<< Επιστροφή

Αριθμός 89/2025
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Α1' Πολιτικό Τμήμα

Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Ασημίνα Υφαντή, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Βρυσηίδα Θωμάτου, Γεώργιο Σχοινοχωρίτη - Εισηγητή, Ευτύχιο Νικόπουλο και Βαρβάρα Πάπαρη, Αρεοπαγίτες.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 19 Φεβρουαρίου 2024, με την παρουσία και του Γραμματέα Γεωργίου Φιστούρη, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
Του αναιρεσείοντος: Ι. Μ. του Θ., κατοίκου ……., ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Αλέξανδρο Αρμάο με δήλωση κατ' άρθρο 242 παρ. 2 ΚΠολΔ και κατέθεσε προτάσεις.
Των αναιρεσιβλήτων: 1) Π. Σ. του Π., κατοίκου ….. 2) Σ. Π. του Ε., κατοίκου …..., οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Παναγιώτη Ζαχόπουλο και κατέθεσαν προτάσεις, 3) Α. Τ., χήρας Ι. Τ., 4) Χ. Τ. του Γ., κατοίκων ….., ως κληρονόμων του αποβιώσαντος αρχικά εναγομένου Ι. Τ., οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Παναγιώτη Ζαχόπουλο και κατέθεσαν προτάσεις.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 29/8/20165 αγωγή του ήδη αναιρεσείοντος, που κατατέθηκε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 1300/2018 οριστική του ίδιου Δικαστηρίου και 6574/2019 του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητεί ο αναιρεσείων με την από 19/11/2022 αίτησή του.
Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο πληρεξούσιος των αναιρεσιβλήτων ζήτησε την απόρριψη της αιτήσεως και την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική δαπάνη.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ι.Η διακοπή των γνήσιων μόνον (και όχι και των καταχρηστικών ΑΠ 1570/1995 ΕΕΝ 1997.321) προθεσμιών επέρχεται: α) με το θάνατο του διαδίκου (και την αφάνειά του), έστω και εάν δεν μεσολάβησε διακοπή της δίκης (άρθρο 287 παρ. 1 ΚΠολΔ), επειδή δεν γνωστοποιήθηκε αυτός νομίμως ή καθόλου. Αν η προθεσμία που διακόπηκε είχε αρχίσει με την επίδοση εγγράφου, η νέα προθεσμία αρχίζει από την εκ νέου επίδοση σ' αυτούς που κατά το νόμο διαδέχθηκαν εκείνον που πέθανε (άρθρο 146 παρ. 2 ΚΠολΔ). Αν η προθεσμία που διακόπηκε είχε αρχίσει με κάποιο άλλο γεγονός (π.χ. με δημοσίευση της αποφάσεως), η νέα προθεσμία αρχίζει με την επίδοση σχετικής δηλώσεως στα πιο πάνω πρόσωπα που να αναφέρει τη δημοσίευση, β) με τη διακοπή της δίκης (άρθρο 146 παρ. 3 ΚΠολΔ) που ορίζεται για συγκεκριμένους λόγους (άρθρο 286 ΚΠολΔ) και προϋποθέτει τη γνωστοποίησή της στον αντίδικο (άρθρο 287 ΚΠολΔ). Η ρύθμιση δεν εφαρμόζεται για την προθεσμία των ενδίκων μέσων, εφόσον προϋποθέτει εκκρεμή δίκη και η νέα προθεσμία αρχίζει με την επανάληψη της δίκης (άρθρα 290-291 ΚΠολΔ). Επίσης, κατά το άρθρο 564 παρ.4 ΚΠολΔ "αν εκείνος που έχει δικαίωμα να ασκήσει αναίρεση πέθανε, η προθεσμία της αναίρεσης αρχίζει μόνο από την επίδοση της απόφασης που περατώνει τη δίκη στους καθολικούς διαδόχους ή τους κληροδόχους." Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται αφενός μεν ότι σε περίπτωση απλής ομοδικίας η διακοπή της (γνήσιας ή καταχρηστικής) προθεσμίας για την άσκηση αναίρεσης αφορά τον ομόδικο στο πρόσωπο του οποίου επήλθε ο θάνατος και όχι όλους τους ομοδίκους , αφετέρου δε ότι η διακοπή αυτή επέρχεται μόνο σε σχέση με τον θανόντα διάδικο και τους διαδόχους του , η δε θέση του αντιδίκου του ή των ομοδίκων του δεν επηρεάζεται (ΑΠ 1030/2019, ΑΠ 712/2002 τνπ ΝΟΜΟΣ). Τούτο είναι δογματικά ορθό αφού η διάταξη του άρθ. 564 παρ.4 ΚΠολΔ είναι σαφής και αναφέρεται μόνον στον αναιρεσείοντα, που απεβίωσε και σκοπό έχει να δώσει χρόνο στους διαδόχους του να προετοιμαστούν και όχι και στον αντίδικο του αποβιώσαντος όταν την αναίρεση ασκεί αυτός, ως προς τον οποίο η προθεσμία τρέχει κανονικά , ενώ δεν επηρεάζεται και η θέση των υπολοίπων απλών ομοδίκων. Αν δε ο τελευταίος έλαβε γνώση του θανάτου του αντιδίκου του μετά την έναρξη της προθεσμίας ασκήσεως του ενδίκου μέσου καθώς και των κληρονόμων του αποβιώσαντος, οφείλει να ασκήσει το ένδικο μέσο πριν τη λήξη της προθεσμίας, με την αυτονόητη προϋπόθεση ότι έχει παρέλθει και το τετράμηνο της αποποιήσεως. Περαιτέρω, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 62, 313 παρ. 1 εδαφ. δ, 286 επ. και 573 παρ. 1 ΚΠολΔ προκύπτει, ότι, αν ο διάδικος είναι στη ζωή κατά την έναρξη της δίκης και απεβίωσε, μετά την έκδοση της οριστικής αποφάσεως, δεν υφίσταται στάδιο εφαρμογής των διατάξεων για διακοπή και επανάληψη της δίκης και επομένως τα ασκούμενα κατά της αποφάσεως αυτής ένδικα μέσα, άρα και η αίτηση αναιρέσεως, πρέπει να απευθύνονται, σύμφωνα με το άρθρο 558 ΚΠολΔ, κατά των καθολικών διαδόχων του αποβιώσαντος, υπό την προϋπόθεση όμως ότι ο αναιρεσείων διάδικος είχε λάβει με οιονδήποτε τρόπο γνώση του θανάτου του αντιδίκου του, διαφορετικά η αναίρεση που απευθύνεται κατά του αποβιώσαντος, χωρίς όμως να γνωρίζει το θάνατό του ο αναιρεσείων, δεν είναι άκυρη και χωρεί νόμιμα η συζήτηση αυτής με τους κληρονόμους του αποβιώσαντος, οι οποίοι καλούνται, με την ιδιότητα αυτή, στη συζήτησή της (ΟλΑΠ 27/1987 ΕλλΔνη 1988.95, ΑΠ 347/1996 ΕλλΔνη 1997.68, ΑΠ 1194/1997 ΕλλΔνη 1999.89, ΑΠ 818/1994 ΕλλΔνη 1997.585). Τόσο για το θάνατο (ή την ανυπαρξία του νομικού προσώπου), όσο και για τη γνώση του από τον αναιρεσείοντα πρέπει να υπάρχει πλήρης δικανική πεποίθηση , που διαμορφώνεται με ελεύθερη απόδειξη (ΑΠ 625/2012).
ΙΙ. Στο άρθ. 74 παρ. 1 του Ν. 4690/2020 (A' 104) ορίζεται ότι : "1. Το χρονικό διάστημα της επιβολής του μέτρου της προσωρινής αναστολής της λειτουργίας των δικαστηρίων και των εισαγγελιών της Χώρας (13.3.2020 - 31.5.2020) δεν υπολογίζεται στις νόμιμες και δικαστικές προθεσμίες για τη διενέργεια διαδικαστικών και εξώδικων πράξεων, καθώς και άλλων ενεργειών ενώπιον των δικαστηρίων, συμβολαιογράφων, ως υπαλλήλων του πλειστηριασμού, υποθηκοφυλακείων, κτηματολογικών γραφείων και άλλων τρίτων προσώπων. Μετά τη λήξη της παραπάνω αναστολής, οι προθεσμίες αυτές τρέχουν για όσο χρονικό διάστημα υπολείπεται για να συμπληρωθεί η αντίστοιχη προβλεπόμενη από τον νόμο προθεσμία. Ειδικότερα, οι προθεσμίες της παρ. 2 του άρθρου 215, των παρ. 1 και 2 του 237 και του άρθρου 238 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (ΚΠολΔ), καθώς και οι προθεσμίες άσκησης ανακοπών, με εξαίρεση τις προθεσμίες του άρθρου 934 ΚΠολΔ, ένδικων μέσων και πρόσθετων λόγων, δεν συμπληρώνονται, αν δεν παρέλθουν επιπλέον τριάντα (30) ημέρες από την προβλεπόμενη λήξη τους", ενώ κατά την παρ. 1 του άρθρου 83 του Ν. 4790/2021 (Α' 48) ορίζεται ότι : "Το χρονικό διάστημα από τις 7.11.2020 έως και την ημερομηνία λήξης της επιβολής του μέτρου της προσωρινής αναστολής της λειτουργίας των δικαστηρίων και των εισαγγελιών της χώρας, δυνάμει της κοινής υπουργικής απόφασης του άρθρου 11 της από 11.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α' 55), η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 2 του ν. 4682/2020 (Α' 76), δεν υπολογίζεται στις νόμιμες και δικαστικές προθεσμίες για τη διενέργεια διαδικαστικών και εξώδικων πράξεων, καθώς και άλλων ενεργειών, ενώπιον των δικαστηρίων, συμβολαιογράφων, ως υπαλλήλων του πλειστηριασμού, υποθηκοφυλακείων, κτηματολογικών γραφείων και άλλων τρίτων προσώπων, καθώς και στις προθεσμίες παραγραφής των συναφών αξιώσεων. Μετά τη λήξη του χρονικού διαστήματος του πρώτου εδαφίου, οι προθεσμίες αυτές τρέχουν για όσο χρονικό διάστημα υπολείπεται για να συμπληρωθεί η αντίστοιχη προβλεπόμενη από τον νόμο προθεσμία. Οι προθεσμίες που ανεστάλησαν κατά τα προηγούμενα εδάφια, δεν συμπληρώνονται, εάν δεν παρέλθουν επιπλέον δέκα (10) ημέρες από την προβλεπόμενη λήξη τους" και, τέλος, κατά την ερμηνευτική διάταξη του άρθρου 25 του Ν. 4792/2021 (A' 54): "Κατά την αληθή έννοια του άρθρου 83 του ν. 4790/2021 (Α'48), ως ημερομηνία λήξης της επιβολής του μέτρου της προσωρινής αναστολής της λειτουργίας των πολιτικών δικαστηρίων της χώρας για τον υπολογισμό των νόμιμων και δικαστικών προθεσμιών, λογίζεται η ημερομηνία άρσης της αναστολής των προθεσμιών, η οποία επήλθε με τη λήξη ισχύος της, υπό στοιχεία Δ1α/Γ.Π.οικ.18877/26.3.2021, κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Προστασίας του Πολίτη, Εθνικής Άμυνας, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Υγείας, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Δικαιοσύνης, Εσωτερικών, Μετανάστευσης και Ασύλου, Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Υποδομών και Μεταφορών, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και του Υφυπουργού στον Πρωθυπουργό "Έκτακτα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο περαιτέρω διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 στο σύνολο της Επικράτειας, για το διάστημα από τη Δευτέρα 29 Μαρτίου 2021 και ώρα 6:00' έως και τη Δευτέρα 5 Απριλίου 2021 και ώρα 6.00' (Β' 1194), ήτοι η 6.4.2021" (AΠ 23/2023, ΑΠ 987/2022, ΑΠ 1129/2022). Περαιτέρω, κατά την ερμηνευτική διάταξη του άρθ. 49 του Ν.4963/2022 (ΦΕΚ Α' 149/30.07.2022) : "1. Κατά την αληθή έννοια του πρώτου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 74 του ν.4960/2020 Α'104 και του πρώτου εδάφιου της περ. α' της παρ. 1 του άρθρου 83 του ν. 4790/2021 (Α'48) ως προθεσμίες άσκησης ενδίκων βοηθημάτων και μέσων που ανεστάλησαν κατά το διάστημα από 13.3.2020 ως 31.5.2020 και από 7.11.2020 έως 5.4.2021, νοούνται και οι προθεσμίες της παρ. 2 του άρθρου 518, της παρ. 5 του άρθρου 545 και της παρ. 3 του άρθρου 564 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας [π.δ. 503/1985 (Α'182), ΚΠολΔ] 2. Κατά την αληθή έννοια του τρίτου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 74 του ν. 4960/2022 και του τρίτου εδαφίου της περ. α' της παρ. 1 του άρθρου 83 του ν. 4790/2021 ως προθεσμίες άσκησης ενδίκων μέσων των οποίων παρατείνεται η λήξη νοούνται και οι προθεσμίες της παρ. 2 του άρθρου 518, της παρ. 5 του άρθρου 545 και της παρ. 3 του άρθρου 564 ΚΠολΔ". Από την παραδεκτή επισκόπηση των διαδικαστικών εγγράφων της δίκης (άρθ. 561 παρ.2 ΚΠολΔ) προέκυψαν τα ακόλουθα: Με την κρινόμενη από 19-11-2022 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης στη Γραμματεία του εκδόσαντος την προσβαλλόμενη απόφαση Δικαστηρίου 9350/1052/25-11-2022 αίτηση αναίρεσης προσβάλλεται η εκδοθείσα, κατ' αντιμωλία των διαδίκων και κατά την τακτική διαδικασία με αριθμό 6574/26-11-2019 τελεσίδικη απόφαση του Εφετείου Αθηνών, με την οποία έγινε τυπικά και κατ' ουσίαν δεκτή η από 4-6-2018 έφεση του ενάγοντος - εκκαλούντος και ήδη αναιρεσείοντος κατά της με αριθμό 1300/2018 οριστικής αποφάσεως του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, το οποίο είχε απορρίψει, ως απαράδεκτη την από 29-8-2016 αγωγή του καθό μέρος στρεφόταν κατά του δευτέρου και τρίτου των εναγομένων και ως αβάσιμη κατ' ουσίαν κατά το μέρος που στρεφόταν κατά του πρώτου εναγομένου, εξαφάνισε στο σύνολό της την ως άνω πρωτόδικη απόφαση και, αφού κράτησε και δίκασε την υπόθεση, απέρριψε ως ουσία αβάσιμη την ένδικη αγωγή. Η προσβαλλόμενη απόφαση δεν επιδόθηκε, οπότε από τις 27-11-2019, επομένη ημέρα της δημοσίευσής της (26-11-2019), άρχισε να τρέχει η διετής καταχρηστική προθεσμία, η οποία, χωρίς την προσωρινή αναστολή της λειτουργίας των δικαστηρίων της χώρας, θα έληγε στις 27-11-2021, λόγω, όμως, της ως άνω αναστολής και του εξ αυτής μη υπολογισμού των χρονικών διαστημάτων από 13.3.2020 έως 31.5.2020 (2 μήνες και 18 ημέρες) και από 7.11.2020 έως 6.4.2021 (5 μήνες) και συνολικά χρονικού διαστήματος 7 μηνών και 18 ημερών, σύμφωνα με τις προεκτεθείσες διατάξεις των άρθρων 74 παρ. 1 εδ. α του Ν. 4690/2020 και 83 παρ. 1 εδ. α' του Ν. 4790/2021, αυτή έληξε (μετά και την παρέλευση των 10 ημερών από τη λήξη της στις 4-7-2022 κατ'άρθ. 83 παρ.1 του ν.4790/2021), την 14-7-2022 (228 ημέρες). Επομένως κατά το χρόνο που ασκήθηκε η αίτηση αναιρέσεως στις 25-11-2022 είχε συμπληρωθεί η διετής προθεσμία του άρθ. 564 παρ.3 ΚΠολΔ. Στις 12-9-2020 ήτοι μετά την δημοσίευση της προσβαλλομένης αποφάσεως και πριν την άσκηση της αναιρέσεως, απεβίωσε ο τρίτος εφεσίβλητος Ι. Τ. και κληρονομήθηκε από τους στη θέση αυτού υπεισελθόντες, ήδη αναιρεσιβλήτους, γενικούς κληρονόμους του Αθηνά Τ. και Ι. Τ., σύζυγο και τέκνο του, αντίστοιχα, οι οποίοι αποδέχθηκαν την εις αυτούς περιελθούσα κληρονομία του, αφού στις 12-1-2021 παρήλθε η τετράμηνη προθεσμία αποποιήσεως. Ο θάνατος όμως αυτού του διαδίκου στις 12-9-2020 δεν διακόπτει την διετή καταχρηστική προθεσμία για την άσκηση αναίρεσης από τον ηττηθέντα αναιρεσείοντα, όπως εσφαλμένως υπολαμβάνει αυτός, η οποία είχε εκκινήσει από την 27-11-2019, εάν δε αυτή (αναίρεση) είχε στραφεί εναντίον του αποβιώσαντος διαδίκου, λόγω μη γνώσεως του θανάτου του, η αίτηση αναιρέσεως δεν θα ήταν απαράδεκτη εκ του λόγου τούτου, αφού θα μπορούσαν να κληθούν και να παραστούν παραδεκτώς ενώπιον του δικαστηρίου τούτου οι καθολικοί του διάδοχοι. Με βάση τα όσα εκθέτει στο δικόγραφο της αναιρέσεως αλλά και στο κατατεθέν υπόμνημά του, δημιουργείται πλήρης δικανική πεποίθηση ότι ο αναιρεσείων είχε λάβει γνώση του θανάτου του Ι. Τ. πριν την λήξη της διετούς καταχρηστικής προθεσμίας άσκησης αναίρεσης, η οποία, όπως προεκτέθηκε, μετά από αναστολές, έληξε στις 14-7-2022, ότε και όφειλε να ασκήσει αμελλητί την αναίρεση και όχι να θεωρήσει ότι η διακοπή της καταχρηστικής προθεσμίας λόγω θανάτου του αντιδίκου του αφορούσε και τον ίδιο. Επομένως, η κρινόμενη αίτηση αναίρεσης που ασκήθηκε, όπως προεκτέθηκε, στις 25-11-2022, είναι εκπρόθεσμη και ως εκ τούτου απορριπτέα κατ'αυτεπάγγελτη υπό του δικαστηρίου έρευνα (άρθ. 577 παρ.1 και 2 ΚΠολΔ) ως απαράδεκτη. Κατόπιν τούτου, πρέπει να διαταχθεί η εισαγωγή του παραβόλου στο δημόσιο ταμείο και να καταδικασθεί ο αναιρεσείων λόγω της ήττας του, στη δικαστική δαπάνη των αναιρεσιβλήτων που παραστάθηκαν και κατέθεσαν προτάσεις κατά το νόμιμο και βάσιμο αίτημά τους (άρθ. 176, 183, 189 παρ.1 , 191 παρ.2 ΚΠολΔ), όπως ορίζεται στο διατακτικό.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από 19-11-2022 αίτηση του Ι. Μ. για την αναίρεση της υπ'αριθ. 6574/2019 αποφάσεως του Εφετείου Αθηνών.
Διατάσσει την εισαγωγή του παραβόλου στο δημόσιο ταμείο. Και
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στη δικαστική δαπάνη των αναιρεσιβλήτων, την οποία ορίζει στο συνολικό ποσό των δύο χιλιάδων επτακοσίων (2.700) ευρώ.
ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις 17 Σεπτεμβρίου 2024.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στην Αθήνα, στις 20 Ιανουαρίου 2025.
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

<< Επιστροφή