολή 13ης διατροφής αυτό δεν μπορεί να επιτύχει αφού όπως ανέφερα ανωτέρω αποτελεί εύρημα του Δικαστηρίου ότι ο καθ΄ου η αίτηση δεν λαμβάνει 13ο μισθό.
Αναφορικά με το ζήτημα της αναδρομικότητας της διατροφής και την δυνατότητα να διαταχθεί η καταβολή της από την ημερομηνία καταχώρησης της Αίτησης ή από κάποιο μεταγενέστερο χρονικό σημείο, κρίνω ότι θα πρέπει να προσδώσω αναδρομική ισχύ στο διάταγμα που θα εκδοθεί από την ημερομηνία καταχώρησης της αίτησης.
Στην υπόθεση KONYALIAN v PASKULOV, ΄Εφεση αρ. 2/20, 24.6.21 αναφέρθηκαν τα ακόλουθα:
«Η αναδρομικότητα του διατάγματος είναι καθόλα επιτρεπτή εφόσον ανατρέχει στην ημερομηνία καταχώρησης της αίτησης και ήταν υπό τις περιστάσεις καθόλα εύλογη (βλ. Χρυσάνθου ν. Χρυσάνθου (2011) 1 Α.Α.Δ. 1890). Η έκδοση νωρίτερα προσωρινού διατάγματος με μεγαλύτερο ποσό δεν μπορεί να εμποδίσει το Δικαστήριο να διατάξει αναδρομικότητα ισχύoς του τελικού διατάγματος. Οι δύο διαδικασίες κρίνονται επί διαφορετικών παραμέτρων και προϋποθέσεων και εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς».
Σχετικές επίσης με το θέμα είναι οι υποθέσεις Ι. Παλάζη ν. Σ. Παλάζη (2007) 1 Α.Α.Δ. 381, Παπαντωνίου ν. Παπαντωνίου (2011) 1 Α.Α.Δ. 1875.
Σε σχέση με τα έξοδα της διαδικασίας εν’ όψει της πιο πάνω κατάληξης μου και με δεδομένο ότι η αιτήτρια είναι ο επιτυχών διάδικος κρίνω ότι δεν συντρέχει οποιοσδήποτε λόγος να διαφοροποιηθώ από την κατοχυρωμένη νομολογιακά αρχή ότι τα έξοδα ακολουθούν το αποτέλεσμα της διαδικασίας.
Στην πρόσφατη απόφαση του Εφετείου στα πλαίσια της Πολιτικής Έφεσης Αρ. 5/23 ημερομηνίας 7/6/24 μεταξύ Α.Χ.Β-Μ.Γ.Μ λέχθηκαν τα ακόλουθα:
«Σύμφωνα με την νομολογία, το αποτέλεσμα της δίκης συνιστά τον βασικό παράγοντα στην άσκηση της διακριτικής εξουσίας του Δικαστηρίου για επιδίκαση των εξόδων. Σχετική είναι η απόφαση Νικολάου ν. Βασιλείου (1999) 1(Γ) Α.Α.Δ., 1566 στην οποία λέχθηκαν τα εξής:
«Η έκδοση διαταγής για τα έξοδα εμπίπτει στη διακριτική ευχέρεια του εκδικάσαντος δικαστηρίου. Γνώμονα για την άσκηση της, αποτελούν τα γεγονότα της υπόθεσης κυρίως το αποτέλεσμα. Όταν δεν συντρέχουν ικανοί λόγοι προς το αντίθετο τα έξοδα ακολουθούν το αποτέλεσμα (Βλ. Eleftheriou ν. Rousou and Another (1958) 23 C.L.R. 191, Αρέστη ν. Λαδόκονου (1996) 1 Α.Α.Δ. 646, Ζαβρού ν. Μιχαηλίδη (1996) 1 Α.Α.Δ. 477 και Χαψή κ.ά. ν. Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας (1997) 1 Α.Α.Δ. 1403). Επέμβαση του Εφετείου στον τρόπο άσκησης της διακριτικής ευχέρειας του πρωτόδικου δικαστηρίου, σε σχέση με τα έξοδα, χωρεί μόνο όπου η διακριτική ευχέρεια δεν έχει ασκηθεί με τρόπο δικαστικό και έχει επομένως σημειωθεί παράβαση Νόμου ή όπου το διάταγμα για τα έξοδα είναι αποτέλεσμα πλάνης περί τα πράγματα ή όπου ο εφεσείων έχει νωρίς επαρκή λόγο διαταχθεί να πληρώσει έξοδα τα οποία έχει δημιουργήσει η άλλη πλευρά (Βλ. Eleftheriou, πιο πάνω, και Δ.35θ.20 των περί Πολιτικής Δικονομίας Διαδικαστικών Κανονισμών).»
Η εν λόγω νομολογιακή αρχή, υιοθετήθηκε από τους Κανονισμούς Πολιτικής Δικονομίας του 2023 που για το Εφετείο τέθηκαν σε ισχύ από 3.7.2023. Σύμφωνα με το Μέρος 39.2 των Κανονισμών του 2023, ο γενικός κανόνας είναι ότι ο αποτυχών διάδικος διατάσσεται να καταβάλει τα έξοδα του επιτυχόντος διαδίκου».
Στην ίδια επίσης απόφαση αναφέρθηκαν τα ακόλουθα:
«Ο εφεσείων παραπονείται επίσης στα πλαίσια του 4ου λόγου έφεσης ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν αιτιολόγησε επαρκώς την επιδίκαση των εξόδων εναντίον του, περιοριζόμενο να αναφέρει ότι αυτά επιδικάζονται υπέρ της εφεσίβλητης, «ενόψει της κατάληξης» της πρωτόδικης διαδικασίας.
Ούτε αυτή η θέση μας βρίσκει σύμφωνους. Παραθέτουμε επί του προκειμένου, το πιο κάτω χαρακτηριστικό απόσπασμα από την υπόθεση Χάσικος κ.α. ν. Χαραλαμπίδη (1990) 1 Α.Δ.Δ 389, στο οποίο μας παρέπεμψε η συνήγορος για την εφεσίβλητη:
«Η απονομή των εξόδων ανάγεται στη διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου. Η ευχέρεια ασκείται δικαστικά με γνώμονα, ως κύριο μέτρο, το αποτέλεσμα της υπόθεσης. Τόσο βαθιά θεμελιωμένη είναι η αρχή αυτή στην αστική διαδικασία, τα έξοδα ακολουθούν το αποτέλεσμα, ώστε να μη δίδονται κατά κανόνα λόγοι (εξυπακούονται) για την άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου όταν η διαταγή για τα έξοδα συνάδει με την αρχή αυτή».
Δεδομένου όμως ότι το ποσό το οποίο επιδικάστηκε είναι κατά πολύ χαμηλότερο από το αιτούμενο ποσό και δεδομένου ότι η αιτούμενη θεραπεία για καταβολή 13ης διατροφής απορρίφθηκε, ασκώντας την διακριτική μου ευχέρεια, κρίνω ορθό και δίκαιο να περιορίσω το ποσό των εξόδων που θα επιδικαστεί υπέρ της αιτήτριας.
Στη βάση των όσων ανέφερα ανωτέρω εκδίδεται διάταγμα με το οποίο διατάσσεται ο καθ’ ου η αίτηση από 20/11/23 (ημερομηνία καταχώρησης της αίτησης) και κάθε αντίστοιχη μέρα κάθε επόμενου μήνα να καταβάλλει το ποσό των €180 ως συνεισφορά του στη διατροφή του ανήλικου υιού των διαδίκων Ν.Γ.
Ποσά που έχουν ήδη καταβληθεί βάσει του προσωρινού διατάγματος διατροφής ημερομηνίας 25/6/24, να αφαιρεθούν από την οφειλόμενη αναδρομική διατροφή. Το εναπομείναν οφειλόμενο συσσωρευμένο υπόλοιπο διατάσσεται να αποπληρωθεί από τον καθ’ ου η αίτηση με μηνιαίες δόσεις των €70, της πρώτης δόσης πληρωτέας την 20/4/25 και ακολούθως την αντίστοιχη ημέρα κάθε επόμενου μήνα μέχρι πλήρους εξόφλησης.
Η αιτούμενη θεραπεία 2 απορρίπτεται.
Το ½ των εξόδων ως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο επιδικάζονται υπέρ της αιτήτριας και εναντίον του καθ’ ου η αίτηση.
(Υπ.) ....................................
Α. Παναγή, Δ. Οικ. Δ.
Πιστό Αντίγραφο
Πρωτοκολλητής
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο