<< Επιστροφή

Αριθμός 441/2025

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Α1' Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Μαρουλιώ Δαβίου, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Βρυσηίδα Θωμάτου, Βαρβάρα Πάπαρη, Μαρία Πετσάλη και Στυλιανή Μπλέτα - Εισηγήτρια, Αρεοπαγίτες.

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 21 Οκτωβρίου 2024, με την παρουσία και του Γραμματέα Γεωργίου Φιστούρη, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:

Του αναιρεσείοντος: Π. Κ. του Κ., κατοίκου ..., ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Ιωάννη Καραγκούνη, που ανακάλεσε την από ... δήλωση για παράσταση κατ' άρθρο 242 παρ. 2 ΚΠολΔ, παραστάθηκε στο ακροατήριο και δεν κατέθεσε προτάσεις.
Του αναιρεσιβλήτου: Β. Ι. του Χ., κατοίκου ..., ο οποίος εκπροσωπήθηκε από την πληρεξούσια δικηγόρο του Ευαγγελία Ασημακοπούλου με δήλωση κατ' άρθρο 242 παρ. 2 ΚΠολΔ και κατέθεσε προτάσεις.

Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από ...2015 αγωγή του ήδη αναιρεσιβλήτου που κατατέθηκε στο Ειρηνοδικείο .... Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: ...2017 οριστική του ίδιου Δικαστηρίου και .../2023 του Μονομελούς Πρωτοδικείου .... Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητεί ο αναιρεσείων με την από ...2023 αίτησή του.
Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο πληρεξούσιος του αναιρεσείοντος ζήτησε την παραδοχή της αιτήσεως και την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική δαπάνη.

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η υπό κρίση από ...2023 αίτηση αναιρέσεως στρέφεται κατά της .../2023 αποφάσεως του Μονομελούς Πρωτοδικείου ..., που δίκασε ως Εφετείο, με την οποία έγινε τυπικά και ουσιαστικά δεκτή η έφεση του εναγόμενου και ήδη αναιρεσείοντος κατά της ...2017 οριστικής αποφάσεως του Ειρηνοδικείου ..., εξαφάνισε την πρωτόδικη απόφαση και ακολούθως, διακρατηθείσας της υποθέσεως προς κατ' ουσίαν εκδίκαση, δέχθηκε την αγωγή. Με την αγωγή του ο αναιρεσίβλητος ζητούσε να υποχρεωθεί ο αναιρεσείων να του καταβάλει το ποσόν των ... ευρώ, το οποίο αναγνωρίσθηκε ότι του οφείλει με την αμετάκλητη ...2009 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου .... Η αίτηση αναιρέσεως ασκήθηκε νομότυπα και εμπρόθεσμα κατά τις διατάξεις των άρθρων 495 παρ. 1 και 4 και 552, 553, 556, 558, 564, 566 παρ. 1 Κ.Πολ.Δικ. Επομένως αυτή είναι παραδεκτή και πρέπει να ερευνηθεί ως προς το παραδεκτό και βάσιμο των λόγων της (άρθρα 571 και 577 Κ.Πολ.Δικ.).
Από τη διάταξη του άρθρου 559 αριθ. 16 εδ. α' ΚΠολΔ, που ορίζει ότι λόγος αναιρέσεως ιδρύεται, αν το δικαστήριο, κατά παράβαση του νόμου, δέχθηκε, ότι υπάρχει ή ότι δεν υπάρχει δεδικασμένο, συνάγεται, ότι ο λόγος αυτός προϋποθέτει, ότι το δικαστήριο ερεύνησε περί της συνδρομής των προϋποθέσεων του δεδικασμένου και, ακολούθως, δέχθηκε την ύπαρξη ή μη ύπαρξη αυτού. Από το συνδυασμό δε των διατάξεων των άρθρων 321, 322 και 324 ΚΠολΔ προκύπτει, ότι δεδικασμένο παράγεται από την τελεσιδικία της αποφάσεως, ανεξάρτητα από το είδος της παρεχόμενης έννομης προστασίας. Η ύπαρξη και η έκταση του δεδικασμένου προκύπτει από το περιεχόμενο της αποφάσεως, έστω και αν το δικαστήριο δεν εξάντλησε το αντικείμενο της αγωγής ή το υπερέβη ή απομακρύνθηκε από αυτό, αφού δεδικασμένο παράγεται και από εσφαλμένη απόφαση (Ολ. ΑΠ 1/2005). Εξάλλου, από τη διάταξη του άρθρου 324 ΚΠολΔ, που ορίζει ότι το δεδικασμένο υπάρχει μεταξύ των ίδιων προσώπων, με την ίδια ιδιότητα, μόνο για το δικαίωμα που κρίθηκε και εφόσον πρόκειται για το ίδιο αντικείμενο και την ίδια ιστορική και νομική αιτία, προκύπτει, ότι το δεδικασμένο προϋποθέτει ταυτότητα αντικειμένου, στο οποίο αναφέρεται το κριθέν και υπό κρίση δικαίωμα, καθώς και ταυτότητα της ιστορικής και νομικής αιτίας. Κατά την έννοια των εν λόγω διατάξεων, η τελεσίδικη απόφαση αποτελεί δεδικασμένο που δεν επιτρέπει να αμφισβητηθεί και να καταστεί αντικείμενο νέας δίκης το δικαίωμα που κρίθηκε και η δικαιολογική σχέση από την οποία αυτό έχει παραχθεί. Η απαγόρευση αυτή ενεργεί τόσο θετικά, με την έννοια ότι το δικαστήριο, ενώπιον του οποίου ανακύπτει εξ αφορμής άλλης δίκης, είτε ως κύριο είτε ως προδικαστικό ζήτημα, το δικαίωμα που κρίθηκε με τελεσίδικη απόφαση, οφείλει να θέσει ως βάση της αποφάσεώς του το δεδικασμένο, που προκύπτει από την απόφαση αυτή, όσο και αρνητικά, με την έννοια ότι απαγορεύεται η συζήτηση νέας αγωγής για το ίδιο δικαίωμα για την ύπαρξη ή μη του οποίου υπάρχει δεδικασμένο, η οποία, αν παρόλα αυτά ασκηθεί, απορρίπτεται ως απαράδεκτη. Περαιτέρω, κατά το άρθρο 560 ΚΠολΔ, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο τρίτο του ν. 4335/2015, οι διατάξεις του οποίου εφαρμόζονται για τα κατατιθέμενα από την ...2016 ένδικα μέσα ορίζεται ότι: "Κατά των αποφάσεων των ειρηνοδικείων καθώς και των πρωτοδικείων που εκδίδονται σε εφέσεις κατά των αποφάσεων των ειρηνοδικείων, επιτρέπεται αναίρεση μόνο: 1) αν παραβιάσθηκε κανόνας του ουσιαστικού δικαίου, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι ερμηνευτικοί κανόνες των δικαιοπραξιών, αδιάφορο αν πρόκειται για νόμο ή έθιμο, ελληνικό ή ξένο, εσωτερικού ή διεθνούς δικαίου. Η παράβαση των διδαγμάτων της κοινής πείρας αποτελεί λόγο αναίρεσης μόνο αν τα διδάγματα αυτά αφορούν την ερμηνεία κανόνων δικαίου ή την υπαγωγή των πραγματικών γεγονότων σε αυτούς. Ο λόγος αυτός αναίρεσης δεν μπορεί να προβληθεί σε μικροδιαφορές. 2) αν το δικαστήριο δεν συγκροτήθηκε όπως ορίζει ο νόμος ή δίκασε ειρηνοδίκης του οποίου είχε γίνει δεκτή η εξαίρεση, 3) αν το δικαστήριο έχει υπερβεί τη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων ή δεν είχε καθ' ύλην αρμοδιότητα, 4) αν παράνομα αποκλείστηκε η δημοσιότητα της διαδικασίας, 5) αν το δικαστήριο παρά το νόμο έλαβε υπόψη πράγματα που δεν προτάθηκαν ή δεν έλαβε υπόψη πράγματα που προτάθηκαν και έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης, 6) αν η απόφαση δεν έχει νόμιμη βάση και ιδίως αν δεν έχει καθόλου αιτιολογίες ή έχει αιτιολογίες αντιφατικές ή ανεπαρκείς σε ζήτημα που ασκεί ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης". Οι αμέσως πιο πάνω αναιρετικοί λόγοι απαριθμούνται περιοριστικά, αντιστοιχούν δε ως προς τους λόγους αναίρεσης που προβλέπονται από τους αριθμούς 1, 2, 4, 5, 8 και 19 του άρθρου 559 ΚΠολΔ, ως προς τους οποίους όμως δεν ταυτίζονται απολύτως (ΟλΑΠ 894/2018, ΑΠ 967/2018). Οι διατάξεις του άρθρου 560 ΚΠολΔ είναι ειδικές ως προς τους λόγους αναιρέσεως των αναφερομένων στο άρθρο αυτό αποφάσεων και αποκλείουν την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 559 ΚΠολΔ, που αναφέρονται στους λόγους αναιρέσεως των αποφάσεων των υπολοίπων δικαστηρίων.
Συνεπώς, στην περίπτωση που προσβάλλεται απόφαση του ειρηνοδικείου ή πρωτοδικείου που δίκασε ως εφετείο επί εφέσεως κατά αποφάσεως του ειρηνοδικείου, είναι απαράδεκτοι λόγοι αναιρέσεως ερειδόμενοι στις λοιπές προϋποθέσεις που προβλέπονται στο άρθρο 559 ΚΠολΔ (ΟλΑΠ 45/1987, ΑΠ 218/2023, ΑΠ 1012/2021, ΑΠ 298/2020, ΑΠ 1321/2020, ΑΠ 74/2019), όπως είναι ειδικότερα η εσφαλμένη ερμηνεία ή η κακή εφαρμογή των περί δεδικασμένου διατάξεων των άρθρων 321, 322 και 324 του ίδιου Κώδικα σε σχέση με όσα έγιναν ανελέγκτως δεκτά και συγκεκριμένα αν αυτά συγκροτούν την έννοια του δεδικασμένου και αν αυτό έχει την έκταση και τα αποτελέσματα που του προσέδωσε η προσβαλλόμενη απόφαση (ΟλΑΠ 7/2013, ΑΠ 1578/2021), καθόσον στο άρθρο 560 ΚΠολΔ δεν περιελήφθη αναιρετικός λόγος αντίστοιχος του αριθμού 16 του άρθρου 559 του ίδιου Κώδικα. (ΑΠ 1578/2021, ΑΠ 1006/2021, ΑΠ 366/2019). Επιπροσθέτως, με τους αριθμούς 1 και 6 του άρθρου 560 ΚΠολΔ ελέγχεται η παραβίαση κανόνων ουσιαστικού και όχι δικονομικού δικαίου, όπως είναι διατάξεις των άρθρων 321, 322 και 324 του ίδιου Κώδικα, η παραβίαση των οποίων δεν ιδρύει τους αναιρετικούς αυτούς λόγους. (ΑΠ 1578/2021, ΑΠ 1148/2020, ΑΠ 1082/2020, ΑΠ 366/2019). Στην προκειμένη περίπτωση ο αναιρεσείων με το μοναδικό λόγο αναίρεσης κατά το μεν πρώτο σκέλος του πλήττει την προσβαλλόμενη απόφαση για παραβίαση του αριθμού 1 του άρθρου 560 ΚΠολΔ (και όχι η όμοια με αυτήν επικαλούμενη του αριθμού 1 του άρθρου 559 ΚΠολΔ) και κατά το δεύτερο (επικουρικό) σκέλος του πλήττει την προσβαλλόμενη απόφαση για παραβίαση του αριθμού 6 του άρθρου 560 ΚΠολΔ (και όχι η όμοια με αυτήν επικαλούμενη του αριθμού 19 του άρθρου 559 ΚΠολΔ), αιτιώμενος ότι το Μονομελές Πρωτοδικείο ..., που δίκασε ως Εφετείο, με εσφαλμένη εφαρμογή και ερμηνεία των διατάξεων των άρθρων 321,322 και 324 ΚΠολΔ, έκρινε ως ουσιαστικά βάσιμη την ένδικη αγωγή του αναιρεσίβλητου δεχόμενο ότι η με αριθμό .../2009 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου ..., που ήδη κατέστη αμετάκλητη μετά την έκδοση της υπ' αριθμ. .../2017 απόφασης του Αρείου Πάγου, παράγει δεδικασμένο μεταξύ των διαδίκων όσον αφορά αφενός την παθητική νομιμοποίηση του αναιρεσείοντος ως εξ αδιαθέτου κληρονόμου του αποβιώσαντος την ...-2004 πατρός του και αρχικού εναγομένου της αγωγής, Κ. Κ., και αφετέρου ως προς την ύπαρξη της οφειλής του προς τον αναιρεσίβλητο ύψους ... ευρώ. Ειδικότερα, αιτιάται ο αναιρεσείων, ότι με εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή των ως άνω διατάξεων δέχθηκε το δευτεροβάθμιο δικαστήριο ότι από την με αριθμό .../2009 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου ..., που ήδη κατέστη αμετάκλητη μετά την έκδοση της υπ' αριθμ. .../2017 απόφασης του Αρείου Πάγου, που εκδόθηκε επί προηγούμενης αγωγής μεταξύ των ιδίων διαδίκων, απορρέει ουσιαστικό δεδικασμένο, λόγω συνδρομής και των λοιπών απαιτούμενων προϋποθέσεων για την ύπαρξή του, ήτοι της ταυτότητας αντικειμένου, στο οποίο αναφέρεται το κριθέν και υπό κρίση δικαίωμα, καθώς και της ταυτότητας της ιστορικής και νομικής αιτίας, που εμποδίζει την έρευνα της διαφοράς και καθιστά απαράδεκτη την προβληθείσα από τον αναιρεσείοντα ένσταση περί έλλειψης παθητικής νομιμοποίησης στο πρόσωπό του, ενώ αν τις ερμήνευε και τις εφάρμοζε ορθά θα διαπίστωνε ότι δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις αυτές της ύπαρξης δεδικασμένου μεταξύ αμφοτέρων των ως άνω αγωγών. Και τούτο διότι κατά τις αιτιάσεις του αναιρεσείοντος ο αναιρεσίβλητος δεν δικαιούτο να στραφεί εναντίον του για την καταψήφιση σε βάρος του χρέους της κληρονομίας του αποβιώσαντος στις ...-2004 πατρός του, Κ. Κ., δοθέντος του ότι ο αναιρεσείων με την από ...2018 δήλωσή του αποποιήθηκε την κληρονομία του ανωτέρω και, επομένως, εξέλιπε αναδρομικώς η ιδιότητά του ως κληρονόμου με αποτέλεσμα να επέλθει μεταβολή των πραγματικών περιστατικών, στα οποία στηρίζεται το δικαίωμα που καταλαμβάνεται από το δεδικασμένο από την προηγούμενη δίκη, το οποίο δεν ισχύει πλέον στην παρούσα δίκη. Η επικαλούμενη στο λόγο αυτό αναιρετική πλημμέλεια αφορά, κατά το περιεχόμενό της και κατά την ορθή εκτίμηση του αναιρετηρίου, στο ότι το δικαστήριο της ουσίας παρά το νόμο και συγκεκριμένα των ως άνω διατάξεων των άρθρων 321,322 και 324 ΚΠολΔ δέχθηκε ότι υπάρχει δεδικασμένο, ήτοι στον αναιρετικό λόγο περί του οποίου προβλέπει η ρύθμιση του αριθμού 16 του άρθρου 559 ΚΠολΔ. Όμως ο αντίστοιχος αναιρετικός λόγος είναι απαράδεκτος, εφόσον δεν περιλαμβάνεται στους περιοριστικά αναγραφόμενους στο άρθρο 560 του ίδιου Κώδικα λόγους αναιρέσεως κατά των αποφάσεων των ειρηνοδικείων και των αποφάσεων που εκδίδονται σε εφέσεις κατά των αποφάσεων των ειρηνοδικείων, όπως συμβαίνει στην ένδικη περίπτωση που προσβάλλεται η .../2023 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου ..., που δίκασε ως Εφετείο επί εφέσεως κατά της ...2017 αποφάσεως του Ειρηνοδικείου .... Ο ίδιος δε λόγος από τους αριθμούς 1 και 6 του άρθρου 560 ΚΠολΔ, είναι επίσης απαράδεκτος, καθόσον οι πληττόμενες με αυτόν διατάξεις των άρθρων 321, 322 και 324 του ίδιου Κώδικα, είναι διατάξεις δικονομικού δικαίου η παραβίαση των οποίων δεν ιδρύει τον αναιρετικό αυτό λόγο. Η επίκληση από τον αναιρεσείοντα της παραβίασης των διατάξεων ουσιαστικού δικαίου των άρθρων 1847 παρ. 1 εδ. 1, 1850 παρ. 2 ΑΚ, που αφορούν στην προθεσμία αποποίησης της κληρονομίας από διαθήκη και τις προϋποθέσεις αυτής, με την οποία επιχειρείται να θεμελιωθεί αναιρετικός λόγος από τους αριθμούς 1 και 6 του άρθρου 560 ΚΠολΔ είναι αλυσιτελής. Τούτο δε, διότι, το δικάσαν ως Εφετείο, Μονομελές Πρωτοδικείο ..., δέχθηκε την αγωγή του αναιρεσίβλητου, λόγω της ύπαρξης δεδικασμένου μεταξύ των διαδίκων, όπως τούτο εκτέθηκε παραπάνω και δεν υπεισήλθε στη διερεύνηση της στηριζόμενης στις διατάξεις αυτές ένστασης παθητικής νομιμοποιήσεως του αναιρεσείοντος ως κληρονόμου του πατρός του, διαλαμβάνοντας στις παραδοχές του ότι αυτή είναι απαράδεκτη ακριβώς λόγω της ύπαρξης του δεδικασμένου. Συνακόλουθα με τα παραπάνω, μη υπάρχοντος ετέρου αναιρετικού λόγου προς έρευνα, πρέπει να απορριφθεί η από ...2023 αίτηση για αναίρεση της .../2023 αποφάσεως του Μονομελούς Πρωτοδικείου ..., που δίκασε ως Εφετείο, και να καταδικασθεί ο αναιρεσείων, λόγω της ήττας του, στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων του αναιρεσιβλήτου, που παραστάθηκε στο δικαστήριο και κατέθεσε προτάσεις (άρθρα 176,183,191 παρ. 2 ΚΠολΔ), όπως αυτά ορίζονται στο διατακτικό. Τέλος, πρέπει να διαταχθεί η εισαγωγή του παραβόλου που έχει καταθέσει ο αναιρεσείων στο δημόσιο ταμείο (άρθρο 495 παρ.3 εδάφ.6 ΚΠολΔ).


ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από ...2023 αίτηση για αναίρεση της .../2023 αποφάσεως του Μονομελούς Πρωτοδικείου ..., που δίκασε ως Εφετείο. Διατάσσει να εισαχθεί το κατατεθέν παράβολο στο Δημόσιο Ταμείο.

Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στη δικαστική δαπάνη του αναιρεσιβλήτου, την οποία ορίζει στο ποσό των δύο χιλιάδων επτακοσίων (2.700) ευρώ.
ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις 18 Νοεμβρίου 2024.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στην Αθήνα, στις 11 Μαρτίου 2025.
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

<< Επιστροφή