<< Επιστροφή

Αριθμός 388/2025

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Γ' Πολιτικό Τμήμα
ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Αγάπη Τζουλιαδάκη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Ιφιγένεια Ματσούκα, Φωτεινή Μηλιώνη, Ευαγγελία Στεργίου, Ευγενία Μπιτσακάκη-Εισηγήτρια, Αρεοπαγίτες.
ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕ, δημόσια, στο ακροατήριό του, στις 4 Δεκεμβρίου 2024, με την παρουσία και του γραμματέα Παναγιώτη Μπούκη, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:

Των αναιρεσειουσών: 1) Χ. χήρας Δ.. Β.., το γένος Κ. Μ., 2) Μ. συζύγου Γ. Λ., κατοίκων Ζ. Α., οι οποίες εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Στέφανο Μερίκα, με δήλωση, κατ' άρθρο 242 παρ. 2 ΚΠολΔ, και κατέθεσαν προτάσεις.
Του αναιρεσιβλήτου: Ι. Σ. του Π., κατοίκου Π. Α., ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Βασίλειο Αυγερινό, και κατέθεσε προτάσεις.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 26-7-2016 αγωγή των ήδη αναιρεσειουσών, που κατατέθηκε στο Μονομελές Πρωτοδικείο Νάξου. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 28/2017 οριστική του ίδιου Δικαστηρίου και 133/2018 του Μονομελούς Εφετείου Αιγαίου. Την αναίρεση της τελευταίας αποφάσεως ζητούν οι αναιρεσείουσες με την από 29-3-2021 αίτησή τους.
Κατά τη συζήτηση της αιτήσεως αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο πληρεξούσιος του αναιρεσιβλήτου ζήτησε την απόρριψη της αιτήσεως και την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική δαπάνη.

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά τις διατάξεις του άρθρου 495 παρ. 1 και 2 Κ.Πολ.Δ., τα ένδικα μέσα, μεταξύ των οποίων και εκείνο της αίτησης αναίρεσης, ασκούνται με δικόγραφο που κατατίθεται στη γραμματεία του δικαστηρίου, το οποίο έχει εκδώσει την προσβαλλόμενη απόφαση. Για την κατάθεση συντάσσεται έκθεση, κατά δε το άρθρο 564 παρ. 3 Κ.Πολ.Δ., όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 άρθρο τρίτο του ν. 4335/2015, "αν η απόφαση δεν επιδόθηκε, η προθεσμία της αναίρεσης είναι δύο (2) έτη και αρχίζει από τη δημοσίευση της απόφασης που περατώνει τη δίκη". Με την ως άνω διάταξη καθιερώνεται η διετής καταχρηστική προθεσμία για την άσκηση της αναίρεσης. Περαιτέρω, στην παρ. 1 του άρθρου 74 του Ν. 4690/2020 ορίζεται ότι: "1. Το χρονικό διάστημα της επιβολής του μέτρου της προσωρινής αναστολής της λειτουργίας των δικαστηρίων και των εισαγγελιών της Χώρας (13.3.2020 - 31.5.2020) δεν υπολογίζεται στις νόμιμες και δικαστικές προθεσμίες για τη διενέργεια διαδικαστικών και εξώδικων πράξεων, καθώς και άλλων ενεργειών ενώπιον των δικαστηρίων, συμβολαιογράφων ως υπαλλήλων του πλειστηριασμού, υποθηκοφυλακείων, κτηματολογικών γραφείων και άλλων τρίτων προσώπων. Μετά τη λήξη της παραπάνω αναστολής οι προθεσμίες αυτές τρέχουν για όσο χρονικό διάστημα υπολείπεται για να συμπληρωθεί η αντίστοιχη προβλεπόμενη από τον νόμο προθεσμία. Ειδικότερα οι προθεσμίες της παρ. 2 του άρθρου 215, των παρ. 1 και 2 του 237 και του άρθρου 238 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (Κ.Πολ.Δ.), καθώς και οι προθεσμίες άσκησης ανακοπών, με εξαίρεση τις προθεσμίες του άρθρου 934 ΚΠολΔ, ένδικων μέσων και πρόσθετων λόγων δεν συμπληρώνονται, αν δεν παρέλθουν επιπλέον τριάντα (30) ημέρες από την προβλεπόμενη λήξη τους", ενώ στην παρ.1 του άρθρου 83 του Ν. 4790/2021 ορίζεται ότι "Το χρονικό διάστημα από τις 7.11.2020 έως και την ημερομηνία λήξης της επιβολής του μέτρου της προσωρινής αναστολής της λειτουργίας των δικαστηρίων και των εισαγγελιών της χώρας, δυνάμει της κοινής υπουργικής απόφασης του άρθρου 11 της από 11.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α` 55), η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 2 του ν. 4682/2020 (Α 76), δεν υπολογίζεται στις νόμιμες και δικαστικές προθεσμίες για τη διενέργεια διαδικαστικών και εξώδικων πράξεων, καθώς και άλλων ενεργειών ενώπιον των δικαστηρίων, συμβολαιογράφων ως υπαλλήλων του πλειστηριασμού, υποθηκοφυλακείων, κτηματολογικών γραφείων και άλλων τρίτων προσώπων, καθώς και στις προθεσμίες παραγραφής των συναφών αξιώσεων. Μετά τη λήξη του χρονικού διαστήματος του πρώτου εδαφίου, οι προθεσμίες αυτές τρέχουν για όσο χρονικό διάστημα υπολείπεται για να συμπληρωθεί η αντίστοιχη προβλεπόμενη από τον νόμο προθεσμία. Οι προθεσμίες που ανεστάλησαν κατά τα προηγούμενα εδάφια, δεν συμπληρώνονται, εάν δεν παρέλθουν επιπλέον δέκα (10) ημέρες από την προβλεπόμενη λήξη τους". Τέλος, κατά μεν την ερμηνευτική διάταξη του άρθρου 25 του Ν 4792/2021 "Κατά την αληθή έννοια του άρθρου 83 του ν. 4790/2021 (Α 48), ως ημερομηνία λήξης της επιβολής του μέτρου της προσωρινής αναστολής της λειτουργίας των πολιτικών δικαστηρίων της χώρας για τον υπολογισμό των νόμιμων και δικαστικών προθεσμιών, λογίζεται η ημερομηνία άρσης της αναστολής των προθεσμιών, η οποία επήλθε με τη λήξη ισχύος της υπό στοιχεία Δ1α/Γ.Π.οικ.18877/26.3.2021 κοινής απόφασης των Υπουργών ... "Έκτακτα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο περαιτέρω διασποράς του κορονοϊού COVID-19 στο σύνολο της Επικράτειας για το διάστημα από τη Δευτέρα 29 Μαρτίου 2021 και ώρα 6:00 έως και τη Δευτέρα, 5 Απριλίου 2021 και ώρα 6:00" (Β` 1194)", ήτοι η 6.4.2021", κατά δε τη μεταγενέστερη επίσης ερμηνευτική διάταξη του άρθρου 49 του Ν. "1. Κατά την αληθή έννοια του πρώτου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 74 του ν. 4690/2020 (Α' 104) και του πρώτου εδάφιου της περ. α' της παρ. 1 του άρθρου 83 του ν. 4790/2021 (Α'48) ως προθεσμίες άσκησης ενδίκων βοηθημάτων και μέσων που ανεστάλησαν κατά το διάστημα από 13.3.2020 ως 31.5.2020 και από 7.11.2020 έως 5.4.2021, νοούνται και οι προθεσμίες της παρ. 2 του άρθρου 518, της παρ. 5 του άρθρου 545 και της παρ. 3 του άρθρου 564 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (π.δ. 503/1985, (Α' 182), Κ.Πολ.Δ.). 2. Κατά την αληθή έννοια του τρίτου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 74 του ν. 4690/2020 και του τρίτου εδαφίου της περ. α' της παρ. 1 του άρθρου 83 του ν. 4790/2021 ως προθεσμίες άσκησης ενδίκων μέσων των οποίων παρατείνεται η λήξη νοούνται και οι προθεσμίες της παρ. 2 του άρθρου 518, της παρ. 5 του άρθρου 545 και της παρ. 3 του άρθρου 564 Κ.Πολ.Δ.". Είναι σαφές, επομένως, ότι οι παραπάνω διατάξεις εφαρμόζονται και στην καταχρηστική προθεσμία της άσκησης των ενδίκων μέσων και άρα και της αναίρεσης και επομένως το χρονικό διάστημα της επιβολής του μέτρου της προσωρινής αναστολής της λειτουργίας των δικαστηρίων και των εισαγγελιών της χώρας δεν υπολογίζεται στην καταχρηστική προθεσμία άσκησης της αναίρεσης (ΑΠ 987/2022, ΑΠ 1130/2022).
Στην προκειμένη περίπτωση, με την από 29-3-2021 και με αριθμό κατ. 5/1-4-2021 αίτηση αναίρεσης προσβάλλεται η με αριθ. 133/31-8-2018 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αιγαίου, κατάληξη της ακόλουθης διαδικαστικής διαδρομής: Με την από 26-7-2016 αγωγή κατά του εναγομένου- αναιρεσιβλήτου, ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Νάξου, οι ενάγουσες- αναιρεσείουσες ισχυρίστηκαν ότι ο Γ. Β., δικαιοπάροχος του δικαιοπαρόχου τους- κληρονομούμενου απέκτησε με παράγωγο τρόπο το 1931 την κυριότητα του περιγραφομένου ακινήτου εμβαδού 24,90 τ.μ. (διακριτή ιδιοκτησία του πρώτου ορόφου κατά το "κυκλαδικό έθιμο") που βρίσκεται στη περιοχή Ταξιαρχών στη Χώρα Φολέγανδου, το οποίο στη συνεχεία περιήλθε στον δικαιοπάροχό τους Δ. Β., τέκνο του ανωτέρω, λόγω κληρονομικής εξ αδιαθέτου διαδοχής το έτος 1941 και τέλος περιήλθε στους ίδιους, ως εξ αδιαθέτου κληρονόμων του αποβιώσαντος την 11-11-2015 Δ. Β., κατά ποσοστό εξ αδιαιρέτου 1/4 στην πρώτη, σύζυγό του και 3/4 στη δεύτερη θυγατέρα του κληρονομιά που αποδέχθηκαν με την αναφερόμενη πράξη αποδοχής κληρονομιάς. Ότι ο δικαιοπάροχός τους Δ. Β. απέκτησε την κυριότητά του επί του επιδίκου και με το θεσμό της έκτακτης χρησικτησίας ασκώντας επ' αυτού από το έτος 1941 και σε κάθε περίπτωση από το έτος 1958 τις αναφερόμενες και αρμόζουσες στη φύση του υλικές πράξεις νομής και ότι ο εναγόμενος το έτος 1992 προέβη σε οικοδομικές εργασίες επί του επιδίκου αποβάλλοντας τον δικαιοπάροχό τους απ' αυτό. Με βάση τα παραπάνω ζήτησαν να αναγνωρισθούν, ως κληρονόμοι του θανόντος Δ. Β. συγκύριες κατά τα παραπάνω ποσοστά εξ αδιαιρέτου εκάστη του επιδίκου ακινήτου, και να υποχρεωθεί ο εναγόμενος να τους το αποδώσει. Επί της αγωγής αυτής εκδόθηκε αντιμωλία των διαδίκων και κατά την τακτική διαδικασία από το Μονομελές Πρωτοδικείο Νάξου η υπ' αριθμ. 28/2017 οριστική του απόφαση με την οποία και απορρίφθηκε ως απαράδεκτη, λόγω δεδικασμένου. Ασκηθείσης από τις αναιρεσείουσες της από 21-8-2017 έφεσής τους ενώπιον του Μονομελούς Εφετείο Αιγαίου, εκδόθηκε αντιμωλία των διαδίκων και κατά την τακτική διαδικασία, η προσβαλλομένη 133/2018 απόφαση με την οποία έγινε τυπικά και κατ' ουσία δεκτή η έφεση, εξαφανίστηκε κατά ένα μέρος η εφεσιβληθείσα υπ' αριθμ. 28/2017 οριστική απόφαση του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου και αφού δικάστηκε η από 26-7-2016 αγωγή των ήδη αναιρεσειουσών, απορρίφθηκε αυτή ως ουσία αβάσιμη. Η ένδικη αίτηση αναίρεσης των εναγουσών-εκκαλουσών και ήδη αναιρεσειουσών, που ασκήθηκε με την κατάθεσή της στις 1-4-2021 στη Γραμματεία του Εφετείου Αιγαίου, έχει ασκηθεί εμπρόθεσμα εντός της διετούς καταχρηστικής προθεσμίας του άρθρου 564 παρ.3 του Κ.Πολ.Δ, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του από το άρθρο τρίτο του άρθρου 1 του Ν. 4335/2015, δεδομένου ότι από την επομένη της δημοσίευσης της με αριθ. 6133/2018 απόφασης του δευτεροβάθμιου Δικαστηρίου (31-8-2018) άρχισε να τρέχει η ως άνω διετής καταχρηστική προθεσμία, η οποία, χωρίς την προσωρινή αναστολή της λειτουργίας των δικαστηρίων της χώρας, θα έληγε στις 1-9-2020, λόγω, όμως, της ως άνω αναστολής και του εξ αυτής μη υπολογισμού των χρονικών διαστημάτων από 13-3-2020 έως 31-5-2020 (2 μήνες και 18 ημέρες) και από 7-11- 2020 έως 6-4-2021 (5 μήνες) και συνολικά χρονικού διαστήματος 7 μηνών και 18 ημερών, σύμφωνα με τις προεκτεθείσες διατάξεις των άρθρων 74 παρ.1 εδ.α του Ν. 4690/2020 και 83 παρ.1 εδ.α του Ν. 4790/2021, δεν είχε συμπληρωθεί αυτή (διετής προθεσμία) κατά την άσκηση της ένδικης αίτησης αναίρεσης ενώπιον του Εφετείου Αιγαίου στις 1-4-2021. Συνακόλουθα η ως άνω αίτηση αναίρεσης ασκήθηκε εμπρόθεσμα και νομότυπα (άρθρα 552, 553, 556, 558, 564 παρ.3, 566 παρ.1-2 και 144 του ΚΠολΔ). Είναι συνεπώς παραδεκτή (άρθ. 577 παρ.1 ΚΠολΔ) και πρέπει να ερευνηθεί ως προς το παραδεκτό και βάσιμο των λόγων αυτής (άρθρο 577 παρ.3 Κ.Πολ.Δ.) Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 559 αρ. 11 γ' ΚΠολΔ, αναίρεση επιτρέπεται αν το δικαστήριο δεν έλαβε υπόψη αποδεικτικά μέσα που οι διάδικοι επικαλέστηκαν και προσκόμισαν. Εξάλλου, από τις διατάξεις των άρθρων 106, 335, 338-340 και 346 του Κ.Πολ.Δ. προκύπτει ότι το δικαστήριο της ουσίας, προκειμένου να σχηματίσει την κρίση του για το αποδεικτικό του πόρισμα, αναφορικά με τους πραγματικούς ισχυρισμούς των διαδίκων, που ασκούν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης, υποχρεούται να λαμβάνει υπόψη του όλα τα αποδεικτικά μέσα, τα οποία νόμιμα επικαλούνται και προσκομίζουν οι διάδικοι, χωρίς να επιβάλλεται να γίνεται ειδική αναφορά και χωριστή αξιολόγηση του καθενός απ' αυτά, αρκεί να καθίσταται αδιστάκτως βέβαιο από όλο το περιεχόμενο της απόφασης, ότι συνεκτιμήθηκαν όλα τα αποδεικτικά μέσα, που με επίκληση προσκομίστηκαν νόμιμα από τους διαδίκους. Ειδικότερα κατ' άρθρα 339, 421 επ. Κ.Πολ.Δ. οι ένορκες βεβαιώσεις ενώπιον ειρηνοδίκη ή συμβολαιογράφου αποτελούν όπως και κατά το άρθρο 270 παρ. 2 εδ. γ' Κ.Πολ.Δ., που καταργήθηκε με το νόμο 4335/2015, ιδιαίτερο και αυτοτελές αποδεικτικό μέσο σε σχέση με άλλα έγγραφα και είναι παραδεκτές ως αποδεικτικά μέσα ενώπιον των πρωτοβαθμίων και δευτεροβαθμίων δικαστηρίων, κατά την τακτική διαδικασία, εφόσον δόθηκαν μετά από νομότυπη και εμπρόθεσμη κλήτευση του αντιδίκου μέρους, και για το λόγο αυτό όταν προσκομίζεται τέτοιο αποδεικτικό μέσο στο δικαστήριο της ουσίας προς απόδειξη ή ανταπόδειξη ουσιώδους ισχυρισμού, πρέπει ειδικώς να αναφέρεται στην απόφασή του ότι αυτό έχει ληφθεί υπόψη με την αναφορά ότι τηρήθηκαν γι' αυτές οι νόμιμες προϋποθέσεις (ΑΠ 1708/2018), διότι διαφορετικά οι ένορκες βεβαιώσεις δεν είναι απλώς άκυρες, αλλά ανύπαρκτες ως αποδεικτικά μέσα και δεν λαμβάνονται υπόψη ( (Α.Π. 268/2024, ΑΠ 762/2023, ΑΠ 176/2020, Α.Π. 276/2021), η δε αναφορά σ' αυτή ότι το δικαστήριο έλαβε υπόψη και όλα τα επικαλούμενα και νομίμως προσκομιζόμενα από τους διαδίκους έγγραφα, δεν αποδεικνύει ότι το δικαστήριο έλαβε υπόψη και τις ένορκες βεβαιώσεις. Στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλομένη 133/2018 απόφασή του, το Εφετείο προκειμένου να καταλήξει στο αποδεικτικό του πόρισμα έλαβε υπόψη και συνεκτίμησε, όπως βεβαιώνει, τις ένορκες καταθέσεις των μαρτύρων, που περιέχονται στα ταυτάριθμα πρακτικά συνεδριάσεως του Δικαστηρίου και τα έγγραφα που επικαλούνται και προσκομίζουν οι διάδικοι. Δεν αναφέρεται, όμως, στην προσβαλλόμενη απόφαση ούτε προκύπτει από το περιεχόμενο αυτής ότι λήφθηκε υπόψη και η υπ' αριθμ. 20.372/2016 ένορκη βεβαίωση του μάρτυρα Α. Κ., ενώπιον της συμβολαιογράφου Αθηνών Α. συζ. Κ. Σ., το γένος Π. Ρ. και η οποία είχε ληφθεί, όπως προκύπτει από τα σχετικά διαδικαστικά έγγραφα, που παραδεκτώς επισκοπούνται, σύμφωνα με τις διατυπώσεις των διατάξεων των άρθρων 421-422 Κ.Πολ.Δ. Την ένορκη αυτή βεβαίωση, όπως και τη με αριθμό 2743/4-11-2016 έκθεση του δικαστικού επιμελητή στο Πρωτοδικείο Πειραιά Ν. Κ., περί επίδοσης της σχετικής από 4-11-2016 κλήσης-γνωστοποίησης για την εξέταση του ως άνω μάρτυρα, οι αναιρεσείουσες είχαν επικαλεστεί με τις από 16-4-2018 προτάσεις τους ενώπιον του Μονομελούς Εφετείου Αιγαίου, κατά τη συζήτηση της έφεσής τους, στη δικάσιμο της 20-4-2018, μετά την οποία εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, ως σχετικά με αριθμούς 10 και 11 (βλ. σελ. 4 και 4 των ως άνω προτάσεων), προς απόδειξη της βάσης της αγωγής τους για την κτήση της κυριότητας του επίδικου ακινήτου. Η ένορκη δε αυτή βεβαίωση, όπως και η έκθεση επίδοσης προσκομίσθηκαν ενώπιον του Εφετείου, αφού δεν βεβαιώνεται το αντίθετο από την προσβαλλόμενη 133/2018 απόφαση. Επομένως, η εν λόγω ένορκη βεβαίωση, παρά την επίκληση και προσκόμισή της από τις τότε εκκαλούσες και ήδη αναιρεσείουσες , δεν λήφθηκε υπόψη από το Εφετείο κατά την έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασής του.
Συνεπώς, ο από το άρθρο 559 αρ 11 γ' Κ.Πολ.Δ. μοναδικός λόγος αναίρεσης είναι βάσιμος. Ενόψει των ανωτέρω πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη 133/2018 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αιγαίου και να παραπεμφθεί η υπόθεση ενώπιον του ίδιου Δικαστηρίου, του οποίου είναι δυνατή η σύνθεση από άλλο δικαστή, εκτός από εκείνο που δίκασε προηγουμένως, προς περαιτέρω εκδίκαση (άρθρ. 580 παρ. 3 Κ.Πολ.Δ.). Το παράβολο που κατέθεσαν οι αναιρεσείουσες πρέπει να τους αποδοθεί, αφού η αίτηση γίνεται δεκτή (άρθρο 495 παρ. 3 ΚΠολΔ). Τέλος, ο αναιρεσίβλητος πρέπει να καταδικαστεί, λόγω της ήττας του, στα δικαστικά έξοδα των αναιρεσειουσών, οι οποίες υπέβαλαν σχετικό αίτημα (άρθρ. 176, 183 και 191 παρ. 2 ΚΠολΔ), όπως ορίζεται ειδικότερα στο διατακτικό.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ ΑΝΑΙΡΕΙ την υπ' αριθμ. 133/2018 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αιγαίου.
ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ την υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Δικαστήριο, που θα συγκροτηθεί από δικαστή άλλο από εκείνον που εξέδωσε την αναιρούμενη απόφαση. ΔΙΑΤΑΣΣΕΙ την απόδοση του κατατεθέντος παραβόλου στις αναιρεσείουσες. ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕΙ τον αναιρεσίβλητο στα δικαστικά έξοδα των αναιρεσεουσών, τα οποία ορίζει στο ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ.
ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις 19 Φεβρουαρίου 2025.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στην Αθήνα, στις 5 Μαρτίου 2025.
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

<< Επιστροφή